Αν και ο Πωλ Κρούγκμαν συχνά με εκνευρίζει με τα γραφόμενά του, καμιά φορά η ανάλυσή του είναι ενδιαφέρουσα. Πρόσφατα ανέβασε στο ιστολόγιό του ένα κείμενο στο οποίο εξετάζει τι ακριβώς μπορεί να διαπραγματευτεί η Ελλάδα. Όπως διάφοροι οικονομολόγοι έχουν επισημάνει, αυτό που ουσιαστικά μετράει για τους Έλληνες είναι όχι το μέγεθος του δημόσιου χρέους αλλά η αποπληρωμή του. Με άλλα λόγια, ένα δεύτερο κούρεμα έχει σημασία μόνο εάν μειώσει την καταβολή των τοκοχρεωλυσίων, κάτι που όμως μπορεί να συμβεί και χωρίς κούρεμα, εάν επιμηκυνθεί η διάρκεια αποπληρωμής του χρέους ή εάν μειωθούν περαιτέρω τα επιτόκια. Ο τρόπος με τον οποίο το δημόσιο αποπληρώνει το χρέος του είναι το πρωτογενές πλεόνασμα.
Θέλω να πω, όλοι (οι κατά πολύ περισσότεροι τέλος πάντων) θρηνούν την ανισότητα, την ξορκίζουν, ανακαλύπτουν χάσματα πλουσίων και φτωχών που συνεχώς διευρύνονται και τα λοιπά και τα λοιπά. Κανείς όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν προτείνει πόση ακριβώς ανισότητα κρίνει δίκαιη για μια κοινωνία, με συγκεκριμένους αριθμούς και όχι με το μίγμα κλάψας και κατάρας στο οποίο είμαστε συνηθισμένοι.
Προσπάθησα λοιπόν εγώ, με τις ασθενείς μου δυνάμεις, να βάλω μια τάξη στο ζήτημα. Αν κάποιος γνωρίζη σχετικά περισσότερα και μπορή να υποδείξη και κανένα προσβάσιμο σύνδεσμο, να μην σιωπήση!
Κατατάσσουμε λοιπόν τον πληθυσμό σε δέκα εισοδηματικές τάξεις, στις οποίες αντιστοιχούμε δέκα ποσοστά εθνικού εισοδήματος, ονομάζοντάς τις από την ανώτερη προς την κατώτερη με Α έως Ι. Κάθε ανώτερο δεκατημόριο πληθυσμού απολαμβάνει υποχρεωτικά μεγαλύτερο ποσοστό εισοδήματος από το αμέσως κατώτερό του (Α>Β>Γ>Δ κ.ο.κ.). Μάλιστα, υπάρχει μια ιδιόμορφη συμμετρικότητα μεταξύ των τάξεων, καθώς κάθε εκατοστημόριο εισοδήματος που προικίζει το ανώτερο, πρώτο 10%, δηλ. το Α, αφαιρείται από το κατώτερο, δέκατο 10%, δηλ. το Ι (και όχι από το Θ ας πούμε) κ.ο.κ. Αντιστοιχούμε συνεπώς κάθε δέκατο πληθυσμού με συγκεκριμένο ποσοστό εισοδήματος, ώστε να εξαντλήται το διαθέσιμο εισόδημα. Χάριν ευκολίας, χρησιμοποιώ μόνο ακέραιους, με μικρότερη την μονάδα.
Και ας πάρουμε τώρα περιπτώσεις:
1. Εξισωτισμός.
Όπου το κάθε δεκατημόριο πληθυσμού αντιστοιχεί σε ακριβώς ένα δέκατο του εθνικού εισοδήματος. Όπου, με άλλα λόγια, δεν έχει νόημα καμία διάκριση του πληθυσμού βάσει εισοδήματος, αφού σε όλους προσνέμεται ίσο κατά κεφαλήν εισόδημα.
Αυτή η στατιστικά απίθανη περίπτωση δεν νομίζω ότι εκπροσωπείται πολιτικά. Δηλαδή, όχι μόνο στον πραγματικό κόσμο δεν έχει παρατηρηθή ποτέ κοινωνία όπου απολαμβάνουν το ίδιο εισόδημα το νήπιο με τον ενήλικα και ο εργατικός με τον οκνηρό, αλλά και στην πολιτική θεωρία δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που το έχει υποστηρίξει. Στο κάτω κάτω, ακόμα και οι κομμουνιστές δογματίζουν “jedem nach seinen Bedürfnissen!”.
Το ενδιαφέρον σημείο του άκρου εξισωτισμού που θα ήθελα εγώ να τονίσω είναι άλλο: είναι άδικος. Όχι μόνο δεν μπορεί να υπάρξη, αλλά δεν πρέπει κιόλας. Ένα ποσό ανισότητας είναι απαραίτητο ήδη για λόγους δικαιοσύνης, απλώς και μόνο επειδή ως μοναδικές και ανεπανάληπτες προσωπικότητες διαφέρουμε καθ’ όλους τους κρίσιμους παράγοντες: εργατικότητα, παραγωγικότητα, επινοητικότητα, εκπαίδευση, ηλικία, ρώμη, ευφυΐα, ακόμη και τύχη.
Θα ήθελα να εκθέσω μερικές απλές σκέψεις που κάνω από καιρού εις καιρόν για την έννοια της προοδευτικότητας στο φορολογικό μας σύστημα.
Καταρχάς, ας επισκεφθούμε τα ονόματα: προοδευτικό ονομάζεται ένα φορολογικό σύστημα όχι επειδή ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επειδή το ποσοστό του συντελεστή αυξάνει καθώς αυξάνει το φορολογητέο αντικείμενο, συνήθως το εισόδημα. Για παράδειγμα, όσοι έχουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ πληρώνουν έστω 15% και όσοι έχουν πάνω από το όριο αυτό πληρώνουν έστω 25% για το επιπλέον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ποσό του φόρου να μεγαλώνη δυσανάλογα με την αύξηση του φορολογητέου αντικειμένου. Τέτοιο ήταν πάντα (;) και το δικό μας φορολογικό σύστημα. Σε αντίθεση, ένα αναλογικό φορολογικό σύστημα έχει τον ίδιο συντελεστή φορολόγησης, πράγμα που οδηγεί σε πιο ομαλή άνοδο του φόρου.
Σε πολιτικά συμφραζόμενα, οι προοδευτικοί φορολογικοί συντελεστές είναι αναδιανεμητικώτεροι, δηλαδή παίρνουν περισσότερα απο τους πιο πλούσιους και τα δίνουν στο κράτος/στους φτωχούς (διαλέξτε ό,τι θέλετε), με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ανακυκλώνονται στο διαδίκτυο δέκα ερωτήματα που είχα λάβει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και παλαιότερα. Τα ερωτήματα τα έθεσε, υποτίθεται, ένας καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με το όνομα Κωνσταντίνος Τοκμακίδης. Επειδή θεωρώ ότι ο ακαδημαϊκός οφείλει πρώτα να ενημερώνεται για ένα θέμα και ύστερα να μιλάει για αυτό, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι συνάδελφος θα ήταν τόσο ανεύθυνος ώστε να προσπαθήσει, στις κρίσιμες στιγμές που περνάει η χώρα, να εκμεταλευτεί την άγνοια των συμπολιτών του για να δημιουργήσει εντυπώσεις. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιώ τη λέξη “υποτίθεται”. Από την άλλη ποιός ξέρει, ίσως να βάζω τον πήχη υπερβολικά ψηλά. Εν πάση περιπτώσει. παραθέτω τα ερωτήματα μαζί με τις απαντήσεις, καταρρίπτοντας έτσι τον ισχυρισμό ότι δήθεν δεν απαντώνται.
Ερώτηση 1. Πως γίνεται και ενώ το Λουξεμβούργο, η Αγγλία, η Ελβετία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Δανία και η Αυστρία έχουν ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ποσοστό χρέους από εμάς, αυτοί να ΜΗΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ σώσιμο, αλλά αντίθετα έρχονται να σώσουν εμάς;
Απάντηση 1. Το ερώτημα δεν εξηγεί σε ποιό χρέος αναφέρεται. Σίγουρα πάντως όχι στο δημόσιο χρέος, το χρέος δηλαδή του Ελληνικού κράτους προς Έλληνες και ξένους.
Αφορμή για την παρούσα ανάρτηση μου έδωσε ο σχολιασμός που ακολούθησε αυτό το άρθρο του Σωτήρη Γεωργανά. Σκοπός μου είναι να εκθέσω κάποιες σκέψεις σχετικά με την αύξηση της ανισοκατανομής εισοδήματος που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Θα ξεκινήσω με ένα υποθετικό, αριθμητικό παράδειγμα, το οποίο στη συνέχεια θα γενικεύσω παραθέτοντας κάποιους προβληματισμούς.
Ας υποθέσουμε ότι σε μια πόλη κατοικούν 200 άτομα τα οποία πάνε θέατρο μια φορά το μήνα. Από αυτούς οι 140 είναι λάτρεις του θεάτρου, και άρα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν παραπάνω για μια παράσταση. Ας υποθέσουμε επίσης ότι στην πόλη υπάρχουν δύο θίασοι, του Χατζή και του Χρήστου. Ο θίασος του Χατζή είναι καλύτερος, και έτσι οι θεατρόφιλοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μέχρι 50 ευρώ για μια παράστασή του και μόνο 30 ευρώ για μια παράσταση του Χρήστου. Οι υπόλοιποι 60 είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 30 ευρώ για μια παράσταση του Χατζή και 20 ευρώ για μια παράσταση του Χρήστου. Πώς θα κατανεμηθεί το εισόδημα μεταξύ των δυο θιάσων? Ο θίασος Χατζή ξέρει ότι για να προσελκύσει και τους 200 θεατές θα πρέπει να βάλει είσοδο το πολύ 30 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή τα μηνιαία του έσοδα θα είναι 6.000 ευρώ (200 επί 30). Αν όμως επικεντρωθεί στους θεατρόφιλους, τότε μπορεί με είσοδο 50 ευρώ να κερδίσει 7.000 ευρώ το μήνα (140 επί 50). Αν ο θίασος Χατζή επιλέξει την πιο κερδοφόρα επιλογή τότε οι υπόλοιποι θα πάνε στον θίασο Χρήστου, ο οποίος χρεώνοντας την ανώτατη δυνατή είσοδο θα βγάλει 1.200 ευρώ το μήνα (60 επί 20). Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι η θεατρική αγορά δεν είναι ανταγωνιστική. Ο θίασος Χατζή έχει ένα ταλέντο το οποίο ο θίασος Χρήστου δεν μπορεί να μιμηθεί. Αυτό του δίνει σε ένα βαθμό μονοπωλιακή δύναμη.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο θίασος Χατζή μπορεί να αναμεταδώσει την παράσταση έναντι πληρωμής με το λεγόμενο σύστημα pay per view, με ελάχιστο οριακό κόστος.
Τον υπόλοιπο χρόνο τρώγομαι για όλα όσα μου λείπουν. Για τα παρκέ πατώματα που θα ήθελα να έχει το σπίτι. Για το αυτοκίνητο που κλείνει δέκα χρόνια και δεν έχω καταφέρει να το αλλάξω. Για τα Broadway shows που θα ήθελα να δω με τη σύζυγο αλλά δεν μας βγαίνει να πληρώσουμε και εισιτήρια και babysitter για τόσες ώρες. Τώρα στις γιορτές όμως, όταν κάθομαι στο τραπέζι με την οικογένειά μου, το μυαλό μου πάει αυτόματα στον Αφροαμερικανό, πρέπει να ήταν στην ηλικία μου, που με πλησίασε πριν μερικούς μήνες και με παρακάλεσε να του αγοράσω ένα χάμπουργκερ για να φάει, ή στους άστεγους, τους ξεχωρίζεις από το καροτσάκι του σούπερ μάρκετ με το οποίο κουβαλάνε τα λιγοστά υπάρχοντά τους, που ψάχνουν μια ζεστή γωνιά για να περάσουν ένα ακόμα κρύο βράδυ του χειμώνα. Και τότε αισθάνομαι ευγνώμων για όλα όσα έχω.
Αν ρωτήσει κανείς απλούς πολίτες γιατί δεν έχουμε εγώ, ο άστεγος, και ο επισκέπτης των συσσιτίων αντίστοιχα καινούργιο αυτοκίνητο, στέγη, και φαγητό, η πιο συχνή απάντηση ίσως θα είναι η έλλειψη χρημάτων. Αυτή είναι και η λάθος απάντηση. Αν το πρόβλημα ήταν η έλλειψη χρημάτων η λύση θα ήταν απλή. Θα μπορούσαμε να τυπώσουμε περισσότερο χρήμα και να το δώσουμε στον κόσμο για να ικανοποιήσει όλες του τις επιθυμίες. Ωστόσο η οικονομική θεωρία, αλλά και η εμπειρία όσων κρατών προσπάθησαν κάτι τέτοιο, λένε ότι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας προσπάθειας θα είναι η άνοδος των τιμών. Ο κόσμος θα έχει μεν περισσότερα χρήματα να ξοδέψει αλλά λόγω της άνοδου των τιμών το βιωτικό του επίπεδο δεν θα έχει βελτιωθεί, καθώς θα μπορεί να αγοράσει τα ίδια αγαθά όπως και πριν. Αφού λοιπόν το τύπωμα χρήματος δεν είναι η λύση, το πρόβλημα δε μπορεί να είναι η σπανιότητά του.
Μεθιστολόγηση αυτού εδώ του άρθρου, που δημοσιεύθηκε σαν σήμερα έξι χρόνια πριν, με κάποιες αλλαγές.
Με αυτήν την παράξενη νέα λέξη αναφέρομαι σε όλους εκείνους τους ταλαίπωρους, εκνευρισμένους, απορημένους οδηγούς που περιφέρονται περί τα οικοδομικά τετράγωνα μάταια αναζητώντας μία θέση στάθμευσης, καταρώμενοι την κυβέρνηση, την αποκεντρωμένοι διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση μαζί, βρίζοντας τους πιο τυχερούς από αυτούς που πρόλαβαν μια θέση, μοιραίοι και άβουλοι συνάμα.
Οι σταθμευματίες είναι συνήθεις, καθημερινοί ανθρώπινοι τύποι. Δεν κατοικούν μόνο στην μικροαστική Κυψέλη ή στην ταπεινή Αχαρνών: οποιοσδήποτε από εμάς θα μπορούσε να γίνη, και πράγματι γίνεται, ένας ακόμη απελπισμένος σταθμευματίας. Θέλω λοιπόν να αποτίσω φόρο τιμής στον Ανώνυμο Σταθμευματία και να του θυμίσω ταυτόχρονα μερικά πράγματα.
Σύμφωνα με το άρ. 34 παρ. 2 ΚΟΚ
2. Η στάση ή στάθμευση οχήματος απαγορεύεται:
α) Επάνω σε διαβάσεις πεζών ή ποδηλατιστών και σε απόσταση μικρότερη από πέντε (5) μέτρα από αυτές.
[…]
γ) Σε εισόδους και εξόδους κόμβων και σε απόσταση μικρότερη από δέκα (10) μέτρα από τη νοητή προέκταση της πλησιέστερης οριογραμμής του κάθετου οδοστρώματος.
[…]
θ) Σε απόσταση μικρότερη από είκοσι (20) μέτρα από φωτεινούς σηματοδότες και δώδεκα (12) μέτρα από πινακίδες υποχρεωτικής διακοπής πορείας (STOP), ως και σε θέση, στην οποία το όχημα κρύβει από τους χρήστες της οδού τη θέα των πινακίδων σήμανσης και σηματοδοτών.
ι) Σε απόσταση πέντε (5) μέτρων από την τομή οικοδομικών γραμμών ή των νοητών προεκτάσεων αυτών.
