Αρχή σοφίας ορισμών επίσκεψις: Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεως, ελληνιστί FIR, είναι διαίρεση του εναερίου χώρου, εθνικού και διεθνούς, όπου για λόγους πολιτικής αεροπορίας έχουν εκχωρηθή ωρισμένες αρμοδιότητες σε συγκεκριμένα γειτνιάζοντα κέντρα ελέγχου.
Το φιρ δεν έχει εθνικό χαρακτήρα: κάποιες χώρες έχουν περισσότερα από ένα, π.χ. η Ιταλία (Ρώμης, Βρινδησίου, Μιλάνου) και η Τουρκία (Κωνσταντινούπολης και Αγκύρας), κάποιες μικρές μπορεί να εξυπηρετούνται από γειτονικά κέντρα ελέγχου, σε πολλές πάλι ο εθνικός εναέριος χώρος και το φιρ ταυτίζονται, π.χ. Πολωνία, Ρουμανία. Είναι πολύ χαρακτηριστικό όμως ότι κάθε περιοχή ονομάζεται από την πόλη όπου εδρεύει το αντίστοιχο κέντρο ελέγχου και όχι από το αντίστοιχο κράτος. Έτσι, έχουμε φιρ Μπρατισλάβας και όχι φιρ Σλοβακίας, φιρ Πράγας και όχι φιρ Τσεχίας, και λοιπά και λοιπά.
Τα όρια του δικού μας φιρ τα βλέπουμε εδώ. Για κάποιον μυστηριώδη λόγο, άγνωστο σε μένα, το φιρ τέως Αθηνών ονομάζεται πλέον HELLAS, ενώ των άλλων ονομάζονται από τις οικείες πόλεις. Τι ελληναριά ήταν πάλι αυτή…
Εν πάση περιπτώσει, παρατηρούμε ότι το ολόδικό μας φιρ συμπίπτει κατά πολύ με την έκταση της σχεδιαζόμενης ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ας το συγκρατήσουμε αυτό.
Συνοψίζοντας, κάθε κέντρο ελέγχου συνεπώς ασκεί συμβατικώς κάποιες αρμοδιότητες, κατ’ ανάθεσιν της διεθνούς κοινότητας και μόνο στο πεδίο της πολιτικής αεροπορίας. Δεν προασπίζεται την ιδίαν εθνική κυραρχία ούτε ασκεί κυραρχία για λογαριασμό του κράτους του.
Η Ελλάδα θεωρεί τώρα ότι κάθε αεροσκάφος εισερχόμενο στο ημέτερον φιρ οφείλει να καταθέση σχέδια πτήσης, προκειμένου να αναγνωριστή και να διευκολύνη την εναέρια κυκλοφορία. Αν όχι, διαπιστώνεται παράβαση κανόνων φιρ (που είναι άλλο πράγμα από την παραβίαση του εθνικού εναερίου χώρου, προσοχή!). Οπότε, κάθε άγνωστο ίχνος θεωρείται ότι είναι ακριβώς αυτό, άγνωστο. Μπορεί να είναι γλεντζέδικα και ζουμπουρλούδικα αεροσκάφη της φίλης και εν νάτω συμμάχου Τουρκίας, σαν και αυτά που δολοφόνησαν τον Ηλιάκη ας πούμε, μπορεί να είναι και ατια με μικρούς πράσινους εξωγήινους έτοιμους να καταστρέψουν άουρ γουέι οβ λάιφ. Είναι εύλογο ότι στοιχειώδης υποχρέωσή μας προς την διεθνή κοινότητα, προς την ασφάλεια της διεθνούς αεροπλοΐας και, κυρίως, προς την ακεραιότητα της νοτιοανατολικής πτέρυγας του νάτου είναι η αναγνώριση και αναχαίτιση των αγνώστων ιχνών.
Και αυτό κάνουμε 35 χρόνια τώρα, με κόστος σε αίμα και σε χρήμα. Αμφοτέρωθεν.
Η σχετική Σύμβαση του Σικάγου του ICAO (1944) προβλέπει όμως κατά τρόπο σαφή στο άρ. 3:
Civil and state aircraft
a) This Convention shall be applicable only to civil aircraft, and shall not be applicable to state aircraft.
b) Aircraft used in military, customs and police services shall be deemed to be state aircraft.
Είναι προφανές ότι υπάρχει εκ μέρους μας μια αρκετά σοβαρή μαϊμουδιά, ειδικά αν αναλογιστούμε την αντιφατική πρακτική μας: ποτέ δεν θα απογειωθή κανένα ελληνικό μαχητικό για να αναχαιτίση τα αμερικανικά που απονηώνονται από τα αεροπλανοφόρα του 6ου στόλου, χωρίς φυσικά να υποβάλουν σχέδια πτήσης, γιατί τότε θα απεκάλυπταν την θέση των αεροπλανοφόρων. Ξέρουμε ποιοι είναι, ξέρουμε ότι δεν μας παίρνει, ξέρουμε ότι δεν κινδυνεύουμε, άρα αδιαφορούμε. Υπάρχουν παραβάσεις και παραβάσεις.
Με την Τουρκ Χαβά Κουββετλερί τα πράγματα βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι. Και κίνδυνος υπάρχει και ενόχληση και τσαμπουκάς. Και επειδή όταν μιλάμε για Διεθνές Δίκαιο, πρέπει πρώτα από όλα να μην παίρνουμε και πολύ στα σοβαρά τους εαυτούς μας, ο καλός ο διεθνολόγος ξέρει κι άλλο μονοπάτι:
Μια σειρά κρατών λοιπόν έχουν ορίσει προειδοποιητικές ζώνες εκτός του εναερίου χώρου τους, καλούμενες ζώνες έγκαιρης προειδοποίησης (Air Defense Identification Zone, ADIZ). Τα κράτη αυτά τάχαμου δεν διεκδικούν κυριαρχία στις ζώνες αυτές, απλώς αν διανοηθή κανείς να εισέλθη σε αυτές χωρίς να υποβάλη σχέδια πτήσης στο κράτος, θα βρεθή σε χρόνο μηδέν αναχαιτισμένος.
Η υποχρέωση αυτή, περιττό να σημειωθή, δεν προκύπτει από καμία διεθνή σύμβαση ή διεθνές έθιμο: είναι απλώς απαίτηση του κράτους που την ορίζει. Απαιτεί δηλαδή, επί ποινή αναχαίτισης, από πολεμικά αεροσκάφη τρίτων χωρών που βρίσκονται σε διεθνή εναέριο χώρο να τα κατεβάσουν κανονικά, υποβάλλοντας σχέδια πτήσης. Για κάτσε, κάτι μου θυμίζει αυτό… Α ναι: αυτό ακριβώς κάνουμε και μεις με το πρόσχημα του φιρ.
Και άλλο παράδειγμα, από κράτος πολύ εθνικιστικό και πολύ στρατοκρατικό, σαν και μας βρε παιδί μου:
Και μην πη κανείς ότι μόνοι οι γίγαντες της γεωπολιτικής παίζουν με τέτοια παιχνίδια. Μπα. Διαβάστε και αυτό εδώ.
Και αλήθεια, για να είμαστε και λίγο πιο σοβαροί από το Διεθνές Δίκαιο, ένα μαχητικό αεροσκάφος χρειάζεται γύρω στα τριάντα δευτερόλεπτα για να διασχίση τα 12 μίλια του εναέριου χώρου (της Ελλάδας, υπενθυμίζω, είναι μόλις 6+4). Η στοχοποίηση βέβαια με τα σύγχρονα όπλα μπορεί να γίνη από εκατοντάδες χιλιόμετρα, η φωτογράφιση στόχων από δεκάδες. Σε αντίθεση με τα αργοκίνητα πλοία, τα αεροσκάφη δεν αφήνουν πρακτικά παρά ελάχιστο περιθώριο αντίδρασης στο κράτος στόχο. Η απαίτηση υποβολής σχεδίων πτήσης αμά τη εισόδω στο φιρ είναι απολύτως εύλογη καθαρά για λόγους εθνικής ασφαλείας, πέρα από τα, ως επί το πλείστον προσχηματικώς τιθέμενα, θέματα πολιτικής αεροπορίας. Τους οποίους κάθε κράτος έχει κάθε δικαίωμα να σταθμίση όπως επιθυμεί: άλλο η Τουρκία, άλλο ο 6ος στόλος.
Η εκτίμησή μου είναι ότι ευρισκόμεθα ενώπιον ενός φαινομένου παράλληλου με αυτό που προηγήθηκε στην θάλασσα: δεακετίες πριν από την UNCLOS III το παράκτιο κράτος με ενέργειες μονομερείς, αυθαίρετες, εκτός Διεθνούς Δικαίου, διεκδικούσε ολοένα και ευρύτερες θαλάσσιες ζώνες. Επειδή όμως, πέρα από την τυπική νομιμότητα, στον κόσμο αυτό έχει τις απαιτήσεις της και η ζωή και επειδή οι αξιώσεις του παρακτίου κράτους ήταν κατά το πλείστον εύλογες, το καθεστώς της ανοιχτής θάλασσας συρρικνώθηκε δραματικά μετά το 1982, πλέον και de lege lata. Αργά ή γρήγορα το ίδιο με την θάλασσα θα συμβή και στον αέρα: το κράτος αξιώνει ζώνες προειδοποίησης, ώστε να προστατευθή από αιφνίδια εναέρια επίθεση, από υπερπτήσεις ή από απλό σπασαρχιδισμό του φίλου και εν νάτω συμμάχου γείτονος.
Οπότε, πού καταλήγουμε;
Καταλήγουμε στο ότι η Ελλάδα έχει τυπικά άδικο, γιατί επικεντρώνει στο λανθασμένο νομικό εργαλείο, ήτοι την πολιτική αεροπορία. Ουσιαστικά όμως έχει απολύτως δίκιο. Η εξαφάνιση αυτής της ασυμμετρίας θα επιτευχθή απλούστατα με την κήρυξη της δικής μας ζώνης έγκαιρης προειδοποίησης, με όρια ταυτόσημα με της υπό σχεδιασμό ΑΟΖ. Η Τουρκία φυσικά δεν θα την αναγνωρίση και θα συνεχίση τις παραβάσεις και εμείς θα συνεχίσουμε τις αναχαιτίσεις. Η διαφορά όμως είναι ότι οι χώρες που έχουν κηρύξει ζώνες έγκαιρης προειδοποίησης, λέγε με ΗΠΑ, και τώρα κρύβονται πίσω από το πρόσχημα του άρ. 3 της Σύμβασης του Σικάγου θα βρεθούν με λιγώτερα νομικά φύλλα συκής.
ενδιαφεροντα ολα αυτα.
Ναναι αραγε τυχαιο οτι οσοι δηλωνουν μεγαλες ζωνες εγκαιρης προειδοποιησης ειναι πρακτικα πολυ μεγαλα νησια, ενω η Ελλαδα θα επιβαρυνε την κινηση σε καιριους διεθνεις αεροδιαδρομους?
Επισης δεν βλεπω να δινεις τον αντιλογο σε αυτα που λες, δεν μπορω να φαναστω οτι ολοκληρη η ελληνικη πολιτικη στο θεμα γινεται χωρις καμμια αιτιολογηση.
Και κατι τελευταιο, η ελληνικη ΑΟΖ αν συμπιπτει με το ΦΙΡ δεν φαινεται να πνιγει παραλογα την Τουρκια, ειδικα εκει στα νοτιοανατολικα? Ειναι λογω Καστελοριζου*? Και σας φαινεται περιεργο η Τουρκια να δυσανασχετει με αυτην την προοπτικη? Να το πω πιο προκλητικα, ειναι αραγε δικαιο, για κατι τοσο τυχαιο, την υπαρξη ενος μικρου βραχου, η Ελλαδα να κερδιζει πορους αξιας δισεκατομμυριων? (αν βρεθει ποτε κατι)
Και θα μου πειτε και η ιδια η τοποθεσια πετρελαιου κτλ τυχαια ειναι. ΟΚ, αλλα τουλαχιστον οσο μεγαλυτερη χωρα, τοσο περισσοτερους πορους εχει και αυτο φαινεται διασθητικα λογικο. Αλλα να εχεις απλα ενα βραχο με 5 κατοικους απεναντι απο ακτες που μενουν 5 εκατομμυρια αλλου εθνους, δεν ειναι περιεργο οι 5 να παρουν ολα τα λεφτα? Λεω τωρα, συναισθηματικα μιλωντας φυσικα προτιμω η Ελλαδα να παρει τα παντα και κριμα να μην παιζει και ενα Καστελοριζο ανοιχτα της Πατρας, να φτανει η ζωνη μας μεχρι τις Συρακουσες.
*μολις τωρα προσεξα ποσο χωμενο στην κοιλια της Τουρκιας ειναι. Μιλαμε οτι σε περιπτωση πολεμου το χασαμε σε μιση μερα.
Ούτως ή άλλως θα είναι χώρες με ακτές με θέα, δηλαδή σχετικά ευρύχωρη θάλασσα κοντά. Η Γερμανία πού να κηρύξη τέτοια ζώνη;
Γνωρίζεις ότι πάνω από την Σκύρο ας πούμε περνάει κανένας “καίριος διεθνής αεροδιάδρομος”; Όχι βέβαια. Το Ανατολικό Αιγαίο ήταν κλειστό στην διεθνή πολιτική αεροπλοΐα μεταξύ 1974 και 1980, δες τον σύνδεσμο που έχω βάλει στο ΥπΕξ, και μόνο η Τουρκία συγκινήθηκε.
Μεγαλύτερη σημασία έχει το Αιγαίο ως θαλάσσια οδός. Αλλά για την Ρωσσία, όχι για την Τουρκία. Και εκεί υπάρχει ο θεσμός της αβλαβούς διέλευσης.
Ναι, ούτε εγώ. Αλλά δεν βρίσκω κάτι άλλο ούτε στο ΥπΕξ ούτε στο ΓΕΑ ούτε πουθενά. Μπορεί να μην μας τα λένε. Μπορεί να είναι κρατικό μυστικό.
Ναι, φυσικά και είναι λόγω Καστελόριζου, τα έχουμε πει αυτά. Όχι, δεν είναι παράλογο, η θάλασσα δεν έχει μόνο ψάρια, έχει και νησιά από πάνω. Και αυτά δεν είναι τουρκικά. Όχι, δεν είναι περίεργο. Αλλά dura lex.
Και ποιος σου είπε ότι δεν υπάρχουν φυσικοί πόροι στην τουρκική ΑΟΖ; Αλλά η Τουρκία τα θέλει όλα δικά της.
Κοίτα, όλα αυτά θα ήταν κατανοητά αν μιλούσαμε για κάποια άλλη χώρα. Αν αυτή η φανταστική χώρα υπέγραφε την συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, σεβόταν τον εναέριο χώρο μας και μετά ερχόταν σεμνά σεμνά να μας παραπονεθή για τα δίκια της, να το δούμε με ευρύτητα και φιλαδελφία.
Αλλά αυτήν την χώρα δεν θα την έλεγαν Τουρκία.
Έχεις ακουστά τις Σπρατλίους νήσους, ΣΓ; Και να φανταστής ότι είναι ακατοίκητες.
Αντιθέτως με κάτι νησιά δικά μας, που τα είχαν αποικήσει και οι Δωριείς ναούμε.
Αφού είδες εδώ πώς φέρονται οι καλοί γείτονες, αυτοί που δεν πατάνε το γκαζόν, μπαίνοντας στο φιρ. Σχέδιο πτήσης, παρακαλώ περάστε!
Πολύ ενδιαφέρουσα ματιά. 2 παρατηρήσεις
1. Λες “Η εκτίμησή μου είναι ότι ευρισκόμεθα ενώπιον ενός φαινομένου παράλληλου με αυτό που προηγήθηκε στην θάλασσα: δεακετίες πριν από την UNCLOS III το παράκτιο κράτος με ενέργειες μονομερείς, αυθαίρετες, εκτός Διεθνούς Δικαίου, διεκδικούσε ολοένα και ευρύτερες θαλάσσιες ζώνες.”.
Πολύ εύστοχη η παρομοίωση. Η πρακτική αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ένα νέο έθιμο ή και αλλλαγή του συμβατικού δικαίου επί του θέματος. Μέχρι τότε, όμως, θα είναι παράνομη. Για να έχει νόημα η παρανομία νομίζω δύο παράγοντες θα μπορούσαν να τη “δικαιολογήσουν”.
α) η βεβαιότητα ότι υπάρχει ένα ώριμο “ρευμα” υπέρ της αλλλαγής του δικαίου (οπότε η Ελλάδα απλώς ακολουθεί μία παγιωμενη στην πράξη αλλαγή πολιτικής και συμβάλλει στην εθιμική της καθιέρωση. Διαφορετικά, θα στερειται η πρακτική αυτη κοινωνικών ερεισμάτων. Κοινώς, ας ωριμάσει το κοινωνικό ρεύμα και βλέπουμε.).
β) η αναγκαιότητα προκειμένου να αποτραπεί πλήγμα στην εθνική ασφάλεια (κίνδυνος, που προσωπικά δεν νομίζω ότι συντρέχει σε τέτοιο βαθμό που να δικαιολογεί μία τέτοια πολιτική. Ακόμα κι αν συνετρεχε όμως τέτοιος κίνδυνος, δεν νομίζω ότι το μέτρο αυτό θα ήταν πρόσφορο κ αποτελεσματικό. Δεν θα μπορούσε δηλαδή να αποτρέψει πραγματικά τυχόν εισβολή, παρά μόνον αν όντως η Ελλάδα αναχαίτιζε και in extremis κατέρριπτε ό,τι έμπαινε στη ζώνη αυτή, γεγονός που μόνο αρνητικές συνέπειες θα είχε. Θα κλιμάκωνε την ένταση και θα συνιστούσε ενδεχομένως διεθνώς παράνομη χρήση βίας).
2. παραδέχεσαι ότι η Τουρκία θα αντιδράσει. Τί μορφή θα πάρει η αντίδραση αυτή; Αν απλά αμφιβητήσει τη νέα ζώνη, τότε θα υπάρχει καθημερινή ένταση, με τους κινδλυνους που προανέφερα και με την Ελλάδα να υπερασπίζεται μια παράνομη και πρακτικά ατελέσφοη πολιτική. Το άλλο σενάριο, όμως, είναι να κηρύξει η Τουρκία τη δική της αντίστοιχη ζώνη η οποία σε ορισμένα σημεία θα συμπίπτει μάλιστα με τη δική μας. Θέλουμε όντως να ανοίξουμε ένα άλλο θέμα οριοθέτησης με τη γείτονα μετά από αυτα τως θαλασσίων ζωνών, του εναέριου χώρου και της υφαλοκρηπίδας;
Γεια χαρά, Βασίλη, ευχαριστώ για την απάντηση.
Όταν η Ισλανδία κήρυσσε ΑΟΖ 200 μιλίων για να ψαρεύη μπακαλιάρους δεκαετίες πριν, δεν συνέτρεχε κανένας από αυτούς τους παράγοντες. Και ενωχλούσε και το ΗΒ. Αλλά το έκανε, παράνομο ξεπαράνομο, και η μετέπειτα ιστορία τους δικαίωσε.
Αλλά εν πάση περιπτώσει, δεν επιμένω στην διατήρηση του σημερινού σόλοικου καθεστώτος.
Εδώ όμως νοσφίζεσαι αλλότρια αρμοδιότητα: αυτό θα μας το πουν κατεξοχήν οι στρατιωτικοί.
Αλλά αυτό συμβαίνει ήδη, άρα δεν έχουμε να χάσουμε τίποτε. Υπάρχει όμως κάτι να κερδίσουμε: το στοιχείο του “παρανόμου”. Όχι έναντι της Τουρκίας, αλλά, όπως έγραψα, έναντι ΗΠΑ κ.λπ., αφού και αυτοί κάνουν το ίδιο [και σε αντίθεση με τον έλεγχο του φιρ].
Λες να είμαστε τόσο τυχεροί, που η Τουρκία να κηρύξη ζώνη όμοια με την δική μας, που θα την θεωρή όμως παράνομη; Δεν τους θεωρώ τόσο βλάκες.
Να συμπίπτη; Χα! Την δεκαετία του 70 όχι απλώς συνέπιπτε, αλλά διεξεδίκησε με ΝΟΤΑΜ το μισό Αιγαίο. Έχασε.
Πριν την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ η Τουρκία απείλησε με Αττίλα 3. Εσχάτως ο Ερδογάνος είπε ότι θα αποπλεύση για Γάζα. Γενικώς, υπάρχουν πράγματα που λέγονται, αλλά δεν γίνονται, ως γνωστόν, και μάλιστα ειδικά από την Τουρκία. Και όπως έχω ξαναπεί, η αποτροπή είναι σαν την παρθενιά: αρκεί μία φορά για να χαθή.
Η εναέρια ζωνη, τέλος, έχει μια ουσιώδη διαφορά από την θαλάσσια: αν κηρύξουμε ΑΟΖ, η Τουρκία θα στείλη μια ναυτική μοίρα με ένα καΐκι να ψαρεύη. Αν είμαστε σοβαρό κράτος, θα πρέπη να κάνουμε πόλεμο για το καΐκι. Τέτοια όμως δεν χωράνε στον αέρα. Η Τουρκία θα στέλνη τα αεροσκάφη της, ακριβώς όπως κάνει και τώρα, και εμείς θα τα αναχαιτίζουμε, ακριβώς όπως κάνουμε και τώρα. Μόνο που θα αφορμώμεθα από διαφορετική νομική οχύρωση. Και στον αέρα δεν μπορεί να ψαρέψη κανείς. :-)
Υφαλοκρηπίδα; Τι είναι αυτό; Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα.
Και ένα ακόμη παράδειγμα από την επικαιρότητα: η Κίνα απαιτεί ζώνη έγκαιρης προειδοποίησης πάνω από αυτές διαφιλονικούμενες νήσους.
Και με την σειρά της η Ν. Κορέα επεκτείνει την ζώνη που ήδη είχε.