Σύμφωνα με το άρ. 67 Σ:
Η Βουλή δεν μπορεί να αποφασίσει χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών, που όμως ποτέ δεν μπορεί να είναι μικρότερη από το ένα τέταρτο του όλου αριθμού των βουλευτών. Σε περίπτωση ισοψηφίας επαναλαμβάνεται η ψηφοφορία και, ύστερα από νέα ισοψηφία, η πρόταση απορρίπτεται.
Για την λειτουργία της Βουλής εισάγεται λοιπόν ο αυτονόητος κανόνας της απόλυτης πλειοψηφίας. Ό,τι θέλουν οι πολλοί! Δεν είναι τάχα αυτός ο θεμελιώδης αλήθεια κανόνας δημοκρατικής λειτουργίας;
Είναι όμως σταλήθεια τόσο αυτονόητος;
Ας υποθέσουμε ότι είμαστε μια παρέα 7 ατόμων και σκεφτόμαστε πώς να περάσουμε το σαββατόβραδό μας. Οι τρεις θέλουν να μείνουμε μέσα και να απαγγείλουμε ποίηση, οι δύο να πάμε σε ένα κωλόμπαρο και να γίνουμε λειώμα, ο ένας να γράψουμε ένα καταγγελτικό άρθρο στο φβ που να προκαλέση πάταγο και ο τελευταίος να πέσουμε νωρίς για ύπνο. Ας υποθέσουμε επίσης ότι έχουμε προσυμφωνήσει ότι πάντως κάτι πρέπει να κάνουμε και μάλιστα ότι θα το κάνουμε μαζί.
Ο κανόνας της απόλυτης πλειοψηφίας εμφανώς δεν λειτουργεί εδώ πέρα, αλλά οδηγεί σε αδιέξοδο ή, έστω, σε μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις για να πειστή αυτός που θέλει να κοιμηθή να αφιερώση πρώτα λίγες ώρες στην απαγγελία ποίησης, ώστε να σχηματιστή απόλυτη πλειοψηφία.
Κάθε λογικός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι εν προκειμένω ο ορθός κανόνας σχηματισμού απόφασης είναι όχι η απόλυτη, αλλά η σχετική πλειοψηφία. “Ό,τι θέλουν οι πολλοί” σημαίνει “ό,τι θέλουν οι περισσότεροι”, ειδικά αν το σύνολο όσων αποφασίζουν και το εύρος των επιλογών τους συνεχώς μεγαλώνουν. Δηλαδή, είναι σχετικώς έως απολύτως απίθανο να σχηματιστή απόλυτη πλειοψηφία συντρεχουσών των εξής συνθηκών: α. εκατομμύρια αποφασίζοντες, β. μη δημοψηφισματικές συνθήκες τύπου ΝΑΙ – ΟΧΙ, αλλά εύλογο εύρος επιλογών.
Είναι προφανές ότι αυτές οι συνθήκες είναι εκείνες οι οποίες κατεξοχήν συντρέχουν στις βουλευτικές εκλογές, πράγμα το οποίο επιβεβαιώνει η κοινή πείρα όλων μας: η πλειοψηφία των Ελλήνων ήταν αγέννητη ακόμη την τελευταία φορά που σχηματίστηκε απόλυτη εκλογική πλειοψηφία, τον Νοε 1974. Πράγμα που εξηγείται από τις έκτακτες συνθήκες της εποχής και που ουδέποτε επανεμφανίστηκε έκτοτε.
Για ιδέστε όμως κρίμα κι άδικο, παράξενο μεγάλο: Ενώ πάντοτε στον λαό δεν υπάρχει απόλυτη, παρά μόνο σχετική πλειοψηφία, στο βουλευτήριο ισχύει το αντίθετο: οι εκλογικές σχετικές μειοψηφίες, σχετικώτατες καμιά φορά, όπως καληώρα τώρα το δικέφαλον τέρας ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, μεταμορφώνονται σε απόλυτες. Το ξόρκι που κάνει αυτά τα θαύματα είναι γνωστό τοις πάσι: λέγεται εκλογικός νόμος.
Η μόνιμη μουρμούρα των αντιπάλων της απλής αναλογικής είναι η υπονόμευση της κυβερνητικής σταθερότητας. Όχι ότι δεν υπάρχουν ισχυρότατα επιχειρήματα εναντίον της θέσης αυτής, τα οποία την κονιορτοποιούν, για να το πω γλαφυρά, αλλά και αυτά ακόμη είναι περιττά: διότι το ζήτημα μπορεί απλούστατα να επιλυθή μέσω της εισαγωγής της αρχής της σχετικής πλειοψηφίας. Για παράδειγμα, το σημερινό δικέφαλον τέρας ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ υπό το κράτος της απλής απλούστατης αναλογικής θα απελάμβανε 118 έδρες περίπου (39% Χ 3). Προφανώς με τον κανόνα της απόλυτης πλειοψηφίας η κυβερνητική σταθερότητα δεν είναι προφανής ούτε δεδομένη. Αν όμως εισήγετο ένας κανόνας περί σχετικής πλειοψηφίας π.χ. των 2/5 (= 120 έδρες) ή εκεί περίπου, ο σχηματισμός κυβέρνησης είναι και πάλι εξασφαλισμένος.
Ασφαλώς έλλογοι άνθρωποι μπορούν να διαφωνήσουν για τον ακριβή πήχυ της σχετικής πλειοψηφίας. Ένα στρογγυλό ποσοστό γύρω στο 40% φαίνεται εύλογο (αν θυμηθούμε μάλιστα το θεσμικό προηγούμενο που υπάρχει, με το όριο του 42% που είχε εισαχθή στις δημοτικές εκλογές). Επειδή είναι δυνατόν δύο κόμματα να υπερβούν τον πήχυ αυτό (πρβλ. εκλογές 2000: ΠΑΣΟΚ 43,8%, ΝΔ 42,7%), χρειάζεται και μια πρόσθετη δικλίδα εδώ, αλλά αυτήν την στιγμή δεν βρίσκω λύση.
Αλλά, θα αντείπουν κάποιοι, πώς είναι δυνατόν να αποφασίζη μια μειοψηφία, έστω και σχετικώς πλειοψηφούσα; Αν υπερψηφίζουν στην ονομαστική ψηφοφορία μόλις 120, πώς είναι δυνατόν να εγκρίνεται ένα νομοσχέδιο που καταψηφίζεται από 180; Αυτά είναι παράλογα πράγματα.
Στην πραγματικότητα, το μόνο παράλογο που υπάρχει είναι να υποκαθιστούμε την εκλογική πραγματικότητα με την εικονική πραγματικότητα της Βουλής. Και τώρα το ίδιο γίνεται! Και τώρα (και πάντα) μια μειοψηφία του εκλογικού σώματος αποφάσιζε για λογαριασμό όλων μας. Η πρότασή μου απλώς ανασύρει στον φαινότυπο ό,τι υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχη στον γονότυπο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Κοντολογίς, με την εισαγωγή του κανόνα της σχετικής πλειοψηφίας κερδίζουμε θεσμικά όχι μόνο κυβερνητική σταθερότητα όχι μικρότερη της σημερινής, αλλά κυρίως εκλογική εντιμότητα. Όχι κλεμμένες έδρες, όχι εκλογικά βραβεία, αλλά ίση αντιπροσώπευση. Επιτέλους, ίση ψήφο. Με ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια.
Βασικά οι σταθεροκυβέρνηση σας έκαναν την μούρη κρέας υμών των απλοαναλογικών, αλλά μην το κάνουμε και θέμα τώρα. Δεν ήταν δα και η πανωλεθρία του κατά της κρεοφαγίας πολεμικού.
Η σχετική πλειοψηφία μπορεί να δουλέψει άνετα όταν αποφασίζουμε θετικά. Πού θα πάμε, τι θα κάνουμε; Σε κάθε περίπτωση, κάπου θα πάμε, κάτι θα κάνουμε.
Στην Βουλή όμως δεν είναι καθόλου σαφές ότι κάπου πρέπει να πάμε, κάτι να κάνουμε. Με αυτό που προτείνεις πχ, θα μπορεί η σχετική κοινοβουλευτική πλειοψηφία των (έστω) 120 να ψηφίζει ένα νομοσχέδιο και μετά η συνασπισμένη αντιπολίτευση θα μπορεί να επαναφέρει τον παλιό νόμο.
Η λύση σε αυτό φυσικά θα προκύψει στην ισορροπία: Θα σχηματίζονται κυβερνήσεις συνασπισμού με τουλάχιστον 180 έδρες. Πρακτικά λοιπόν το αποτέλεσμα της πρότασης σου θα ήταν η αύξηση του κοινοβουλευτικού ορίου σχηματισμού κυβέρνησης. Δεν είναι απαραίτητα κακό, θα ήταν όμως οπωσδήποτε θεσμικά πρωτότυπο. Και δεν βλέπω πώς ακριβώς επιλύει το πρόβλημα της σταθεροκυβέρνησης.
Το πρόβλημα της αντιπροσώπευσης λύνεται απλά κάνοντας τον εκλογικό νόμο περισσότερο(όχι απαραίτητα πλήρως) αναλογικό.
Τι να κάνουμε; Υπάρχει trade off μεταξύ σταθερής κυβέρνησης και αναλογικής αντιπροσώπευσης. Και δεν προηγείται καμμία έννοια για ν’αγνοήσουμε την άλλη.
Κάτσε να το σκεφτώ, θα βρω μια λύση, στην δικονομία δεν υπάρχουν αδιέξοδα!
Ένας προφανής τρόπος είναι να ισχύουν διαφορετικά όρια για τα νομοσχέδια, που προέρχονται από την κυβέρνηση, και τις προτάσεις νόμου, που προέρχονται από την Βουλή. Ήδη ισχύουν διαφορετικά όρια πχ για την πρόταση εμπιστοσύνης, που την ζητεί η Κυβέρνηση, και την πρόταση δυσπιστίας, που την υποβάλλει η Βουλή.
Μου πήρε 13 λεπτά να βρω την λύση, αλλά να σημειωθή ότι χάζευα και στο φατσαμπούκι παράλληλα.
Εκεί στη δικονομία δεν σας έμαθαν να σκέφτεστε την ισορρπία, ε;
Έστω ότι ισχύουν διαφορετικά όρια. Τι θα γίνει; Θα ανταγωνίζονται για το ποιος θα γίνει κυβέρνηση. Πώς μπορούν να το εγγυηθούν αυτό; Μα σχηματίζοντας συνασπισμούς 151 βουλευτών. Άντε να μειώνεται κάπως το όριο, ανάλογα με τους βουλευτές των κομμάτων που δεν μπαίνουν στο παιχνίδι της διακυβέρνησης.
Ας πάρουμε τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών. Οι έδρες θα ήταν:
Κόμμα Χωρίς 3% Με 3%
ΣΥΡΙΖΑ 109 114
ΝΔ 83 90
ΧΑ 20 22
ΠΑΣΟΚ 18 20
ΚΚΕ 16 18
Ποτάμι 12 13
ΑνΕλ 11 12
ΕνΚ 10 11
ΛαΕν 8 0
Λοιπά 13 0
(+στρογγυλοποιήσεις)
Υποθέτοντας ότι ΚΚΕ και ΧΑ δεν συμμετέχουν σε κυβέρνηση, το όριο πρακτικά είναι 133 βουλευτές χωρίς το 3% και 131 με αυτό. Σε κάθε περίπτωση θα είχαμε τρικομματική κυβέρνηση, τουλάχιστον. Στο ελληνικό πολιτικό σύστημα η ευστάθεια των κυβερνήσεων είναι αντιστρόφως ανάλογη των κομμάτων που συμμετέχουν σε αυτή. Τρικομματική Παπαδήμου, τρικομματική ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔημΑρ(γνωστή και ως 4-4-2), τρικομματική ΣΥΡΙΖΑ-ΑνΕλ-ΛαΕν(γιατί αυτό ήταν ουσιαστικά). Κράτησαν το πολύ ένα χρόνο. Το ίδιο ισχύει για τις πολυκομματικές του 89. Μέχρι δύο είναι δεσμός στην Ελλάδα. Μετά χάνεται η μπάλα.
Τα 133 και 131 εδώ ισχύουν υπό την προϋπόθεση ότι η ΧΑ και το ΚΚΕ ποτέ δεν ψηφίζουν προτάσεις είτε της συμπολίτευσης είτε της υπόλοιπης, ενωμένης, αντιπολίτευσης. Το οποίο δεν ισχύει στην πράξη. Οπότε είμαστε πίσω στους 151.
Βέβαια αν δεν βλέπεις πρόβλημα στην κυβερνητική αστάθεια, δεν μπορείς να πειστείς. Το πρόβλημα όμως βρίσκεται αλλού στην περίπτωση αυτή.
Υπάρχει το επιχείρημα της παίδευσης του λαού, που θα γίνει σοφότερος και μακροπρόθεσμα το πρόβλημα θα λυθεί. Ο αντίλογος εδώ είναι ότι αφενός μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί, κι αφετέρου, μερικά λάθη κοστίζουν πάρα πολύ για να επιτρέπουμε τον πειραματισμό.
Έχω ένα πρόβλημα για κάθε σου λύση.
Όχι, αυτή ακριβώς ήταν η έννοια της ανάρτησης, να μην απαιτούνται 151 ούτε για τον σχηματισμό κυβέρνησης! Αλλά 120 ας πούμε. (όπου τίθεται το πρόβλημα των εκλογών του 2000, εκεί π.χ. μπορεί να ορίζεται ότι την εντολή την παίρνει το πρώτο κόμμα που υπερβαίνει τον πήχυ και όχι προφανώς και τα δύο. Άπαξ και σχηματίση κυβέρνηση, εφαρμόζεται ο κανόνας διακρίσεως που προανέφερα μεταξύ νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου και τελειώσαμε).
Απλώς έπρεπε να προσθέσω και “Κατά του άρ. 37 παρ. 2 Σ“.
Τι έγινε; Δεν έχεις φάει αρκετά σκοτωμένα ζώα σήμερα και αργεί ο μυαλός σου;
Η αλήθεια είναι ότι, κατά τύχη, τρώω σχεδόν χορτοφαγικά εδώ και μια βδομάδα περίπου. Τ’αποτελέσματα είναι εμφανή.
Η ανάρτηση ορίζει έναν κανόνα. Δεν σημαίνει ότι ο κανόνας θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Πάμε πάλι: χωρίς την προσθήκη του τρίτου σου σχολίου, ουσιαστικά αυξάνεις τις απαιτούμενες έδρες για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Με την τροποποίηση τις ρίχνεις κάπως, στην καλύτερη, ή την αφήνεις ανεπηρέαστη στην χειρότερη. Η ουσία είναι ότι σε κάθε περίπτωση, η απλή αναλογική θα κατέληγε με ασταθείς κυβερνήσεις.
Δεν θες να δεις το πρόβλημα. Πάσο.
Καταφανής αδικία από το μπόνους πάντως δεν υπάρχει. Ex ante δίκαιο είναι το σύστημα. Κέρδισε τις εκλογές να πάρεις το μπόνους. Εξάλλου αυτό κάνεις κι εσύ με τα διαφορετικά όρια για νομοσχέδια και προτάσεις νόμου. Σταθμίζεις διαφορετικά τις ψήφους ;)
Εξαρχής και όχι από το τρίτο μου σχόλιο ζητώ την μείωση του πήχυ, όχι την αυξησή του. Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν καταλαβαίνεις.
Όχι βέβαια, ακριβώς το αντίθετο.
Το εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική, με οριακές διορθώσεις λόγω μονοεδρικών, στρογγυλοποίησης ποσοστών κλπ. Η Βουλή συνεπώς αντικατοπτρίζει με ακρίβεια το εκλογικό σώμα και γίνεται απολύτως σεβαστή η ισότητα της ψήφου. Εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως παίρνει το κόμμα που πιάνει το 40% π.χ. Αν δύο κόμματα υπερβούν το 40%, παίρνει το πρώτο. Για την ψήφο εμπιστοσύνης αρκούν 120 ψήφοι, άρα το πρώτο κόμμα αρκεί. Για την πρόταση δυσπιστίας απαιτούνται όμως 150, όπως και τώρα, ή μάλλον 180, που είναι το συμπληρωματικό του 120. Τα νομοσχέδια που προτείνει η εψηφισμένη Κυβέρνηση υπερψηφίζονται με 120 ψήφους. Οι προτάσεις νόμου της αντιπολίτευσης απαιτούν όμως 150 ή και 180, να το συζητήσουμε. Η διαφοροποίηση αυτή δεν είναι αντισυνταγματική, όπως η ενισχυμένη αναλογική, γιατί, μάντεψε μάντεψε, προβλέπεται στο ίδιο το σύνταγμα.
Δεν θες να δης την λύση. Πάσο.
Κομματάκι παράδοξο να έχουμε αντισυνταγματικό εκλογικό σύστημα 40 χρόνια τώρα. Δεν είναι αντισυνταγματική, απλώς δεν σας αρέσει των απλοαναλογικών. Fair enough. αλλά μέχρι εκεί.
Επίσης, δεν πρόσεξες το “ουσιαστικά”. Ο κανόνας σου έχει τ’αντίθετα αποτελέσματα, εκτός αν πας τις απαιτούμενες ψήφους τις αντιπολιτευσης στα άκρα, δημιουργώντας άλλα προβλήματα.
Άντε να το εξηγήσω:
Έστω ότι το νομοσχέδιο της κυβέρνησης απαιτεί 120 ψήφους και το σχέδιο νόμου της αντιπολίτευσης 150. Τι θα γίνεται; Θα ψηφίζει με 120 η κυβέρνηση το νέο νόμο. Θα επαναφέρει η αντιπολίτευση τον παλιό νόμο με 150 βουλευτές. Θα έχουμε πάλι το ίδιο πρόβλημα.
Οπότε αυτό που θα συμβεί στην ισορροπία είναι ότι η κυβέρνηση θα φροντίζει να έχει αρκετούς βουλευτές για να μην μπορεί η αντιπολίτευση ν’αντιστρέφει το έργο της. Πόσοι θα είναι αυτοί; Εξαρτάται από την σύνθεση της Βουλής, αλλά ο,τιδήποτε από 120 μέχρι 151 είναι δυνατό. Πιθανολογώ ότι η μπίλια θα καθόταν κάπου στο 135, δηλαδή στο 45% των κοινοβουλευτικών δυνάμεων.
Αν πας το όριο των προτάσεων νόμου στο συμπληρωματικό του αντίστοιχου για τα νομοσχέδια, θα πρέπει το όριο να είναι πολύ υψηλό, ώστε να έχεις σταθερή κυβέρνηση που θα περνάει τα νομοσχέδια της. Αυτό όμως σημαίνει ότι επιτρέπεις κυβερνήσεις ισχνής μειοψηφίας(το 180 πχ θα σήμαινε ότι θα επέτρεπες κυβέρνηση με οριακά μικρότερο ενδοκοινοβουλευτικό άθροισμα ποσοστών απ’αυτό της σημερινής). Θα γινόταν όλη η αναστάτωση λοιπόν για να πάρουν 50 άνθρωποι παραπάνω βουλευτική σύνταξη; Ε, ωραία.
Κουράστηκες λίγο, άσκοπα κιόλας, αλλά παραδέχθηκες ότι βρήκα την λύση.
Ανακεφαλαίωση λοιπόν:
Εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και υπερψήφιση νομοσχεδίων: χ έδρες, όπου χ<150. Ίσως κάπου γύρω στο 120.
Υπερψήφιση προτάσεων νόμου: 300-χ έδρες.
Και τελειώσαμε και με αυτό.
Τουλάχιστον κατάλαβες γιατί το όριο δεν μπορεί να είναι τυχαίο κι ότι στην ισορροπία δεν θα γίνεται απαραίτητα ό,τι προβλέπει ο κανόνας.
Τι κερδίζουμε με αυτό το σύστημα; Αφού και πάλι δεν θα μπορεί η μειοψηφία να επηρεάσει;
Πιο απλό είναι να δεχτούμε ότι ο εκλογικός μας νόμος σχεδιάστηκε έχοντας κατά νου ένα κόμμα που θα παίρνει 40+% και την αξιωματική αντιπολίτευση στο 35+%, κατ’ελάχιστον. Οι συνθήκες έχουν αλλάξει, το μπόνους χρειάζεται μείωση.
Ξέχασα να το σχολιάσω αυτό: από πού προκύπτει κάτι τέτοιο; 300 ήταν οι βουλευτές πριν, 300 θα είναι και μετά.
50 παραπάνω της αντιπολίτευσης μωρέ. Τι κερδίζουμε με αυτό το σύστημα; Cui bono, πλην των 50 που θα πάρουν τις έδρες που πήγαιναν στο μπόνους;
Χριστιανό βουλευτή στην Κομοτηνή! :-Ρ