Uncategorized

Στις καθημερινές συζητήσεις μας συχνά ακούμε τη λέξη ακρίβεια. Ο μέσος Ελληνας έχει την αίσθηση ότι οι τιμές των προϊόντων στην Ελλάδα του επιτρέπουν να αγοράσει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες σε σχέση με το μέσο Ευρωπαίο. Το συμπέρασμα που βγάζει είναι ότι το πρόβλημα είναι οι υψηλές τιμές. Στο παρακάτω κείμενο εξηγώ γιατί οι υψηλές τιμές είναι το σύμπτωμα, ενώ το πραγματικό πρόβλημα είναι η χαμηλή παραγωγικότητα της Ελληνικής οικονομίας. Βάση της ανάλυσης συμπεραίνω ότι η λύση στο πρόβλημα είναι όχι η τεχνητή συγκράτηση των τιμών ή οι διαδηλώσεις εναντίον της ακρίβειας, αλλά μεταρυθμίσεις που σκοπό έχουν την αύξηση της παραγωγικότητας. Το παρακάτω παράδειγμα, βασισμένο στην ποσοτική θεωρία του χρήματος (Quantity Theory of Money), αρκεί για να γίνω πιο κατανοητός.

Ας υποθέσουμε ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι πολίτες παράγουν και καταναλώνουν ένα μόνο προϊόν, παγωτό. Οι εργαζόμενοι είναι οργανωμένοι σε ομάδες/επιχειρήσεις. Η κάθε επιχείρηση παράγει μια γεύση παγωτού, την οποία πουλάει στους καταναλωτές και εισπράττει Ευρώ. Τα Ευρώ αυτά τα διανέμει στους εργαζόμενους και τους ιδιοκτήτες του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί η επιχείρηση, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να αγοράσουν γεύσεις παγωτού και από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις. Ας υποθέσουμε ακόμα ότι στην οικονομία αυτή η Κεντρική Τράπεζα έχει τυπώσει 10.000 Ευρώ, και ότι κατά τη διάρκεια ενός έτους κάθε Ευρώ αλλάζει χέρια (δαπανάται) κατά μέσο όρο 10 φορές. H συνολική δαπάνη της οικονομίας ανά έτος είναι λοιπόν 100.000 Ευρώ (10.000 Ευρώ επί 10 φορές που δαπανάται το καθένα).

Ας υποθέσουμε επίσης ότι οι επιχειρήσεις, χρησιμοποιώντας τον εξοπλισμό και την τεχνογνωσία που διαθέτουν, μπορούν να παράξουν 1.000 κιλά παγωτό ανά έτος, και ότι σκοπός τους είναι να πουλήσουν το προϊόν τους σε όσο μεγαλύτερη τιμή γίνεται χωρίς ωστόσο να τους μείνει περίσσευμα. Ποιο θα είναι το επίπεδο των τιμών σε αυτήν την οικονομία? Η απάντηση είναι προφανώς 100 Ευρώ το κιλό. Αυτή είναι η ανώτατη τιμή την οποία μπορούν να χρεώσουν και ταυτόχρονα να πουλήσουν και τα 1.000 κιλά της παραγωγής. Αν από απληστία χρεώσουν 1.000 Ευρώ το κιλό, οι καταναλωτές, ξοδεύοντας 100.000 Ευρώ ανά έτος θα μπορέσουν να αγοράσουν μόνο 100 κιλά, και τα υπόλοιπα θα μείνουν αδιάθετα. Ο λόγος είναι ότι η αύξηση του επιπέδου των τιμών μειώνει την αγοραστική δύναμη του χρήματος, και έτσι κάθε Ευρώ που δαπανάται μπορεί να αγοράσει λιγότερο προϊόν.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι ύστερα από κάποιες αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της παραγωγής οι ίδιοι εργαζόμενοι αρχιζουν να παράγουν 2.000 κιλά παγωτού ανά έτος. Αν οι επιχειρήσεις συνεχίσουν να χρεώνουν την ίδια τιμή, οι καταναλωτές, όπως είδαμε, θα μπορούν να αγοράσουν 1.000 κιλά παγωτό και τα υπόλοιπα 1.000 θα μείνουν αδιάθετα. Προκειμένου να αποφύγουν κάτι τέτοιο οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να μειώσουν την τιμή στα 50 Ευρώ το κιλό. Η αύξηση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος θα επιτρέψει στους καταναλωτές, με τις ίδιες δαπάνες των 100.000 Ευρώ, να αγοράσουν 2.000 κιλά, ολόκληρη δηλαδή την παραγωγή.

Read moreΠώς ακριβώς καθορίζονται οι τιμές?

Το κρατος των Ελληνων ξεπηδησε πριν απο σχεδον 200 χρονια απο την οθωμανικη αυτοκρατορια. Ακομα ομως δεν λεει να ξεφορτωθει τα οθωμανικα ελαττωματα. Ειναι η διαφθορα μεσα στο αιμα μας?

Το σκανδαλο της Ζημενς ειναι επικαιρο, αλλα ακριβως νεο δεν ειναι. Καθε ατομο που εχει ζησει στην Ελλαδα εστω λιγο καιρο ξερει οτι αυτη η χωρα βασανιζεται απο εκτεταμενη διαφθορα. Στους παλιοτερους κατοικους μερικες περιπτωσεις δεν φαινονται καν σαν διαφθορα αλλα σαν απλη συνηθισμενη ρουτινα. Φακελακι στον γιατρο, λαδωμα στην πολεοδομια, μιζα για να κερδισεις μια συμβαση, βυσμα για να κανεις θητεια στην Νεα Μακρη, μεσο για να πιασεις δουλεια στο ευρυ δημοσιο, ενα δωρακι στους εξεταστες για αδεια οδηγησης. Το λεξιλογιο της διαφθορας ειναι πλουσιο και δυστυχως οι λεξεις μας ειναι τομερα οικειες, δεν προκαλουν πια καμμια εντυπωση.

Και πως να μας κανει εντυπωση η διαφθορα, οταν το μεσο ατομο που γεννηθηκε στην Ελλαδα εχει εμπλακει σε καταστασεις διαφθορας 5-6 φορες πριν κλεισει τα 30! Για εναν Γερμανο θα ηταν αδιανοητο να του ζητηθουν χρηματα για να παρει αδεια οδηγησης. Μιλαμε για μια αδεια που σου επιτρεπει να οδηγεις οχηματα 2 τονων και 450 ιππων, ειναι δυνατον ενας εξεταστης να ειναι τοσο ανευθυνος που να την δινει με ανταλλαγμα 100-200 ψωροευρουλακια? Κιομως στην Ελλαδα ειναι απλα κοινος τοπος, το να πεις οτι λαδωσες για διπλωμα δεν θα φανει περιεργο σε κανεναν.*

Με βαζει σε σκεψεις το ζητημα και ειδικα η συγκριση με αλλους λαους, ηθη και εθιμα. Η διαφθορα ανηκει στους παραγοντες που επηρεαζουν καθοριστικα την μακροπροθεσμη οικονομικη και κοινωνικη αναπτυξη μιας χωρας. Και ενω ο αυτοκινητοδρομοι σε μια χωρα μπορει να βελτιωθουν με απλες επενδυσεις, το εκπαιδευτικο επιπεδο μπορει να ανεβει ανοιγοντας 100 σχολεια και ΑΕΙ, η διαφθορα δεν μπορει να μειωθει αν δεν το θελει η κοινωνια. Ειναι απο τα χαρακτηριστικα που ειναι βαθια τυπωμενα στην κυριαρχη κουλτουρα μιας χωρας και φαινεται να αλλαζει με παρα πολυ αργο ρυθμο. Πιθανολογω οτι αν η Ελλαδα δεν ξεφορτωθει την απαισια κουλτουρα ανοχης στην διαφθορα σε 30-40 χρονια θα εχει μεινει πολυ πισω απο φτωχες πλην τιμες χωρες οπως η Σλοβενια, Εσθονια κτλ Σε τι διαφερουμε απο αυτες τις χωρες?

Read moreΔιαφθορα, μια ενδημικη αρρωστια στην Ελλαδα με βαριες επιπτωσεις

Κατι αλλαζει στους διαδρομους των ευρωπαικων ΑΕΙ, ακομα και στην σκληροπυρηνικη Γαλλια.

Ενα απο τα πιο παρανοϊκα και αδικα χαρακτηριστικα του ευρωπαικου συστηματος ανωτατης εκπαιδευσης ειναι η ισοπεδωτικη εξισωση: μεταξυ φοιτητων, μεταξυ καθηγητων σε μια σχολη αλλα και μεταξυ καθηγητων σε διαφορετικες σχολες.

Οι φοιτητες θεωρουνται ολοι εξισου πλουσιοι (και γιαυτο κανεις δεν πληρωνει διδακτρα) συχνα και εξισου ικανοι (γιαυτο σε Γαλλια, Γερμανια και αλλες χωρες οποιοσδηποτε εχει απολυτηριο εισαγεται).
Ακομα πιο περιεργο ειναι οτι οι καθηγητες θεωρουνται ολοι ιδιοι. Ενας καθηγητης διοικησης επιχειρησεων ή πληροφορικης στο καλυτερο γαλλικο πανεπιστημιο πρεπει να παιρνει τα ιδια λεφτα με εναν καθηγητη αγροτικων εκμεταλλευσεων στο χειροτερο.

Ισχυριζομαι οτι αυτο ειναι αδικο αλλα και καταστροφικο. Καποιος που ειναι αστερι στην πληροφορικη μπορει να εχει στα 25 του με μια θεση εργασιας της ταξης των 100.000-150.000 ευρω τον χρονο. Ενας καθηγητης αγροτικων εκμεταλλευσεων με δυσκολια θα ξεφευγε απο την ανεργια αν εψαχνε δουλεια στον ιδιωτικο τομεα. Το να τους μεταχειριζομαστε το ιδιο σημαινει απλα οτι πολυ λιγα αξιολογα ταλεντα σε ειδικοτητες με μεγαλη ζητηση θα δουλευουν στα πανεπιστημια μας, αφου θα προτιμουν να δουλευουν με πολυ καλυτερες συνθηκες στον ιδιωτικο τομεα. Ετσι η ισοτητα στα εισοδηματα ειναι πολυ κακη για την ερευνα σε μια χωρα. Και εν τελει ειναι και αδικη, καποιος που παραγει ερευνα σε τομεις με μεγαλη ζητηση στην οικονομια προσφερει περισσοτερα και αξιζει να πληρωνεται περισσοτερο.

Ειναι καιρος η Ευρωπη να ξεχασει το μυθο οτι ολοι οι φοιτητες και ερευνητες ειναι ισοι, ενας μυθος που εν μερει ευθυνεται για το πολυ μεγαλο ακαδημαϊκο χασμα μεταξυ Ευρωπης και ΗΠΑ. Μεταξυ 1901 and 1950, 73% των βραβειων Νομπελ πηγαν σε χωρες που ανηκουν σημερα στην ΕΕ. Μεταξυ 1951 και 2000, το μεριδιο μας επεσε στο 33%, και απο το 1995 εως το 2004, το ποσοστο μας ηταν μολις 19%!

Read moreΑναμορφωση στα ευρωπαικα πανεπιστημια – επιτελους ανισοτητες!

Η Ελλαδα παιζει παλι σε ενα ευρωπαϊκο πρωταθλημα και δυστυχως τα παιχνιδια της δεν εχουν γινει καθολου ελκυστικοτερα να τα βλεπεις. Αλλα βεβαια μιλαμε για την ομδα που επι χρονια εχει προπονητη τον ανθρωπο που ειπε: δεν υπαρχει ελκυστικο και απωθητικο ποδοσφαιρο, υπαρχει επιτυχημενο και αποτυχημενο.

Η βασιλευουσα πρωταθλητρια Ευρωπης λοιπον, 8η στην παγκοσμια καταταξη παιζει με την συμπαθητικη, πλην μαλλον αναποτελεσματικη Σουηδια (νουμερο 30 παγκοσμιως). Περιεργως το παιχνιδι μοιαζει λιγο με παιχνιδι Ρεαλ Μαδριτης εναντιον Αλμπαθετε (μαντεψτε ποιος ειναι σε ποιον ρολο).

Οπως ειπε βεβαια ο ενας εκφωνητης του ESPN μολις τωρα, το παιχνιδι μπορει να ειναι βαρετο αλλα αν καποιος κριτικαρει τον Ρεχαγκελ, η απαντηση μπορει να ερθει ευκολα: κοιταχτε τι εχουμε καταφερει με αυτο το βαρετο στυλ. Δεν ειμαι σιγουρος ομως οτι οι αντιπαλοι της Ελλαδας δεν εχουν μαθει πια το κολπο και οτι η μεθοδος θα πιασει οταν πεσουμε σε δυνατες ομαδες (η Ισπανια μολις διελυσε την Ρωσια 4-1 και δεν φαινεται οτι θα κολλησει στην ελληνικη αμυνα, να μην μιλησουμε για την Ολλανδια).

Προσωπικα θα προτιμουσα να ειμασταν μια Σουηδια, ελαφρια και συμπαθητικη ομαδα με αρκετους ταλαντουχους παικτες που παιζει μερικα ομορφα παιχνιδια χωρις μεγαλες αξιωσεις, παρα αυτη η βαρια ομαδα που παιζει τοσο αμυντικα που συχνα φαινεται οι παικτες της να προσπαθουν να ξεφορτωθουν την μπαλα απο τα ποδια τους οπως οπως.

Read moreΜικρο Ποδοσφαιρικο: τελικα θελουμε ομορφο θεαμα ή καλες στατιστικες?

Στην Ελλαδα οι καλυτεροι φοιτητες χαραμιζονται σε πανεπιστημια σταυλους τα οποια υποχρεωνονται και να μοιραζονται με αργοσχολους χουλιγκανους. Την ιδια στιγμη στις ΗΠΑ οι καλυτεροι φοιτητες σπουδαζουν στα κορυφαια πανεπιστημια του κοσμου εντελως δωρεαν.

Ειναι συνηθισμενη ταση στην Ελλαδα να συσχετιζονται τα ιδιωτικα πανεπιστημια με τα διδακτρα για τις σπουδες. Στην Αγγλια τα ΑΕΙ ζητανε διδακτρα ας πουμε, αρα ειναι ιδιωτικα, λεει ενας μυθος. Εντελως αστηρικτος μυθος βεβαια, γιατι σχεδον κανενα γνωστο πανεπιστημιο στην Αγγλια δεν ειναι ιδιωτικο. Αλλα η λογικη αυτη πασχει γενικοτερα για δυο λογους:

α) το οτι ενα πανεπιστημιο ζηταει διδακτρα δεν σημαινει οτι ανηκει σε ιδιωτες ή εχει σκοπο το κερδος

β) τα διδακτρα που ζητανε δεν φτανουν για να καλυψουνε ουτε μικρο μερος του κοστους φοιτησης

Στην πραγματικοτητα καποια λογικα διδακτρα ειναι υποχρεωμενος να πληρωσει καθε φοιτητης δημοσιου ΑΕΙ στην Ευρωπη σημερα. Καθενας? Οχι εντελως, υπαρχει ενα μικρο γαλατικο χωριο στην ακρη της ΕΕ που ακομα αντιστεκεται, το ονομα του ειναι βεβαια Ελλαδα και στην Ελλαδα αν εισαι τυχερος και περασεις πανελληνιες ειναι ολα δωρενα, ακομα και αν εισαι γιος εφοπλιστη. Απο την αλλη ακομα και στην Γερμανια, χωρα συμβολο του κοινωνικου κρατους, τα διδακτρα ειναι περιπου 700 ευρω ανα εξαμηνο και καμμια παροχη (σιτιση, στεγαση) δεν προσφερεται δωρεαν!

Ο σκοπος των διδακτρων στην Γερμανια ειναι να αποτρεπει καμποσα φαινομενα απο τα οποια υποφερουμε στην Ελλαδα, οπως αιωνιους φοιτητες, εγγραφη στο πανεπιστημιο μονο για ασχετους λογους (οπως φοιτητικες εκπτωσεις) κτλ Επιπλεον τα διδακτρα προσφερουν και καποιους εξτρα χρηματικους πορους στα πανεπιστημια, που τους εχουν τοσο αναγκη. Αν ειναι να ανεβει λιγο το επιπεδο των πανεπιστημιων, καποια διδακτρα δεν νομιζω οτι θα επρεπε να ενοχλουν τους φοιτητες, που εν τελει λαμβανουν πολυ καλη αξια για τα λεφτα τους.

Υπαρχουν ομως καποια πανεπιστημια στον κοσμο που προσφερουν εξαιρετικες εκπαιδευτικες υπηρεσιες και δεν εχουν καμμια αναγκη απο διδακτρα. Μιλω φυσικα για τα κορυφαια πανεπιστημια του κοσμου, που χωρις κρατικα μονοπωλια και δεκανικια εχουν καταφερει να εχουν τεραστιες περιουσιες. Το Χαρβαρντ και το Γεηλ στις ΗΠΑ μολις κατηργησαν πληρως τα διδακτρα για τους πιο αδυναμους οικονομικα φοιτητες.

Read moreΙδιωτικα πανεπιστημια και διδακτρα