Για την πορνογραφία ανηλίκων έχω γράψει πριν σχεδόν 10 χρόνια αυτό εδώ το άρθρο. Εκεί έγραφα τα εξής σοφά λόγια:
Η παρ. 3 του άρ. 348Α ΠΚ τιμωρεί ακόμη και εικονικές αποτυπώσεις εικονικών ασελγών πράξεων. Στην περίπτωση αυτή όμως ο ζήλος των συντακτών του νόμου υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Ο ποινικός νόμος δεν επιτρέπεται να τιμωρή την παιδεραστία (ή την πιπινοθηρία!) καθ’ αυτήν ως έξη, αλλά μόνο συγκεκριμένες παιδεραστικές πράξεις που βλάπτουν το έννομο αγαθό της ανηλικότητας. Διαφορετικά, η αρχή της βλάβης ως νομιμοποιός του Ποινικού Δικαίου εξοβελίζεται εις όφελος ενός Ποινικού Δικαίου του εγκληματία, των τηλεοπτικών παραθύρων και της μέσης νοικοκυράς και όχι της εγκληματικής πράξης. Περί αυτού όμως ακριβώς πρόκειται και εδώ: η δημιουργία εικονικού πορνογραφικού υλικού με εικονικούς ανηλίκους μόνο την εικονική ανηλικότητα βλάπτει, όχι την πραγματική, και μόνο εικονικά εγκλήματα μπορεί να στοιχειοθετήση, όχι πραγματικά. Πρόκειται ουσιαστικά για μία έμμεση τιμώρηση του εγκληματικού φρονήματος, όχι βέβαια καθ’ αυτό, αλλά μίας αβλαβούς εκδήλωσής του. Για να γίνη αυτό πιο κατανοητό, έστω το εξής παράλληλο παράδειγμα: εάν ο Α δημιουργεί πορνογραφικά κινούμενα σχέδια, στα οποία κάποιος αρσενικός χαρακτήρας «βιάζει» έναν θηλυκό χαρακτήρα ή ακόμη ο ένας σκοτώνει τον άλλο ή πλαστογραφεί την υπογραφή του άλλου, δεν μπορεί να υποστηριχθή δογματικά η τιμώρησή του για την πράξη αυτή (εικονικός βιασμός; εικονική ανθρωποκτονία; εικονική πλαστογραφία;).
Πράγματι, το άρ. 348Α παρ. 3 ΠΚ προβλέπει τις εξής ανοησίες:
Υλικό παιδικής πορνογραφίας, κατά την έννοια των προηγούμενων παραγράφων, συνιστά η αναπαράσταση ή η πραγματική ή εικονική αποτύπωση σε ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό φορέα του σώματος ή μέρους του σώματος ανηλίκου, κατά τρόπο που προδήλως προκαλεί γενετήσια διέγερση, καθώς και πραγματικής ή εικονικής ασελγούς πράξης που διενεργείται από ή με ανήλικο.
Άρα λοιπόν ο Έλλην νομοθέτης εξομοιώνει κανονιστικά το πραγματικό ανήλικο σώμα με το εικονικό: εικονικό ίσον πραγματικό, πράγμα που σημαίνει επίσης με μια απλή αντιστροφή και ότι πραγματικό ίσον εικονικό. Μα τι υπέροχη προστασία της ανηλικότητας, πόσο καλούλης είναι ο Έλλην νομοθέτης και τι μας νοιάζει εμάς η ελευθερία της έκφρασης.
Παρακαλώ; Η ελευθερία της έκφρασης; Τι σχέση μπορεί να έχη η ελευθερία της έκφρασης με ένα στυγερό εγκληματία, όπως ο πορνογράφος ανηλίκων;
Καταρχάς έχει, επειδή το λένε άνθρωποι κατά τεκμήριο πιο σοβαροί. Στην υπόθεση Άσκροφτ (2002), το αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική η απαγόρευση, μεταξύ άλλων, της εικονικής πορνογραφίας ανηλίκων, για λόγους που σχετίζονται με την ελευθερία της έκφρασης. Διαβάστε εδώ στις σελ. 251-256 την βήμα προς βήμα αντίκρουση των αντιφιλελεύθερων επιχειρημάτων.
Αλλά ας το δούμε και με ένα παράδειγμα, σαλ γουί;
Ο Πετραύγουστος Ρενουάρος ζωγραφίζει το Αγόρι με την γάτα το 1868. Είναι 27 ετών και μόλις έχει αρχίσει να κατακτά κάποια αναγνωρισιμότητα στην παρισινή κοινωνία, μετά από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς και φτώχειας. Είναι η χρονιά που εκθέτει στο Σαλόν τον, μάλλον ξεχασμένο σήμερα, πίνακα Lise à l’ombrelle. Οι ιμπρεσσιονιστικοί θρίαμβοι θα ακολουθήσουν σχετικά σύντομα.
Ο Ρενουάρος φιλοτεχνησε, κυρίως αργότερα στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία, και πολλά γυναικεία γυμνά, όχι και πολύ πετυχημένα, αν σας ενδιαφέρει η γνώμη μου. Το πιο διάσημο είναι Les Grandes Baigneuses. Γενικώς, ο ζωγράφος ήτο έτερο και παντρεύτηκε και έκανε και τρία αγόρια (το τελευταίο στα 60 του!) και όλα εντάξει από αυτήν την πλευρά.
#/media/File:Pierre-Auguste_Renoir,_French_-_The_Large_Bathers_-_Google_Art_Project.jpg){kind=link}
Και το Αγόρι; Τι συμβαίνει με αυτό το γυμνό, μοναδικό σε όλη την ρενουαρική παραγωγή;
Στον πίνακα δεσπόζει ένα αγόρι προεφηβικής ηλικίας. Στέκεται όρθιο, ιδωμένο εκ των όπισθεν, άτριχο και ολόγυμνο. Στηρίζεται, σκύβοντας ελαφρά, σε κάποιο είδος επίπλου, εις τρόπο ώστε προβάλλεται προς τον θεατή ο ποπός του, ζωγραφισμένος σε 3/4. Η στάση του είναι χαλαρή, έχοντας τα πόδια σε αντιστήριξη και τις γάμπες σταυρωμένες. Το αγόρι αγκαλιάζει περιπαθώς μια γάτα και κατευθύνει το βλέμμα του έξω από τον πίνακα, αποφεύγοντας να κοιτάξη κατάματα τον θεατή. Η σάρκα του είναι φωτεινότατη και καλοσχηματισμένη, τα οπίσθια δεσπόζουν, ενώ στο πρόσωπο τα χείλη προβάλλουν σαρκώδη και μισάνοιχτα. Άφησα τελευταίο το βλέμμα του αγοριού: ένα βλέμμα που το ίδιο το Μουσείο Ορσαί χαρακτηρίζει “αινιγματικό“, αλλά προσωπικά δεν βρίσκω και πολύ αίνιγμα σε αυτό που βλέπω: αν εικονιζόταν θηλυκός άνθρωπος αντί για αρσενικό, θα συμφωνούσαμε αμέσως ότι το βλέμμα είναι ηδυπαθές, παθητικό, προκλητικό, ερωτικό. Η νωχέλεια, η γυμνότητα, η οπίσθια οπτική γωνία δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια παρερμηνείας. Και αν υπήρχαν, τα διαλύει η γάτα. Chat στα γαλλικά είναι ο γάτος και chatte είναι η γάτα. Chatte όμως είναι και άλλα πράγματα. Και ο Ρενουάρος ήξερε πολύ καλά γιατί στην Ολυμπία του Μανέτου, που είχε παρουσιαστή μόλις τρία χρόνια προηγουμένως, εμφανίζεται μια γάτα.
Λοιπόν, τι λέτε; Συνιστά το Αγόρι “εικονική αποτύπωση σε άλλο υλικό φορέα του σώματος ανηλίκου, κατά τρόπο που προδήλως προκαλεί γενετήσια διέγερση”;
Σας ακούω ήδη να εξεγείρεστε κατά των νομικοκαλλιτεχνικών σοφισμάτων μου, που κατηγορούν άδικα έναν καλλιτέχνη του βεληνεκούς του Ρενουάρου και έναν νομοθέτη της σοφίας του Έλληνα νομοθέτη. Είναι ποτέ δυνατόν το άρ. 348Α παρ. 3 ΠΚ να εφαρμοστή σε ένα διάσημο ζωγράφο; Ε ποτέ!
Καλώς. Πάμε ένα βήμα παρακάτω.
Είδαμε πιο πριν ότι ο νόμος εξομοιώνει εν τη σοφία του πραγματικό και εικονικό σώμα. Συνεπώς, μεταξύ τους είναι εναλλάξιμα. Αλήθεια, λέει ο νομοθέτης, έχει καμία σημασία αν ο πορνογράφος ανηλίκων χρησιμοποίησε πραγματικούς ή εικονικούς ανηλίκους; Ένα και το αυτό.
Εφόσον όμως πραγματικό = εικονικό και εφόσον δεχθήκαμε ότι το Αγόρι είναι προφανώς ένα νόμιμο έργο τέχνης, έπεται ότι μπορώ να αναπαραγάγω νομίμως το ίδιο έργο με έναν πραγματικό ανήλικο. Έτσι δεν είναι; Αφού το λέει ο νόμος ότι είναι το ίδιο πράγμα! Μπορώ μάλιστα, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει μεταξύ έργων, αντί για μια φωτογραφία, να γυρίσω μια μικρή ταινία. Η ταινία αυτή αρχίζει την στιγμή που ο προέφηβος ανήλικος μπαίνει μέσα στο εργαστήρι μου. Για να μην προκαλέσω την γενετήσια διέγερση κανενός, του ζητώ να γδυθή πίσω από ένα παραπέτασμα και να φορέση μια ρόμπα. Του προσφέρω καραμέλες για να διαλύσω την αναπόφευκτη αμηχανία του. Μόλις είναι έτοιμος, του ζητώ να γδυθή και να λάβη την κατάλληλη στάση, στάση που συμφωνήσαμε όλοι ότι είναι νόμιμη: οπίσθια όψη, ελαφρά κάμψη του κορμού, προβολή των οπισθίων, βλέμμα νωχελικό, χείλη διαπερατά. Και τώρα τον ζωγραφίζω, πράγμα που συμφωνήσαμε ότι είναι νόμιμο. Αντιλαμβάνεστε ασφαλώς ότι η ζωγραφική μου απαιτεί κάποιο χρόνο, χρόνο στον οποίο θα ζητώ από το Αγόρι να μεταβάλλη ελαφρώς την στάση του και να αλλάζη το πόδι στο οποίο στηρίζεται. Μόλις τελειώσω, το Αγόρι απομακρύνεται και βάζει πάλι τα ρούχα του πίσω από το παραπέτασμα. Τώρα μπορώ να πουλήσω τον ζωγραφικό μου πίνακα, που συμφωνήσαμε ότι είναι νόμιμος, και την μικρή μου ταινία, που είναι και αυτή νόμιμη για την ταυτότητα του νομικού λόγου. Προφανώς, δίνω και κάποια χρήματα στο Αγόρι ως την νόμιμη αμοιβή του.
Λοιπόν; Όλα καλά; Είστε βέβαιοι ότι δεν παραβίασα το άρ. 348Α ΠΚ; (να μην είστε…) Συντρέχει ή δεν συντρέχει ζήτημα ελευθερίας της έκφρασης, και μάλιστα ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης;
Αλλά αν συντρέχει επί πραγματικού ανηλίκου, συντρέχει και επί εικονικού, διότι ο νόμος τα εξομοιώνει. ΟΕΔ.
Grenzwertige anime? Darf man Kinderpornos besitzen, wenn sie nur gezeichnet sind?
Das war ziemlich kompliziert herauszufinden für uns, weil die Normen im deutschen Strafrecht, die diesen Tatbestand der Kinderpornografie regeln, nochmal aktualisiert worden sind nach der Edathy-Affäre.
Da geht es nicht nur um sexuelle Handlungen an Kindern, sondern auch wenn Kinder in geschlechtsbetonten Posen zu sehen sind.
Wenn kinder in diesen geschlechtsbetonten Posen gezeichnet sind, und damit dann Kinderpornografie wirklichkeitsnah zu sehen ist in einer Zeichnung, dann ist auch schon der Besitz dieser wirklichkeitsnahen Zeichnungen verboten.
Die Frage ist allerdings: Wann beginnt beginnt wirklichkeitsnahe Zeichnung? Ich bin der Meinung, wenn es hier um diese Animes geht, dann sind die schon sehr wirklichkeitsnah, und das ist dann eben entsprechend auslegungsbedürftig, wie genau ist diese einzelne Zeichnung zu sehen, wie nah ist sie an der wirklichkeit dran, und das müsste man sich dann im Einzelfall anschauen.
Επίσης: Zählen grenzwertige Animes als Kinderpornos? Christian Solmecke klärt auf.
—Wir haben jetzt noch eine Frage, die 80 Prozent unserer Zuschauer betreffen könnte, und zwar geht es um grenzwertige Anime:
Darf man Kinderpornos besitzen, wenn sie nur gezeichnet sind?
Also es gibt ja so Anime, die da schon so in diese Richtung »little daughter« so gehen. Wie ist da die Rechtslage?
—Also tatsächlich hat in Deutschland natürlich der Fall Edathy damals für riesen Aufsehen gesorgt, und hat den Kinderporno-Paragrafen im Strafgesetzbuch auch geändert. Seitdem ist es nicht nur so, dass man Kinder beim Geschlechtsverkehr nicht mehr zeigen darf, sondern auch Kinder in geschlechtsbetonten Posen, heißt es jetzt. Was allerdings nicht geändert worden ist, ist, dass man Comics, wo Kinder in irgendwelchen Posen zu sehen sind, haben darf.
Problematisch wird es immer dann, wenn die Comics –das wäre so bei Mangas– so echt werden, dass sie wirklichkeitsnah sind. Und das ist natürlich auch wieder eine Grenze. Wann wird das wirklichkeitsnah? So lange die wirklich wie Comicfiguren aussehen, und vielleicht auch nicht gerade Hautfarben haben, darfst du die besitzen. In dem Moment, wo die Hautfarben haben, und sehr wirklichkeitsnah aussehen, darfst du die nicht mehr anfassen.
Σαφώς ασαφές και ασαφώς σαφές. Σημειωτέον ότι ο χαρακτηρισμός Κίντερπορνο παραπλανά, διότι στην Γερμανία απαγορεύεται κάθε απεικόνιση που αφορά όχι μόνο παιδιά, αλλά όλους τους ανηλίκους (άρ. 184b και 184c StGB).
Το Αγόρι πάντως μια χαρά πειστικό Χάουτφάρμπε έχει.
Το Αγόρι έχει όντως αληθοφανή και τη μορφή και το χρώμα του δέρματος.
Έτερον ζήτημα: Το αν μια πόζα είναι «ερωτικά προκλητική» εξαρτάται όχι μόνο από την ίδια. Η ιστορία που διηγείται ο πίνακας του Ρενουάρ είναι πάνω κάτω «Έτυχε να είμαι γυμνός (κοιμόμουν, πήγαινα να κάνω μπάνιο κτλ.), πάω να χαϊδέψω τη γάτα, ακούω θόρυβο πίσω μου, γυρίζω το κεφάλι και σε βλέπω». Τι συμβαίνει όμως αν βγάλουμε τη γάτα από τη σύνθεση; Τότε η ιστορία μετατρέπεται σε «Σου ποζάρω γυμνός και σε κοιτώ για να δω αν σου αρέσει αυτό που βλέπεις». Η πόζα γίνεται σαφώς προκλητικότερη, παραμένοντας η ίδια!
Σημειωτέον ότι στην περίπτωση της πορνογραφίας ανηλίκων ο νομοθέτης δεν προνόησε όπως επί ασέμνων να αποκλείση από το ποινικό ενδιαφέρον τα έργα τέχνης. Ειδικώτερα, στο άρ. 30 Ν. 5060/1931, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, προβλέπεται ότι
Ανακύπτει συνεπώς η δυνατότητα ένα έργο τέχνης να μην συνιστά άσεμνο, αλλά να συνιστά κάλλιστα πορνογραφία ανηλίκων. Εκτός αν αναπτύξη την πλήρη κανονιστική του ισχύ το άρ. 16 Σ.