Δημοσιεύτηκε στα Νέα
Είναι όλο φανερότερο ότι στην Ελλάδα υπάρχει έλλειμμα εμβολιασμών, το οποίο μας οδηγεί σε άσκοπη ταλαιπωρία και πόνο για μια χρονιά ακόμα. Όσο άλλες ευρωπαϊκές χώρες βγαίνουν σταδιακά από την πανδημική κρίση, σε μας κάθε μέρα πεθαίνει ένα λεωφορείο συμπολίτες μας (έχουμε ξεπεράσει την Σουηδία προ πολλού), και ακόμα δεν έχει καλά μπει ο χειμώνας. Η κυβέρνηση συζητάει νέα μέτρα, ενώ η υπομονή των πολιτών φτάνει στα όρια της.
Γιατί τόση αντίσταση στα εμβόλια; Σίγουρα φταίνε διάφοροι πολιτισμικοί παράγοντες (η χώρα μας είναι ταυτόχρονα ιδιαίτερα φοβική στις νέες τεχνολογίες και επιρρεπής στις συνωμοσιοθεωρίες), αλλά στην ρίζα του προβλήματος υπάρχει μια θεμελιώδης παρανόηση που είναι κοινή στους εμβολιαστές και τους αντεμβολιαστές.
Παρατηρώντας τον διάλογο στα κοινωνικά μέσα μεταξύ των δύο πλευρών, όταν καταφέρνει να διεξαχθεί, τα συχνότερα ίσως επιχειρήματα είναι βαθιά αντιεπιστημονικά γιατί στηρίζονται στην ανεκδοτολογία και εκ των υστέρων οπτική. Το έλλειμα ορθολογισμού βρίσκεται, ξαναλέω, και στις δύο πλευρές, εμβολιαστές και μη. Λένε οι μεν «η 38χρονη Μαρία δεν έκανε το εμβόλιο, επειδή την απέτρεπε ο γυναικολόγος της, και τώρα πέθανε. Είστε εγκληματίες!». Οι δε λένε, την ίδια στιγμή «τόσα άτομα σήμερα έπαθαν θρόμβωση, εξαιτίας του εμβολίου, είστε εγκληματίες!». Και τα δύο γεγονότα μπορεί να ισχύουν, αλλά δεν βοηθάνε καθόλου την ορθολογική συζήτηση του θέματος.
Για αρχή έχουμε αυτή την στιγμή ένα δείγμα δισεκατομμυρίων ανθρώπων που έκαναν, και δισεκατομμυρίων που δεν έκαναν το εμβόλιο. Απολύτως τίποτε δεν προσφέρει σε σχέση με αυτόν τον τιτάνιο όγκο δεδομένων η ανεκδοτολογική παρατήρηση τι συνέβη συγκεκριμένα στον Φρίξο από τον Βόλο ή στην Έλλη από την Σπάρτη. Σε επιστημονικά θέματα δεν κοιτάμε μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά το σύνολο των καλά επεξεργασμένων δεδομένων. Τα δεδομένα λοιπόν λένε ότι ενώ τα εμβόλια δεν είναι εντελώς ακίνδυνα, στις περισσότερες περιπτώσεις ανθρώπων (π.χ. 18 και άνω χωρίς ιδιαίτερες αλλεργίες), η ζημιά που πιθανώς θα τους προκαλέσει ο ιός είναι τάξεις μεγέθους υψηλότερη από αυτήν που μπορεί να προκαλέσει το εμβόλιο. Για χάρη του εαυτού τους, ούτε καν των υπολοίπων, πρέπει να εμβολιαστούν!
Ναι αλλά τι έχει να πει η επιστήμη για τον Φρίξο που έκανε εμβόλιο και έπαθε θρόμβωση; Αυτό που λέει η επιστήμη αποφάσεων κάθε φορά που σταθμίζουμε επιλογές με αβέβαιο αποτέλεσμα. Σε τέτοια ζητήματα απόφασης υπό ρίσκο, κρίνουμε εκ των προτέρων, όχι εκ των υστέρων. Σκεφτείτε τον Γιαννάκη, 15χρονο περιπετειώδη πιτσιρικά, που πηδάει από ένα βράχο 20 μέτρων σε μια θάλασσα με ρηχό νερό 1 μέτρου. Κατά μαγική σύμπτωση δεν σκοτώνεται, αλλά με το χέρι του χτυπάει ένα πειρατικό σεντούκι με χρυσά φλουριά και γίνεται εκατομμυριούχος. Αυτό καθιστά καλή ιδέα να πηδάμε όλοι από βράχια σε ρηχή θάλασσα; Ή τουλάχιστον σημαίνει ότι ο Γιαννάκης δικαιώνεται τελικά για την πράξη του; Όχι βέβαια, έπραξε πολύ κουτά και οι γονείς του καλά θα κάνουν να τον επιπλήξουν, αν θέλουν να φτάσει τα 40. Ακόμα κι αν τώρα με αυτή την ριψοκίνδυνη πράξη βρήκε τα φλουριά!
Με την ίδια έννοια, ο εμβολιασμός έχει ρίσκο, αλλά και το να κολλήσεις τον ιό επίσης. Το ορθολογικό είναι να διαλέξεις την επιλογή που προσφέρει το καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης. Δεν έχουμε όλοι την ίδια υγεία, ούτε το ίδιο προσδόκιμο επιβίωσης. Αλλά η επιστήμη δίνει στοιχεία που λένε ότι για τους περισσότερους από εμάς, το εμβόλιο παρατείνει την ύπαρξη μας ως υγιών και ικανών ανθρώπων σε αυτόν τον κόσμο.
Όπως εξηγούσε σε συγγενείς και φίλους ο οικονομολόγος της υγείας ΣΒ, για να πας στην Κόρινθο υπάρχει ο νέος και ο παλιός δρόμος. Και τον νέο να πάρεις, ατυχήματα συμβαίνουν. Αλλά είναι φανερό σε όλους μας πόσο κουτή θα ήταν η συμβουλή «πάρε τον παλιό δρόμο, γιατί στον νέο τράκαρε εχτές ένας φίλος». Έχουμε δεκαετίες δεδομένων που λένε ότι ο νέος, βελτιωμένος δρόμος, είναι συνολικά ο ασφαλέστερος, με τα λιγότερα ατυχήματα.
Αρκετούς ανθρώπους έχει χάσει αυτή η χώρα σε κακούς δρόμους, από ελλείψεις του κράτους κυβέρνησης αλλά και λάθη των οδηγών. Εκτός αν έχετε συγκεκριμένες, αξιόπιστες πληροφορίες από επίσημη πηγή ότι το όχημα σας δεν κάνει, πάρτε τον καλό, φρεσκοστρωμένο δρόμο που σε χρόνο ρεκόρ κατάφερε να μας προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία και σας προσφέρεται εντελώς δωρεάν: κάντε το εμβόλιο.