Τον τελευταίο καιρό παρακολουθώ στις εφημερίδες και τα Blogs με προβληματισμό μια κατακόρυφη άνοδο, ένα είδος κρεσέντο του κριτικού-καταγγελτικού λόγου. Αναφέρομαι βεβαίως στον γραπτό λόγο που αφορά τρέχοντα ζητήματα της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής (το σκάνδαλο Ζήμενς, την «καρατόμηση» Ζορμπά, την ακρίβεια κ.λπ.). Ακόμη και αγαπημένοι μου αρθρογράφοι, τους οποίους παρακολουθώ και διαβάζω με θαυμασμό για την πένα τους και ενδιαφέρον για τις απόψεις τους (όπως ο κ. Χαρίδημος Τσούκας) γράφουν άρθρα με τίτλους όπως: “Πιάσαμε πάτο“. Αναρωτιέμαι όχι αν όντως πιάσαμε πάτο –ίσως αυτό να είναι μια τετριμμένη αλήθεια!- αλλά αν χρειαζόμαστε κάποιους να μας το επαναλάβουν με έμφαση μέσα από την αρθρογραφία τους. Νομίζω ότι η διαπίστωση του «πάτου» δεν έχει συνέπειες μόνον για όσους νιώθουν τα πόδια τους να προσγειώνονται απότομα αλλά και για όσους περιγράφουν την προσγείωση πέφτοντας. Ασφαλώς, το πρώτο πληθυντικό του τίτλου: «Πιάσαμε πάτο!» δεν εξαιρεί ούτε τον αρθρογράφο από τον πάτο ως πολίτη. Τον εξαιρεί όμως ως αρθρογράφο.
Η αρχική μου τάση απέναντι στα παραπάνω είναι να σκεφτώ: Ναι, ασφαλώς και χρειαζόμαστε κάποιους πνευματικούς ανθρώπους, κάποιους διανοουμένους που με παρρησία και λογική επιχειρηματολογία θα επισημαίνουν τα κακώς κείμενα, απευθυνόμενοι σε δύο βασικές κατηγορίες προσώπων-αποδεκτών των λόγων τους: Τους πολιτικούς και άλλους παράγοντες αφενός, οι οποίοι βυθισμένοι στις υπουργικές/κομματικές και άλλες καρέκλες τους, μισοκοιμισμένοι σε κλίμα διαφθοράς και σήψης, θα ξυπνάνε σαν να τους τσίμπησε οίστρος, όταν θα -αναγκάζονται να- διαβάζουν αιχμηρά αλλά τεκμηριωμένα σχόλια για τις ανύπαρκτες επιδόσεις τους στην βελτίωση της εικόνας αυτής της χώρας και της ζωής των πολιτών της. Αλλά και τους πεπαιδευμένους πολίτες, οι οποίοι από την πλευρά τους θα διαβάζουν στο χαρτί ή τον υπολογιστή τους απόψεις έγκυρες, που δεν υποτιμούν την νοημοσύνη τους και προάγουν την κριτική τους σκέψη, κάνοντάς τους συμμετόχους σε μια κοινή διαίσθηση που πρέπει να εκφραστεί με καθαρό λόγο: Ότι κάτι δεν πάει καλά σε αυτή τη χώρα και ότι υπάρχει πρόβλημα γενικότερο στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή.
Υπάρχει όμως και μια δεύτερη τάση που διαμορφώνεται μέσα μου με τον καιρό, και καθίσταται ολοένα πιο έντονη: Η διερώτηση αν ο κριτικός-καταγγελτικός λόγος των διανοουμένων στις εφημερίδες και τα blogs αγγίζει κάποιες στιγμές τα δικά του όρια (πάτος!), αποβαίνει κουραστική επανάληψη και αναμάσημα των ήδη ειπωθέντων εν είδει μη-πρωτότυπης μουσικής παραλλαγής στο ίδιο θέμα. Αν, συνελόντι ειπείν, ο λόγος αυτός καταλήγει να αποδυναμώνεται δια της τροπής του ρητού «Επανάληψις μήτηρ μαθήσεως» σε «Επανάληψις μήτηρ παθήσεως». Αναρωτιέμαι αν οι διανοούμενοι –ιδίως οι καλοί εξ αυτών- έχουν ήδη κάνει μεγάλο μέρος της δουλειάς που πρέπει να κάνουν από προσωπικό ηθικό χρέος, και προσεγγίζουν πια την περιοχή μιας «γκρίζας» ζώνης, στην οποία ελλοχεύουν κίνδυνοι: