Έκατσα και μάζεψα σιγά σιγά και το νομοθετικό υλικό της δεκαετίας του 1990-1999, το οποίο ταξινόμησα σύμφωνα με την συνήθεια που εισήγαγα στην πρώτη ανάρτηση αυτής της σειράς εδώ πέρα. Αν δώση ο Θεός, ίσως ταξινομήσω και την τιμημένη δεκαετία του 80.
Ο πρώτος νόμος της δεκαετίας ήταν ο Ν. 1871/1990, που δημοσιεύθηκε στις 05 Φεβρουαρίου 1990 και αφορούσε “Διαρρυθμίσεις στον ενιαίο ειδικό φόρο κατανάλωσης των πετρελαιοειδών προϊόντων”. Ο τελευταίος νόμος της δεκαετίας ήταν ο Ν. 2782/1999, που ήταν ο Προϋπολογισμός του 2000. Εκδόθηκαν συνεπώς 912 τυπικοί νόμοι σε μια δεκαετία, ένας μέσος όρος 91 νόμων ετησίως. Μπορώ ήδη να παρατηρήσω ότι αυτός ο μέσος όρος είναι αισθητά πιο χαμηλός από τον μέσο όρο της δεκαπενταετίας που ακολουθεί, όπου ψηφίστηκαν 1536 νόμοι σε 15 χρόνια και κάτι, ένας ρυθμός 102 νόμων κατ’ έτος.
Υπενθυμίζω τώρα ότι ταξινομώ τους νόμους στις εξής κατηγορίες: α. απολογισμοί/ισολογισμοί/προϋπολογισμοί, β. μεταφορά ευρωπαϊκών οδηγιών, κύρωση αποφάσεων και συνθηκών κ.λπ., γ. κύρωση συμβάσεων και ιδρυμάτων, δ. κύρωση ΠΝΠ, ε. διεθνείς συμβάσεις, στ. λοιποί νόμοι.
Να δούμε λίγο και την λειτουργία της νομοθετικής μηχανής κατ’ έτος:
1990: Ν. 1871 έως Ν. 1919, ήτοι 49 νόμοι
1991: Ν. 1920 έως Ν. 2003, ήτοι 84 νόμοι
1992: Ν. 2004 έως Ν. 2113, ήτοι 110 νόμοι
1993: Ν. 2114 έως Ν. 2178, ήτοι 65 νόμοι
1994: Ν. 2179 έως Ν. 2278, ήτοι 100 νόμοι
1995: Ν. 2279 έως Ν. 2370, ήτοι 92 νόμοι
1996: Ν. 2371 έως Ν. 2452, ήτοι 82 νόμοι
1997: Ν. 2453 έως Ν. 2560, ήτοι 108 νόμοι
1998: Ν. 2561 έως Ν. 2675, ήτοι 115 νόμοι
1999: Ν. 2676 έως Ν. 2782, ήτοι 107 νόμοι
Έχουμε και λέμε λοιπόν (πλαγιογραμμίζω τους νόμους κυρίως ποινικού ενδιαφέροντος):
Με τις οφειλόμενες ευχαριστίες για τις υποδείξεις τους στους Θάνο Μαυρέλη, Κώστα Κωτούλα και Αθηνά Βενετάκη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα όταν γράφεται το παρόν, στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές η Κλίντον έλαβε 400.000 χιλιάδες ψήφους περισσότερες από τον Τραμπ. Αυτό είναι ένα ελάχιστο ποσοστό, της τάξης του 0,3%, είναι ένα ποσοστό όμως κατά το οποίο προηγήθηκε η Κλίντον και ηττήθηκε ο Τραμπ και όχι ανάποδα.
Αυτό το αντιδημοκρατικό σύστημα δεν έχει καμία σχέση με την ομοσπονδία, αλλά είναι απλώς ένα πλειοψηφικό με ευρεία περιφέρεια (με την ελάχιστη εξαίρεση του Μαίιν και της Νεμπράσκας, παντού αλλού επικρατεί πλειοψηφικό). Είναι γνωστό ότι σε εκλογικά συστήματα τέτοιου είδους ο πρώτος στην κάλπη μπορεί να μετατραπή σε δεύτερο σε έδρες, αρκεί η κατανομή των ψήφων να είναι κατάλληλη. Απόδειξη αυτού είναι δηλαδή ότι ακριβώς το ίδιο μπορεί να γίνη και σε μη ομοσπονδιακές χώρες, αν υιοθετήσουν πλειοψηφικό με ευρεία (έστω και εν μέρει!). Αυτό ακριβώς έγινε στη Ελλάδα στις διαβόητες εκλογές του 1956 επί Καραμανλέως του Α΄, όπου η αντιπολίτευση πήρε 25.000 ψήφους περισσότερες, αλλά 33 βουλευτικές έδρες λιγώτερες! Αντίστροφα, το ομοσπονδιακό κράτος που λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού εκλέγει με άμεση, λαϊκή ψηφοφορία τον Πρόεδρό του, και μάλιστα με σχετική πλειοψηφία, χωρίς να ανακατεύωνται οι 31 Πολιτείες του. Άρα, αναγκαστική σχέση δεν υπάρχει.
2. Επιπλέον, οι εκλέκτορες είναι ανάλογοι με τον πληθυσμό της κάθε πολιτείας (συν δύο για τους γερουσιαστές), άρα δεν αντισταθμίζονται οι ψήφοι μεταξύ μεγάλων και μικρών πολιτειών (γιατί τότε θα είχαν όλες οι πολιτείες τον ίδιο αριθμό, όπως ακριβώς συμβαίνει στην αμερικανική Γερουσία). Για την ακρίβεια, εκ των 538 εκλεκτόρων οι 100 ακολουθούν το γερουσιαστικό σύστημα, είναι δηλαδή ανεξάρτητοι από τον πληθυσμό κάθε πολιτείας, αλλά αναλογούν ανά 2 σε κάθε πολιτεία. Υπάρχει λοιπόν όντως μια εύνοια κατά περίπου 100/538 = 19% υπέρ των πολιτειών, αλλά το 81% των εκλεκτόρων, ήτοι η συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν υπακούει σε καμία ομοσπονδιακή λογική.
3. Συνέπεια των ως άνω ηλιθιοτήτων του εκλογικού συστήματος είναι ότι είναι κάλλιστα δυνατόν να εκλεγή πρόεδρος εκείνος με τις λιγώτερες ψήφους, πράγμα που συνέβη δύο φορές στις τελευταίες πέντε εκλογές. Άρα, δεν πρόκειται για σύμπτωση, αλλά για σύμπτωμα. Σύμπτωμα αντιδημοκρατικότητας.
Μπορεί κάλλιστα επίσης να εκλεγή όποιος χάση και ψήφους και πολιτείες, πιο δύσκολο αυτό βέβαια, αλλά όχι αδύνατον. Αρκεί να κερδίση κανείς τις 11 μεγαλύτερες πληθυσμιακά πολιτείες, έστω και κατά μία ψήφο, (Καλιφόρνια, Τέξας, Φλώριδα, Νέα Υόρκη, Ιλλινόι, Πεννσυλβανία, Οχάιο, Γεωργία, Μίσιγκαν, Βόρεια Καρολίνα, Νέα Ιερσέη), που έχουν συνολικό πληθυσμό ίσο με 183 εκατομμύρια (57% του συνολικού πληθυσμού), ώστε να διασφαλίση τον μαγικό αριθμό 270. Είναι που το πάνσοφο σύστημα κατοχυρώνει τα δικαιώματα των πολιτειών #μπα
Ούτε πρόκειται για καθαρά θεωρητικό ενδεχόμενο, αλλά και αυτό έχει συμβή. Στις εκλογές του 1824, ο Άνταμς εξελέγη πρόεδρος από τη Βουλή, παρά το ότι υστέρησε τόσο σε ψήφους, όσο και σε πολιτείες από τον πρώτο Τζάκσον. Φυσικά, το γεγονός ότι υπήρχαν εκλογές, βουλές και ψηφοφορίες το 1824 είναι από μόνο του πολύ πιο σημαντικό από την κλοπή της προεδρίας από τον ινδιανοφάγο Τζάκσον. Αλλά το θεσμικό προηγούμενο υπάρχει: είναι δυνατόν να ξανασυμβή λοιπόν.
Είμαστι δυου σπίτια ούλα κι ούλα στου χουριού. Ιγού, ου Θανάης, κι ου γείτουνάς μ’, ου Θύμιους. Σπίρνουμι τα χουράφια μ’ς κι ζούμι ήσυχα. Κακού διεν μπαίνει στου κεφάλ’ μας. Τηράμι τουν ουρανού κι κάνουμι του σταυρού μας. Ισότης. Μέχρι που μια μέρα ου Θύμιους ιέπιασε στου λόγγου ιένα αγριοκάτσ’κου. Του τάισε, τ’ ανάθρεψε, του … Read more Η ρωλσιανή κατσίκα του γείτονα
Αλλά ποια θα ήταν μια δίκαιη λύση; Μια λύση που θα ακολουθούσε τα παρωχημένα τριτοκοσμικά “διζωνικά και δικοινοτικά”, τις μόνιμες παρεκκλίσεις, τα επεμβατικά δικαιώματα, τις δήθεν κυρίαρχες βάσεις της αποικιοκρατίας; Ή μια λύση ευρωπαϊκή, μια λύση που θα τιμούσε τις ατομικές ελευθερίες, όπως τις γνωρίζουμε στην Ευρώπη και όπως εφαρμόζονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο;
Συνεχίζω εδώ από το προηγούμενο την παρουσίασή μου για την ευθανασία.
Τι ισχύει
Το αδίκημα της ανθρωποκτονίας εν συναινέσει του άρ. 300 ΠΚ φέρει το κύριο βάρος της ισχύουσας νομοθεσίας περί ενεργητικής ευθανασίας. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, τιμωρείται όποιος αποκτείνει έτερο “επί τη σπουδαία και επιμόνω απαιτήσει του παθόντος” και “εξ οίκτου προς αυτόν, ανιάτως πάσχοντα”. Η ποινή που προβλέπεται είναι η φυλάκιση (έως 5 ετών), ποινή η οποία στο σημερινό ποινολογικό μας σύστημα είναι στην πραγματικότητα πολύ ήπια, καθώς στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων είτε αναστέλλεται η εκτέλεσή της είτε μετατρέπεται σε χρηματική. Η απαίτηση πρέπει να απετέλεσε την αιτία της ανθρωποκτονίας, πρέπει δηλαδή ο ασθενής να απαίτησε την θανάτωσή του και εξ αυτού του λόγου να αποφάσισε την ανθρωποκτονία ο δράστης. Επιπλέον, ο παθών απαιτείται να έπασχε από ανίατη νόσο που προκαλεί αντικειμενικά τον οίκτο, ο οποίος οίκτος πρέπει με την σειρά του να απετέλεσε το κίνητρο του δράστη.
Το αδίκημα της συμμετοχής σε αυτοκτονία προβλέπεται στο άρ. 301 ΠΚ. Το αδίκημα αυτό στην πραγματικότητα περιέχει αυτουργικό και όχι συμμετοχικό άδικο, διότι η αυτοκτονία δεν συνιστά άδικη πράξη (και αυτός είναι ο λόγος που δεν τιμωρείται η απόπειρα αυτοκτονίας!). Θα ήθελα να εξετάσουμε αυτήν την παραδοχή περισσότερο: ο αποτυχών αυτόχειρ δεν τιμωρείται όχι επειδή δήθεν η τυχόν επιβολή ποινής δεν θα εξυπηρετούσε κανένα σκοπό γενικής ή ειδικής προλήψεως, αλλ’ επειδή ακριβώς έχει εξουσία διαθέσεως επί της ζωής του, όπως έχει επί της περιουσίας του ή επί της γενετήσιας ζωής του. Εδώ κρύβεται μια θεμελιώδης φιλελεύθερη παραδοχή του ποινικού δικαίου μας, η οποία αναπόφευκτα ακτινοβολεί και επί του ζητήματος της ευθανασίας.
Δικαιοσυγκριτικά, το πρόσφατο άρ. 217 γερμΠΚ προβλέπει τα εξής:
(1) Wer in der Absicht, die Selbsttötung eines anderen zu fördern, diesem hierzu geschäftsmäßig die Gelegenheit gewährt, verschafft oder vermittelt, wird mit Freiheitsstrafe bis zu drei Jahren oder mit Geldstrafe bestraft.
(2) Als Teilnehmer bleibt straffrei, wer selbst nicht geschäftsmäßig handelt und entweder Angehöriger des in Absatz 1 genannten anderen ist oder diesem nahesteht.
Σε συνέχεια της πολύ επιτυχημένης εκδήλωσης του ΚΕΦΙΜ για την ευθανασία (φωτογραφίες εδώ), εκθέτω εδώ το πρώτο μέρος της εισήγησής μου.
Εισαγωγή
Το πρόβλημα της ευθανασίας, ένα οριακό ηθικό και νομικό ζήτημα, έχει γιγαντωθή τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων στο τομέα της Ιατρικής. Από την μια μεριά ορθώνεται η αξίωση του ασθενούς σε αξιοπρεπές τέλος, σε εντελή αυτοδιάθεσή του, το δικαίωμά του στον θάνατο ή, όπως αλλιώς λέγεται, το δικαίωμα εξόδου. Από την άλλη, επικρατούν δύο σκέψεις κυρίως: αφενός μεν μια ήπια κηδεμονιστική, που δυσπιστεί μπροστά στην βούληση ενός ανθρώπου που υποφέρει και αποφασίζει για κάτι ανέκκλητο και άγνωστο εκ των προτέρων, αφετέρου δε μια πιο κοινοτιστική, που τονίζει το συμφέρον της ολότητας σε καθέναν ξεχωριστά από εμάς, καθώς και στο απαραβίαστο ή στην ιερότητα της ανθρώπινης ζωής.
Η σύγκρουση είναι εν πολλοίς σύγκρουση δύο κοσμοθεωριών.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο τώρα, δεν μπορούμε βέβαια να κλείσουμε τα μάτια στους κινδύνους που ελλοχεύουν σχετικά: συμφέρον από τον θάνατο ενός ασθενούς μπορεί να έχη ο κληρονόμος του, το κράτος ως σύστημα προνοίας, αφού π.χ. η εντατική θεραπεία έχει μεγάλο κόστος, ή και οποιοδήποτε εγκληματικό στοιχείο. Συνεπώς, επιβάλλεται να θεσπιστούν δικλίδες ασφαλείας, ανάλογες με την σημασία του ζητήματος. Από την άλλη μεριά, οι άνθρωποι πάντα αυτοκτονούσαν και πάντα θα αυτοκτονούν, για διάφορους λόγους. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια ούτε σε αυτό.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Νίκος Παρασκευόπουλος, Καθηγητής του Ποινικού δικαίου, είναι ο άνθρωπος στον οποίο χρεωπιστώνεται η εισήγηση για την κατάληψη της Προεδρίας του Αρείου Πάγου από την κ. Βασιλική Θάνου το έτος 2015, τότε που κάποιοι συμπολίτες μας «ψήφισαν για πολίτευμα». Η κατάληψη της Προεδρίας του Αρείου Πάγου απετέλεσε για την κ. Θάνου το επιστέγασμα μιας 40ετούς υπηρεσίας στο δικαστικό σώμα, καθώς και στα συνδικαλιστικά όργανα αυτού.
Ιδιαιτέρως μνημονεύει την κ. Θάνου ο νομικός κόσμος της χώρας, δικαστικός, εισαγγελικός και δικηγορικός, για την μεγάλη και πολύμηνη δικαστική απεργία που είχε ενορχηστρώσει το 2012, καθώς και για την απροσδόκητη ερμηνεία που έδινε τότε στο άρ. 23 του Συντάγματος. Οφείλω βέβαια να παρατηρήσω, για την ιστορική ακρίβεια του πράγματος, ότι επί Προεδρίας της κ. Θάνου το φαινόμενο των αντισυνταγματικών δικαστικών απεργιών εξηλείφθη πλήρως και ότι η ερμηνεία του άρ. 23 επανέκαμψε εις τα ίδια. Ας μου επιτραπεί να την συγχαρώ.
Η κ. Θάνου, υπό την ιδιότητά της ως Προέδρου του Αρείου Πάγου, απέστειλε τον Ιούλιο του 2015 μια επιστολή στους Ευρωπαίους ομολόγους της, ενόψει του προκηρυχθέντος τότε δημοψηφίσματος. Η επιστολή αυτή προκάλεσε ενθουσιασμό ίσως σε κάποιους, υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια σε άλλους, εθνική ανάταση σε άλλους, θυμηδία τέλος σε κάποιους άλλους.
