Δεν είναι όλα (μικρο)πολιτική

Με αφορμή το τραγικό ατύχημα στο Πέραμα παρακολουθούμε μία, κατά την προσωπική μου άποψη, ανατριχιαστική παράσταση. Βουλευτές, δήμαρχοι και συνδικαλιστές έσπευσαν να πολιτικοποιήσουν τους θανάτους των συνανθρώπων μας και να επικεντρώσουν τις δηλώσεις τους στα θύματα της ταξικής πάλης που θρηνεί η αριστερά. Ακούστηκαν φράσεις του τύπου “είναι φτηνές οι ζωές των εργατών για τους αστούς” και “ζούμε το χρονικό προαναγγελθέντων (sic) δολοφονιών” από βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου. Και ο κλασικός συνδικαλιστής με το σκονάκι μας ενημέρωσε κομπιάζοντας -για να θυμηθεί το τσιτάτο- ότι πρέπει όλοι να αγωνιστούμε για την κατάργηση των υφισταμένων δομών που μας επιβάλλουν τα “κόμματα της πλουτοκρατίας”. Οι λίγες γραμμές που ακολουθούν σίγουρα θα ενοχλήσουν πολλούς αλλά θεωρώ πως πρέπει να γραφτούν.

Ίσως όλα αυτά να είναι αλήθεια: ίσως οι αστοί να μη δίνουν δεκάρα για τη ζωή ή το θάνατο των εργατών και να πρέπει άμεσα να κατέβουμε στους δρόμους για να αλλάξουν οι δομές. Κάποια άλλα, όπως το ότι τα κόμματα που λαμβάνουν το 80% των ψήφων τουλάχιστον τα ψηφίζει η πλουτοκρατία (πόσοι είναι πια αυτοί οι πλούσιοι;), δεν είναι αλήθεια. Αλλά και η ταξική πάλη θα πρέπει να διέπεται από κάποιες ηθικές αρχές. Πρώτα απ’ όλα, η πολιτική δεν μπορεί να γίνεται ακόμα και πάνω από τα πτώματα. Είναι τόσο δύσκολο πια να εκφράσει κάποιος την οδύνη του, να πει δυο λόγια για τις συνθήκες εργασίας και να επιφυλαχθεί για τα υπόλοιπα; Τόση αναλγησία πια; Από την άλλη, οι άνθρωποι που πέθαναν ήταν σαν όλους εμάς – ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο άνθρωποι. Οι πολεμικές δηλώσεις πάνω από τις σορούς τους συντηρούν την αντίληψη ότι υπάρχουν νεκροί “δικοί μας” και “δικοί τους”. Αν ένας εφοπλιστής εγκληματικά αδιαφόρησε για τους εργάτες που χάθηκαν με αποτέλεσμα αυτό που συνέβη αυτό δεν συνεπάγεται ότι οι “αστοί” δε δίνουν δεκάρα για τη ζωή των “εργατών”. Όπως αν ένας μεθυσμένος νταλικέρης λιώσει έναν μεγαλοδικηγόρο που οδηγεί την μερσεντές του δε θα σκοτώσει τον αστό ως εκπρόσωπος της εργατιάς. Φυσικά, ατυχήματα γίνονται παντού και για διάφορους λόγους, αλλά είμαι έτοιμος να δεχθώ ότι στην Ελλάδα δεν κάνουμε ό,τι θα έπρεπε για να τα αποφύγουμε – στην πραγματικότητα είμαι βέβαιος ότι είναι έτσι. Οι ανεπαρκείς έλεγχοι ή τα ελλιπή μέτρα ασφαλείας, όμως, δεν είναι παρά μία ακόμα έκφανση της ανοργανωσιάς που διέπει τα πάντα σε τούτο τον τόπο. Υποχρέωση όλων μας είναι να επιμένουμε και να αγωνιζόμαστε για την αλλαγή αυτής της κατάστασης. Όχι επειδή αυτό είναι το δίκιο του εργάτη αλλά επειδή αυτό είναι το δίκαιο. Σκέτο, χωρίς αστούς, εργάτες, πλουτοκρατίες και χαλβατζήδες.

Read moreΔεν είναι όλα (μικρο)πολιτική

Οι φιλόσοφοι του διαδικτύου

Μετά την μεγάλη επιτυχία των “Διανοούμενων του Διαδικτύου”, η πολυαναμενόμενη -από εμένα και μόνο- συνέχεια έφτασε. Στις λίγες γραμμές που ακολουθούν θα λατρέψω με ταπεινότητα και σεβασμό τους πλέον εκλεκτούς της ανώτερης αυτής τάξης που εκθείασα σ’ εκείνο το κειμενάκι. Θα το κάνω με την ίδια χαλαρή διάθεση και γι’ αυτό καλώ όσους τα παίρνουν λίγο προσωπικά κάτι τέτοια να σταματήσουν εδώ. Ας μην παρεξηγηθώ, όμως, πριν καλά-καλά αρχίσω: μου αρέσει όσο τίποτα να συζητούμε για θέματα κανονιστικά ή “θεωρητικά” – το δίκαιο, το ορθό, τις πολιτικές μας αρχές, τους ηθικούς μας κανόνες κοκ. Κι εγώ ερασιτέχνης είμαι και το χαίρομαι όσο μπορώ. Αλλά οι φιλόσοφοι του διαδικτύου (στο εξής ΦΔ) δεν είναι εδώ για να συζητήσουν αλλά για να μας κάνουν ανθρώπους. Πώς; Ως ακολούθως…

Τι κάνεις όταν θέλεις να πεις τη γνώμη σου για ένα θέμα σαν τα παραπάνω; Από την στιγμή που γράφεις στο διαδίκτυο τι πιο λογικό από το να χρησιμοποιήσεις το διαδίκτυο; Δε θα εξαπατήσεις κανέναν, απλά θα ενισχύσεις τις γνώσεις σου με λίγο γκουγκλαρισματάκι. Για παράδειγμα: ξέρεις ότι ο Dworkin λέει ότι το κράτος πρέπει να είναι ουδέτερο απέναντι στις διάφορες αντιλήψεις της καλής ζωής – γκουγκλάρεις για να το επιβεβαιώσεις. Αυτό ακούγεται βολικό για αυτό που θέλεις να πεις και δεν είναι άλλο από το ότι πχ το ελληνικό κράτος δεν πρέπει να πληρώνει τόσα και τόσα λεφτά για να συντηρεί την Εθνική Λυρική Σκηνή. Και ο Νόζικ ήταν υπέρ του ουδετερισμού -γκουγκλάρισμα για να μην γίνουμε ρεζίλι- άρα κι αυτός μας βολεύει. Λες λοιπόν: “σπουδαίοι ουδετεριστές φιλόσοφοι, σαν τον Dworkin και τον Nozick, υποστηρίζουν αυτή τη θέση που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του φιλελευθερισμού”. Λογικό; Απολύτως, αφού δύο άνθρωποι που φέρονται ως εκπρόσωποι των δύο άκρων του φιλελεύθερου φάσματος (προς τα δεξιά ο Νόζικ, προς τα αριστερά ο Dworkin) συμφωνούν. Σωστό; Αμ δε… Ο μεν Dworkin τίθεται ρητώς υπέρ της χρηματοδότησης αυτού του τύπου στο A Matter of Principle (με ένα καθόλου πειστικό επιχείρημα αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία), ο δε Νόζικ απαιτεί απλά να μην γίνεται η εν λόγω χρηματοδότηση στη βάση της λογικής ότι η μία ζωή με όπερα λχ είναι ανώτερη από μία ζωή με μπουζούκια. Αλλά υπάρχουν 1002 λόγοι για τους οποίους θα μπορούσε να χρηματοδοτείται η όπερα από την Πολιτεία με τους οποίους ο Νόζικ δε θα διαφωνούσε. Και δε θα διαφωνούσε για να σώσει τη θεωρία του από μία θανάσιμη παγίδα που ο ίδιος θεωρεί ότι καταδεικνύει ένα υποκρυπτόμενο σε άλλους τύπους ουδετερισμού absurdum. Ψιλά γράμματα; Καθόλου – χοντρά και κεφαλαία για όποιον έχει υπ’ όψιν του όχι το έργο των συγκεκριμένων ανθρώπων αλλά έστω το debate που λένε και στο χωριό μου. Αλλά η πραγματική ζωή είναι πιο συναρπαστική από τα παραδείγματα. Κάποτε, ένας ιστολόγος έγραψε ένα κείμενο με πολύ -μα πάρα πολύ- Νόζικ (καλή ώρα). Ένας δόλιος αναγνώστης τον ρώτησε αν έχει διαβάσει το Anarchy, State and Utopia (όχι δεν ήμουν εγώ). Η απάντηση ήταν αφοπλιστική: “το διάβασα πριν χρόνια και τώρα του έριξα άλλη μια ματιά για το κείμενο”. Όποιος γνωρίζει πως ρίχνει κανείς μια ματιά στο συγκεκριμένο πόνημα παρακαλείται να με ενημερώσει γιατί μετά από 3 αναγνώσεις και πολλές σχετικές μελέτες και σχολιασμούς ακόμα δεν το έχω πολυκαταλάβει. The magic that bloggers do… Α, να μην ξεχάσω: προσθέτεις κι ένα μάγκικο “τι νόημα έχει αυτή η ερώτηση τώρα;” και ο λαός καταλαβαίνει με ποιον έχει να κάνει. Αν έχεις επιχειρήματα, ρίχτα να σε ισοπεδώσω προβοκάτορα.

Μία ακόμα βασική αρχή της διαδικτυακής φιλοσοφικής διδασκαλίας είναι οι απόλυτες και ανυποχώρητες δηλώσεις. Σε ένα διδακτορικό φιλοσοφίας γράφεις: “οι παραπάνω παρατηρήσεις φαίνεται πως καταδεικνύουν ότι το επιχείρημα του Χ δυσκολεύεται να πείσει ως προς την ορθότητα του Ψ”. Ο ΦΔ γράφει: “αυτό αποδεικνύει ότι ο Χ έκανε ένα πασιφανές και χονδροειδές σφάλμα όταν έλεγε το Ψ”. Για τους ΦΔ όλα είναι απλά και προφανή και τα έχουν αποδείξει οι αγαπημένοι τους φιλόσοφοι που, κάποιες φορές, δεν είναι καν φιλόσοφοι αλλά οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, lato sensu διανοούμενοι, ποπ φιλοσοφούντες κλπ. Αν δεν το βλέπεις είναι επειδή υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές σου και δεν σου το είπαν αρκετά απλά, Πάμε πάλι, λοιπόν, χωρίς δύσκολες λέξεις.

Read moreΟι φιλόσοφοι του διαδικτύου