Πρωτοδημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη
Το περιοδικο Fortune προσπαθώντας το 1998 να εκτιμήσει την συμβολή του Μαϊκλ Τζορνταν στην οικονομια κατεληξε σε εναν αριθμο περι τα 10 δισεκατομμυρια δολλαρια. Η αξία του αθλητή για την Nike και μόνο υπολογίστηκε στα 5 δις. Οι συνολικές απολαβές του Αιρ Τζόρνταν ήταν αντίστοιχα στρατοσφαιρικές, μακριά από κάθε άλλο παίχτη της εποχής. Όσο καταπληκτικό θέαμα και να προσέφερε όμως ο Τζόρνταν, ήταν τόσο πιο πολύτιμος απο τους συμπαίχτες του στους Μπουλς ή τους άλλους παίχτες του ΝΒΑ; Πιο πρόσφατα, ο Γιουσεϊν Μπολτ έγινε ο πιο γρήγορος άνθρωπος στον κόσμο σε μικρές αποστάσεις. Η διαφορά του από τον επόμενο μπορεί να μετριέται στα δέκατα του δευτερολέπτου, αλλα η διαφορά φήμης είναι αβυσσαλέα. Ένα οκτάχρονο παιδί που πρωτοαθλείται δεν θέλει να μοιάσει στον δευτεραθλητή Μπλέηκ -ίσως δεν ξέρει ποιός είναι- ολοι θέλουν να γίνουν σαν τον υπεραθλητη Μπόλτ. Προσέξτε ότι δεν μετράει τόσο η επίδοση η ίδια, αλλά η σχετική θέση: ο πρώτος τα παίρνει όλα.
Παρόμοια φαινόμενα υπεραπολαβών για υπεραστέρες υπάρχουν σε πολλές αγορές. Ο Τομ Κρουζ μπορεί να μην είναι ούτε 10 φορές πιο ελκυστικός ή ταλαντούχος από έναν μέσο αγγλόφωνο ηθοποιό, τα 75 εκ. δολλάρια αμοιβής φέτος είναι τουλάχιστον 1000 φορές περισσότερα από την αμοιβή του μέσου ηθοποιού. Εδώ και κάποιες δεκαετίες το φαινόμενο των υπεραστέρων διευρύνεται εντυπωσιακά σε πλάτος όσο και σε βάθος. Συναντάμε υπεραστέρες σε όλο και περισσότερες αγορές αλλά και η δύναμη τους εντείνεται σε κάθε αγορά ξεχωριστά, εξαιτίας της τεχνολογικής επανάστασης και της πτώσης των εμποδίων στις διεθνείς συναλλαγές.
Από την μια η εργασία γίνεται όλο και πολύπλοκοτερη. Σε πρωτόγονες αγροτικές κοινωνίες δεν υπάρχουν υπεραστέρες, ο καλύτερος αγρότης είναι ίσως λίγο πιο παραγωγικός από τον χειρότερο, επειδή δουλέυει την τσάπα λίγο πιο γρήγορα. Με το που αρχίζουν όμως οι άνθρωποι να να χρησιμοποιούν πολύπλοκα μηχανήματα ή μεγάλο όγκο γνώσης στην εργασία τους, τα πράγματα αλλάζουν, οι διαφορές πολλαπλασιάζονται. Αν κοιτάξουμε την αγορά ηλεκτρονικων πχ, η εταιρεία που παράγει τα δημοφιλέστερα προϊόντα (η Αππλ σήμερα) δεν έχει απλά λίγο μεγαλύτερα κέρδη από την επόμενη, παίζει σε διαφορετικό πρωτάθλημα. Η διαφορά ποιότητας και λειτουργιών ενός iphone με ένα ανώνυμο κινητό είναι μάλλον μικρή, έστω 50%. Η διαφορά του περιθωρίου κέρδους όμως μπορεί να φτάνει και το 5000% – καθόλου περίεργο που η Αππλ είναι η εταιρεία με την υψηλότερη χρηματιστηριακή αξία στον πλανήτη! Το παράδειγμα της Αππλ είναι ίσως το εντυπωσιακότερο, αλλά τεχνολογίες αστέρων γενικότερα έχουμε οπουδήποτε η απόδοση και κερδοφορία ανεβαίνει εκθετικά στην (εκλαμβανόμενη έστω) ποιότητα του προϊοντος ή του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Δηλαδή χονδρικά οποτεδήποτε ο καλύτερος στην αγορά παράγει/κερδίζει πολύ περισσότερο από τον επόμενο, αυτός με την σειρά του από τον επόμενο κ.ο.κ. Ισχύει φυσικά σε αγορές εντάσεως έρευνας όπως των αυτοκινήτων και των φαρμάκων (ο δεύτερος που ανακάλυψε την ασπιρίνη δεν κέρδισε τίποτα, η Bayer έγινε κολοσσός), αλλά ισχύει και σε παλιομοδίτικους κλάδους, όπως στις νομικές υπηρεσίες (ο πρώτος τη ταξει δικηγόρος βγάζει πολύ περισσότερο από τον μέσο, με μικρότερο κόπο!).
Όχι μόνο δουλεύουμε σε περιπλοκότερες εργασίες που επιβραβεύουν δυσανάλογα την πρωτιά, αλλά απεύθυνομαστε και σε μεγαλύτερες αγορές. Ο πλεον πολυστεφανωμένος Ολυμπιονίκης της αρχαιότητας, Μίλων ο Κροτωνιάτης, αποθεώθηκε απο κάποιες χιλιάδες ανθρώπους στην Ολυμπία και έγινε γνωστός στον ελληνικό κόσμο των έστω 2 εκατομμυρίων ψυχών. Ο Τζόρνταν πουλούσε όμως παπούτσια με το όνομα του σε κάθε γηπεδάκι μπάσκετ από το Λος Αντζελες μέχρι την Κυψέλη. Τον Μπολτ τον επεφημούσαν άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη, από το Πεκίνο μέχρι χωριά της Γκάνας. Το αποτέλεσμα της διεύρυνσης των αγορών είναι πάλι ότι εντείνονται οι ανισότητες σε επίπεδο ατόμων αλλα και επιχειρήσεων. Οι νικητές, χωρίς απαραίτητα να γίνονται καλύτεροι, έχουν όλο και περισσότερα προνόμια, οι δευτεροκλασάτοι δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Την ώρα που ρώσικες αυτοκινητοβιομηχανίες καταρρέουν και η κάποτε γιγαντιαία Chrysler καταφεύγει παραπαίοντας στην αγκαλιά της αδύναμης Φιατ, BMW και Mercedes γίνονται το καταναλωτικό όνειρο 2,5 δισεκατομμυρίων Κινέζων και Ινδών και το εξαργυρώνουν με κέρδη ρεκόρ. Το ευρωπαϊκο σινεμά εξαφανίζεται με λίγες εξαιρέσεις, οι ταινίες του Χόλλυγουντ μεταφράζονται σε 150 γλώσσες.
Δύο διδάγματα προκύπτουν. Από την μια, ειδικά στον δυτικό κόσμο, πρέπει να αναζητήσουμε σε κάθε επίπεδο (ατόμου, επιχείρησης, χώρας) σε τι είμαστε καλοί και να το κάνουμε ακόμα καλύτερα. Η μετριότητα δεν αποδίδει, η Σαντορίνη θησαυρίζει (παρομοίως η Gucci, η BMW κτλ). Από την άλλη, αυτοί που δρέπουν ήδη τις οικονομίες αστέρων πρέπει να θυμούνται ότι ακόμα και αν δίκαια βρέθηκαν στην κορυφή των επαγγελμάτων τους, απολαμβάνουν ιστορικά πρωτοφανή και αδικαιολόγητα υψηλά προνόμια σε αυτή την θέση. Σε μια ελεύθερη οικονομία θεωρείται επιθυμητό οι άνθρωποι να απολαμβάνουν τον καρπό του κόπου τους. Η υπερπαραγωγικότητα των αστέρων όμως οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην τύχη, όχι στον κόπο. Ο Ζεραρ Ντεπαρντιέ ή οποιοσδήποτε αθλητικός υπεραστέρας που δεν κατάφερε να τελειώσει το Λύκειο, δεν είναι τόσο πιο ταλαντούχος ή χρήσιμος απο τους συναδέλφους του, απλά έχει την τύχη να βρίσκεται σε μια αγορά που επιβραβεύει δυσανάλογα την πρωτιά. Η πατρίδα, αν όχι ο πλανήτης, έχει δικαίωμα να τους ζητάει να δώσουν κάτι πίσω. Αν και συχνά κυριαρχεί ο λαϊκισμός στις κραυγές για υψηλότερη φορολογία, σε αγορές με τεχνολογίες αστέρων η υψηλή φορολογία πιθανώς δικαιολογείται, οσο δεν διαστρεβλωνει υπερμετρα τα κινητρα για εργασια*. Και τα έθνη θα ήταν έξυπνο -αν και σίγουρα πρακτικά δύσκολο- να συνασπιστούν ενάντια στους υπεραστέρες που δεν κατανοούν πόσο τυχεροί είναι που βρέθηκαν σε αυτή την θέση αυτή την εποχή. Άλλωστε, λίγα πράγματα έιναι πιο ενοχλητικά από έναν υπερεγωκεντρικό και αγνώμονα υπεραστέρα.
——————————————
*Δυσκολα θα με πεισει κανεις οτι ο Τομ Κρουζ ας πουμε θα βγαζει λιγοτερες ταινιες αν φορολογειται λιγο υψηλοτερα απο τωρα.
Πριν στην πέσω για τα ηθικά ατοπήμα (κατά την γνώμη μου) θα παρατηρήσω κάτι που άφησες απ’έξω: μπορεί ο Ντεπαρντιέ (ή η Apple ή ο Κρουζ) να αμοίβονται δυσανάλογα της αντικειμενικής ποιότητας του προϊόντος τους (υποκριτική, ηλεκτρονική κ.λπ.) αλλά προφανώς η παροχή του προϊόντος αυτού δεν είναι η μόνη (ούτε καν η σημαντικότερη) υπηρεσία που προσφέρουν. Προσφέρουν την σημασία που έχει η προσωπικότητα τους για το αγοραστικό κοινό. Στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτή η σημασία έχει προκύψει μέσα από κινήσεις που δεν είναι καθόλου τυχαίες και άρα, σύμφωνα με την (ύποπτη) ηθική ότι “μόνο ο κόπος πρέπει να αμοίβεται”, αξίζουν τα λεφτά τους.
Ηθικά τώρα, νομίζω ότι δύο πράγματα είναι λάθος με την όλη ιδέα: πρώτον η ηθική αξία του πρώτου αντιστοιχεί με τον θαυμασμό και την υπερηφάνεια, δύο αισθήματα που κακώς λοιδορούνται. Εάν ο Ντεπαρντιέ είναι ζάπλουτος, απολαμβάνει του θαυμασμού του κοινού και αισθάνεται υπερήφανος είναι εντελώς άστοχο να λέει κανείς “πρόσεχε Ντεπαρντιέ δεν τ’αξίζεις αυτά που έχεις”. Και το να λες ότι τάχα η συνεισφορά του Ντεπαρντιέ στο κοινωνικό σύνολο (το οποίο τον θαυμάζει) δεν είναι αρκετά σημαντική ώστε να αξίζει αυτός ισότιμη προστασία από την ληστεία της περιουσίας του είναι όχι απλά άστοχο αλλά εξαιρετικά επικίνδυνο, αντιδημοκρατικό και φυσικά αντιφιλελεύθερο. Η «πατρίδα», δηλαδή αυτό το οποίο φαντάζεται ο καθένας που θέλει να εμπλακεί απρόσκλητος στις ζωές των άλλων, δεν έχει κανένα ηθικό δικαίωμα να κρίνει τον θαυμασμό και την υπερηφάνεια που αισθάνονται οι άνθρωποι. Ούτε και ο οικονομολόγος δικαιούται να αποφασίσει, για χάρη της κοινωνίας, ότι ένας ζάπλουτος βιομήχανος αξίζει να προστατευτεί αλλά όχι ένας ηθοποιός ή ένας σχεδιαστής μόδας. Τα βιομηχανικά προϊόντα του πρώτου δεν έχουν κανένα εγγενές πλεονέκτημα μπροστά στα ηθικά συναισθήματα που περιβάλλουν τους τελευταίους.
Καλως τον κουκ.
Χαιρομαι για τα σχολια σου, γιατι εχω την ευκαιρια να ξεδιαλυνω το βασικο επιχειρημα. Δεν λεω οτι οι καλλιτεχνες και μπαλλαδοροι δεν αξιζουν γενικα. Αυτο ειναι ενα επιχειρημα με το οποιο δεν θελω να ασχοληθω γιατι μπορει να διαφωνουμε για χρονια.
Ας δεχτουμε οτι η αξια ολων αυτων, ενος καλλιτεχνη, ειναι οντως η αξια που του δινει το κοινο, χωρις αλλη σκεψη (κατι μαλλον επιφανειακο, δηλαδη η Leni Riefenstahl ειχε τεραστια αξια επειδη την γουσταρε η ναζιστικη Γερμανια??). Λεω οτι η προστιθεμενη αξια του Ντεπαρντιε ειναι πολυ μικροτερη απο τα εισοδηματα του με την εξης εννοια: αν εξαφανιζοταν ο Ντ, την θεση του θα επαιρνε καποιος αλλος αστερας με ελαχιστο κοστος για την κοινωνια.
Πιο απλα φαινεται στην περιπτωση του Μπολτ: αν εξαφανιστει ο Μπολτ η κοινωνια θα εχει χασει ελαχιστα, ο δευτερος Μπλεηκ ομως ξαφνικα θα βρει τον εαυτο του να αξιζει πολλα εκατομμυρια παραπανω. Αυτο δειχνει οτι επιβραβευουμε την πρωτια, και οχι την πραγματικη επιδοση. Και δεν μπορειτε να μου πειτε οτι δεν υπαρχει μεγαλη δοση τυχης στο αν θα εισαι ο πρωτος, ο δευτερος ή ο 15ος! Η διαφορα εσοδων ειναι τρομακτικα δυσαναλογη με την διαφορα ποιοτητας, ποιοτητας οχι οπως την οριζω εγω αλλα το ιδιο το κοινο: ταχυτητα για τους αθλητες, ελκυστικοτητα-υποκριτικη για τους ηθοποιους κτλ
Προσθετω σε αυτο οτι τα προνομια που ερχονται με την πρωτια ολο και μεγαλωνουν, χωρις καν οι πρωτοι να προσπαθουν παραπανω ή κατι τετοιο. Εδω δηλαδη μετρα απλα και μονο η τυχη.
Πως πρεπει να μεταχειριζομαστε (φορολογικα) αυτους που τους επεσε τετοιο λαχειο στο κεφαλι? Το ιδιο με καποιον που μοχθει καθε μερα, αλλα η ιδια τυχη του αφαιρει συνεχως προνομια? (και εδω μιλαμε απο τον περιφερειακο ηρωα στη Γκανα, που ξαφνικα λογω διαδοσης των ΜΜΕ επισκιαζεται εντελως απο τον Μπολτ, μεχρι τον εργατη στο Ντιτροϊτ).
Σωτήρη,
για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις κοινωνίες όπου ο νικητής τα παίρνει όλα (winner takes all) είναι οι ανισότητες στις οποίες οδηγούν. Όσο καλό και αν είναι το προϊόν ή η υπηρεσία που παράγεις, αν δεν είναι το καλύτερο τότε η αμοιβή σου θα είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με τον πρώτο. Οδηγούμαστε δηλαδή σε κοινωνίες όπου μια μικρή ομάδα υπεραστέρων, όπως τους χαρακτηρίζεις, θα κερδίζουν την πλειοψηφία του παραγόμενου εισοδήματος, με τους υπόλοιπους να ζουν φτωχότερα σε σχέση με πριν. Αυτό είναι ένα πρόβλημα.
Ζηλια, ψωρα SG! :)
ενδιαφερον κειμενο. προσωπικα δεν πιστευω οτι το κρατος πρεπει να παιρνει (με φορους) ενα μεγαλο ποσοστο απο το εισοδημα του οποιουδηποτε συνανθρωπου μας (φτωχού ή πλουσιου). στην περιπτωση του ντεπαρντιε θα ηταν 75% το ποσοστο φορολογησης. ειναι λογικο αυτο?? ειναι ηθικα σωστο??
βεβαια, θα ηθελα να μου εξηγησεις τους υπολογισμους που εχεις κανει και το πώς εχεις βγαλει το συμπερασμα οτι καποιος αμειβεται πολυ παραπανω σε σχεση με αυτο που θα επρεπε να αμειβεται.
Πόσα περισσότερα παίρνει από τον δεύτερο που κάνει την ίδια δουλειά; Πόση είναι η διαφορά του με τον δεύτερο στη δουλειά αυτή; Αν υπάρχει μεγάλη δυσαναλογία στα δύο αυτά μεγέθη, ε, απλά κάποιος γίνεται ζάπλουτος γιατί του έκατσε το λαχείο, όχι γιατί κόπιασε.
Υποτίθεται ότι τους σχετικά χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές τους θέλουμε για να προσπαθούν να παράξουν περισσότερα/καλύτερα προϊόντα/υπηρεσίες οι άνθρωποι. Επομένως στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει το επιχείρημα υπέρ της χαμηλής φορολόγησης.
Το επιχείρημα αυτό ενδιαφέρει μόνο εάν θεωρείς το κράτος κηδεμόνα των παραγωγικών ανθρώπων. Κάτι τέτοιο όμως είναι αντίθετο στην άποψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι κηδεμονευόμενοι αλλά εξυπηρετούμενοι από το κράτος και κατά συνέπεια η μείωση του “μισθού” που παίρνει το κράτος από τους πολίτες αφορά την δική του παραγωγική δραστηριότητα και όχι αυτή των πολιτών.
Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ και κατά της φορολογίας που μπορεί να δώσει κανείς. Τα περισσότερα είναι ηθικά, με τα οποία δεν θέλω να μπλέξω, καθότι η ενασχόληση μου με την φιλοσοφία είναι ανεπαρκής για μια τέτοια συζήτηση.
Γι’αυτό εστιάζω στο οικονομικό επιχείρημα, το οποίο χοντρικά λέει: μην επιβάλετε υψηλούς φορολογικούς συντελεστές γιατί αποθαρρύνετε τον κόσμο και δεν δουλεύει.
Στο βαθμό που οι απολαβές κάποιου εξαρτώνται περισσότερο από την τύχη και λιγότερο από την προσπάθεια που καταβάλλει, η δύναμη του επιχειρήματος εξασθενεί.
Στο βαθμό που αυτό αποτελεί οικονομικό επιχείρημα, είναι κοινά αποδεκτό ότι δεν έχει καθολική ισχύ. Η παραγωγική δραστηριότητα του κράτους συχνά ενισχύει την δυνατότητα των πολιτών να δρουν ακηδεμόνευτα.
Στις περιπτώσεις που ισχύει αυτό οι ακηδεμόνευτοι πολίτες πληρώνουν μετ’ευχαριστήσεως το κράτος για αυτή την δραστηριότητα και τα έσοδα του κράτους αυξάνονται όπως θα αυξάνονταν τα έσοδα μιας ιδιωτικής εταιρίας. Στις άλλες, περισσότερες, περιπτώσεις όμως;
Στις άλλες περιπτώσεις, αν έχουμε δημοκρατία, υπάρχουν οι γνωστές επιλογές στα πλαίσια του κράτους δικαίου. Αν έχουμε δικτατορία, υπάρχουν πάλι γνωστές, περισσότερο επαναστατικές, επιλογές.
Βέβαια νομίζω ότι βγαίνουμε εκτός θέματος ενώ δεν κατάλαβα από πού προκύπτει ότι οι άλλες περιπτώσεις είναι περισσότερες.
Κι αυτό δεν αλλάζει το ότι η οικονομική θεωρία δεν μπορεί να δικαιολογήσει σχετικά χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές όταν το εισόδημα είναι αποτέλεσμα τύχης.
οσον αφορα την αποτελεσματικοτητα της υψηλης φορολογιας γνωριζω οτι υπαρχουν μελετες που δειχνουν οτι για παραδειγμα στις ΗΠΑ θα ηταν αποδοτικο και εφικτο ενα μεγαλυτερο ποσοστο φορολογιας στους πλουσιους σε σχεση με τωρα αλλά περα απο το τι ειναι αποδοτικο πρεπει να κοιταμε και το τι ειναι ηθικα σωστο. η καθαρα προσωπικη μου αποψη ειναι οτι δεν μπορει η κυβερνηση να φορολογει εναν πολιτη με 75% συντελεστη. προτιμω τους ανωτατους συντελεστες στην μετα ρηγκαν/θατσερ εποχη!!!
Κωστα
συμφωνω.
Σπυρο
κοιτα, τον Μπολτ δεν τον ζηλευω (να τρεχεις ολη μερα καθε μερα? λιγο Βεγγος) αλλα την Αππλ ισως. Το θεμα ειναι, τι θα ελεγε η Αππλ οταν ηταν στην δευτερη θεση, μια θεση που ειμαι ψιλοσιγουρος οτι θα ξαναδει σχετικα συντομα?
θανο
απο μονοι τους οι συντελεστες δεν λενε πολλα. Να το πω αλλιως, αν μουπεφτε ξαφνικα ενας τονος χρυσου στο κεφαλι (και επιβιωνα) θα σου φαινοταν παραλογο να πληρωνα υψηλοτερο φορο (σε ποσοστο) απο τον φορο εισοδηματος του γειτονα μου?
Το 75% ειναι πιθανως υπερβολικο (γιατι τελικα δεν θα το πληρωσει και κανεις), αλλα δεν νομιζω οτι ο Ντεπαρντιε δικαιουται να ζητα να ειναι στην ιδια φορολογικη κλιμακα με τον μεσο 50ρη μισθωτο που πληρωνει 40%.
Εάν έχουμε δύο γειτονικά χωράφια και πέσει μια μέρα στου καθένα το χωράφι ένας μικρός αστεροειδής. Εάν αυτός που πέσει στο δικό μου είναι διαμάντι και αυτός που πέσει στο δικό σου είναι κάρβουνο τότε μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι είμαι κωλόφαρδος. Και εσύ μας λες ότι θα πρέπει το κράτος να σου πάρει από το κάρβουνο ένα ποσοστό μικρότερο από το ποσοστό του διαμαντιού που θα μου πάρουν εμένα. Όμως η δική μου η κωλοφαρδία δεν ζημίωσε κανέναν ούτε και την οφείλω στις ενέργειες κάποιου άλλου. Άρα μιλάμε για απλή κλοπή και τίποτα παραπάνω.
Μήπως έχεις διαβάσει το Κυνήγι του Αερόλιθου του Βερν;
όχι. βγαίνει κάποιο συμπέρασμα από αυτό;
Επίσης το ζήτημα που έθεσες δεν είναι απλώς η δικαιολόγηση της προοδευτικής φορολογίας αλλά επιπλέον ο καθορισμός των κλιμακίων της με βάση του πόσο τυχεροί ήταν οι φορολογούμενοι. Επί της αρχής δεν έχω πρόβλημα με την προοδευτική φορολογία (αν και προφανώς θεωρώ τις γαλλικές υπερβολές γελοίες). Αλλά όταν ακούω για ποσοστά τύπου 50 και 60% τότε καταλαβαίνω ότι το θέμα δεν είναι να είναι η φορολογία δικαιότερη του flat-tax αλλά να στερηθούν οι πετυχημένοι τα κέρδη τους και να πλουτίσουν τα παράσιτα.
καταρχάς ας πούμε το εξής: η Apple και ο Ντεπαρντιέ δεν αμοίβονται πολύ επειδή είναι πρώτοι, είναι πρώτοι και ταυτόχρονα οι καλύτερα αμοιβόμενοι γιατί η αγορά προσανατολίστηκε στο δικό τους προϊόν (πες με smartphone, πες με γαλλική εκκεντρικότητα). Εάν ο Ντεπαρντιέ εξαφανιστεί δεν θα υπάρξει κάποιος άλλος Ντεπαρντιέ για τους φαν του Ντεπαρντιέ. Ούτε θα υπάρξει κάποιο άλλο iPhone για τους φαν του iPhone. Άρα εκεί δεν χρειάζεται καν να εξετάσουμε την προστιθέμενη αξία του iPhone αφού υπάρχει η αξία του θαυμασμού που ανέφερα και στο προηγούμενο μου σχόλιο.
Η περίπτωση του Μπολτ από την άλλη, εάν υποθέσουμε ότι οι περισσότεροι φαν του ενδιαφέρονται μόνο για το ότι είναι πιο γρήγορος από τον δευτεραθλητή, πράγματι ενέχει αρκετή δόση τύχης, αλλά όχι υπό την έννοια που το λες εσύ. Δεν μπορώ εγώ ή εσύ να “τύχει” να είμαστε οι πιο γρήγοροι του κόσμου. Μόνο ο Μπολτ και μια χούφτα άλλων ανθρώπων θα μπορούσαν να έχουν αυτή την τύχη. Είναι άδικο που από αυτή την χούφτα μόνο ο Μπολτ παίρνει τα πολλά τα φράγκα; Ναι, ίσως (αν και αυτοί είναι οι κανόνες που κάνουν το άθλημα ενδιαφέρον εξ’αρχής). Είναι άδικο που ο Μπολτ παίρνει πολλά φράγκα σε σχέση με μένα; Όχι, σε καμία περίπτωση. Επομένως εάν τίθεται κάποιο ζήτημα δεν είναι γιατί ο Μπολτ αμοίβεται τρελλά, αλλά γιατί ο δευτεραθλητής αμοίβεται λίγο. Αυτό βέβαια για όποιον ασχολείται με το σπορ δεν είναι καν ζήτημα γιατί ως από αρχαιωτάτων χρόνων γνωστόν.. there is no second place.
Και όσον αφορά το “there is no second place” στα σπορ έχει ενδιαφέρον να αναλογιστεί κανείς τις ρίζες του αθλητισμού. Hint: δεν είναι η ελεύθερη οικονομία.
διαφωνω, αλλα δεν θελω να μεινω πολυ σε αυτο το ζητημα γιατι δεν ειναι ουσιαστικο. Παντως αν δεν υπηρχε iphone δεν νομιζεις οτι το αντιστοιχο Σαμσουνγκ θα πουλαγε πιο πολυ? Αν δεν υπηρχε Ντεπαρντιε δεν θα εβγαζε περισσοτερα ο Ρενω ή ο Κασσελ?
Τωρα, ξεχνωντας τις λεπτομερειες, δεχεσαι λοιπον την γενικη αρχη, οτι αν ο πρωτος βγαζει δυσαναλογα σε σχεση με τον δευτερο, απλα επειδη ειναι πρωτος, εχουμε ενα ζητηματακι?
αρα εχουμε ζητημα. Και το θεμα ειναι οτι με τις τεχνολογιες αστερων η αλυσιδα παει πολυ περα απο τον πρωτο. Ο πρωτος βγαζει δυσαναλογα περισσοτερα απο τον δευτερο, αλλα και ο 120ος δυσαναλογα περισσοτερα απο τον 121ο. Αν δεχτουμε οτι υπαρχει ζητημα, δεχομαστε οτι και η φορολογικη αντιμετωπιση τους πρεπει να ειναι διαφορετικη.
ναι, βεβαια σημειωσα οτι ειδικα σημερα συντρεχουν συνθηκες που δινουν τεραστια δυναμη στους πρωτους, που δεν υπηρχαν παλια.
Το μόνο ζήτημα που υπάρχει είναι το προσωπικό ζήτημα του εάν Κανείς θέλει να ρισκάρει, συμμετέχοντας σε ένα παιχνίδι “ο νικητής τα παίρνει όλα”, να χάσει. Από εκεί και πέρα δεν βλέπω κανένα άλλο ζήτημα. Κάποιοι άνθρωποι έχουν την καύλα να κυνηγούν την κορυφή. Δεν θα τους τιμωρήσουμε γι’αυτό ούτε και υπάρχει κάποιος λόγος να επιβραβεύεται η χασούρα και να τιμωρείται η επιτυχία. Η ιδέα ότι θα ζήσουμε σε έναν καλύτερο κόσμο εάν επιβάλλουμε δια της φορολογίας την συμπίεση των απολαβών όσων συμμετέχουν εθελοντικά σε έναν αγώνα προς την κορυφή μου φαίνεται πέρα για πέρα ουτοπική, για να μην πω δυστοπική.
Ξαναλέω, δεν εξετάζω το ζήτημα της προοδευτικής φορολόγησης, όπου μπορώ να δεχτώ ότι επί της αρχής αυτή μπορεί να είναι η σωστή επιλογή, αλλά το ζήτημα αυτής της ειδικής περίπτωσης όπου η προοδευτικότητα δεν θα ορίζεται επί τη βάση του μεγέθους του εισοδήματος αλλά επί τη βάση μιας ηθικολογικής εξέτασης της προέλευσης του.
Μερικές σκόρπιες σκέψεις:
Θεωρείς δεδομένο οτι η διαφορά του πρώτου με το δεύτερο έιναι τυχαία. Πολλές πολλές φορές όμως μια πολύ μικρή διαφορά στην απόδοση κρύβει πολλη δουλειά. Σε πολλούς τομέις όταν το παιχνίδι παίζεται σε υψηλό επίπεδο η δυσκολία ανεβαίνει εκθετικά και επομένως καθόλου παράλογο να ανεβαίνουν έτσι και οι απολάβές.
Ναι, ο πρώτος χαίρει πια παγκόσμιας αναγνώρισης αλλά γίνεται πρώτος και πιο δύσκολα, γιατί για να γίνει πρώτος παγκοσμίως έχει νικήσει όλους τους άλλους που θα ήταν πρώτοι σε έναν μη παγκοσμιοποιημένο κόσμο (παλιότερα δε χρειαζόταν αυτό), αρά το να έισαι πρώτος έχει γίνει και πιο δυσκολο υπό αυτήν την έννοια.
Ο πρώτος σήμερα δεν έιναι απαραίτητα ο πρώτος άυριο. Ευκαιρίες για να γίνουμε όλοι πρώτοι θα πρέπει να εξασφαλίσουμε και το πώς γίνεται αυτό είναι το θέμα.
Σε πολλές περιπτώσεις μπορέι να παίζει η τύχη. Νιώθω πιο άνετα να έχω να αντιμετώπίσω τη τύχη παρά κάποιον που αυθαίρετα θα αποφασίσει αν η διαφορά μου με κάποιον άλλον οφείλεται στην τύχη και πόσο. Και εδώ ερχόμαστε και στο ζουμί, τι ακριβώς προτείνεις. Αν κατάλαβα καλά απο το παράδειγμα με τον Μπολτ στη σχετική συζήτηση, δέχεσαι οτι αυτός που αδικέιται από την υπερπληρωμή του υπεραστέρα δεν έιμαστε εμείς αλλά οι υπόλοιποι συμπαικτες του. Πώς λοιπόν θα διορθώσεις την αδικία? Θα βάλεις πιο υψηλό φόρο στον πρώτο και θα επιδοτήσεις τους υπόλοιπους συμπαίκτες παγκοσμίως (πώς?) ή απλά θα υπερφορολογήσεις τον αστέρα και τα κέρδη θα τα μοιραστούν οι συμπατριώτες του, ενώ αυτοί που “μπορεί” να έχουν αδικηθεί είναι μόνο οι συμπαίκτες του?
Το θέμα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και σχετίζεται νομίζω άμεσα με αυτήν την ανάρτηση.
Μια σύντομη σκέψη για την ζεράρδεια φορολογική κλίμακα και επανέρχομαι:
Η προοδευτικά φορολόγηση κάπου έχει ένα ανώτατο όριο, όπου ισοδυναμεί με δήμευση κατ’ ουσίαν. Ας πούμε ότι αυτό είναι το 90%. Οι πιο πολλοί άνθρωποι θα δέχονταν πάντως ποσοστά φορολόγησης άνω του 50% για ειδικά κλιμάκια εισοδήματος.
Για μένα, χωρίς να είμαι απολύτως βέβαιος, η καμπή του 50% σηματοδοτεί μια ποιοτική διαφορά: σημαίνει πλέον ότι το εισόδημα αυτό ανήκει λιγώτερο στον φορολογούμενο και πιο πολύ στο κράτος. Αν προέρχεται π.χ. από ελαιόλαδο, είναι σαν να μάζεψε τις ελιές και να τις πήγε στο λιοτριβειό πιο πολύ το κράτος παρά ο φορολογούμενος.
Ε, δεν έγινε έτσι.
Σωστό. Το γεγονός ότι μιλάμε για φορολόγηση πάνω από 50% είναι ενδεικτικό της τραγικής κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε σε σχέση με το κράτος, όπου είναι σαν να μην άλλαξε τίποτα σε σχέση με την φεουδαρχία.
Κουκ,
αν και δεν μου αρέσει η ηθικολογία, θα πέσω στην παγίδα που έστησες με το παράδειγμά σου περί αστεροειδών. Το οποίο θεωρώ ατελές. Ας πούμε λοιπόν ότι πριν πέσει ο αστεροειδής, ο ΣΚ και εσύ μοιραζόσασταν ένα βόδι για να οργώνετε το οποίο νοικιάζατε από τον φίλτατο κτηνοτρόφο Αθανάσιο (οποιαδήποτε ομοιότητα μεταξύ βοδιού και κτηνοτρόφου είναι σημπτωματική). Έχοντας και οι δύο περίπου το ίδιο εισόδημα, μια μέρα το νοίκιαζες εσύ και την άλλη ο ΣΓ.
Πέφτουν λοιπόν οι αστεροειδείς, μένει ο ΣΓ με το κάρβουνο και εσύ με το διαμάντι. Γυρνάς και λες στο Θανάση, ώπα, θέλω να νοικιάσω το βόδι σε αποκλειστική βάση και σου δίνω τα διπλά από ότι σε πληρώνει ο φτωχομπινές ΣΓ. Έτσι, ο καλός μας ο ΣΓ αναγκάζεται να οργώνει με τα χέρια. Δεν μπορεί όμως να βγάλει τα προς το ζειν. Μέρα με τη μέρα εμφανίζεται όλο και πιο αδύναμος, ανύμπορος να καλλιεργήσει το χωράφι του. Αναγκάζεται έτσι να σου το πουλήσει και να γίνει κολίγος στα κτήματά σου.
Αλήθεια, δεν ζημιώθηκε κάποιος από την κωλοφαρδία σου?
Όχι. Από δύο απόψεις:
α) είτε εκμεταλλευτώ είτε όχι την κωλοφαρδία μου δεν ζημιώνω σε τίποτα τον γείτονα. Ούτε εγώ ούτε ο γείτονας έχουμε κάποια αξίωση να νοικιάζει το βόδι από τον Αθανάσιο, ο οποίος μπορεί να μην το νοικιάσει ούτε σε μένα και αν θέλει να το κάνει μπριτζόλες και να χαλάσει την σιλουέτα του. Ο γείτονας θα οργώνει χωρίς βόδι μόνο εάν ο Αθανάσιος αποφασίσει να μην του το νοικιάσει, για οποιονδήποτε λόγο. Αυτό δεν αποτελεί όμως ζημιά, διότι τότε θα μπορούσε ο γείτονας να αξιώσει από τον Αθανάσιο επανόρθωση. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις που ο Αθανάσιος αποφασίσει να μην νοικιάσει άλλο το βόδι. Ούτε υπάρχει και κανένας λόγος να συμβαίνει όταν ο Αθανάσιος αποφασίσει να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα απλά παίρνοντας τα λεφτά ενός κωλόφαρδου για αντάλλαγμα.
β) η επιδείνωση της οικονομικής θέσης του γείτονα που στο παράδειγμα σου ακολουθεί την κωλοφαρδία μου και τις συνεπαγόμενες αλλαγές στις οικονομικές σχέσεις είναι βεβαίως λογική. Όμως λογικά μπορούμε να φανταστούμε πλήθος αλλαγών, θετικών ή αρνητικών, των οικονομικών θέσεων οποιουδήποτε άλλου προσώπου προστεθεί στο παράδειγμα. Το γεγονός ότι εσύ επέλεξες ένα ή δύο μόνο από τα πάρα πολλά πρόσωπα με τα οποία ρεαλιστικά θα συναλλάσσονταν ο κωλόφαρδος για να τεκμηριώσεις την θέση σου είναι μεν ενδιαφέρον αλλά δεν σημαίνει και πάρα πολλά για την πραγματική ζωή όπου ο αδιαίρετος χρυσός αστεροειδής θα αποτελούσε ένα οικονομικό κεφάλαιο με πολλές δυνατότητες. Ήδη νομίζω ότι θα συμφωνήσεις ότι για τον Αθανάσιο υπάρχει μια μικρή βελτίωση δεδομένου ότι σίγουρα θα λαμβάνει κάποιο premium για την αποκλειστικότητα της ενοικίασης. Εν τέλη δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ότι ο κωλόφαρδος θα έκανε χρήση αυτού του κεφαλαίου έτσι ώστε να βελτιωνόταν η ζωή πολλών περισσότερων ανθρώπων από τον έναν που, τουλάχιστον προσωρινά, βρίσκεται σε χειρότερη θέση λόγω έλλειψης βοδιού.
Κωνσταντίνε,
δεν είμαι σίγουρος ότι κατάλαβα το πρώτο σχόλιο. Η ουσία είναι ότι στο παράδειγμα, όπως και στην πραγματικότητα, έχουμε έναν περιορισμένο παραγωγικό πόρο, το βόδι. Στο παράδειγμα, όπως και στην αγοραία οικονομία, ο ιδιοκτήτης των πόρων συνήθως τους βγάζει σε πλειστηριασμό και δικαίωμα χρήσης αποκτά ο πλειοδότης. Πριν τον αστεροειδή, η κατανομή του εισοδήματος είναι τέτοια που εσύ και ο ΣΓ μοιράζεστε τη χρήση του. Η πτώση του αστεροειδή ωστόσο μεταβάλει την κατανομή και άρα την πρόσβαση που έχει ο καθένας σας στο βόδι, ζημιώνοντας τον ΣΓ με την ουσιαστική (όχι νομική) έννοια του όρου. Σε αντίθεση λοιπόν με ότι ισχυρίστηκες, η δική σου κωλοφαρδία αποβαίνει εις βάρος του ΣΓ.
Πάμε τώρα στο δεύτερο σχόλιο. Το ερώτημα είναι αν η ανισοκατανομή του εισοδήματος αντικατροπτίζει την συνεισφορά των δυο σας στην κοινωνία. Επειδή το παράδειγμα είναι λίγο περίεργο πιάνω ένα άλλο. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δυο θεατρικούς θίασους, τον θίασο ΣΓ και τον θίασο ΚΚ. Ο θίασος ΚΚ είναι καλύτερος. Ας υποθέσουμε ότι στην πόλη μένουν 200 άτομα που πάνε θέατρο μια φορά το μήνα. Από αυτούς οι 140 είναι λάτρες του θεάτρου, και είναι διαταθειμένοι να πληρώσουν 50 ευρώ για να δούνε τον ΚΚ και 30 Ευρώ για να δούνε τον ΣΓ ενώ οι άλλοι 60 είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 30 ευρώ για τον ΚΚ και 20 για τον ΣΓ. Ας εξετάσουμε δυο σενάρια.
Α) Ο ΚΚ ξέρει ότι αν βάλει είσοδο 29 ευρώ θα βγάλει το μήνα 200*29=5800 ευρώ ενώ αν βάλει είσοδο 49 ευρώ τότε θα βγάλει 140*49= 6860 ευρώ. Επιλέγει το δεύτερο. Έτσι ο ΣΓ μένει με τους 60. Βάζει είσοδο 19 ευρώ, και βγάζει 1140 ευρώ. Κάθε άτομο κερδίζει ένα ευρώ σε ευχαρίστηση (τιμή που είναι διατεθειμένος να πληρώσει μείον πραγματική τιμή).
Β) Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο ΚΚ έχει μια τεχνολογία που επιτρέπει να αναμεταδίδει την παράσταση μέσω τηλεόρασης με pay per view. Ας υποθέσουμε επίσης ότι όλοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 15 ευρώ για να δούν τον ΚΚ μέσω τηλεόρασης (προτιμούν δηλαδή να δούν είτε τον ΚΚ είτε τον ΣΓ ζωντανά). Ο ΚΚ βάζει τιμή για το pay per view στα 13 ευρώ και καεβάζει την είσοδο στα 48. Από τους λάτρεις βγάζει 140*48=6,720 αλλά τώρα μπορεί να βγάλει από τους μη λάτρεις 14*60=780 ευρώ, συνολικά δηλαδή 7500 ευρώ, δηλαδή 640 παραπάνω. Ο δε ΣΓ μένει χωρίς πελάτες.
Τι έχει αλλάξει μεταξύ των δύο σεναρίων? Προφανώς δεν έχει αλλάξει η ικανότητα των θίασων. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι η δομή της αγοράς. Η εισαγωγή της νέας τεχνολογίας την μετατρέπει σε winner takes all οδηγώντας σε μεγαλύτερη ανισοκατανομή του εισοδήματος χωρίς αύξηση της κοινωνικής ωφέλειας.
Εγώ ως αδαής αλλά φιλομαθής θα ήθελα να θέσω μερικά ερωτήματα:
1. Πρέπει να αντισταθμίζουμε σε κάποιο βαθμό την κακή τύχη (π.χ. αναπηρία). Και την καλή όμως; (π.χ. ομορφιά; Δεν με συμφέρει! :-Ρ)
2. Το επιχείρημα του ΣΓ δεν ισοδυναμεί με την παραδοχή ότι ο υπεραστέρας έχει αξίωση σε ένα δίκαιο κέρδος και όχι παραπάνω; Άρα ότι υπάρχει μια δίκαιη αντικειμενικά τιμή για την υπηρεσία ή το προϊόν του;
3. Πώς ορίζονται τέλος πάντων οι αγορές υπεραστέρων; Πότε η ανισότητα υπέρ του πρώτου είναι δίκαιη και πότε όχι; Και ποιος το κρίνει αυτό;
Προφανώς όμως το δεύτερο εξαρτάται από το πρώτο.
Κάτι που θεωρώ πως πρέπει να λάβετε υπόψιν στην συζήτηση.
Ας υποθέσουμε οι κάτοικοι του πλανήτη simplex διαθέτουν τις ίδιες ακριβώς δεξιότητες και την ίδια αποφασιστικότητα. Στον πλανήτη δεν υπάρχει διαπλοκή, διαφθορά και ευνοιοκρατία – υπάρχει όμως τύχη. Πως θεωρείτε ότι είναι κατανεμημένα τα εισοδήματα τους; Ομοιόμορφα ε; (NOT)
Δείτε αυτό:
http://www.overcomingbias.com/2012/01/old-money-goes-broke.html
Power-law. Δηλαδή κατανομή εισοδημάτων σαν αυτή που παρατηρούμε στην πράξη…
Δε συμφωνώ με το κείμενο, αλλά προκάλεσε ενδιαφέρουσα συζήτηση. Συμφωνώ πλήρως με το σχόλιο του ΑΚΜ παραπάνω και επίσης συμφωνώ με τον Kouk ως επί το πλείστον. Μερικές σκέψεις κι από εμένα.
Καταρχάς, περί τύχης. Δεν καταλαβαίνω πώς προέκυψε ξαφνικά ότι πρέπει να φορολογούμε την τύχη. Δεν υπάρχει τίποτα απολύτως στο σύμπαν που να μην εξαρτάται από την τύχη. Οι νόμοι τού σύμπαντος είναι στατιστικοί. Στο ανθρώπινο επίπεδο, η ικανότητα, η εργατικότητα, η ευφυία, η ομορφιά κλπ είναι σε μεγάλο βαθμό αποτελέσματα τύχης (στατιστικών διαδικασιών). Με βάση αυτό, δεν μπορώ να δεχτώ ότι η τύχη οφείλει να φορογείται δυσανάλογα υψηλά. Το ότι είμαστε ζωντανοί αυτοί τη στιγμή, είναι ασφαλώς αποτέλεσμα και τύχης.
Περί πρωτιάς. Έχετε υπάρξει ποτέ πρώτοι σε κάτι παγκοσμίως? Το επιχειρώ συνεχώς και αποτυγχάνω πάντα, είναι τρομερά δύσκολο. Θα αντιστρέψω λοιπόν το επιχείρημα. Υποστηρίζω ότι σε κάθε τομέα υπάρχουν μόνο μερικά άτομα που κάνουν τη διαφορά (πολύ λιγότεροι του 1%, ελάχιστοι) και όλοι οι υπόλοιποι υπάρχουν απλώς για να κινείται το σύστημα. Η σπουδαιότητα των πρώτων για εμένα δεν είναι απλώς μη υπερεκτιμημένη, είναι αδικημένη. Είναι εκείνοι που οδηγούν την ανθρωπότητα στον τομέα τους, οι υπόλοιποι ή προσπάθησαν και απέτυχαν ή υπάρχουν απλώς για να καταναλώνουν πολύτιμους πόρους.
Καθώς τα παραδείγματα στα παραπάνω σχόλια είναι επιλεγμένα έτσι, ώστε να δώσουν στην άποψη του Σωτήρη μια ευκαιρία, να δούμε άλλα παραδείγματα? Πού θα ήταν το NBA την εποχή τού Jordan χωρίς τον Jordan? Πού θα ήταν οι Bulls? Πού θα ήταν η Εθνική μπάσκετ και που θα ήταν ο πρόσφατος ελληνικός αθλητισμός χωρίς τον Γκάλη?
Μπορώ να σκοτώσω με πυροβολισμό στο μέτωπο δέκα χιλιάδες μπασκετμπολίστες και να μην αλλάξει στο μπάσκετ τίποτα. Αν αφαιρέσεις όμως από την ιστορία του μερικούς επιλεγμάνους αθλητές (Τζόρνταν, Τσάμπερλαιν, Γκάλη κλπ), αλλάζει και ο χάρτης του και η θέση του στις κοινωνίες.
Να πάρουμε τη φιλοσοφία, που βλέπω σάς αρέσει? Μπορώ να αφαιρέσω από την ιστορία τής ανθρωπότητα εκατομμύρια στοχαστές και να μην αλλάξει απολύτως τίποτα. Αφαίρεσε τον Πλάτωνα και όλος ο δυτικός πολιτισμός και η ιστορία τής ανθρωπότητας θα αλλάξει δραματικά.
Στο μικρόκοσμο της δουλειά σας. Πόσοι είναι αυτοί που κάνουν τη διαφορά?
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με αυτό που ανέφερε ο ΑΚΜ περί εκθετικής αύξησης δυσκολίας καθώς ανεβαίνεις “θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη” με οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα από τού Σωτήρη. Αν θέλουμε να το οργανώσουμε κεντρικά, προτείνω να είμαστε όλοι δούλοι αυτών που μάς προσπερνούν.
Αστειεύομαι (partially), αλλά μου φαίνεται ότι μικρότερη ζημιά θα κάναμε στην ανθρωπότητα αν εφαρμόσουμε τη δική μου πρόταση παρά τού Σωτήρη. Γενικότερα, η ιδέα ότι φορολογούμε τούς πρώτους για να επιδοτήσουμε τη ζωή τού κάθε ασήμαντου μαλάκα μού είναι απεχθής.
Για ποιο ακριβώς λόγο θεωρείς λανθασμένη την διαχείριση των κινδύνων που προκύπτουν εξαιτίας της τυχαιότητας του φυσικού/κοινωνικού κόσμου μας; Αυτό δεν κάνουμε με τις ασφάλειες ζωής/καταστροφών, το ασφαλιστικό σύστημα ή ακόμα την κατασκευή δημόσιων νοσοκομείων;
Επειδή ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που οδηγείται από την τύχη προκύπτει μια εξόχως άνιση κατανομή που δύναται να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα όχι μόνο στους λιγότερο τυχερούς αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας. Οι φόροι, η δημιουργία νέων αγορών και η προσπάθεια επιβολής μιας σχετικής ομαλότητας (δηλ. ένα περιβάλλον δικαιολογημένης μεταβλητότητας) αποτελούν τρόπους διαχείρισης των κινδύνων που απορρέουν από την συγκεκριμένη κατάσταση:
Βάλε κάτω την θεωρία της χρησιμότητας και πες μου αν πραγματικά το κόστος για τον πολύ εύπορο εξαιτίας του χαμηλότερου εισοδήματος που προκύπτει από την φορολόγηση αξίζει περισσότερο από την ζωή των αδύναμων εκείνων ανθρώπων που συντηρούνται σε μεγάλο βαθμό μέσω της αναδιανομής. Η μόνη περίπτωση κατά την οποία το συνολικό κοινωνικό όφελος μπορεί να φθίνει είναι σημαντικά second-order effects (δηλαδή η σημαντική επίδραση των φόρων ως αντικίνητρο παραγωγικότητας).
Στο δεύτερο μέρος θα με βρεις αρκετά σύμφωνο. Ωστόσο οι αμοιβές των πρώτων δεν είναι πάντα ανάλογες της προσφοράς τους. Επίσης οι εξαιρέσεις που σημείωσες δεν είναι τίποτα περισσότερο από outliers που σπάνια παρατηρούνται ακόμα και σε πρώτους!
Κουκ, συμπληρώνω για το βιβλίο του Βερν που ανέφερα πιο πάνω:
Ένας αερόλιθος πρόκειται να πέση στην επιφάνεια του πλανήτη, αλλά για κάποιο μυστήριο λόγο όλοι είναι πολύ άνετοι με την προοπτική. Για την ακρίβεια, την επιθυμούν, καθώς αποδεικνύεται ότι ο αερόλιθος είναι ολόχρυσος. Οπότε, ανακύπτει το πρόβλημα της ωφέλειας που θα προκύψη. Γίνεται ένα διεθνές συνέδριο, όπου τα μεγάλα κράτη προτείνουν να κληρωθή σαν λαχείο, όπου πέση δηλαδή, ενώ τα μικρά υποστηρίζουν την μία ή την άλλη μορφή ισοκατανομής. Περιέργως, κανείς δεν εξετάζει την πιθανότητα ο αερόλιθος να αποτελέση ιδιωτική ιδιοκτησία εκείνου στο χωράφι του οποίου θα πέση. :-)
Αν όμως πράγματι έμενε στην κυριότητα κάποιου ιδιώτη, πώς θα ήταν δίκαιο να τον φορολογούσαμε;
Προφανώς ένα κράτος, γνωρίζοντας ότι πρόκειται να πέσει ο αερόλιθος μπορεί να νομοθετήσει φόρο 90% για τα αντικείμενα που προσεδαφίζονται σε ιδιόκτητη γη. Εάν, όπως θα πίστευε ίσως ο SG, αυτό συνάδει με το γενικό καλό τότε δεν θα υπήρχε κανείς λόγος ένα κράτος όπως τα γνωρίζουμε να μην προχωρήσει αναλόγως. Είναι αλήθεια ότι για τέτοια περίεργα φαινόμενα δεν θα υπήρχε ούτε γάτα ούτε ζημιά για το κράτος. Θα ήταν μια κλασσική περίπτωση όπου οι πολλοί επιβάλλονται στον έναν. Φυσικά ο αναρχικός θα προτιμούσα να μην υπήρχαν κράτη όπως τα γνωρίζουμε, και οποιοσδήποτε θεωρεί πως τον συμφέρει να μπορεί να αρνείται να συναλλάσσεται με το κράτος (ούτε φόροι, ούτε υπηρεσίες). Αλλά φευ!
Ίσως ένα ρεαλιστικό παράδειγμα είναι τα αρχαία ευρήματα. Αυτή την στιγμή εάν σκάψω στην αυλή μου και βρω την χρυσή σαρκοφάγο του πλούσιου εξάδελφου του Τουτανγχάμωνα βρίσκομαι μπροστά στο δίλημμα: θα προσπαθήσω να διαφύγω της μαφιόζικης ληστείας που το κράτος αποκαλεί πολιτιστική διαχείριση ή θα υποκύψω στους “νόμους”; Νομίζω ότι κανείς δεν θα έμενε ασυγκίνητος μπροστά στην δυνατότητα να πλουτίσει από την γη του κατά αυτό τον τρόπο, ούτε και το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης φυσικά θα έχανε την ευκαιρία.
Υπόψιν ότι το ίδιο ισχύει φυσικά και για ορυκτά, όπως το πετρέλαιο λ.χ. Με ειδικούς νόμους έχει επιφυλαχθή υπέρ του κράτους ειδικό εμπράγματο δικαίωμα μεταλλειοκτησίας.
Αλλά δεν πολυκατάλαβα την απάντησή σου. Εσύ τι θα πρότεινες να συμβή φορολογικά στον υπερτυχερό αερολιθούχο; Τίποτα;
“Υποστηρίζω ότι σε κάθε τομέα υπάρχουν μόνο μερικά άτομα που κάνουν τη διαφορά (πολύ λιγότεροι του 1%, ελάχιστοι) και όλοι οι υπόλοιποι υπάρχουν απλώς για να κινείται το σύστημα”
παει περιπατο ο φιλελευθερισμος μου φαινεται!!που τονιζει την αξια του ΚΑΘΕ ΑΤΟΜΟΥ!! μονο το 1% μετραει για σενα???
“Γενικότερα, η ιδέα ότι φορολογούμε τούς πρώτους για να επιδοτήσουμε τη ζωή τού κάθε ασήμαντου μαλάκα μού είναι απεχθής.”
το οτι καποιοι ειναι απλα ατυχοι ή φτωχοι μαλλον σου διαφευγει!! δεν λεω να φορολογησουμε με 90 και 70% αλλα οχι και να μην υπαρχει καθολου αναδιανομη!! ελεος!
o gary becker και ο richard posner χθες γραψανε σχετικα αρθρα για το θεμα:
http://www.becker-posner-blog.com/2013/02/contrived-inequality-and-equality-becker.html
http://www.becker-posner-blog.com/2013/02/contrived-and-natural-inequalityposner.html