Παρακολούθησα σήμερα έναν διάλογο στον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA με οικοδέσποινα τη Μ.Ζαχαρέα,
προσκεκλημένο τον Κ.Μητσοτάκη και συνομιλητή τον Γ.Κύρτσο. Το θέμα του αφορούσε τη διευκρίνιση και (προσωπική) ερμηνεία της έννοιας της «ασύμμετρης απειλής» από τον πολιτικό. Ο Μητσοτάκης υποστήριξε ότι ο όρος «ασύμμετρη απειλή» στην υπόθεση των πυρκαγιών κατανοήθηκε εντελώς εσφαλμένα και παρεξηγήθηκε από δημοσιογράφους και αντίπαλα κόμματα. Στην πραγματικότητα «ασύμμετρη απειλή» σήμαινε ότι στην περίπτωση του εμπρησμού, προκαλούνται με μικρά μέσα τεράστιοι κίνδυνοι και ανυπολόγιστες καταστροφές. Η ασυμμετρία λοιπόν αφορούσε απλώς τη σχέση μέσου-αποτελέσματος και η απειλή δεν είχε να κάνει με τρομοκρατία –όλα αυτά, βέβαια, κατά την ερμηνεία Μητσοτάκη…
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον από αυτή την ερμηνεία (που δεν ξέρω αν εκφράζει γενικώς το κόμμα της ΝΔ) είχε το ακόλουθο απόσπασμα του διαλόγου, που παραθέτω χωρίς δραματουργική απόδοση. Με ενδιαφέρει σε αυτό, μόνο η λογική των επιχειρημάτων.
Κ.Μητσοτάκης: «Οι εμπρηστές είναι πολλοί και διάφοροι, ας πούμε οι βοσκοί. Οι βοσκοί της Κρήτης λ.χ. συνηθίζουν να βάζουν φωτιές για το χορτάρι. Αλλά και οι αντεξουσιαστές και αναρχικοί βάζουν φωτιές. Ρίχνουν μολότωφ σε κτήρια και αυτοκίνητα, κάψανε καταστήματα κ.λπ.»
Γ.Κύρτσος: «Μισό λεπτό κύριε Πρόεδρε! Έχετε στοιχεία και τα λέτε αυτά; Δεν μπορείτε να κατηγορείτε τους αντεξουσιαστές χωρίς στοιχεία».
Κ.Μητσοτάκης: «Γιατί δεν μπορώ; Πώς μπορώ να κατηγορώ τους βοσκούς της Κρήτης και δεν μπορώ να κατηγορώ τους αναρχικούς; Ποια η διαφορά;»
Γ.Κύρτσος: «Η διαφορά είναι ότι οι πρώτοι το κάνανε ενώ για τους δεύτερους δεν το ξέρουμε!»
Θα έτεινε κανείς να συμφωνήσει σε όσα παραπάνω λέγονται από τον Κύρτσο. Πώς μπορεί να αρθρώνει κανείς ενοχοποιητικό πολιτικό λόγο, όταν δεν προσκομίζει ταυτόχρονα επαρκή στοιχεία προς θεμελίωσή του; Ίσως υπάρχει ένας κανόνας πολιτικής δεοντολογίας που επιβάλλει στους πολιτικούς ακριβώς αυτό, δηλαδή το να μιλούν ενοχοποιητικά μόνο εφόσον μπορούν να αποδείξουν αυτά που λένε. Ωστόσο, η τελευταία πρόταση του Κύρτσου δεν συλλαμβάνει το βασικό σφάλμα του επιχειρήματος Μητσοτάκη, και μολονότι ακούγεται εύστοχη δεν είναι. Το επιχείρημα Μητσοτάκη πάσχει αλλά, δεν πάσχει επειδή ο Κρητικός πολιτικός κατηγορεί τους αντεξουσιαστές χωρίς στοιχεία δηλαδή χωρίς να γνωρίζει τη δράση τους. Πάσχει, γιατί τους κατηγορεί βάσει στοιχείων δηλ. με γνώση της δράσης τους, που όμως δεν είναι η κατάλληλη γνώση για τη θεμελίωση της συγκεκριμένης κατηγορίας…
Εξηγούμαι: Όταν ο Μητσοτάκης κατηγορεί ευθέως τους βοσκούς της Κρήτης ως εμπρηστές, αρθρώνει ενοχοποιητικό λόγο με στοιχεία. Όταν επίσης ο Μητσοτάκης κατηγορεί τους αναρχικούς για τη φωτιά των μολότωφ, των αυτοκινήτων και των ΑΤΜ, αρθρώνει επίσης ενοχοποιητικό λόγο με στοιχεία. Όταν όμως ο Μητσοτάκης μπλέκει τον εμπρησμό του δάσους με τον εμπρησμό του ΑΤΜ, υποπίπτει σε μια ενοχλητική quaternio terminorum χρησιμοποιώντας στον αυτό συλλογισμό ως μέσον όρο, μία αμφίσημη λέξη (φωτιά) με διαφορετική έννοια στη μείζονα και την ελάσσονα πρόταση…
Δηλαδή λέει όσα ακολουθούν πιο κάτω, αποκρύπτοντας ο ίδιος τις παρενθέσεις:
Για τις πυρκαγιές ευθύνονται όσοι βάζουν φωτιές (στα δάση)
Οι αναρχικοί βάζουν φωτιές (στα ΑΤΜ)
Άρα για τις πυρκαγιές ευθύνονται και οι αναρχικοί
Το λογικό σφάλμα Μητσοτάκη είναι σαφές, μολονότι δεν εντοπίστηκε με απόλυτη ακρίβεια από τον Κύρτσο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Μητσοτάκης σφάλλει και ουσιαστικώς στις κρίσεις του -αν και νομίζω ότι εν προκειμένω σφάλλει. Το όλο πρόβλημα πάντως, είναι ταυτόχρονα -και με έναν ενδιαφέροντα τρόπο- τόσο λογικό όσο και πολιτικό: Πολιτικό γιατί έχει να κάνει με έναν σημαντικό κανόνα πολιτικής δεοντολογίας και ηθικής, τον οποίο περιέγραψα παραπάνω. Λογικό γιατί πίσω από αυτόν τον πολιτικό κανόνα λανθάνει και πάλι ένα είδος επιχειρήματος: το argumentum ad ignorantiam…