Έχω γράψει μερικά άρθρα σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα, όπως το Περί μεταναστεύσεως, το Υπέρ των Αλβανών και το Περί πωλήσεως των αδειών διαμονής, αλλά βέβαια το θέμα δεν εξαντλείται. Σήμερα θέλω να θίξω ένα πολύ ειδικό και μάλλον αποσιωπώμενο ζήτημα: πόσους μετανάστες χωρά/αντέχει/σηκώνει η χώρα υποδοχής; Έχει καν νόημα ένα τέτοιο ερώτημα;
Ας ξεκινήσουμε κάνοντας μερικές διευκρινίσεις. Το ερώτημα καταρχάς τίθεται για τους μετανάστες και όχι για τους πρόσφυγες, δεδομένου ότι το δικαίωμα ασύλου είναι υποχρεωτικό και απεριόριστο (;). Ωστόσο, όπως τα γεγονότα του 2015 κατέδειξαν, καμία χώρα δεν μπορεί ανθρωπίνως να υποδεχθή προσφυγ(ομεταναστευτ)ικό πληθυσμό απεριορίστως. Αν ένας πόλεμος στην μία άκρη του κόσμου δημιουργήση π.χ. 5 εκατομμύρια πρόσφυγες, ασφαλώς καμία ηθική ή νομική αξίωση δεν υπάρχει να τους φιλοξενήση όλους αυτούς μια χώρα του μεγέθους της Ελλάδας μόνη της. Ένα τέτοιο βάρος είναι πράγματι αναδιανεμητέο και δεν επιτρέπεται να επιρρίπτεται στην πρώτη τυχούσα λόγω γεωγραφίας χώρα (αυτά ισχύουν φυσικά και για την Ιορδανία π.χ., η οποία φέρει το βάρος 700.000 περίπου προσφύγων).
Συνάγω λοιπόν ότι, υπάρχοντος ενός άνω ορίου για την υποδοχή προσφύγων, πολλώ δε μάλλον πρέπει να δεχθώ ότι υπάρχει τέτοια οροφή και επί της διάφορης περίπτωσης των μεταναστών, διότι τους μετανάστες καταρχήν καμία υποχρέωση δεν έχει να δεχθή η χώρα προορισμού. Αν μπορεί να αρνηθή την είσοδο, ή μάλλον την εγκατάσταση, σε ένα πρόσφυγα, στον οποίο έχει καταρχήν υποχρέωση χορήγησης ασύλου, τότε πολύ περισσότερο στον μετανάστη, έναντι του οποίου καμία τέτοια υποχρέωση δεν υπέχει.
Αλλά ποιο είναι αυτό το όριο; Αν είναι αρκούντως υψηλό, μπορούμε να το θεωρήσουμε κατ’ ουσίαν ανύπαρκτο. Αν είναι πιο χαμηλό, μπορεί να αναπτύσση σοβαρές συνέπειες στο επίπεδο της πρακτικής πολιτικής.
Προκαταρκτικά, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια τέτοια συζήτηση έχει νόημα μόνο ως συγκεκριμένη. Δεν ωφελεί να ερωτάται γενικά πόσους μετανάστες αντέχει μια χώρα (αν και η επαγωγική εμπειρική έρευνα ίσως οδηγήση σε κάποια γενικώτερα συμπεράσματα), αλλά πόσους μετανάστες από την Χ χώρα αντέχει η Ψ χώρα εντός μια Ω χρονικής περιόδου.
Ας εξετάσουμε λοιπόν το παράδειγμα της Ελλάδας. Η Ελλάς, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, που πάντοτε υπερεκτιμούν την μετανάστευση, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ήταν δεύτερη πατρίδα 912.000 μεταναστών, ήτοι ποσοστού περί το 10% του συνολικού πληθυσμού. Εξ αυτών, περίπου 200.000 προέρχονται από χώρες της ΕΕ (εκ των οποίων περίπου 75.000 Βούλγαροι και 50.000 Ρουμάνοι) και περί τους 500.000 είναι Αλβανοί. Με άλλα λόγια, από αυτές τις τρεις βαλκανικές και πολιτιστικά συγγενείς μας χώρες (Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία) προέρχονται τα 2/3 των μεταναστών μας (χονδρικά 600 από τις 900 χιλιάδες). Οι πιο ευδιάκριτοι μετανάστες είναι οι Μαύροι Αφρικανοί περί τις 15.000 και οι εκ της ινδικής υποηπείρου περί τις 60.000. Και αυτό είναι όλο.
Οι αριθμοί αυτοί έχουν μεγάλη σημασία για την κατανόηση του φαινομένου. Καταρχάς, το πρώτο πράγμα που μου λένε είναι ότι η Ελλάδα έχει αναλάβει τα βάρη που της αναλογούν από την παγκόσμια και ειδικώτερα την περιφερειακή μετανάστευση. Σαφώς και δεν έχει επιδείξει τα τελευταία 25 χρόνια την σωστή συμπεριφορά απέναντι στους μετανάστες, αλλά σε γενικές γραμμές έχει εκπληρώσει ένα ηθικό χρέος: εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι διάγουν καλύτερες ζωές στην Ελλάδα σε σχέση με αυτές που θα ζούσαν στις πρώτες πατρίδες τους. Και μπράβο μας.
Ωστόσο, όλοι ξέρουμε ότι η μετανάστευση δημιουργεί και προβλήματα, πλην των θετικών της συνεπειών, διαφορετικά δεν θα έγραφα αυτό το άρθρο ούτε θα χρησιμοποιούσα λέξεις όπως βάρος, φέρουσα ικανότητα κλπ. Εκτός από ένα (αντιμετωπίσιμο και διαχειρίσιμο) επίπεδο εγκληματικότητας, η μετανάστευση δημιούργησε ή συνέβαλε σε ένα γενικώτερο πολιτικό πρόβλημα: την αίσθηση ότι υπερβολικά πολλά άλλαξαν, ότι είμαστε ξένοι στον τόπο μας, ότι απειλούμαστε από ξένους πολιτισμούς και κάτι τέτοια. Δεν πρέπει άλλωστε να λησμονούμε ότι το 10% είναι ένας μέσος όρος, που σε συγκεκριμένες περιοχές μεταφράζεται σε διπλάσιο ποσοστό και ίσως να υπάρχουν και σχολικοί πληθυσμοί με ακόμη υψηλότερα ποσοστά μεταναστών.
Έχω την εντύπωση λοιπόν ότι, σαν την λαφφεριανή καμπύλη, υπάρχει κάποιο όριο, πέραν του οποίου τα συνολικά ωφελήματα της μετανάστευσης υπερσκελίζονται από τα αρνητικά. Ιδού μερικές σχετικές σκέψεις:
1. Είναι αντίθετο προς το δημοκρατικό πολίτευμα οι ιθαγενείς να είναι λιγώτεροι από τους μετανάστες.
Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο. Ας υποθέσουμε ότι η μετανάστευση προς μια συγκεκριμένη χώρα είναι οικονομικά επωφελής, πολιτισμικά εμπλουτιστική και πολιτικά ουδέτερη (συνήθως είναι τα δύο πρώτα, αλλά όχι το τρίτο). Ας υποθέσουμε περαιτέρω ότι ο μεταναστευτικός πληθυσμός είναι αυστηρά εναλλασσόμενος: οι ίδιοι οι μετανάστες δεν θέλουν να ζήσουν στην χώρα προορισμού για πάνω από καναδυό χρόνια και μετά επιστρέφουν στις πατρίδες τους, ενώ άλλοι μετανάστες εισέρχονται για να εργαστούν ακολουθώντας το ίδιο σχήμα περίπου. Με τον τρόπο αυτό, κανείς μετανάστης δεν αποκτά και δεν ενδιαφέρεται να αποκτήση ιθαγένεια. Τέλος, ας υποθέσουμε ότι η μετανάστευση αυξάνει συνεχώς, και γιατί να μην αυξάνη, αφού μόνο θετικές επιπτώσεις έχει;
Είναι όλο αυτό όμως συμβατό με το δημοκρατικό πολίτευμα; Την στιγμή που ο οριακός 51ος μετανάστης εγκαθίσταται σε μια χώρα 100 κατοίκων, εξακολουθεί να είναι δημοκρατικό ένα πολίτευμα όπου οι 49 πολίτες αποφασίζουν για τους 100 κατοίκους;
Όταν για παράδειγμα σχεδόν 90% του πληθυσμού του Κατάρ αποτελείται από μετανάστες, είναι δυνατόν να υπάρξη ποτέ δημοκρατία σε μια τέτοια χώρα; Νομίζω πως όχι. Πρόκειται για ένα είδος αριστοκρατίας, όπου το 1/10 του πληθυσμού νέμεται τα πολιτικά δικαιώματα, αποκλείοντας τα 9/10.
Ας βάλουμε λοιπόν ως ένα πρώτο όριο το 50%. Οι μετανάστες δεν μπορούν να υπερβούν το 50% του νομίμου πληθυσμού της χώρας (οπότε, αν το πλησιάσουν, είτε πρέπει να παύση η μετανάστευση είτε να χορηγηθούν αφειδώς ιθαγένειες). 5 εκ. άνθρωποι βέβαια είναι (σήμερα!) ένα όριο που είναι σαν να μην υπάρχη καν. Αλλά μάς δείχνει μια αρχή και γιαυτό το βρίσκω σημαντικό.
2. Δεν είναι όλοι οι μετανάστες ίδιοι.
Κάθε μετανάστης κρίνεται ασφαλώς ατομικά. Αλλά δεν μπορούμε να παραβλέπουμε το γεγονός ότι το πολιτισμικό περιβάλλον προέλευσής του επιτρέπει κάποιες γενικές κρίσεις με σχετική ασφάλεια: ο Αλβανός ενσωματώνεται πολύ πιο εύκολα στην ελληνική κοινωνία από τον Σουδανό, ακόμη και αν ο Αχμέτ Μωαβίας συνεισφέρει στην ελληνική κοινωνία πολύ περισσότερο από τον Αλκέτα Ριζάι. Η δυνατότητα διατύπωσης παρόμοιων γενικευτικών κρίσεων ενέχει μεν κινδύνους, είναι όμως απαραίτητη για την διαμόρφωση μιας μεταναστευτικής πολιτικής με νόημα.
Ποιο είναι το πολιτισμικό περιβάλλον που διευκολύνει την ενσωμάτωση το γνωρίζουμε όλοι, το βλέπουμε κάθε μέρα γύρω μας, έστω και αν μερικές φορές αποφεύγουμε να το λέμε. Στην Ελλάδα, ο Χριστιανός ενσωματώνεται καλύτερα από τον Μουσουλμάνο, ο θρησκευτικά χαλαρός από τον ζηλωτή, ο Ευρωπαίος από τον Ασιάτη, η γυναίκα από τον άνδρα, ο οικογενειάρχης από τον άγαμο, θα προσέθετα μάλιστα και όποιος προέρχεται από μικρή χώρα από όποιον προέρχεται από μεγάλη. Δεν νομίζω ότι μπορούν βάσιμα να αντικρουστούν αυτές οι θέσεις.
3. Ο ιθαγενής πληθυσμός έχει ωρισμένη φέρουσα ικανότητα.
Όταν εδώ λέω “φέρουσα”, δεν εννοώ προς Θεού ότι μπορούμε να την προσδιορίσουμε μέχρι τριών δεκαδικών ψηφίων, αλλά χονδρικά μόνο. Η βασική ιδέα είναι ότι, αν οι (αναφομοίωτοι ή ανενσωμάτωτοι) μετανάστες υπερβούν κάποιο όριο, οι ιθαγενείς αντιδρούν αρνητικά, όσο καλοί και εργατικοί και ωφέλιμοι σαν άτομα και να είναι οι μετανάστες.
Αυτή είναι μια ιδέα που νομίζω ανήκει στις κοινώς αποδεκτές, αλλά σπανίως ομολογούμενες. Ο φόβος του ρατσισμού κάνει πολλούς να μην συζητούν δημοσίως όσα θα παραδέχονταν ιδιωτικά. Νομίζω όμως ότι όλα τα δημόσια ζητήματα πρέπει να συζητούνται δημοσίως, με ψυχραιμία, επιχειρήματα και στοιχεία.
Σημειώνω όμως μετ’ εμφάσεως ότι στην φέρουσα ικανότητα δεν ανήκει κανένας προκαθωρισμένος αριθμός θέσεων εργασίας οι οποίες κινδυνεύουν από την εισαγωγή φθηνού εργατικού δυναμικού. Οι μετανάστες ασκούν μεν κάποια πίεση στους ιθαγενείς εργάτες, αλλά κατά τα λοιπά αυξάνουν την προσφορά και δημιουργούν τις δικές τους αγορές.
4. Έχουμε προσεγγίσει αρκετά την μεταναστευτική μας οροφή, αλλά υπάρχει χώρος ακόμα.
Είμαι άνθρωπος που μου αρέσουν οι αριθμοί, όσο και αν δεν τους σπούδασα. Θεωρώ ότι, παρά την οικονομική κρίση και την άνοδο της Χρυσής Αυγής, η ελληνική κοινωνία έχει γίνει σοφώτερη στο μεταναστευτικό τα τελευταία 25 χρόνια. Συνειδητοποίησε ότι οι Αλβανοί δεν φοράνε φέσια και δεν κραδαίνουν γιαταγάνια και ότι οι Πακιστανοί είναι πολύτιμοι για την αγροτική μας παραγωγή. Εκείνο στο οποίο αντιδρά, εν μέρει δικαίως, λόγω πολιτισμικής διαφοράς, και εν μέρει αδίκως, λόγω πολιτισμικής απειρίας, είναι η μετανάστευση των ευδιάκριτων μεταναστών, ιδίως των μουσουλμάνων.
Μερικά από τα ζητήματα που δημιουργούν οι ευδιάκριτοι μετανάστες (και δεν τα δημιουργούν οι υπόλοιποι) είναι τα εξής: Οι (Άραβες και Ασιάτες) Μουσουλμάνοι ζητούν δικαίως τους δικούς τους χώρους λατρείας, οι οποίοι όμως ξέρουμε από πικρή ευρωπαϊκή πείρα ότι μπορεί να εξελιχθούν σε φυτώρια κάθε λογής ανθέων. Οι ευδιάκριτοι μετανάστες είναι κατά μεγάλη πλειοψηφία άνδρες νεαρής ηλικίας, πράγμα που αυξάνει τους δείκτες εγκληματικότητας (επειδή σε όλους τους λαούς οι νέοι άνδρες εγκληματούν περισσότερο). Είναι για αυτούς δυσκολώτερο να ανεύρουν ερωτικές συντρόφους (επειδή δεν έχουν συμπατριώτισσες γυναίκες εδώ) και ακόμη πιο δύσκολο να παντρευτούν (επειδή οι δικές μας δεν τους καταδέχονται ή δεν τους αρέσουν). Επίσης, η ίδια η εμφάνισή τους αποξενώνει τους ιθαγενείς, που αλλιώς τα είχαν μάθει. Τέλος, έχω την εντύπωση ότι οι Αφρικανοί και οι Πακιστανοί π.χ. μαθαίνουν πολύ δυσκολώτερα ελληνικά απ’ ό,τι οι Αλβανοί ή οι Βούλγαροι, αλλά αυτό ίσως είναι ιδέα μου.
Το δικό μου συμπέρασμα είναι ομολογουμένως αρκετά αόριστο: θεωρώ ότι υπό το παρόν σχήμα μετανάστευσης (: Βαλκάνιοι σε ποσοστά άνω των 2/3) το ποσοστό μεταναστών θα μπορούσε με σχετική ασφάλεια να αυξηθή αρκετά, ακόμη και να διπλασιαστή, μέσα σε μια γενιά, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα πολιτικά προβλήματα. Ένα διαφορετικό όμως σχήμα μετανάστευσης θα δυσχέραινε ουσιωδώς την ενσωμάτωση των μεταναστών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Στα υπόλοιπα γενικά συμφωνώ, οπότε ας σχολιάσω αυτό στο οποίο θα έβαζα αστερίσκο:
Στο παράδειγμα που δίνεις οι μετανάστες μένουν για 2 χρόνια μόνο. Ούτε καταναλωτικό δάνειο δεν παίρνουν με τόσο μικρή παραμονή. Μακροχρόνιοι τουρίστες είναι, δεν παθαίνει κάτι η δημοκρατία αν είναι και 99% του πληθυσμού. Δεν έχουν stake σε κάτι για να πρέπει να ψηφίζουν.
Αν όμως έμεναν για 5, 10, 20 ή και περισσότερα χρόνια, σαφώς και θα υπήρχε πρόβλημα. Ευτυχώς για την δημοκρατία, οι περισσότερες χώρες δίνουν υπηκοότητα μετά από τέτοια διαστήματα. Οπότε για μένα το ζήτημα είναι η ύπαρξη ξεκάθαρου μηχανισμού απόδοσης ιθαγένειας σε όσους μακροχρόνιους μετανάστες την ζητήσουν.
Κάτι άλλο σχετικά με την φέρουσα ικανότητα: από τις έρευνες που κατά καιρούς πετυχαίνω καταντάει σχεδόν εμπειρικός κανόνας η μικρότερη αντοχή όσων έχουν μικρότερη έκθεση σε μεταναστευτικούς πληθυσμούς. Οπότε ενδέχεται η φέρουσα ικανότητα να υποεκτιμάται.
Μεστό σχόλιο.
Ποιο όριο θα έβαζες εσύ λοιπόν; Αν εναλλάσσονταν κάθε πέντε χρόνια ας πούμε; (δεν ξέρω καμία χώρα που να χορηγή ιθαγένεια σε λιγώτερο από 5 χρόνια)
Μία λύση είναι σαφώς η απόδοση ιθαγένειας. Συμφωνούμε λοιπόν ότι μακροπρόθεσμα δεν μπορούν και δεν πρέπει λίγοι πολίτες να κυβερνούν πολλούς κατοίκους.
Νομίζω ότι αυτό ισχύει γενικώτερα: όσο πιεζόμαστε, γενικά τόσο αποδίδουμε. Εδώ υπάρχουν άνθρωποι που νομίζουν ότι δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς κρέας, φαντάσου!
Αλλά το ζήτημα είναι ότι η νομιζόμενη φέρουσα ικανότητα δεν είναι λιγώτερο πραγματική εκ του ότι είναι νομιζόμενη και όχι πραγματική. Εννοώ ότι προκαλεί απολύτως πραγματικά αποτελέσματα στο πώς σκέφτονται και πράττουν οι ιθαγενείς.
Μόνιμους κατοίκους. Δεν ξέρω πόσο ακριβώς είναι το όριο. Νομίζω τα 5 χρόνια θα ήταν το ελάχιστο που θα έθετα και τα 10-12 το μέγιστο.
Με τη διαφορά ότι βρίσκω το ηθικό επιχείρημα υπέρ της ελεύθερης μετανάστευσης πολύ πιο πειστικό.
Αν ρωτήσης ένα αριστερό πόσους φτωχούς αντέχει μια κοινωνία πριν εκραγή, θα απαντήση πολύ λίγους. Αν τον ρωτήσης πόσους μετανάστες, θα απαντήση απεριόριστους.
Αθανάσιε, αφού σ’ αρέσουν οι αριθμοί, να πω ότι το μεσοπρόθεσμο σχέδιο για την Ευρώπη είναι το εξής: 20-40% τού πληθυσμού να είναι μετανάστες (που έφτασαν μετά το 1995) μέχρι το 2050. Όποιος θέλει περισσότερες πληροφορίες, μπορεί να γκουγκλάρει “replacement immigration” και να κατεβάσει την ομώνυμη έκθεση από το σάιτ των Ηνωμένων Εθνών.
Όποιος παρακολουθεί ορισμένα διεθνή πολιτικά φόρα ή έχει διαβάσει τα βιβλία των Ροκεφέλλερ & Σία θα σχηματίσει άποψη και για το μακροπρόθεσμο σχέδιο στο Δυτικό Κόσμο, που μάλλον είναι η τελική κατάλυση των κρατών, για να συμβεί η οποία πρέπει να εξαλειφθούν οι πολιτσμικές διαφορές και να γίνουμε όλοι μια μάζα χυλός. Και τι πιο φυσικός τρόπος να συμβεί αυτό από το να φέρεις Σομαλούς και να τούς ονομάσεις Γερμανούς.
Σε αυτή τη βάση, η δική μου ανησυχία είναι η πολιτισμική συνέχεια τής Ευρώπης. Αδυνατώ να καταλάβω πώς θα έχουμε λαμπρό μέλλον με όλους αυτούς τούς γιατρούς, μηχανικούς, και κλασικούς καλλιτέχνες που εισάγουμε, αν και υποθέτω ότι θα βελτιωθούμε στα σπορ -και ιδιαίτερα στο τρέξιμο και στο white flight.
Νομίζω λοιπόν ότι το κρίσμο σημείο για τη μετανάστευση είναι εκεί που η συνέχεια της κουλτούρας εκτροχιάζεται, δηλαδή όταν οι μετανάστες (που, ας μη γελιόμαστε, θα πάρουν σχεδόν όλοι υπηκοότητα είτε για να πολεμήσουν σε κάποιον πόλεμο είτε για να ψηφίσουν το κόμμα που τούς την έδωσε είτε για να μπορούν να πάρουν δάνεια) γίνουν “κρίσιμη μάζα”. Νούμερα για την κρίσμη μάζα δεν μπορώ να δώσω εύκολα, απλώς υπολογίζω ότι μια αυστηρή θρησκεία σαν την Ισλαμική θα υπερισχύσει πολύ εύκολα σε ένα ανεκτικό περιβάλλον όπως αυτό τής Ευρώπης, ακόμη κι αν δεν έχει ισότιμους αριθμούς.
Καλή μας τύχη.
Δεν ξέρω σε τι αναφέρεσαι και δεν ασπάζομαι όλη αυτήν την κινδυνολογία. Ποια είναι τα βιβλία των Ροκφέλλερ;
Στο “David Rockefeller Memoirs”, ο David (Θιός σχωρέστον, πέθανε προχθές) μιλάει για το “one world” (σελ 405):
“Some even believe we are part of a secret cabal working against the best interests of the United States, characterizing my family and me as ‘internationalists’ and of conspiring with others around the world to build a more integrated global political and economic structure – οne world, if you will. If that’s the charge, I stand guilty, and I am proud of it.”
Η έκθεση των UN που ανέφερα για τη μετανάστευση στην Ευρώπη είναι εδώ:
http://www.un.org/esa/population/publications/migration/migration.htm
(δες τουλάχιστον τον επίλογο και το κομμάτι τής Ιταλίας)
Ποιό κομμάτι από αυτά που έγραψα θεωρείς αβάσιμη κινδυνολογία?
Βασικά όλα.