Σωτηρης Γεωργανας

Σωτήρης Γεωργανάς (Senior Lecturer Οικονομικών στο Royal Holloway-Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) και Κωνσταντίνος Καλλίρης (δικηγόρος και Διδάκτωρ του Παν/μίου της Οξφόρδης)

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα, ως Οπερα αντι για Σαπουνοπερα.

Όταν κατακαθίσει ο κουρνιαχτός που προκάλεσαν οι μαύρες οθόνες και η διαδικασία με την οποία καταργήθηκε αιφνιδιαστικά η ΕΡΤ, το ελληνικό κράτος θα κληθεί να πάρει μία πολύ σοβαρή απόφαση για το μέλλον της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Η απόφαση αυτή, είναι απαραίτητο να στηριχθεί σε ορισμένες βασικές αρχές που αφορούν τόσο τις υποχρεώσεις του κράτους προς του πολίτες όσο και τη δίκαιη κατανομή των πεπερασμένων πόρων που διαθέτει. Η ένταση που κυριάρχησε στο δημόσιο διάλογο επιβάλλει, πριν σκιαγραφήσουμε τις αρχές αυτές, να σταθούμε κριτικά σε δύο κεντρικά επιχειρήματα: το ένα αναφέρεται στα δικαιώματα και το άλλο στις προτιμήσεις των πολιτών.

Λέγεται, κατ’ αρχάς, ότι η κατάργηση της ΕΡΤ παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης, τόσο των εργαζομένων όσο και όσων ενημερώνονται από αυτήν. Τούτη όμως είναι μία πρόχειρη προσέγγιση της έννοιας «ελευθερία». Η μεν αρνητική ελευθερία εξασφαλίζεται με την απουσία εξαναγκαστικής παρεμβολής: όταν δεν με εμποδίζουν να κάνω κάτι, είμαι ελεύθερος να το κάνω. Το κλείσιμο της ΕΡΤ δεν καταργεί την αρνητική ελευθερία της έκφρασης, διότι εξακολουθούμε να είμαστε όλοι ελεύθεροι να πούμε την άποψή μας, με τις δικές μας δυνάμεις. Όπως έλεγε ο Ελβέτιος, η ελευθερία δεν συνίσταται στο να μπορεί να πετάει ο άνθρωπος σαν αετός και να κολυμπά σαν δελφίνι.

Η δε θετική ελευθερία εξαρτάται από τα μέσα που διαθέτω: χρειάζομαι επιλογές για να είμαι ελεύθερος. Χωρίς ΕΡΤ, έχουμε μία επιλογή λιγότερη, γεγονός που θα μπορούσε να καταργεί τη θετική ελευθερία έκφρασης των μεν και ενημέρωσης των δε. Αλλά δεν είναι έτσι: είναι παράλογο να υποστηρίζει κανείς ότι για να είναι ελεύθερος να εκφράζεται ή να ενημερώνεται θα πρέπει να μπορεί να το κάνει μέσω ΕΡΤ. Αυτό που μπορούμε να αξιώσουμε είναι αρκετές επιλογές έκφρασης/ενημέρωσης και όχι κάθε δυνατή ή μία συγκεκριμένη επιλογή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην εποχή μας έχουμε στη διάθεσή μας πληθώρα μέσων τόσο για την έκφραση όσο και για την ενημέρωσή μας. Το κράτος υποχρεούται να φροντίζει να εξακολουθούμε να τις διαθέτουμε, αλλά δεν καταργεί την ελευθερία έκφρασης κλείνοντας την ΕΡΤ.

Read moreΗ ελευθερια εκφρασης, οι προτιμησεις της κοινωνιας και το μελλον της ΕΡΤ

Δημοσιευθηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη

Τα κείμενα εργασίας του ΔΝΤ ερευνούν συνήθως στρυφνά τεχνικά θέματα που δύσκολα ξυπνάνε το ενδιαφέρον, ακόμα και της στενής επιστημονικής κοινότητας. Πριν από λίγες εβδομάδες όμως δημοσιεύτηκε ένα κείμενο απο τους Μπλανσαρ και Λη (ερευνητές του οργανισμού, ο πρώτος μάλιστα από τους επιφανέστερους του κλάδου) που προκάλεσε συζητήσεις στον δημοφιλή τύπο από την Ουάσιγκτων έως την Αυστραλία. Το κείμενο εξετάζει το συμμάζεμα των δημοσίων δαπανών που ακολούθησε την έναρξη της κρίσης το 2008, και πως συσχετίζεται με την οικονομική ανάπτυξη αυτών των οικονομιών. Το νέο που προκύπτει από το κείμενο, από το στόμα του ίδιου του επικεφαλής οικονομολόγου του οργανισμού, είναι ότι οι αναλύσεις του ΔΝΤ πριν την κρίση πιθανώς έχουν υποτιμήσει τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της μείωσης δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Με λίγα λόγια, η λιτότητα προκάλεσε μεγαλύτερες καταστροφές από ότι περιμέναμε. Σημαίνει αυτό ότι το ΔΝΤ (α) με δική του ευθύνη (β) πρότεινε μια πολύ κακή θεραπεία για την Ελλάδα; Η απάντηση είναι όχι, και όχι.

Ξεκινώ με μια κοινοτοπία. Στα οικονομικά είναι γνωστό ότι μια μείωση στις δημόσιες δαπάνες φέρνει, ceteris paribus (δηλ, σταθερώς κρατώντων των άλλων παραγόντων), υφεσιακή πίεση στην οικονομία. Το ΔΝΤ στις προβλέψεις του για την Ελλάδα π.χ., ανέφερε ρητά ότι το δημοσιονομικό νοικοκύρεμα που προβλεπόταν στο Μνημόνιο θα έφερνε ύφεση, δηλαδή μείωση της παραγωγής και των εισοδημάτων στην Ελλάδα. Ακόμα και αν δεν ήταν προφανές στους οπαδούς της λαϊκιστικης ρήσης του Γ. Παπανδρέου περί αριθμών και ανθρώπων, οι οικονομολόγοι ξέρανε ότι η ύφεση θα ερχόταν με όλα τα συνεπακόλουθα στραβά όπως αύξηση ανεργίας και γενικής δυστυχίας.

Read moreΛάθη του ΔΝΤ και λάθη των πολιτικών μας ηγετών (σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο)

Πρωτοδημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη

Το περιοδικο Fortune προσπαθώντας το 1998 να εκτιμήσει την συμβολή του Μαϊκλ Τζορνταν στην οικονομια κατεληξε σε εναν αριθμο περι τα 10 δισεκατομμυρια δολλαρια. Η αξία του αθλητή για την Nike και μόνο υπολογίστηκε στα 5 δις. Οι συνολικές απολαβές του Αιρ Τζόρνταν ήταν αντίστοιχα στρατοσφαιρικές, μακριά από κάθε άλλο παίχτη της εποχής. Όσο καταπληκτικό θέαμα και να προσέφερε όμως ο Τζόρνταν, ήταν τόσο πιο πολύτιμος απο τους συμπαίχτες του στους Μπουλς ή τους άλλους παίχτες του ΝΒΑ; Πιο πρόσφατα, ο Γιουσεϊν Μπολτ έγινε ο πιο γρήγορος άνθρωπος στον κόσμο σε μικρές αποστάσεις. Η διαφορά του από τον επόμενο μπορεί να μετριέται στα δέκατα του δευτερολέπτου, αλλα η διαφορά φήμης είναι αβυσσαλέα. Ένα οκτάχρονο παιδί που πρωτοαθλείται δεν θέλει να μοιάσει στον δευτεραθλητή Μπλέηκ -ίσως δεν ξέρει ποιός είναι- ολοι θέλουν να γίνουν σαν τον υπεραθλητη Μπόλτ. Προσέξτε ότι δεν μετράει τόσο η επίδοση η ίδια, αλλά η σχετική θέση: ο πρώτος τα παίρνει όλα.

Παρόμοια φαινόμενα υπεραπολαβών για υπεραστέρες υπάρχουν σε πολλές αγορές. Ο Τομ Κρουζ μπορεί να μην είναι ούτε 10 φορές πιο ελκυστικός ή ταλαντούχος από έναν μέσο αγγλόφωνο ηθοποιό, τα 75 εκ. δολλάρια αμοιβής φέτος είναι τουλάχιστον 1000 φορές περισσότερα από την αμοιβή του μέσου ηθοποιού.

Read moreΟικονομιες υπεραστερων και υπερανισοτητα ή φορολογώντας τον Ζεραρ

Δημοσιευτηκε σε λιγο βραχυτερη εκδοση στην Καθημερινη

Ειναι η πτωση της ελληνικης οικονομιας μια αδικαιολογητη καταρα ή φερνει απλα επιστροφη της Ελλαδας στην θεση που της αξιζει?

Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση στην Ελλάδα οτι τα δεινά που περνά η χώρα δεν της αξίζουν. Είναι βασική ανθρωπιστική αρχή οτι (σχεδόν) κανεις δεν αξιζει να δεινοπαθεί και να βασανιζεται. Ειναι ομως αληθεια οτι η οικονομικη καταρρευση της Ελλαδας δεν ανταποκρινεται σε θεμελιωδη της οικονομιας; Φταίνε για τα προβλήματα μας απλά τα δημοσιονομικά λάθη δυο τριών κυβερνήσεων; Ή μήπως ευθύνονται οι ανεύθυνοι και ανάλγητοι χειρισμοί κάποιων ξένων; Ποιά είναι τελικά η θέση που δικαιούται η Ελλάδα -ή έστω η ελληνική οικονομία- στον κόσμο;

Read moreΠόση ευημερία δικαιούται η Ελλάδα;

και που διαφερει το κρατος απο τους ιδιωτες σε τετοια ζητηματα

Πρωτοδημοσιευτηκε σε ελαφρως διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη

Το απλο ερωτημα πότε εχει νοημα η πωληση ενος αγαθου απαντιεται τοσο ευκολα που δυσκολα το συναντας ρητα σε βιβλιο οικονομικων. Η πωληση συμφερει προφανως οποτεδηποτε ο αγοραστης ειναι διατεθειμενος να πληρωσει περισσοτερα για αυτο το αγαθο απο τον πωλητη! Και η συνθηκη αυτη ικανοποιειται τυπικα (εν απουσια περιορισμων ρευστοτητας) οταν η αξια του αγαθου για τον αγοραστη ειναι μεγαλυτερη απο την αξια του για τον πωλητη.

Τι αλλαζει αν το αγαθο εν προκειμενω ειναι μια επιχειρηση που πωλειται μεταξυ ιδιωτών; Ουσιαστικα τιποτα. Σε αντιθεση με την διαδεδομενη πλανη, η παρουσα κερδοφορια της επιχειρησης δεν ειναι απο μονη της κριτηριο για το αν πρεπει να πουληθει ή οχι (μπορει ομως να ειναι για το αν πρεπει να κλεισει ή οχι). Το ερωτημα ειναι, παλι, ποια η αξια της επιχειρησης για τα συμβαλλομενα μερη. Και τυπικα, εν απουσια συνεργειων, η αξια της επιχειρησης εξαρταται απο τα μελλοντικα της κερδη. Αν ο επιχειρηματιας Α μπορει να εξασφαλισει στο μελλον υψηλοτερα κερδη για την επιχειρηση απο τον σημερινο ιδιοκτητη Β, την αγοραζει. Αυτο ισχυει ακομα και αν τα κερδη της επιχειρησης υπο τον ιδιοκτητη Β ειναι ηδη πολυ υψηλα. Θα ελεγε κανεις μαλιστα οτι ειναι πιο πιθανο να θελει κανεις να αγορασει μια κερδοφορα επιχειρηση, για να την βελτιωσει, παρα μια πολυ ζημιογονα που δεν εχει στον ηλιο μοιρα, οση δουλεια και να ριξεις.

Τι συμβαινει αν μιλαμε για το κρατος ως ιδιοκτητη επιχειρησεων; Γιατι παρουσιαζονται τοσες φωνες στον δημοσιο διαλογο, που εμφανιζονται εντελως απροθυμες εναντι του ενδεχομενου να πωληθουν κερδοφορες επιχειρησεις; Η απλη αναλυση που εγινε ανωτερω λεει οτι φυσικα μπορει να ειναι καλη ιδεα να πουλαμε κερδοφορες επιχειρησεις.

Read moreΙδιωτικοποιησεις: ποτε συμφερει η πωληση μιας επιχειρησης ή περιουσιακου αγαθου

Το κειμενο πρωτοδημοσιευτηκε σε λιγο συντομοτερη εκδοση στην Καθημερινη

Οι οδηγοι ταξι εχουν ενα κοινο με μεγαλο μερος των νεων εργαζομενων στην Ελλαδα και με την ηγεσια της Δημοκρατικης Αριστερας: φαινεται να αγνοουν εναν απο τους νομους με την καθολικοτερη ισχυ στην οικονομικη επιστημη

Μια απο τις χαρακτηριστικοτερες εικονες της οικονομικης κρισης στην Ελλαδα ειναι οι ουρες ταξι που περιμενουν με τις ωρες για πελατη, ειδικα την νυχτα. Η ειρωνεια του ζητηματος ειναι οτι οι ουρες δεν υπαρχουν λογω ελλειψης ανθρωπων που θελουν να μετακινηθουν. Aκομα και σε μερη οπως το Γκαζι, με πληθος ανθρωπων να κυκλοφορουν, τα ταξι μενουν αεργα. Ο λογος ειναι προφανης, οταν ολοι οι Ελληνες πιεζονται οικονομικα, το να δωσεις 15 ευρω για μια μικρη διαδρομη με το ταξι ακουγεται παρανοϊκο.

Αυτο που φαινεται να μην καταλαβαινουν τα συνδικατα των ταξι ειναι οτι οι υψηλες ταριφες που καταφεραν να αποσπασουν ως λαφυρο απο σειρα αδυναμων, ατολμων και μυωπικων ελληνικων κυβερνησεων δεν ειναι παντα ωφελιμες, ακομα και αν τους νοιαζει το στενο συμφερον της συντεχνιας τους και μονο.

Read moreΗ σχεση μισθων και ανεργιας και το παραδειγμα των παραλογων τιμων στα ταξι