Το προβλημα των δανειων χαμηλης σταθμης. Ποτε ειναι χρησιμη η παρεμβαση στις αγορες?
Ενα λεωφορειο χαλαει σε μια πολη της Ινδιας. Οι επιβατες κατεβαινουν απο το λεωφορειο και αραζουν στην σκια του κοντινου κτιριου. Το κτιριο τυχαινει να ειναι μια μικρη τοπικη τραπεζα. Οι κατοικοι της πολης βλεπουν τον κοσμο μπροστα απο την τραπεζα και νομιζουν οτι ειναι πελατες που πανε να αποσυρουν τις καταθεσεις τους επειδη ακουσαν καποια κακα νεα.
Τωρα, ειναι γνωστο οτι οι τραπεζες ποτε δεν εχουν αρκετα λεφτα για την περιπτωση που θα αποφασιζαν ολοι οι πελατες ταυτοχρονα να κανουν αναληψη των χρηματων τους. Γνωριζοντας το αυτο, καθε κατοικος της πολης τρεχει σαν τρελος να αποσυρει τα λεφτα του πριν αδειασει το ταμειο και χρεοκοπησει η τραπεζα! Αποτελεσμα? Ο φοβος των κατοικων οτι η τραπεζα θα χρεοκοπησει οδηγει κατευθειαν σε χρεοκοπια της τραπεζας: μια αυτοεκπληρουμενη προφητεια.
Η ιστορια αυτη ειναι πραγματικη. Ακομα και αν δεν ηταν ομως, αποτελει ενα εξαιρετικο παραδειγμα πως μερικες φορες τυχαια γεγονοτα μπορουν να γκρεμισουν μια υγιη αγορα οπου καθε παιχτης ειναι ελευθερος να κανει οτι θελει! Μαλιστα προσεξτε οτι στην ιστορια μας οι κατοικοι δεν ειναι ειναι μη ορθολογιστες. Ισα ισα αν νομιζεις οτι μια τραπεζα ειναι σε κριση η ορθολογικη στρατηγικη ειναι να τρεξεις να αποσυρεις τα χρηματα σου. Προσοχη, ακομα και αν ξερεις οτι η τραπεζα ειναι υγιης αλλα οι αλλοι νομιζουν οτι ειναι σε κριση τοτε πρεπει να παρεις τα λεφτα σου και να φυγεις.
Αυτο το φαινομενο υπηρξε αρκετα συχνο στο παρελθον και ονομαζεται bank run στην βιβλιογραφια. Ειναι τοσο αξιοπεριεργο που εχει εμφανιστει υπο διαφορες εκδοχες απο τον Κομη του Μοντε Κριστο μεχρι την ταινια Sneakers.
Τι εγινε και στον δυτικο κοσμο σπανιως βλεπουμε τετοια φαινομενα πια? Η απαντηση εχει να κανει με την πιο επιτυχημενη ισως κρατικη παρεμβαση στις ελευθερες αγορες: τον θεσμο των Κεντρικων Τραπεζων. Η Κεντρικη Τραπεζα ειναι μια απο τις σπανιες ευκαιριες που εχει ενας οικονομολογος να σωσει τον κοσμο χωρις να βλαψει κανεναν. Το κολπο ειναι απλο, σε περιπτωση που μια υγιης τραπεζα γινεται θυμα φημων και πανικου η Κεντρικη Τραπεζα δηλωνει οτι ειναι διατεθειμενη να εξασφαλισει ολες τις καταθεσεις σε αυτην την τραπεζα. Το αποτελεσμα ειναι οτι ο πανικος σβηνει, οι καταθετες αφηνουν τα χρηματα τους στην τραπεζα και καμμια επεμβαση δεν χρειαζεται να γινει. Αυτος ειναι ο ρολος της Τραπεζας ως lender of last resort και δειχνει πως σε μερικες περιπτωσεις ακομα και η υπονοια παρεμβασης μπορει να σωσει μια αγορα απο την καταρρευση.
Η κριση με τα δανεια στις ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ υποφερουν σημερα απο μια κριση στον τομεα των δανειων χαμηλης σταθης, δηλαδη των δανειων προς “κακους” δανειοληπτες. Αυτη η κριση ξεκινησε* απο το περιβαλλον ιστορικα χαμηλων επιτοκιων που βρισκοταν ολος ο δυτικος κοσμος για πολλα χρονια. Με τα επιτοκια να ειναι τοσο χαμηλα, οι εμπορικες τραπεζες αρχισαν να δανειζουν χρηματα σε ολο και χειροτερους δανειοληπτες, ατομα που πριν 15 χρονια δεν θα μπορουσαν να εχουν καν μια πιστωτικη καρτα. Το προβλημα ειναι οτι οι τραπεζες συμπεριφερθηκαν μαλλον ανευθυνα, θεωρωντας οτι οι δανειζομενοι θα ειναι πληρως ορθολογικοι και θα εχουν προετοιμαστει για την αυξηση των επιτοκιων που ολοι οι αναλυτες αναμενανε και η οποια θα ανεβαζε δραματικα τις δοσεις των δανειων τους. Ε λοιπον, τα επιτοκια αρχισαν να ανεβαινουν αλλα πολλοι δανειζομενοι δεν ειχαν προετοιμαστει, αρχισαν να τα βρισκουν πολυ σκουρα, δεν μπορουσαν να πληρωσουν την δοση τους.
Σε μια βαρια περιπτωση καθυστερημενων δοσεων ενος δανειου η τραπεζα συνηθως απαντα με κατασχεση του υποθηκευμενου ακινητου. Ομως εδω δεν μιλαμε για μεμονωμενες περιπτωσεις. Το τελευταιο τριμηνο του 2007 ειχαμε πανω απο 500.000 διαδικασιες κατασχεσης ακινητων στις ΗΠΑ. Μια τραπεζα χανει περιπου 20% της αξιας του ακινητου κατα την διαδικασια της κατασχεσης. Δεδομενου μαλιστα οτι οι τιμες των ακινητων λογω της κρισης πεφτουν, πολλα ακινητα ειναι “στο νερο”, δηλαδη το χρεος στην τραπεζα ξεπερνα την αγοραια αξια του ακινητου! Το τελευταιο πραγμα που θελουν να κανουν οι τραπεζες λοιπον ειναι να κατασχεουν ακινητα.
Καθε δανειστης προτιμα να πληρωνει εγκαιρως τις δοσεις του ο δανειζομενος, παρα να κατασχεει ακινητα. Αλλα οπως οι καταθετες κατα μια τραπεζικη κριση, οταν ο δανειστης μυριζεται αιμα προσπαθει να περικοψει τις απωλειες του παιρνοντας οτι μπορει οσο πιο γρηγορα μπορει απο τον δανειζομενο. Κατι τετοιο συμβαινει σημερα στις χρηματαγορες. Οι τραπεζες αφου καηκαν στον χυλο, κανουν πολυ αυστηροτερους τους ορους των νεων δανειων και πιεζουν τους παλιους δανειζομενους για εγκαιρη αποπληρωμη ή κατασχεση. Οι δε δανειζομενοι που χρωσταν λεφτα, δεν μπορουν να πληρωσουν τις δοσεις που εχουν αυξηθει, ουτε μπορουν πια ευκολα να αναχηματοδοτησουν τα δανεια τους παιρνοντας νεο δανειο.
Η ατομικα ορθολογικη συμπεριφορα των τραπεζων λοιπον κανει την ζωη πιο δυσκολη σε ολους, ακομα και στις ιδιες τις τραπεζες! Ερχεται εδω το κρατος και λεει: με τις κατασχεσεις θα χασετε ολες οι τραπεζες πανω απο 20% των χρηματων σας. Γιατι δεν συνεννοειστε να μειωσετε εθελοντικα τις δοσεις των δανειζομενων κατα 10% ωστε να μπορουν να τις πληρωνουν, να μην γινουν κατασχεσεις και να εξυγιανθει η αγορα?
Προσεξτε οτι αυτη η δραση θελει πληρη συντονισμο ολων, αλλιως οι μισοι δανειστες κανουν κατασχεσεις και οι αλλοι μισοι χανουν τα παντα, ειναι λοιπον απαραιτητα μια νομοθετικη ρυθμιση. Επισης, παραλληλα με την ρυθμιση των χρεων η Κεντρικη Τραπεζα μειωνει τα επιτοκια της για να δωσει ρευστοτητα στην αγορα. Ο σκοπος ειναι οι τραπεζες να μπορουν να προσφερουν χαμηλοτερα επιτοκια και να αποφευχθουν χρεοκοπιες και περεταιρω καταρρευση των τιμων, που θα οδηγησουν σε νεα κριση. Προσεξτε εδω οτι ειναι ακυρη η κριτικη οτι τα επιτοκια πεφτουν για να ευνοηθουν οι μεγαλες τραπεζες: τα επιτοκια πεφτουν για να μην πνιγουν περισσοτερο οι μικροι καταναλωτες και δανειζομενοι και μαζι τους τα μικρα χρηματοπιστωτικα ιδρυματα! Η Citigroup θα συνεχισει να υπαρχει με ή χωρις κριση, ο Joe Sixpack ομως και η Wichita Falls Community Savings μπορουν να συνθλιβουν απο την ελλειψη ρευστοτητας και την χρεοκοπια…
Εχουμε λοιπον ενα παραδειγμα του πως η κυβερνηση κανοντας μια αρκετα βαρια σειρα παρεμβασεων μπορει να βελτιωσει το αποτελεσμα της αγορας, για ολους τους εμπλεκομενους. Οι λεπτομερειες του σχεδιου ακομα δεν εχουν αποφασιστει, το σχεδιο ειναι ακομα στα σκαρια. Αλλα ειναι φανερο σε ολους τους σχολιαστες, απο τον Economist μεχρι την Wall Street Journal οτι η μη δραση ειναι η χειροτερη δραση αυτην την στιγμη.
—————–
Δειτε σχετικα: Για την κρίση subprime | θεωρειν, ή σχετικο αρθρο του Προμηθεα στο ρουστερ
*Μιλαμε μαλλον χονδρικα. Καθε ανισορροπια στις αγορες προκαλειται απο ποικιλους παραγοντες. Τα χαμηλα επιτοκια ηταν σιγουρα ενας σοβαρος παραγων ομως.
Πάρα πολύ σωστά. Εφ’οσον βεβαια η κεντρικη τραπεζα παρει τις σωστες αποφασεις μεσα σε μια κριση. Θεωρω βεβαια οτι στη σημερινη εποχη οι πιθανοτητες λανθασμενων ποαφασεων μαλλον εχει μειωθει δραματικα, -νομιζω.-
Θυμαμαι που ειχα διαβασει μια κριτικη του Φριντμαν για την αδρανεια της Κεντρικης Τραπεζας, ή μαλλον τη λανθασμενη εκτιμηση της τραπεζας για την κατασταση που ειχε διαμορφωθει το 29 και τη βρηκα την ομιλια του εδω
Ναι Αθηνά ετσι ειναι, η Κεντρικη Τραπεζα πρεπει να παρει τις σωστες αποφασεις. Ας πουμε πρεπει να προσεχει να στηριζει τραπεζες οταν εχουμε πραγματικες περιπτωσεις bank runs οχι απλα οταν μια τραπεζα εκανε λανθασμενες επιλογες.
Σε αυτην την δουλεια οι Κεντρικες Τραπεζες οπως ειπα συνηθως δεν χρειαζεται καν να επεμβουν, η ιδια η υπαρξη τους κανει τις κρισεις εμπιστοσυνης προς μια εμπορικη τραπεζα πολυ σπανιες.
Παρομοιως με τα επιτοκια, η ΚΤ πρεπει να προσεχει να μην ειναι πολυ χαμηλα (γιατι προκαλουν υψηλο πληθωρισμο) και να μην ειναι πολυ υψηλα (γιατι πνιγουν την αναπτυξη μεσοπροθεσμα). Εδω η δουλεια της ειναι λιγο πιο δυσκολη, αλλα μεταξυ αλλων χαρη σε οικονομολογους σαν τον Φριντμαν εχουμε εναν πολυ καλο ογκο γνωσης που βοηθαει. Σε σχεση με το 1929 εχουν γινει τρομερα αλματα, αυτο ειναι σιγουρο.
Εχει μαλιστα πλακα οτι το 1929 η αδρανεια και τα λαθη της Κεντρικης Τραπεζας στηριζοντας εν μερει στην πεποιθηση οτι οι κριεις ειναι καλες γιατι “χωριζουν την ηρα απο το σταρι” με λιγα λογια εξοντωνουν τους οικονομικα ασθενεις και “ξαλαφρωνουν” την οικονομια. Εδω ηταν και η μεγαλη συμβολη του Κεϋνς που εδειξε οτι αυτο ηταν μια ανοησια, οι κρισεις τετοιας μορφης ειναι μια τεραστια και αποφευξιμη σπαταλη πορων, μπορουν και πρεπει να αποφευγονται, εν μερει με παρεμβασεις της ΚΤ.
απαντω εδω σε καποιες ερωτησεις του κουκ
οι τραπεζες δανειζονται παντα λεφτα μεταξυ τους. Αλλα: μερικες φορες μπορει να εχουν ολες προβληματα ρευστοτητας, αλλες φορες εχουν απλα πολυ ανταγωνιστικη σχεση. Αν ας πουμε υπαρχουν μονο δυο τραπεζες και η μια υποφερει απο bank run γιατι να της δανεισει λεφτα η αλλη αντι να την αφησει να κλεισει?
Το να κλεισει ομως δεν ειναι καλο για κανεναν πελατη ουτε φυσικα για τον ιδιοκτητη. Εκει η κεντρικη τραπεζα θα βοηθησει (αν κρινει παντα οτι εχουμε κριση εμπιστισυνης, οχι απλα λανθασμενες κινησεις της τραπεζας).
αποκαθιστα την εμπιστοσυνη στο χρηματοπιστωτικο συστημα. Αν δεις την ιστορια που ανεφερα πανω πανω στο κειμενο θα δεις οτι μια τραπεζα μπορει να χρεοκοπησει χωρις κανενα απολυτως λογο! αν υπαρχει μια κεντρικη τραπεζα να την στηριξει εκεινη την στιγη, δεν υπαρχει κανενας λογος για χρεοκοπια. Μην ξεχνας οτι οι τραπεζες εχουν ισορροπημενο ενεργητικο και παθητικο, δηλαδη οι συνολικες καταθεσεις ισουνται με τα συνολικα δανεια κτλ απλα αν εχουμε κριση εμπιστοσυνης δεν προλαβαινει η τραπεζα να ζητησει απο τους δανειζομενους τα λεφτα της και δεν θα το θελαμε καν να συμβει (φαντασου να σε παρουν τηλεφωνο και να σου πουν να αποπληρωσεις ολο το στεγαστικο σου δανειο σημερα!).
τι κατασχεσεις? οχι αν χαθει η εμπιστοσυνη στην κεντρικη τραπεζα εχουμε διαφορα φαινομενα αναλογα προς τα που χαθηκε η εμπιστοσυνη (δηλαδη απτο αν νομιζουμε οτι τυπωνει πολυ χρημα ή πολυ λιγο)
Τα προβληματα μπορει να ειναι στενοτητα στην αγορα χρηματος, πτωση του νομισματος, πιθανως αυξηση πληθωρισμου κτλ
ααακριβως, οι κεντρικες τραπεζες τα εχουν ουσιαστικα εξαλειψει.
τι εννοεις βρε κουκ δεν ειδες πειστικους λογους? διαβασες τα σχετικα πεηπερ? ή μηπως θες περιληψη της βιβλιογραφιας σε 6 γραμμες? αυτο οσο γινεται το εκανα νομιζω (βλεπε ανω).
οι νομοι προστατευουν ολες τις τραπεζες. Οι τραπεζες γενικα, ως μερος κλειδι του χρηματοπιστωτικου συστηματος αξιζουν προστασιας. Αν δεν την ειχαν η ασταθεια και η στενοτητα θα επηρεαζαν ολους μας με εντονα αρνητικο τροπο.
Για να το πω και γενικα, πολλες μελετες εχουν γινει για την αξια ενος υγιους και δυνατου χρηματοπιστωτικου τομεα. Δεν ειναι λιγοι αοι ερευνητες που βρισκουν οτι το νουμερο ενα προβλημα σε πολλες αναπτυσσομενες χωρες ειναι ακριβως η απουσια μιας ανεξαρτητης κεντρικης τραπεζας και ενος καλορυθμισμενου πιστωτικου συστηματος!
Είναι ενδιαφέρον ότι τουλάχιστον 3 φορές αναφέρεσαι στην σκοπιμότητα παρέμβασης της ΚΤ σε περιπτώσεις που εχουμε πραγματικες περιπτωσεις bank runs οχι απλα οταν μια τραπεζα εκανε λανθασμενες επιλογες, σε ένα άρθρο με αφορμή την κρίση των subprimes, όπου εγώ την αντιλαμβάνομαι να εμπίπτει στην κατηγορία των (εκτενέστατων) λανθασμένων επιλογών.
Απ’ ότι διάβασα, στην Βρετανία σήμερα κρατικοποιείται η Νorthern Rock, ενώ στην Γερμανία η κυβέρνηση θα εισφέρει 1 bn euro για να σώσει την IKB. Από πότε οι φορολογούμενοι μπήκαν συνέταιροι στις τράπεζες? (μόνο στις ζημιές βέβαια)
Και μια απορία. Το να κάνει μια ΚΤ ενέσεις ρευστότητας, ή να κατεβάζει τα επιτόκια για να σώσει τις τράπεζες ή/και τους δανειζόμενους δεν έχει πληθωριστικό αποτέλεσμα? Τελικά όλο το οικοσύστημα του νομίσματος δεν “πληρώνει” για την διευκόλυνση, χάνοντας μέρος της αξίας του?
Σπυρο
ζητω συγγνωμη για την καθυστερημενη απαντηση.
οχι ακριβως. Αν οι δανειζομενοι εκαναν σωστες επιλογες και επαιρναν δανεια συμφωνα με τις δυνατοτητες τους τοτε δεν θα ειχαμε προβληματα τωρα. Το προβλημα φαινεται να ειναι οτι οι τραπεζες εμπιστευτηκαν υπερβολικα τα μοντελα εκτιμησης των δυαντοτητων των δανειζομενων και καπου επεσαν εξω, μαζι με τους ιδιους τους δανειζομενους πο φαινεται δεν ειχαν ιδεα τι κανουν!
Αλλα δεν θελουμε οι τραπεζες να γινουν εντελως φοβισμενες και να μην δοκιμαζουν τετοιες μεθοδους. Αυτος ειναι ο μονος τροπος να εχουμε καινοτομια στην τραπεζικη που οδηγει σε ανοιγμα σημαντικων αγορων. Οπως ειπα πριν πολλα χρονια υπηρχε ολοκληρη κλαση πολιτων που θεωρουντουσαν untouchables για τις τραπεζες, κανεις δεν τους εξυπηρετουσε, δεν τους εδινε δανεια κτλ
απο την μερα που οι φορολογουμενοι ειναι και πελατες της τραπεζας! Προσεξε οτι μια τετοια ενισχυση δεν ειναι παντα εις βαρος του φορολογουμενου, αν γινεται προσεκτικα η επεμβαση οχι μονο δεν χανουν οι καταθετες τα χρηματα τους (που ειναι ο βασικος σκοπος) αλλα και το δημοσιο παιρνει το κεφαλαιο του πισω με τοκο και κερδη!
υπο προϋποθεσεις ισως. Αλλα αν η κριση συνεχιζοταν θα ειχαμε ισως πτωση ΑΕΠ και αρνητικο πληθωρισμο. Δηλαδη οι ενεσεις βοηθανε στο να εχουμε σχετικα σταθερο πληθωρισμο. Και βεβαια αυτες οι ενσεις δεν ειναι μονιμες αυξησεις της προσφορας χρηματος, ειναι συνηθως βραχυπροθεσμος εκτακτος δανεισμος απο τις κεντρικες τραπεζες στις εμπορικες.
τι πρέπει να κάνει μια τράπεζα σε περίπτωση αυξησης των επιτοκίων για να προστατευσει τους δανειστες τους καταθέτες και σίγουρα το κέρδος της
δεν ειμαι ακριβως σιγουρος τι ρωτας. Αν τα παρεμβατικα επιτοκια της Κεντρικης Τραπεζας ανεβουν ειναι λογικο μια εμπορικη τραπεζα να ανεβασει τοσο τα επιτοκια καταθεσεων της, οσο και δανεισμου. Δεν νομιζω οτι εχει μεγαλη ελευθερια επιλογων εκει, ειναι παρομοιο εμ το να ανεβει το κοστος για μια παραγωγικη εταιρεια. Αναποφευκτα θα ανεβασει και τις τιμες της…
sas parakalo mpore kapoios na m pei ta aitia tis xrimatooikonomikis krisis?
ριξε αν θες μια ματια εδω για μια μικρη αναλυση
http://en.wikipedia.org/wiki/Price_of_anarchy
To Cato Unbound μόλις δημοσίευσε το σχετικό αφιέρωμα:
http://www.cato-unbound.org/issues/what-happened-anatomies-of-the-financial-crisis/
Την Δευτέρα θα ανέβει και το κείμενο του DeLong. Enjoy!
Αφού συγχαρώ τον SG για το εξαιρετικό κείμενο, να προσθέσω ότι πολλοί συγχέουν την προσφορά του χρήματος με τον αριθμό των χαρτονομισμάτων. Η σχέση όμως δεν είναι απόλυτη. Αν οι τράπεζες αποφασίσουν να παρακρατήσουν μεγαλύτερο μέρος των καταθέσεων που έχουν λάβει στα χρηματοκιβώτιά τους και να δανείσουν μικρότερο η ποσότητα του χρήματος θα πέσει ακόμα και αν ο αριθμός των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούν (monetary base) δεν έχει αλλάξει. Αντίστοιχα, αν οι πολίτες αποφασίσουν να κρατήσουν μεγαλύτερο μέρος του χρήματος πάνω τους (στο πορτοφόλι τους, στο συρτάρι τους, κ.ο.κ.) αντί να το καταθέσουν στις τράπεζες και πάλι η ποσότητα του χρήματος θα μειωθεί. Και οι δύο αυτές ενέργειες μειώνουν τον πολλαπλασιαστή. Όταν σε αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν η ΚΤ τράπεζα κάνει ενέσεις ρευστότητας ρίχνοντας νέο χρήμα στην αγορά, στο βαθμό που η αύξηση αυτή αντισταθμίζει τη μείωση στον πολλαπλασιαστή η ποσότητα του χρήματος δεν θα αυξηθεί, και έτσι δε θα έχουμε πληθωριστικές πιέσεις.
Ακόμα όμως και αν αυξηθείη προσφορά χρήματος, στο βαθμό που η ΚΤ παρεμβαίνει με σκοπό να εμποδίσει την περαιτέρω πτώση της συνολικής ζήτησης, η ενέργειά της δεν θα οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού, απλά θα εμποδίσει την πτώση των τιμών, όπως έγραψε και ο ΣΓ. Προϋπόθεση βέβαια είναι η ΚΤ να αντιστρέψει τις ενέργειές της όταν οι συνθήκες που την ανάγκασαν να παρέμβει εκλείψουν.
http://www.banksnews.gr/portal/home-page/124-top-story/1398-lsubprime-crisis-2r—
θελω το σχολιο καποιου ειδικου για το προγραμμα TAARP που ειχε διαρκεια 2 χρονια και εληξε προσφατα.
απο οτι διαβασα απο τα 700δις τελικα το κρατος ξοδεψε περιπου 350δις και οτι το τελικο κοστος θα ειναι μονο 30 με 50δις! οι περισσοτερες μεγαλες τραπεζες εχουν ηδη φυγει απο το προγραμμα και εχουν πληρωσει και με τοκο τα λεφτα που δανειστηκαν. συνολικα συμμετεχουν στο προγραμμα 700 τραπεζες περιπου. επισης στο wikpedia ειδα οτι τα τελευταια 3 χρονια εχουν πτωχευσει καμια 200 τραπεζες κυριως μεσαιες και μικρες.
θελω να ρωτησω: τι εννοουμε οτι σωθηκαν οι τραπεζες??σωθηκαν και οι μετοχοι για παραδειγμα. μπορει να μου εξηγησει καποιος με λεπτομερειες τι εννουμε οτι οι τραπεζες “σωθηκαν”??
ακομα: οι 700 περιπου τραπεζες που συμμετειχαν στο προγραμμα διασωσης αποφασισαν οτι μπορουσαν να δεχτουν τους σκληρους ορους του κρατους (π.χ απαγορευση μπονους) και να συμμετασχουν. οι αλλες που ηταν πιο αδυναμες απλα πτωχευσαν. ποσο ηθικο και σωστο ειναι καποιοι να σωζονται και καποιοι να πτωχευουν??
διαβαζοντας το κειμενο για τα bank run βρηκα καποια κειμενα και βιβλια του murray rothbard που προσφερει μια παραξενη εξηγηση για το fractional reserve banking και μια απο τις αιτιες των bank run. παραδειγμα αναφερει:
“Let’s see how the fractional reserve process works, in the absence of a central bank. I set up a Rothbard Bank, and invest $1,000 of cash (whether gold or government paper does not matter here). Then I “lend out” $10,000 to someone, either for consumer spending or to invest in his business. How can I “lend out” far more than I have? Ahh, that’s the magic of the “fraction” in the fractional reserve. I simply open up a checking account of $10,000 which I am happy to lend to Mr. Jones. Why does Jones borrow from me? Well, for one thing, I can charge a lower rate of interest than savers would. I don’t have to save up the money myself, but simply can counterfeit it out of thin air. (In the nineteenth century, I would have been able to issue bank notes, but the Federal Reserve now monopolizes note issues.) Since demand deposits at the Rothbard Bank function as equivalent to cash, the nation’s money supply has just, by magic, increased by $10,000. The inflationary, counterfeiting process is under way”
απο οσο γνωριζω το fractional reserve banking δεν λειτουργει ετσι. δηλαδη δεν μπορουμε να δανεισουμε απο 1000 ευρω “αερα” 10000 ευρω αλλά μπορουμε να δανεισουμε 900 ευρω κρατωντας ως αποθεματικο τα 100!! αρα πώς ειναι δυνατον να γραφει το αντιθετο(ηταν ακραιος αλλά αλλο πραγμα να εχεις ακραιες φιλοσοφικες αποψεις και αλλο να αλλαζεις τον ορισμο του fractional reserve!!)
επισης σε ενα αλλο βιβλιο του το the mystery of banking αναφερει ενα παραδειγμα τραπεζας που με βαση 50000$ εκδιδουν fake warehouse receipts 80000% δηλαδη εχουν υποσχεθει στους πελατες τους 130000$ ενω διαθετουν 50000$ μονο!
τα ερωτηματα πο εχω συγκεκριμενα ειναι τα εξης:
1)ισχυει το fractional reserve banking οπως το περιγραφει ο rothbard??
2) αν οχι, πώς ειναι δυνατον να γραφει εντελως λαθος πραγματα (μαλιστα πολλοι τα αναπαραγουν στο διαδικτυο-ειχε γινει μια σχετικη συζητηση και σε κειμενο του e-rooster πριν χρονια)?
3)ποια ηταν η αιτια των bank runs ΠΡΙΝ δημιουργηθει η κεντρικη τραπεζα??
τα 2 λινκ:
http://www.lewrockwell.com/rothbard/frb.html
http://mises.org/Books/mysteryofbanking.pdf
Thano,
έχεις απόλυτο δίκιο. Αν όντως το εξηγεί έτσι είναι τελείως λάθος, και ίσως για αυτό τόσοι σχολιαστές επιμένουν να μου επαναλαμβάνουν για δάνεια από thin air χωρίς να καταλαβαίνω (ούτε και εκείνοι φοβάμαι) τι εννοούν. Το fractional reserve σημαίνει απλώς ότι από κάθε κατάθεση που λαμβάνουν οι τράπεζες κρατούν ένα μέρος μόνο (fraction) ως αποθεματικό (reserves) και το υπόλοιπο το δανείζουν. Κάποιοι Αυστριακοί φαίνεται να υποννούν ότι το όλο σύστημα στηρίζεται στην απάτη, και ότι αυτός που καταθέτει τα χρήματα στην τράπεζα δεν γνωρίζει ότι η τράπεζα τα δανείζει. Υπάρχουν όμως πολλοί λόγοι που ο κόσμος δέχεται να τα δανείσει σε τρίτο η τράπεζα αντί να δώσει ο ίδιος απευθείας το δάνειο. Ένας είναι ότι η τράπεζα μπορεί να αντιμετωπίσει πολύ καλύτερα το πρόβλημα της ασύμμετρης πληροφόρησης σχετικά με την ικανότητα αποπληρωμής του δανειζόμενου. Ένας άλλος είναι ότι ο καταθέτης μπορεί να ρευστοποιήσει την κατάθεσή του ανά πάσα στιγμή καθώς η τράπεζα μπορεί να αντικαταστήσει τη συγκεκριμένη κατάθεση με κάποια άλλη, κάτι που δεν θα μπορούσε να κάνει αν είχε ο ίδιος δώσει απευθείας το δάνειο. Το μόνο πρόβλημα είναι όταν όλοι οι καταθέτες προσπαθήσουν ταυτόχρονα να αποσύρουν τα χρήματά τους, οπότε προκύπτει το bank run.
Πριν την κεντρική τράπεζα τα bank runs ήταν συχνά διότι αν μια εμπορική τράπεζα αντιμετώπιζε κύμα αναλήψεων και δεν διέθετε αρκετό αποθεματικό έπρεπε να κλείσει τις πόρτες της στο κοινό, γεγονός που μπορούσε να οδηγήσει σε γενικότερο πανικό και σε κύμα από bank runs. Για να τα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες αύξαναν το αποθεματικό τους (μείωναν τα δάνεια) με αποτέλεσμα τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας (ύφεση). Σήμερα οι τράπεζες σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να αποτανθούν για βραχυπρόθεσμα δάνεια στην κεντρική τράπεζα. Για παράδειγμα, μετά την τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους πολλά ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών έπαυσαν να λειτουργούν, με αποτέλεσμα οι πληρωμές να πρέπει να γίνουν σε μετρητά. Αυτό οδήγησε σε κύμα αναλήψεων. Η Fed εκείνη την ημέρα έστειλε e-mail στις εμπορικές τράπεζες λέγοντας ότι είναι έτοιμη να δανείσει οποιοδήποτε ποσό χρειάζονται προκειμένου οι τράπεζες να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση για ρευστό, αποτρέποντας έτσι πιθανά bank runs. Και πάλι, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τα δάνεια αυτά είναι εξαιρετικά βραχυπρόθεσμα (overnight με δυνατότητα ανανέωσης για περιορισμένο χρόνο) και δίνονται συνήθως με ενέχυρο από την πλευρά των τραπεζών ομολόγων που αυτές κατέχουν.
κωστα απορω και εγω πώς μπορει να εχει κανει τετοιο λαθος. ενταξει ηταν ακραιος αλλα οχι και αμορφωτος (το αντιθετο θα ελεγα)!αν διαβαζω σωστα μαλλον περιγραφει για το τι κανανε οι ιδιωτικες τραπεζες πριν δημιουργηθει η αμερικανικη κεντρικη τραπεζα. δηλαδη οτι μπορει να ειχαν πραγματικα λεφτα σε καταθεσεις 50000$ και να φτιαχναμε επιπλεον 80000$ fake warehouse receipts αερα κοπανιστο!! αλλά ηταν ετσι το fractional reserve banking πριν τη δημιουργια κεντρικης τραπεζας??? αν ηταν ετσι ηταν αυτος ενας σοβαρος λογος για τα bank run του παρελθοντος??
Θάνο, έκανα και μερικές προσθέσεις στο προηγούμενο σχόλιο όσο μάλλον εσύ έγραφες το νέο. :)
Αυτό που λέει ο Ρόθμπαρντ πράγματι συνέβαινε πριν(!) και ήταν ένας λόγος που το κράτος απέκτησε το μονοπώλιο στην έκδοση τραπεζογραμματίων. Δηλαδή ενώ τα τραπεζογραμμάτια ουσιαστικά ήτανε αποδείξεις ότι το συγκεκριμένο άτομο έχει καταθέσει Χ ποσότητα χρυσού στη συγκεκριμένη τράπεζα, κάποιες τράπεζες εξέδιδαν τραπεζογραμμάτια (αποδείξεις) χωρίς να έχουν λάβει κατάθεση σε χρυσό, οπότε οι υποχρεώσεις τις τράπεζας (liabilities) ξεπερνούσαν τα περιοσιακά της στοιχεία (assets). Η υποψία ότι κάποια τράπεζα είχε κάνει κάτι τέτοιο μπορούσε πράγματι να οδηγήσει σε bank run ακόμα και αν η τράπεζα ήταν αθώα! Ωστόσο έχω την αίσθηση ότι τα σημαντικότερα bank runs (υπό την έννοια ότι ήταν γενικευμένα) του 1873, 1893, και 1907 είχαν να κάνουν με φούσκες (στους σιδηροδρόμους, στην αγορά χαλκού, κ.λπ.) που χρηματοδοτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τραπεζικά δάνεια. Όταν οι φούσκες έσκαγαν ο κόσμος ανησυχούσε ότι η τράπεζά του, αν είχε δώσει πολλά τέτοια δάνεια, θα έχανε τόσα χρήματα που οι καταθέσεις του κινδύνευαν. Αυτό έκανε όλους τους καταθέτες να τρέχουν για να αποσύρουν τα χρήματά τους.
κωστα ευχαριστω για την διευκρινιση!μου λυθηκε τωρα η απορια!τωρα καταλαβαμε τι εννοουν καποιοι οταν αναφερονται σε λεφτα απο thin air!!ορισμενοι μπερδευουν την κεντρικη τραπεζα με τις εμπορικες και ορισμενοι νομιζουν οτι και η κεντρικη τραπεζα και οι εμπορικες τυπωνουν λεφτα απο το τιποτα!!προφανως μπερδευουν τα παραδειγματα του ροθμπαρντ που αφορουν τις εμπορικες τραπεζες ΠΡΙΝ δημιυοργηθει η ΦΕΝΤ!!
προσωπικα πιστευω οτι ειναι αρκετα καλο το συστημα που εχουμε (δηλαδη fractional reserve banking σε συνδυασμο με fiat money) και συμφωνω και με τον becker οτι π.χ η φεντ ειναι ιδανικο παραδειγμα ημιδιωτικου ανεξαρτητου οργαισμου με καποια απαραιτητη επιρροη απο το κρατος.
φιλοσοφικα ομως θα συμφωνουσα με καποιους αυστριακους που συμφωνουν με το fractional reserve banking αλλά δεν θελουν κεντρικη τραπεζα λογω της μεγαλης εξουσιας που εχει. δηλαδη ειναι υπερ του free banking system)! βεβαια ο ροτημπαρντ ειναι μειοψηφεια ακομα και στους αυστριακους διοτι ειναι κατα του fractional reserve banking και του fiat money και υπερ του 100% reserve backed money σε συνδυασμο με χρυσο κανονα!
το κειμενο του becker
http://www.becker-posner-blog.com/2010/05/central-bank-independencebecker.html
Thano,
πριν ακόμα από τον Μπεκερ ο Φριντμαν τα είχε σπάσει με τους Αυστριακούς για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Ο ίδιος ήταν υπέρ του φρακσιοναλ ριζερβ και των κεντρικών τραπεζών! Μερικές παρατηρήσεις…
100% ριζερβ θα σήμαινε ότι οι τράπεζες δεν επιτρέπεται να δανείσουν καταθέσεις. Αυτό θα σήμαινε όχι μόνο ότι οι καταθέτες δεν θα λάμβαναν τόκο, αλλά θα έπρεπε να πληρώνουν και από πάνω για τις υπηρεσίες που παρέχει η τράπεζα. Τέτοιο σύστημα υπάρχει σε ένα βαθμό και λέγεται τραπεζική θυρίδα, αλλά ελάχιστοι επιλέγουν να κρύβουν εκεί τις αποταμιεύσεις τους. Επιπλέον μια νομοθετική ρύθμιση που θα δεσμεύει τις τράπεζες να μην δίνου δάνεια δεν είναι κρατική παρέμβαση? Ασφαλώς και είναι, οπότε έχουμε την υποκατάσταση μιας κρατικής παρέμβασης από άλλη. Φιλοσοφικά, που λες και εσύ, δεν καταλαβαίνω γιατί η μια είναι καλύτερη της άλλης. Άσε που στο πρακτικό μέρος μια τέτοια ρύθμιση θα σήμαινε το τέλος των μικρών επιχειρήσεων οι οποίες επειδή δεν έχουν πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές στηρίζονται κυρίως στις τράπεζες για χρηματοδότηση (εντάξει, μπορεί μερικοί να έχουν ίδια κεφάλαια ή να βρουν κανένα γνωστό να τους δανείσει αλλά πόσοι?).
Δεύτερον, κανένας δεν εμποδίζει τα άτομα από το να επιλέξουν να κάνουν τις συναλλαγές τους με άλλους τρόπους. Στις ΗΠΑ υπάρχουν αριστερές κομμούνες που χρησιμοποιούν άλλα αντικείμενα ως ανταλλακτικά εργαλεία (διότι λανθασμένα ταυτίζουν το χρήμα με το δολλάριο οπότε θεωρούν ότι αφού δεν χρησιμοποιούν δολλάρια δεν έχουν και χρήμα το οποίο είναι παράγοντας αλλοτρίωσης κατά Μαρξ, γεγονός που αποδεικνύει ότι τελικά happiness is a state of mind). Σε χώρες όπου η κεντρική τράπεζα δεν ασκεί υπεύθυνη νομισματική πολιτική (όπου π.χ. υπάρχει υπερ-πληθωρισμός) οι πολίτες συχνά υιοθετούν για τις συναλλαγές τους ένα ξένο νόμισμα (στο πρώην κομμουνιστικό μπλοκ τέτοιο ρόλο έπαιξε το Μάρκο, πιο πρόσφατα στην Κούβα το δολλάριο, κ.ο.κ.). Άρα ο φόβος του ανταγωνισμού υπάρχει, και ασκεί μια κάποια πίεση στις κεντρικές τράπεζες να προστατεύουν το “προϊόν” τους.
κωστα μαλλον δεν με καταλαβες !οι περισσοτεροι αυστριακοι απο οσο γνωριζω ειναι υπερ του fractional reserve banking αλλα κατα του θεσμου της κεντρικης τραπεζας!παρομοια και εγω ειπα οτι φιλοσοφικα θα προτιμουσα να μην υπηρχε μια κεντρικη τραπεζα αλλά δεν ειμαι κατα του fractional reserve banking! o rothbard που δεν δεχεται ουτε αυτο ειναι μειοψηφεια ακομα και μεσα στους αυστριακους!ο ροθμπαρντ δεν δεχοτανε ουτε το fiat money, ουτε το fractional reserve banking και αναφεροταν σε 100% full reserve gold standard.
εγω θα προτιμουσα φιλοσοφικα κατι σαν αυτο που προτεινει ο hayek στα “Α choice in currency -1975” και στο “Denationalization of money-1976”. παντως σου ανεφερα και πριν οτι θεωρω και το συστημα που εχουμε αρκετα ικανοποιητικο.
να και ενα παραδειγμα 2 γνωστων αυστριακων οικονομολογων υπερ του fractional reserve banking¨
http://mises.org/journals/rae/pdf/rae9_2_5.pdf
αν μπορεις θα ηθελα να μου παραθεσεις και ενα λινκ για τα περιβοητα fake warehouse receipts που εξεδιδαν οι τραπεζες τον 19ο αιωνα και αναφερει ο ροθμπαρντ και απο οτι φαινεται επηρεασαν οσους συνωμοσιολογουν για το σημερινο συστημα!
thano,
ίσως έπρεπε να ήμουν πιο σαφής ότι το σχόλιό μου δεν ήταν απάντηση σε σένα ειδικα ή στους Αυστριακούς, απλώς άρπαξα την ευκαιρία να κάνω μερικές γενικές παρατηρήσεις. Η διαφωνία του Φριντμαν με τους Αυστριακούς ήταν κυρίως πάνω στο ζήτημα της κεντρικής τράπεζας (είχε και μεθοδολογικές διαφωνίες).
Πάντως στις δικές σου ανησυχίες απαντάει νομίζω η τελευταία παράγραφος του σχολίου μου, η οποία επισημαίνει ακριβώς ότι αυτό που ζήτησε ο Χάγιεκ υφίσταται στις ελεύθερες κοινωνίες (ακόμα και σε ανελεύθερες μέσω της μαύρης αγοράς). Για τα υπόλοιπα φοβάμαι ότι θα απαντήσω αφού παραδώσω βαθμούς!
συγκεκριμενα στο δευτρο λινκ αναφερει καποια παραξενα πραγματα στις σελιδες 120 με 122!!πραγματικα με μπερδεψε!
Τυχαία πέτυχα στο διαδίκτυο ένα πολύ παλιό άρθρο του Άλαν Γκρίνσπαν υπέρ του κανόνα του χρυσού
http://oikonomikablog.pblogs.gr/2008/04/hrysos-kai-oikonomikh-eleftheria.html
Περαστικέ, γιατί μου το έκανες αυτό-παραπομπή στην ιστοσελίδα του Χρυσοθήρα? Έχω συνδιαλλαγεί με το συγκεκριμένο άτομο στους Ρούστερς και το μόνο που θα πω είναι ότι δεν βγάζω άκρη. Άσε που έχει ίδιον όφελος να προωθεί τον χρυσό λόγω επαγγελματικών δραστηριοτήτων!
Δεν ήξερα το παρελθόν ή αν έχει ώφελος.Εκείνο που παρατέθηκε είναι το άρθρο του Γκρίνσπαν μιας άλλης εποχής.
Ναι σωστά, ψιλοαστειευόμουν ασφαλώς. Η αλήθεια είναι ότι ο Γρίνσπαν, ειδικά όταν ήταν νεότερος, δήλωνε επηρεασμένος από τη Ραντ. Όπως είπα αλλού στον Θάνο ένας λόγος για τον οποίο το 1987 ο Ρήγκαν αντικατέστησε τον Φολκερ, που κατάφερε ως πρόεδρος της Φεντ να κατεβάσει τον πληθωρισμό από το 14% σε κάτω του 4% σε μερικά μόνο χρόνια, με τον Γκρίνσπαν ήταν ότι ο τελευταίος, σε αντίθεση με τον πρώτο, ήταν υπέρ της απορρύθμισης του τραπεζικού τομέα. Εκεί νομίζω βρίσκεται ο σπόρος που οδήγησε στην κρίση.
περαστικε o greenspan ειχε δηλωσει πριν χρονια οτι το fiat system με τον τροπο που ειχαν καταφερει να το λειτουργουν θυμιζε πολυ τον χρυσο κανονα. βεβαια τελευταια φαινεται να ξανααλλαξε γνωμη διοτι σε προσφατες δηλωσεις του μιλησε παλι υπερ του κανονα του χρυσου. τσεκαρε ενα αρθρο του απο το 1981. παρομοια πραγματα αρχισε να λεει προσφατα.
http://www.gold-eagle.com/greenspan011098.html
επισης υπαρχουν πολλοι που λενε οτι π.χ το ευρω με τον τροπο που λειτουργει επισης θυμιζει τον χρυσο κανονα! αυτο που θελω να πω ειναι οτι ακομα και με ενα fiat system μπορεις να προσεγγισεις το παλιο συστημα. τσεκαρε αυτο το λινκ
http://www.eurocapital.gr/index.php/permalink/24532.html