Αχρηστευτικές ποινές εισηγείτο κάποτε το μαρβούργειο πρόγραμμα: οι εγκληματίες που δεν είναι βελτιώσιμοι πρέπει να αχρηστευθούν, να αποκοπούν σαν σεσηπότα μέλη από το κοινωνικό σώμα, να αδρανοποιηθούν άπαξ και διά παντός. Άρα, θανατική ποινή, υπερορία, ισόβια δεσμά. Βαρύς ο πέλεκυς.
Τα χρόνια πέρασαν και τα ήθη μαλάκωσαν, χωρίς απαραιτήτως να μαλακυνθούν. Ο εγκληματίας είναι πάντα μέλος της κοινωνίας, ένας από εμάς. Η ποινή ως τιμωρία πρέπει να είναι ανάλογη με το έγκλημά του. Η δικαιότητα μιας ποινής είναι πάντοτε το όριο σε κάθε σκέψη γενικής ή ειδικής πρόληψης. Από τις αχρηστευτικές ποινές συνεπώς μας ξέμεινε μόνο η ισόβια κάθειρξη στο άρ. 52 ΠΚ. Αλλά και αυτή λειψή και μισερή, ένα κέλυφος μόνο: σύμφωνα με το άρ. 105 παρ. 1 ΠΚ
Όσοι καταδικάστηκαν σε ποινή στερητική της ελευθερίας μπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλησης σύμφωνα με τις πιο κάτω διατάξεις και εφόσον έχουν εκτίσει:
[…] γ) προκειμένου για ισόβια κάθειρξη, τουλάχιστον είκοσι έτη.
Όταν λέμε ισόβια συνεπώς, σήμερα εννοούμε είκοσι ή δεκαέξι ή εικοσιπέντε έτη, με τις ειδικώτερες διακρίσεις του άρ. 105 ΠΚ, και πάντως δεν εννοούμε ισόβια. Αντιθέτως, μεταξύ των προϋποθέσεων της αξιοπρεπούς έκτισης της ισόβιας κάθειρξης ανήκει η πιθανότητα ότι ο καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη μπορεί να ανακτήση την ελευθερία του. Τα ισόβια έχουν πεθάνει προ πολλού.
Αφού όμως έχει απολεσθή η ουσία της ισοβίου καθείρξεως, γιατί να απομένη το όνομα; Τι αξία έχει ένα όνομα; Παιδαγωγική, συμβολική, τοτεμική και θρησκευτική δηλαδή, ακούω ήδη τον αντίλογο. Εγώ προτιμώ να μην υπεκφεύγω την πραγματικότητα και να ονομάζω τα πράγματα ως έχουν. Όσο νόημα (δεν) είχε να διατηρήται η θανατική ποινή, χωρίς να εφαρμόζεται, άλλο τόσο (δεν) έχει να συμβαίνη το ίδιο με την ισόβια κάθειρξη.
Η ισόβια κάθειρξη πρέπει λοιπόν να καταργηθή και επίσημα, να της δοθή η χαριστική βολή που δόθηκε και στην θανατική ποινή το 1993. Αυτό δεν συνεπάγεται όμως τι πρέπει να συμβή ως προς την πρόσκαιρη κάθειρξη [η οποία, εκλιπούσης της ισοβίου, μάλλον θα λέγεται απλώς κάθειρξη]. Τα σημερινά της όρια των 5-20 ετών είναι εν πολλοίς εικονικά, λόγω της υφ’ όρον απολύσεως. Εν πάση περιπτώσει, αυτό είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Γνώμη μου είναι πάντως ότι στις μέρες μας δεν νοείται πραγματική παραμονή σε κατάστημα κράτησης άνω των είκοσι πέντε ετών. Εμείς δεν είμαστε ούτε Αγγλία ούτε ΗΠΑ.
Υπάρχει ένα μικρό θεματάκι ακόμη: οι κατάδικοι για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας τιμωρούνται με πραγματικά ισόβια. Ως προς αυτό έχω γράψει κάποια πράγματα και συμπληρώνω τα εξής: Η εξαίρεση ειδικώς του εγκλήματος της εσχάτης προδοσίας από την χορήγηση υφ’ όρον απόλυσης πάσχει πολλαπλώς. Καταρχάς βέβαια δεν απαγορεύεται στον νομοθέτη να επιλέξη σε ποια αδικήματα θα ισχύση ένας ποινολογικός θεσμός και σε ποια όχι. Ουδείς θα αντέλεγε επί της αρχής π.χ. αν ωριζόταν ότι υφ’ όρον απόλυση δεν χορηγείται σε δράστες βιαίων εγκλημάτων ή σε καταδικασθέντες σε ποινές άνω των 15 ετών. Επιλέγοντας όμως το συγκεκριμένο έγκλημα ο νομοθέτης ατύχησε, πρώτον γιατί αξιολογεί εμμέσως πλην σαφώς την εσχάτη προδοσία ως το βαρύτερο κακούργημα της ποινικής μας νομοθεσίας (βαρύτερο και από την ανθρωποκτονία; και από τον βιασμό;), δεύτερον διότι υπό την προβιά του γενικού κανόνα δικαίου κρύβεται, όπως όλοι γνωρίζουμε, μια ad hoc νομοθέτηση, κατευθυνόμενη ειδικώς εις βάρος των απριλιανών δικτατόρων. Υπενθυμίζω ότι η αρκετά γενναιόδωρη πρόβλεψη της υφ’ όρον απόλυσης όπως ισχύει εισήχθη το 1996, οπότε και θεσπίστηκε το πρώτον η υπό συζήτηση εκδικητική εξαίρεση (δεν περιττεύει να θυμίσω ότι οι απριλιανοί είχαν αμνηστεύσει τους δικούς τους πολιτικούς αντιπάλους).
Τέτοια όμως δεν μπορεί να είναι η συμπεριφορά ενός κράτους δικαίου.
Να την καταργήσουμε λοιπόν και την ισόβια κάθειρξη, η οποία όμως ουσιαστικά έχει καταργηθεί από τον τρόπο της εφαρμογής της (ο οποίος εν πολλοίς είναι ορθός). Γιατί άραγε;
Γιατί ο Αθανάσιος δεν αρκείται στην πρακτική εξέλιξη θεσμών (ποινολογικών και μη), δεν μπορεί να περιμένει τις εξελίξεις, και βαριέται να παίζει με τις τάπες των βαρελιών αφήνοντας το ποινικό δίκαιο μιας Πολιτείας να ωριμάσει με τον καιρό (όπως το ουίσκι στο Τενεσί)…
Όχι, όχι, θέλει να προηγούμαστε του καιρού μας, να προηγούμαστε αυτού του ηλίθιου του νομοθέτη (ο ατυχής χαρακτηρισμός, ο οποίος είναι ατυχής γιατί είναι αυτοαναφορικός (!!) επελέγη από τον ίδιο τον ΑΑ σε προηγούμενο post του) και -προπάντων- να κρατάμε πάντα ψηλά την φιλελεύθερη παντιέρα, ακόμη και αν ο “λαουτζίκος” διαφωνεί. Γιατί αν βγει κανείς και πει τέτοιες μπαρούφες στον λαουτζίκο που κάθε μέρα αναρωτιέται γιατί τα ισόβια “δεν είναι ισόβια”, ασφαλώς και θα εισπράξει γέλωτες και ίσως οπωροκηπευτικά.
Αλλά εμάς τους ποινικολόγους δεν πρέπει καθόλου να μας νοιάζουν αυτά. Εμείς κατέχουμε την γνώση των πραγμάτων, την απόλυτη “αλήθεια”, είμαστε φιλάνθρωποι και ελεήμονες, και ασφαλώς είμαστε κατα τεκμήριο “σοφώτεροι” σε τέτοια θέματα, τί να μας πει μια εμπειρική έρευνα λ.χ. για την πρόσληψη της ποινής των ισοβίων από την κοινωνία (η οποία έπρεπε να έχει προηγηθεί της συγγραφής του άρθρου)…
υγ. Προφανώς ο ΑΑ δεν θέλει να παίξει με τις τάπες των βαρελιών. Μπορεί λοιπόν να γυρίσει στα κουβαδάκια του. Το άρθρο του είναι ωστόσο χρήσιμο, γιατί επιβεβαιώνει το παλιό ρητό του Έκο, παραφρασμένο: “Τον Αύγουστο δεν γράφονται άρθρα”.
Υπάρχει κάποιο επιχείρημα εδώ που ο κακός Αύγουστος δεν με αφήνει να διακρίνω;
Επιστρέφω στις διακοπές μου.
Ας κάτσουμε καλύτερα να σκεφτούμε πάνω στο δικό σου «επιχείρημα». Θα το διατυπώσω σε ελεύθερη μορφή:
Έχουμε πρόβλεψη της αχρηστευτικής ποινής της ισόβιας κάθειρξης στον ΠΚ. Έχουμε και άλλες διατάξεις που ορίζουν τον τρόπο εκτέλεσής της (διατάξεις που έχουν ως πρακτικό, νόμιμο αποτέλεσμα, αυτή να μην είναι ποτέ κυριολεκτικώς «ισόβια»). Λέω λοιπόν να την καταργήσουμε γιατί η εν λόγω ποινή δεν είναι κυριολεκτικώς αυτό που λέει ότι είναι. Και με ενοχλεί να μην είναι κάτι, αυτό που λέει ότι είναι.
Το ερώτημα τώρα είναι: «Μήπως είναι ενίοτε καλό, να μην είναι κάτι αυτό που λέει ότι είναι» αλλά σε κάθε περίπτωση «να είναι» δηλ. «να υπάρχει», αντί να καταργείται και να καταδικάζεται έτσι, με προχειρότητα και ελαφρά τη καρδία, σε ανυπαρξία; Θεωρώ ότι ναι, αυτό ισχύει, και αφορά (μεταξύ άλλων) και την περίπτωση που εξετάζεις στο άρθρο σου.
Ας δούμε ένα άλλο επιχείρημα, συναφές με το δικό σου, για να καταλάβουμε το άτοπον της προτάσεώς σου: Έχω πει στο ανιψούδι μου τον Ιάσονα, ότι αν ξαναπειράξει την κιθάρα του θείου θα τον βάλω τιμωρία να γράψει εκατό φορές τη φράση «Δεν πειράζουμε την κιθάρα του θείου!». Όμως, ξέρω εκ των προτέρων ότι καθώς το ανιψούδι θα εκτίει την ποινή του, θα τον αφήνω κάθε φορά να γράφει τη φράση μόνο δέκα φορές. Έτσι, ενώ η ποινή είναι καταρχήν σκληρή, εγώ την έχω κάνει πιο ήπια (αδιάφορα με τον αν αυτό το ξέρει και ο ίδιος ο Ιάσων – δες εδώ μια σημαντική λεπτομέρεια: Ούτε ο πολύς κόσμος ξέρει ότι δεν υπάρχουν «πραγματικά ισόβια»!)
Τι θα έλεγες λοιπόν να κάνουμε εδώ; Να την καταργήσουμε εντελώς την αρχική ποινή, δηλ. να την διαγράψουμε και από την συνείδηση του Ιάσονα αλλά και από την συνείδηση των άλλων παιδιών που πρέπει να μάθουν και να ξέρουν ότι δεν θέλω να πειράζουν την κιθάρα μου, γιατί τελικώς, αυτή η ποινή ποτέ δεν υλοποιείται; Προς τι δηλαδή θα χρησίμευε μια μεγαλόπρεπη αναφώνηση προς τα παιδάκια: «Παιδιά, ποτέ δεν θα σας ξανατιμωρήσω με το να γράφετε εκατό φορές την εν λόγω φράση! Μόνο δέκα θα την γράφετε!» (εδώ τα παιδάκια γελάνε και σπάνε την κιθάρα του θείου ρίχνοντάς τη στο πάτωμα. Ο θείος πάλι, αποφασίζει ότι δεν πρόκειται να ξαναδιαβάσει κείμενα του ΑΑ στην Αναμόρφωση γιατί αυτά τα κείμενα φαίνεται ότι θα του στοιχίζουν ο κούκος αηδόνι…)
Μήπως λοιπόν να αφήσουμε Αθανάσιε την ισόβια ποινή να υπάρχει (ώσπου το κύμα μιας ωριμότερης ηθικής αλλαγής στην κοινωνία να την αποβάλει ως ξένο σώμα – αν την αποβάλει ποτέ!), σκεπτόμενοι ορθολογικώς, στην βάση λόγων όπως π.χ.:
Α) ότι θα έχει λειτουργία θετική-διαμορφωτική του χαρακτήρα εκείνου στον οποίο απευθύνεται και θα αποθαρρύνει την εγκληματική δράση
Β) ότι καλά καλά δεν έχουμε ξεπεράσει, σε κάποια μέρη του παγκόσμιου χωριού, ούτε την θανατική ποινή – πράγμα που αποδεικνύει πόσο πρόωρη θα ήταν και η κατάργηση των ισοβίων
Β) ότι δεν βλάπτει να είμαστε ηπιότεροι στις πράξεις και αυστηρότεροι στα λόγια, βλάπτει όμως το αντίστροφο. Εξάλλου, μπορούμε, αν χρειάζεται να «αποδυναμώνουμε» σταδιακώς τα ισόβια ρυθμίζοντας τον τρόπο έκτισής τους.
Γ) ότι η κατάργηση μιας ποινής τόσο σοβαρής, ως «θεσμικό γεγονός», ενδέχεται να συνοδευτεί από ανεπιθύμητα παράπλευρα μηνύματα στον αποδέκτη (όπως λ.χ. ότι τα ήθη είναι πολύ πιο χαλαρά, ότι καθένας κάνει ό,τι θέλει, ότι «έλα μωρέ, δεν θα σε πάνε μέσα και ισόβια!») κ.λπ., κ.λπ.
Εκτός αυτών και εν καταλείδι: Μήπως να ρωτούσαμε και τον κόσμο τι ακριβώς πιστεύει για τις αχρηστευτικές ποινές και τα ισόβια, προτού προτείνουμε να αχρηστευθεί ένα σημαντικό όπλο της ποινικής νομοθεσίας, δηλ. η σημερινή «εσχάτη των ποινών»; Δεν πρέπει άραγε οι προτάσεις των θεωρητικών (όπως η δική σου) να γίνονται μετά από στοιχειώδη έλεγχο του αν υπάρχει, ρε αδερφέ, και μια κοινωνική τάση την οποία εκφράζουν; Πρέπει να είναι διαρκώς «θεωρητικολογία του καναπέ» που βαυκαλίζεται ότι δήθεν προηγείται της εποχής της; Γιατί άραγε; Μήπως γιατί είναι πολύ (μα πολύ) πιο εύκολη και πιασάρικη αυτή η θεωρητικολογία;
Συμπέρασμα: Η πρόταση της κατάργησης είναι κυριολεκτικώς παράλογη: Αφορά μια ποινή (την «κυριολεκτικώς ισόβια») η οποία δεν υφίσταται σήμερα. Σήμερα υφίστανται ισόβια «που δεν είναι πραγματικά ισόβια» – αυτή είναι η ισχύουσα στην νομοθεσία μας «νέα ισόβια κάθειρξη». Το ερώτημα λοιπόν είναι: Πώς (και γιατί) να καταργήσουμε κάτι που δεν υπάρχει; Μήπως γιατί μας ενοχλεί το όνομα;
Ναι, λέει μεγαλόστομα ο Αθανάσιος: «Προτιμώ να μην υπεκφεύγω την πραγματικότητα και να ονομάζω τα πράγματα ως έχουν». Έλα όμως που ο Αθανάσιος δεν ξέρει «πώς έχουν τα πράγματα» με την λειτουργία της νομοθεσίας, γιατί την περιορίζει σε μια ασφυκτική περιγραφική διάσταση, παραβλέποντας την ρυθμιστική-δεοντολογική της φύση, ακυρώνοντας τον ιδεολογικό της χαρακτήρα, στρουθοκαμηλίζοντας μπροστά στην αντεγκληματική-αποτρεπτική φύση του ποινικού δικαίου και διογκόνωντας αδόκιμα την φιλελεύθερη πλευρά του…
Αν Αθανάσιε έχεις πρόβλημα με το όνομα, τότε πρέπει να δεις πρώτα πρώτα μήπως αυτό αξίζει να διατηρηθεί για κάποιους λόγους (συμβολικούς, διαπαιδαγώγησης κ.λπ) και να τους εξετάσεις έναν έναν με προσοχή. Όσο δεν το κάνεις αυτό, όσο ζητάς επιχειρήματα που εσύ οφείλεις να δώσεις και εξακολουθείς να μάχεσαι ακάθεκτος καταπιεστικούς ανεμόμυλους (ανύπαρκτα «πραγματικά» ισόβια) υψώνοντας το φιλελεύθερο μπαιράκι σου, φοβάμαι ότι ο Αύγουστος θα παραμένει για σένα ένας όχι και τόσο παραγωγικός μήνας…
υγ. Εννοείται ότι το παράδειγμα με το ανιψούδι είναι υποθετικό. Δεν του επιβάλλεται ποτέ ποινή όταν πειράζει την κιθάρα του θείου.
Χα χα, παρά τη γλαφυρότητα του σχολίου του kt διαφωνώ κάθετα με το ότι “δεν βλάπτει να είμαστε ηπιότεροι στις πράξεις και αυστηρότεροι στα λόγια”. Βλάπτει και παραβλάπτει καθότι όταν ο Ιάσονας πειράξει επανειλλημένα την κιθάρα και διαπιστώσει ότι παρά την διατυπωμένη τιμωρία αναγκάστηκε κάθε φορά να γράψει μόνο 10 φορές τη φράση θα καταλάβει (υποψήφιοι γονείς κρατάτε σημειώσεις) ότι η επίσημη διατύπωση είναι μούφα, και θα αρχίσει να αναρρωτιέται κατά πόσο το ίδιο ισχύει και για άλλες αντίστοιχες τιμωρίες δοκιμάζοντας έτσι την υπομονή του θείου kt. Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε διαρκώς στην Ελλάδα όπου π.χ. θεσπίζουμε αυστηρότατες ποινές για πράξεις χουλιγκανισμού αλλά στη σπάνια περίπτωση όπου κάποιος συλλαμβάνεται αρχίζουμε το “τα κακόμοιρα τα παιδιά”.
Για τον παραπάνω λόγο συντάσσομαι με τον Αθανάσιο μόνο στο ότι πρέπει επι τέλους σε αυτή τη χώρα να αρχίσουμε να εννοούμε αυτό που λέμε. Διαφωνώ με το όριο το 25 ετών καθότι έχω την αίσθηση ότι διαφορετικό αποτρεπτικό αποτέλεσμα έχει για έναν 25χρονο το να ξέρει ότι αν σκοτώσει κάποιον θα βγει από τη φυλακή στα 50, και διαφορετική το να ξέρει ότι θα βγει στα 70. Τώρα, το αν θα βγει στα 70 ή ποτέ δεν ξέρω αν κάνει διαφορά, αλλά όπως σωστά λέει ο kt καλό θα ήταν επί τέλους να αρχίσουμε να ερευνούμε δια τις επιστημονικής οδού την αποτρεπτική ικανότητα των ποινών, όπως π.χ. γίνεται για τη θανατική ποινή.
Να παρατηρήσω Κώστα εδώ, ότι η ένστασή σου ως προς το παράδειγμα του Ιάσονα δεν βλάπτει τον ισχυρισμό μου ως προς την ισόβια κάθειρξη. Γιατί ναι, ο Ιάσων θα καταλάβει ότι η ποινή είναι “μούφα” και θα ξαναπειράξει την κιθάρα. Αλλά ο ισοβίτης που θα βγει στα είκοσι χρόνια, δεν νομίζω ότι είναι πιθανό να κάνει σκέψεις επανάληψης της δράσης του (υποτροπής) όπως ο Ιάσων. Γι’ αυτόν λοιπόν, αρκεί να τον έχουμε απειλήσει με ισόβια ποινή και δεν βλάπτει να τον βγάζουμε νωρίτερα έξω, έχοντας ήδη στο νου ένα Maximum, κρίνοντας έπειτα κατα περίπτωση και με βάση τις οικείες διατάξεις..
Σημειωτέον κάτι ακόμη: Δεν είναι αληθές ότι πολίτης και κράτος συνδιαλέγονται (ή πρέπει να συνδιαλέγονται) σε στυλ: “Τόση ταρίφα εδώ, τόση ταρίφα εκεί – σκέψου φίλε μου και πράξε.” Μια τέτοια προσέγγιση των κανόνων (η οποία άλλωστε, υποβαστάζει την προτροπή του Αθανασίου “να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους!”) συνιστά χονδροειδή παρεξήγηση, όπως έλεγε νομίζω και ο διαπρεπής Γερμανός ποινικολόγος Karl Engisch…
Η ακριβής γνώση του τί σημαίνει “ισόβια” δεν μου φαίνεται απολύτως αναγκαία για τον πολίτη – στην πραγματικότητα, και παρά τις θεωρητικολογίες των ποινικολόγων, οι πολίτες δεν νοιάζονται να “προ-υπολογίζουν” τις ποινές τους (και γι’ αυτό ακριβώς δεν χρειάζεται και να τους λέμε (και δεν τους λέμε!) με απόλυτη ακρίβεια υπολογιστή, τί θα γίνει. αν παρανομήσουν Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν και απειλούνται πλαίσια ποινής και κατά ισχυρά κρατούσα άποψη αναγνωρίζεται στον δικαστή και ένας βαθμός διακριτικής ευχέρειας στην επιμέτρηση εντός αυτών των πλαισίων. Θεωρητικώς λοιπόν, έχει ενδιαφέρον να δούμε ότι οι διατάξεις με τις οποίες η ισόβια ποινή καθίσταται στην πράξη μη-ισόβια, αφορούν κατα βάση τους δικαστές (rules of adjudication) και όχι τους πολίτες (rules of conduct). Και ο διαχωρισμός των μηνυμάτων που αποστέλλονται στους δύο αυτούς διαφορετικούς αποδέκτες μέσω των σχετικών κανόνων δικαίου, είναι εξαιρετικά σημαντικός.
Όλα αυτά, βεβαίως, θα έπρεπε να τα έχει συλλογιστεί ο Αθανάσιος…Ποτέ δεν είναι αργά όμως.
kt,
“Αλλά ο ισοβίτης που θα βγει στα είκοσι χρόνια, δεν νομίζω ότι είναι πιθανό να κάνει σκέψεις επανάληψης της δράσης του (υποτροπής)”
Χμμμ, είσαι σίγουρος? Άσε που ο ισοβίτης δεν χρειάζεται να το διαπιστώσει ο ίδιος, αρκεί να δει τι γίνεται γύρω του. Δηλαδή, αν ο Ιάσονας έχει αδερφάκια που πειράζουν συνεχώς την κιθάρα και κάθε φορά τιμωρούνται να γράψουν 10 φορές την πρόταση αντί για 100 που λέει ο “νόμος” ε, δεν θα υποθέσει και ο ίδιος καλώς ή κακώς ότι το ίδιο θα ισχύσει και για εκείνον αν πειράξει την κιθάρα?
“οι πολίτες δεν νοιάζονται να “προ-υπολογίζουν” τις ποινές τους”
Πάλι χμμμ. Ισχύει αυτό? Υπάρχουν μελέτες? Και δεν μιλάω για εγκλήματα που γίνονται εν βρασμω ψυχής και άρα δεν τιμωρούνται από όσο ξέρω (επιβεβαιώστε με αν έχω δίκιο οι νομικοί) με ισόβια, αλλά αυτά που είναι προμελετημένα. Πάντως το γεγονός ότι η μελέτη που παρέθεσα βρίσκει αποτρεπτική επίπτωση της θανατικής ποινής (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι την υποστηρίζω) δείχνει ότι ίσως οι υποψήφιοι εγκληματίες προ-υπολογίζουν.
Κώστα
Ενδέχεται λοιπόν να προ-υπολογίζουν τις ποινές τους οι υποψήφιοι δράστες. Υπήρξα απόλυτος, η αλήθεια είναι ότι δεν έχω υπόψη μου σχετικές μελέτες οπότε ανακαλώ γιατί είναι σφάλμα να γράφουμε χωρίς να έχουμε υπόψη μας εμπειρικές μέλέτες (και είναι, με την ευκαιρία, πολύ ενδιαφέρουσα αυτή που παραθέτεις για την θ.π.). Μπορώ κι εγώ να φανταστώ κάποιους (λ.χ. μεγαλοεγκληματίες με καλούς νομικούς συμβούλους, αλλά και άλλους) που θα προσπαθούν να προ-υπολογίσουν.
Κατα βάση πάντως, άλλο πράγμα ήθελα να πω: Ότι -ακόμη και αν προ-υπολογίζουν οι δράστες- ο νομοθέτης δεν συνδιαλέγεται μαζί τους στην βάση της υπόθεσης του προ-υπολογισμού. Το γεγονός αυτό έχει σοβαρές συνέπειες όσον αφορά την διαμόρφωση των κανόνων του (μεταξύ των οποίων και ο κανόνας των ισοβίων).
Πάντως, στην κοινωνία (τουλάχιστον την ελληνική) επικρατεί άγνοια ως προς το τί ακριβώς σημαίνει “ισόβια”. Είναι ενδιαφέρον ότι και ο ΣΓ ρωτάει τί ακριβώς σημαίνει “δις και τρις” (Απάντηση: Σημαίνει ΣΓ ότι στην περίπτωση της ποινής των ισοβίων εφαρμόζεται το σύστημα της αριθμητικής σώρευσης των ποινών και όχι της νομικής σώρευσης/συνολικής ποινής, γιατί τα ισόβια δεν μπορούν ως ποινή-βάση να επαυξηθούν – αφήνω τον Αθανάσιο, στον οποίο απευθύνθηκε η ερώτηση να εξηγήσει περαιτέρω στον ΣΓ, αν χρειαστεί).
Έχω λοιπόν την πεποίθηση ότι πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά το ζήτημα του αποδέκτη των κανόνων, προτού κάνουμε προτάσεις για κατάργηση κανόνων. Γιατί αν λ.χ. οι κανόνες μείωσης των ισοβίων δεν αφορούν τον πολίτη-κοινωνό αλλά τον δικαστή, ουδόλως βρίσκει δικαίωση ένα σύνθημα του τύπου “Να λέμε στον πολίτη τα πράγματα με το όνομά τους!” Του λέμε δηλ. του πολίτη αυτό που πρέπει να ξέρει, και λέμε και στον δικαστή εκείνο που πρέπει εκείνος να ξέρει.
υγ. Ισχύει πράγματι Κώστα για την ανθρωποκτονία σε βρασμό ψυχικής ορμής η πρόσκαιρη κάθειρξη αντί της ισοβίου (άρ. 299 παρ. 2 Ποινικού Κώδικα).
μαρεσε αυτο το Σεφερικο.
για πες κατι, τι γινεται με τα δις και τρις ισοβια?
ΥΓ καλα ο Παττακος ελευθερωθηκε το 90 και ζει ακομα?
Απέθαντος ε;
25 είναι τα μέγιστα εκτιτέα.
Κατ’αρχάς να πω πως όλα αυτα τα θέματα που παρουσιάζονται στο ιστολόγιο έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Τώρα,στο θέμα της ισόβιας κάθειρξης.
Το σωφρονιστικό σύστημα δεν έχει ως σκοπό να καταστεί αποθήκη ψυχών ή φυλακών.
Όμως,υπάρχουν περιπτώσεις που δεν θεραπεύονται ή ίσως δεν αντιμετωπίζονται διαφορετικά.Π.χ. ο παιδεραστής και δολοφόνος ίσως ανηλίκων δεν θα πάψει να σκέφεται και να ενεργεί όπως ενεργεί όταν μείνει ελεύθερος.Ο μανιακός δολοφόνος το ίδιο,Ο κατ’εξακολούθηση εμπρηστής(δεν ξέρω με ποιο ύψος ποινών τιμωρείται) κτλ.
Δεν ξέρω αν έχει να παρουσιάσει η ιατρική επιστήμη κάτι το νέο,αλλα είναι ένα πρόβλημα τέτοιες περιπτώσεις εγκληματιών.
H εναλλακτική θα ήταν ίσως η αλλαγή του ποινικού κώδικα προς την αντίθετη κατεύθυνση, ώστε τα ισόβια να μπορούν δυνητικά (σπάνια ίσως) να είναι ισόβια. Δεν πάει μόνο προς τη μια το κοντέρ. Ομολογουμένως η νομική πρόβλεψη ότι “ισόβια= το πολύ 25 χρόνια” είναι περίεργη. Ισχύει σε καμμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ή πρωτοτυπήσαμε κι εδώ;
(όση καινοτομία λείπει στην παραγωγή, τόση έχουμε στο θεσμικό πλαίσιο και τις διοικητικές δομές…. ένα περίεργο πράμα)
Αν μη τι άλλο, είμαι επίκαιρος. Απεβίωσε στις 16Αυγ10 ο Δημήτριος Ιωαννίδης, πραξικοπηματίας της 25Νοε73, ο προδότης της Κύπρου.
Ενας γέρος 87 χρονών πέθανε στην φυλακή επειδή κάποιος άλλος πριν από 35 χρόνια είχε πει ότι, όταν λέει ισόβια, εννοεί ισόβια.
Στα σχόλια θα απαντήσω μόλις βρω χρόνο.
Δεν βρίκω να δίνει ιδιαίτερη “επικαιρότητα” στο άρθρο σου, το ότι έτυχε κάποιος να πεθάνει αφού το έγραψες. Αφενός όλοι κάποτε θα πεθάνουμε. Αφετέρου, πάντα επίκαιρος είσαι στα άρθρα σου, οπότε προς τί αυτή η έμφαση της αυτεπιβεβαίωσης Αθανάσιε μου; ; -)
Θα πρότεινα όμως, να δεις αυτό και να το συγκρίνεις με κάποιους από τους ισχυρισμούς που εξέθεσα στα κριτικά μου σχόλια στο άρθρο σου (όταν βρεις χρόνο). Εδώ, μπορεί πράγματι και να υπάρχει μια κάποια επικαιρότητα, που δυστυχώς εναντιώνεται στο άρθρο σου…
ΚΤ,
“Θεωρώ ότι ναι, αυτό ισχύει, και αφορά (μεταξύ άλλων) και την περίπτωση που εξετάζεις στο άρθρο σου.”
Γιατί δεν ισχύει για την θανατική ποινή; Γιατί δεν ισχύει για την ποινή του πολιτικού θανάτου ας πούμε; Ή μήπως ισχύει και για αυτές;
“Ούτε ο πολύς κόσμος ξέρει ότι δεν υπάρχουν «πραγματικά ισόβια»!)”
Δεν ταιριάζει ακριβώς με το πρότυπο σχέσεων κράτους και πολίτη που έχω κατά νου η καλλιέργεια και εκμετάλλευση εκ μέρους του κράτους μιας νομικής πλάνης. Ούτε ο παραλληλισμός των πολιτών με ένα νήπιο, έστω και τον αγαπητότατο Ιάσονα.
“θα έχει λειτουργία θετική-διαμορφωτική του χαρακτήρα εκείνου στον οποίο απευθύνεται και θα αποθαρρύνει την εγκληματική δράση”
Ενώ είκοσι χρόνια όχι ας πούμε; Υπάρχει εγκληματίας που σταλήθεια σκέφτεται και υπολογίζει έτσι; Εσύ ο ίδιος γράφεις:
“ο νομοθέτης δεν συνδιαλέγεται μαζί τους στην βάση της υπόθεσης του προ-υπολογισμού”
“ότι καλά καλά δεν έχουμε ξεπεράσει, σε κάποια μέρη του παγκόσμιου χωριού, ούτε την θανατική ποινή – πράγμα που αποδεικνύει πόσο πρόωρη θα ήταν και η κατάργηση των ισοβίων”
Εξαρτάται πάντα από το με ποια πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης θέλουμε να μοιάσουμε και ποιαν ανταγωνιζόμαστε.
“δεν βλάπτει να είμαστε ηπιότεροι στις πράξεις και αυστηρότεροι στα λόγια, βλάπτει όμως το αντίστροφο”
Καθόλου όμως δεν βλάπτει η συνέπεια και η ακεραιότητα, την οποία προτείνω εγώ. Όσο για το περίφημο αξίωμα “Ανελέητα. Ήπια.” το οποίο προπαγανδίζεις, τα καταπληκτικά του επιτεύγματα τα βλέπουμε στον καθ’ ημέραν ποινικολογικό μας βίο.
“η κατάργηση μιας ποινής τόσο σοβαρής, ως «θεσμικό γεγονός», ενδέχεται να συνοδευτεί από ανεπιθύμητα παράπλευρα μηνύματα στον αποδέκτη (όπως λ.χ. ότι τα ήθη είναι πολύ πιο χαλαρά, ότι καθένας κάνει ό,τι θέλει, ότι «έλα μωρέ, δεν θα σε πάνε μέσα και ισόβια!»)”
Αν μέτρο της χαλαρότητας των ηθών είναι τα έτη της εγκάθειρξης, τα ήθη έχουν όντως μαλακώσει, όπως έγραψα ήδη. Τι πιο φυσιολογικό από το να αντικατοπτριστή αυτό στην ποινολογική μας νομοθεσία;
“Μήπως να ρωτούσαμε και τον κόσμο τι ακριβώς πιστεύει για τις αχρηστευτικές ποινές και τα ισόβια, προτού προτείνουμε να αχρηστευθεί ένα σημαντικό όπλο της ποινικής νομοθεσίας, δηλ. η σημερινή «εσχάτη των ποινών»;”
Όχι, για τον ίδιο λόγο που δεν μπορεί να τεθή σε δημοψήφισμα η θανατική ποινή.
“Δεν πρέπει άραγε οι προτάσεις των θεωρητικών (όπως η δική σου) να γίνονται μετά από στοιχειώδη έλεγχο του αν υπάρχει, ρε αδερφέ, και μια κοινωνική τάση την οποία εκφράζουν;”
Και δεν είμαι εγώ κοινωνική τάση; :-) Αρχίζω μάλιστα από “φ”.
“τότε πρέπει να δεις πρώτα πρώτα μήπως αυτό αξίζει να διατηρηθεί για κάποιους λόγους (συμβολικούς, διαπαιδαγώγησης κ.λπ)”
Σύμβολα και διαπαιδαγώγηση μακριά από μας. Το Ποινικό Δίκαιο προστατεύει επικουρικώς έννομα αγαθά, δεν είναι δάσκαλος ούτε πρόσκοπος.
Και μια σκέψη ακόμα:
Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε τι κάναμε το 1985 (όσοι είχαμε βγάλει δόντια τότε τουλάχιστον :-) ). Ας θυμηθούμε, αν μπορούμε, κάποια συγκεκριμένη πράξη μας το έτος εκείνο. Ας σκεφτούμε τώρα τι συνδέει τον εαυτό μας του 1985 με τον εαυτό μας του 2010, εικοσιπέντε χρόνια μετά. Πόσο έντονη είναι η σχέση αυτή; [έστω ότι είμαστε ενήλικες και στις δύο χρονιές] Πόσο μπορεί να μας καταλογιστή μια πράξη μας από το έτος εκείνο;
Σε όλες τις έννομες τάξεις υπάρχει ο θεσμός της παραγραφής. Ο θεσμός αυτός δεν ανάγεται μόνο σε αποδεικτικές δυσχέρειες ή στην ανάγκη κάποτε να οριστικοποιούνται οι έννομες καταστάσεις, αλλά ακριβώς και στην ολοένα και πιο αδύναμη σχέση της παρελθούσας πράξης με την παρούσα προσωπικότητα.
Πήρα ως παράδειγμα το 1985, αλλά ο ίδιος δέχομαι ότι είναι δυνατή μια τέτοια σύνδεση, σε βάθος 25ετίας δηλαδή. Πόσο όμως δίκαιο είναι να τιμωρήται σήμερα κάποιος για μια πράξη του 1975; Για μια πράξη του 1965; Είναι σταλήθεια ο ίδιος άνθρωπος που τιμωρείται;
Η κατάργηση της ισόβιας κάθειρξης έχει, εκτός από ποινολογική, και ουσιαστική νομιμοποίηση λοιπόν.
Υπάρχει μια παλιά ιστορία με τον Χαρώνδα, που ίσως να την βρεις ενδιαφέρουσα και σε αφορά γενικότερα, Αθανάσιε: Λένε ότι ο νομοθέτης αυτός είχε θεσπίσει νόμο, κατά τον οποίο, όποιος πρότεινε αλλαγή ισχύοντος νόμου όφειλε να σταθεί με το σκοινί περασμένο στον λαιμό του στην Αγορά, να εξηγήσει τους λόγους αλλαγής στον συγκεντρωμένο λαό, και να αναμείνει κάποια λεπτά τραγικής αγωνίας…. Αν ο λαός δεν πείθονταν για την αναγκαιότητα της αλλαγής, ο «νεωτεριστής» έπρεπε να αναχωρήσει από τον μάταιο ετούτο κόσμο.
Σου προτείνω Αθανάσιε μια πιο βολική αναλογία με αυτό το ανελέητο καθεστώς απειλής και έμμεσης λογοκρισίας, αλλά δημοκρατίας κατά την νομοθέτηση, που επινόησε ο Χαρώνδας: Έχε ως «λαό» τα «εξ ενδόξων» και μάλιστα τα καλύτερα ποινικολογικά, φιλοσοφικά, κοινωνιολογικά, εμπειρικά κ.λπ. επιχειρήματα που μπορείς να βρείς, μετά από επιμελή και ευσυνείδητη προσέγγιση και αξιολόγησή τους. Μην αρκείσαι στα τετριμμένα δηλαδή. Και σκέψου τώρα που έγραψες για την κατάργηση των ισοβίων, μήπως το έκανες χωρίς να έχεις μελετήσει και αναστοχαστεί επαρκώς τον «λαό» αυτόν και χωρίς να έχεις πολυ-υπολογίσει ένα (ανύπαρκτο πάντως) σκοινί στο λαιμό σου..
Τα πράγματα ειναι απλα δεν αφαιρείς ζωή επειδη σου την έδωσε η επειδη εισαι μαγκας και εγκληματιας αν το κανεις να σου αφαιρεσουν και την δικια σου, ΦΥΣΙΚΑ ΨΗΦΙΖΩ ΟΧΙ ΙΣΟΒΙΑ αλλα θάνατος….
Και αν αφαιρέσης το χέρι κάποιου, να κοπή και το δικό σου;
Κοίτα, δεν μπορώ να προσφέρω πλήρως ορθολογικά επιχειρήματα κατά των αχρηστευτικών ποινών. Ομολογώ επίσης ότι σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις και υπό άλλες ιστορικές συνθήκες (π.χ. πολιορκία ή κάτι τέτοιο) επιβάλλονται. Μπορώ απλώς να διαπιστώσω ότι εδώ έχουμε περάσει αυτήν την πίστα (και μάλιστα την περάσαμε με τον Λυμπέρη επί δικτατορίας! Αυτά για να ακούγεται η αλήθεια).
Κοίτα αν το κάνω εσκεμ/να να μου την αφαιρεσουν αν γινει απο ατύχημα όπως συμβαίνει και με τους γιατρούς π.χ. φυσικά και όχι. Μιλάω πάντα για αλήτες εγκληματίες αρρωστημένους που επειδη ειναι δήθεν ψυχολογικά αρρωστοι τους κρατάμε και τους ταίζουμε στις φυλακές. ΟΧΙ ΦΙΛΕ ΜΟΥ θανατος τέλος
Διάβασα προσεκτικά τις θέσεις του θεματοθέτη και όλων των συμμετεχόντων και έχω να κάνω τα εξής σχόλια.
Πρώτον, και επί της ουσίας, πουθενά δεν αναφέρθηκε κανείς στις επιπτώσεις που θα είχε η εφαρμογή των “καταστρεπτικών ισοβίων” στις συνθήκες που θα επικρατούσαν μέσα στις φυλακές, καθώς και στην όλη πορεία που οδηγεί εκεί. Για να απλοποιήσω το επιχείρημά μου, θα παραθέσω το εξής χολυγουντιανό ρητό. Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από κάποιον που δεν έχει τίποτα πλέον να χάσει (ακούγεται σαν την φωνή στα trailer στον κινηματογράφο). Η απόλυτη, και δυνάμει ιδίας ερμηνείας αέναη στερητική της ελευθερίας ενός ατόμου καταδίκη, θα οδηγούσε σε ακρότητες τους υπόπτους-κατηγορουμένους-καταδικασθέντες-ΙΣΟΒΙΤΕΣ καθόλη την διαδικασία κτήσης αυτών των ιδιοτήτων.
Ούτε εγώ έχω να παραθέσω συγκεκριμένες έρευνες που να επαληθεύουν τα λεγόμενά μου, αλλά πιστεύω πως έιναι εν μέρει αυταπόδεικτο. Ας αναλογιστούμε τις συνέπειες για το προσωπικό των φυλακών, για τους ίδιους τους φυλακισμένους, και για το μένος το οποίο θα έχει συσσωρευτεί μέσα στον ίδιο τον κατάδικο. Ας δούμε λοιπόν τα παραπάνω μέσα από το πρίσμα της ελληνικής πραγματικότητας. Από άποψη υποδομών και οργάνωσης, φυλακές-μπουντρούμια και όχι σωφρονιστικά καταστήματα, όπου εκτός από τα αστεία μέτρα φύλαξης (βλ. Παλαιοκώστας/ελικόπτερο/ευρωπαικός περίγελος) δεν υπάρχει ουσιαστικός προγραμματισμός κοινωνικής επανένταξης. Θα μπορούσε ίσως κάποιος να ισχυριστεί ότι σαν αποτρεπτικός και παραδειγματικός παράγοντας η “κυριολεκτική” ισόβια κάθειρξη είναι πιο ισχυρή και από την “σύντομη” θανατική ποινή. Αλλά ίσως να τίθενται σε κίνδυνο περισσότερες έννομα αγαθά και ζωές (αστυνομικών, ιατρών, προσωπικού φυλακών, κτλ). Η Ελλάδα δεν διαθέτει υποδομές που να “σηκώνουν” κυριολεκτικούς ισοβίτες.
Δεύτερον, θα ήθελα να αναφερθώ και σε ένα άλλο ποινολογικό αξίωμα, που προβλέπει το ανθρώπινο λάθος του εσφαλμένα παπικού χαρακτήρα των ερμηνευτών/δικαστών/νομοθετών. Ίσως να προσφέρεται και μία μέση λύση στα αναπόφευκτα σφάλματα που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον αθώο στην ισόβια καταδίκη. Η΄αντιστοιχα με ορθή εκτίμηση των αποδείξεων, σε περιπτώσεις που κάποιος παγιδεύεται και δημιουργείται η φαινομενικά βάσιμη δικανική πεποίθηση της ενοχής του. Και γεννάται το εξής ερώτημα. Είναι ΔΙΚΑΙΟ να αφεθεί ελεύθερος έστω ΕΝΑΣ αθώος που εξέτισε μία μη πρόσκαιρη κακουργηματική ποινή, και βίωσε όλες τις συνέπειες της εσφαλμένης καταδίκης του, ακόμα και αν αυτό σημαίνει να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι καταδικασθέντες μετά από ένα κατά πολλούς επαρκές – κατά άλλους μη, αλλά σίγουρα όχι ευκαταφρόνητο χρονικό διάστημα κάθειρξης; Είναι αδύνατο να δώσω εμπεριστατωμένη απάντηση σε αυτό, δεν έιμαι ούτε νομοθέτης ούτε ακολουθώ ακαδημαική καριέρα. Είμαι νέος δικηγόρος, άνεργος, και 26 ετών.
Τέλος θα ήθελα να επισημάνω στον kt ότι με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι δεν έκρυβε την πρόθεσή του να “επιτεθεί” υπέρμετρα και άκομψα στον ΑΑ, με την υπεροψία που διακρίνει τον γραπτό του λόγο (τουλάχιστον όπως εγώ τον γνώρισα), και ανά διαστήματα μετέτρεψε μία πολύ όμορφη και εποικοδομητική συζήτηση σε ρινγκ, πράγμα περιττό κατ’εμέ.
Ελπίζω να μην σας κούρασα,
Χρήστος Π
Χρήστο, ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σχόλιο.
Ή, πιο πρακτικά και βγαλμένα μέσα από την ζωή: “σε σκοτώνω και σε συγχωνεύω“, δηλαδή ο ισοβίτης που εκτίει ήδη το μέγιστο της επιβλητέας ποινής μπορεί σχετικά αβλαβώς να διαπράξη και άλλα εγκλήματα.
Προσοχή όμως: αυτό δεν είναι ίδιον της ισόβιας κάθειρξης, αλλά οποιουδήποτε συστήματος αναγνωρίζει μια τερματική ανώτατατη ποινή (και όλα αναγνωρίζουν!). Γιαυτό και η παραπάνω φράση (λέγεται ότι) ακούγεται και τώρα στις φυλακές, καίτοι δεν υπάρχουν πραγματικά εκτιτέα ισόβια.
Άλλωστε, δεν είναι κάτι παράξενο ότι όσο πιο πολύ εγκληματεί κανείς, τόσο μειώνεται η φυλάκιση ανά μονάδα εννόμου αγαθού. Με άλλα λόγια, όπως παντού, έτσι και εδώ ο χονδρέμπορος βγάζει μεγαλύτερο κέρδος: αν μια ληστεία έχει ως μέγιστο 20 χρόνια, 20 ληστείες έχουν πάλι ως μέγιστο 20 χρόνια, τι να κάνουμε.
Τέλος, ακόμη και ο ισοβίτης έχει να χάση κάτι σημαντικό από την κακή διαγωγή στις φυλακές: τις άδειες.
Πάντως, εγώ δεν θυμάμαι καμιά περίπτωση αθώου που να καταδικάστηκε σε ισόβια τα τελευταία τριάντα χρόνια. Θυμάμαι αντιθέτως περιπτώσεις που τα γλύτωσαν, καίτοι μάλλον δεν ήταν αθώοι.