Η συζήτηση περί φιλελευθερισμού είναι, όσο περιέργο κι αν ακούγεται αυτό, μία από τις αγαπημένες συζητήσεις των Ελλήνων. Συνήθως παίρνει την μορφή καταδίκης ή απόρριψης κάθε φιλελεύθερης ιδέας στο πρόσωπο του λεγόμενου “νεοφιλελευθερισμού”. Λίγοι, φυσικά, αναγνωρίζουν και ακόμα λιγότεροι παραδέχονται την τεράστια κονονιστική και ηθική βαρύτητα του προθέματος “νεο” αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα που δεν είναι ανάγκη να κουράσουν τα μάτια μας. Λέμε κι άλλα “φιλελεύθερα” όμως: φιλελεύθεροι, και μη (ακόμη και μαρξιστές ή και αναρχικοί) μιλούν για δικαιώματα και τα διεκδικούν με μένος. Κάποια πρόσφατα ανάλογου περιεχομένου περιστατικά με έβαλαν σε σκέψεις σχετικά με το αν μπορεί ο Νεοέλληνας να κάνει χωριό με το φιλελευθερισμό. Και, ως γνωστόν, όποτε μπαίνω εγώ σε σκέψεις ο αναγνώστης της αναμόρφωσης μπαίνει σε κόπο – ενίοτε και σε μπελάδες. Διέκρινα, λοιπόν, τουλάχιστον 3 λόγους για τους οποίους η συνύπαρξη αυτή είναι, προς το παρόν, αδύνατη.
1) Ανεκτικότητα. Η ανεκτικότητα είναι για το φιλελευθερισμό όσο απαραίτητη είναι η κιθάρα για το φλαμένκο. Είναι, θα έλεγε κανείς, το βασικό μάθημα του θείου Μιλλ και το ένα -ίσως και μοναδικό- θέμα στο οποίο συμφωνούν όλοι οι φιλελεύθεροι στοχαστές. Το να γράψει κανείς ένα μακροσκελές κείμενο για να πείσει τον αναγνώστη του ότι η ανεκτικότητα είναι λέξη άγνωστη στον μέσο Έλληνα θα συνιστούσε αχρείαστη φθορά του πληκτρολογίου. Η κοινωνία μας είναι μία από τις λιγότερο ανεκτικές στη Δύση σε ζητήματα προσωπικών επιλογών ή ιδιαιτεροτήτων που δεν αφορούν κανέναν. Αρκεί να προσέξει κανείς τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται ο πολιτικός “διάλογος” στα ελληνικά πανεπιστήμια: όποιος διαφωνεί υβρίζεται, απωθείται και, στο τέλος, συνετίζεται διά της ράβδου. Κι αν δεν μπορούν να συζητήσουν με ένα κάποιο στοιχειώδη σεβασμό για τη διαφορετική άποψη οι νέοι, ανοιχτόμυαλοι και εν μέσω της προσπάθειάς τους να γίνουν σοφώτεροι πατριώτες μας τι να αναμένει κανείς από τους κουρασμένους και αδιάφορους μεσήλικες ή ηλικιωμένους; Η ανοχή μας απέναντι σε όσα δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε γύρω μας είναι σχεδόν μηδενική και αυτό αποτυπώθηκε και στην κρατική πολιτική σε ευαίσθητα ζητήματα, όπως, για παράδειγμα, οι θρησκευτικές ελευθερίες, που μας κόστισαν πολλές διεθνείς καταδίκες στο πρόσφατο παρελθόν. Οι έχοντες “ασυνήθιστες” αντιλήψεις περί θρησκείας, έρωτα, οικογένειας κοκ δεν πρέπει, όμως, να απογοητεύονται – δεν έχουν παρά να ζητήσουν την άδεια ημών των υπολοίπων για να ζήσουν όπως επιθυμούν. Εκτός, φυσικά, αν είναι ομοφυλόφιλοι και θέλουν να παντρευτούν στην Τήλο διότι υπάρχει και δικαιοσύνη σε τούτο τον τόπο…