Στις 12 Σεπτεμβρίου 2013 διεξήχθη στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής (στο εξής „Επιτροπή“) η σχετική ψηφοφορία για το σχέδιο νόμου “Νέος Κώδικας Δικηγόρων” (στο εξής “Κώδικας“, ήδη Ν. 4194/2013). Η σχετική διαδικασία αφορά στην ψήφιση του Κώδικα από την Επιτροπή πριν από την παραπομπή του στην Ολομέλεια. Η διαδικασία της ψηφοφορίας, κυρίως η διεξαγωγή της, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις.
Η διαδικασία ψήφισης του Κώδικα
Η αρμοδιότητα κίνησης της νομοθετικής διαδικασίας ανήκει στη Βουλή και στην Κυβέρνηση (άρ. 73 παρ. 1 Συντάγματος). Μπορεί έτσι να ασκηθεί είτε από τον καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργό (με την κατάθεση νομοσχεδίου) είτε από έναν ή περισσότερους μαζί βουλευτές (με την κατάθεση πρότασης νόμου).
Οι νόμοι ψηφίζονται είτε από την Ολομέλεια της Βουλής είτε από τις αρμόδιες διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτροπές.
Μετά τη συζήτηση και την ψήφιση του νομοσχεδίου στην αρμόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, ακολουθεί η εισαγωγή του στην Ολομέλεια σε μία μόνο συνεδρίαση και η ενιαία συζήτηση και ψήφισή του (άρ. 72 παρ. 4 Συντάγματος και άρ. 108 παρ. 7 Κανονισμού της Βουλής, βλ. και Κωνσταντίνου Χ. Χρυσόγονου: “Συνταγματικό Δίκαιο”, 2003. Αναλυτικά και στην ιστοσελίδα της ελληνικής Bουλής).
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, για να είναι έγκυρη η ψηφοφορία της Επιτροπής (αναφορικά με την παρούσα διαδικασία ψήφισης του Κώδικα), πριν εισαχθεί στην Ολομέλεια το νομοσχέδιο, απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων που δεν μπορεί να είναι μικρότερη των δύο πέμπτων του συνολικού αριθμού των μελών της Επιτροπής (άρ. 39 παρ. 5):
Ψηφοφορίες Και Αποφάσεις
1. H φανερή ψηφoφoρία στις επιτρoπές γίνεται μόνo με ανάταση τoυ χεριoύ.
2. Σε περίπτωση ισoψηφίας επαναλαμβάνεται η ψηφoφoρία και μετά νέα ισoψηφία η διάταξη ή τo ζήτημα πoυ τέθηκε σε ψηφoφoρία απoρρίπτεται.
3. Oι επιτρoπές απoφασίζoυν με απόλυτη πλειoψηφία των παρόντων, η oπoία δεν μπoρεί να είναι μικρότερη από τo ένα τρίτo (1/3) τoυ όλoυ αριθμoύ των μελών τους.
4. Σε περίπτωση πoυ δεν υπάρχει o απαιτoύμενoς ελάχιστoς αριθμός Boυλευτών για να ληφθεί απόφαση o Πρόεδρoς της επιτρoπής μπoρεί να διακόψει τη συνεδρίαση για δύo ώρες. Mετά την επανάληψη της συνεδρίασης η επιτρoπή απoφασίζει με απόλυτη πλειoψηφία των παρόντων, η oπoία δεν μπoρεί να είναι μικρότερη από τo ένα τέταρτo (1/4) τoυ όλoυ αριθμoύ των μελών της.
5. Οι διαρκείς επιτροπές όταν ασκούν νομοθετικό έργο κατά το άρθρο 70 παρ. 2 του Συντάγματος αποφασίζουν με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τα 2/5 του όλου αριθμού των μελών τους.
Υπάρχουν δε και άλλες μορφές νομοθετικής διαδικασίας, που καλούνται συνοπτικές, γιατί συντομεύουν κατά πολύ τον χρόνο συζήτησης και ψήφισης ενός νομοσχεδίου.
Συνοψίζοντας: πριν την παραπομπή του Κώδικα στην Ολομέλεια και για να είναι έγκυρη η ψηφοφορία απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, που δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 2/5 του όλου αριθμού των μελών της Επιτροπής, δηλαδή, στη συγκεκριμένη Επιτροπή, που έχει 31 μέλη, θα έπρεπε να ψηφίσουν θετικά 13 Βουλευτές.
Στην προκείμενη περίπτωση
Μετά την κατάθεση των απόψεων των εκπροσώπων και των εισηγητών, ως ορίζει ο Κανονισμός της Βουλής, ο Πρόεδρος κ. Βιρβιδάκης (Ν.Δ.) άρχισε με την ψηφοφορία επί των άρθρων του Κώδικα. Παρόντες ήταν, πέραν του Προέδρου και του αρμόδιου Υπουργού κ. Αθανασίου, 3 Βουλευτές: η κ. Τζάκρη (ΠΑΣΟΚ), η κ. Κωνσταντοπούλου (ΣΥΡΙΖΑ) και ο κ. Κεφαλογιάννης (Ν.Δ.).
Από την κ. Κωνσταντοπούλου (ΣΥΡΙΖΑ) διατυπώθηκαν επιφυλάξεις για τη νομιμότητα της διαδικασίας – ψηφοφορίας:
Κύριε Πρόεδρε, είμαστε τρεις άνθρωποι στην επιτροπή. Έτσι θα γίνει η ψηφοφορία του Κώδικα περί Δικηγόρων;
Ο Πρόεδρος της Βουλής απάντησε:
Θα γίνει η ψηφοφορία ένα – ένα τα άρθρα, για να είμαστε τυπικά εντάξει.
Η ένσταση της κας Κωνσταντοπούλου σχετικά με την εγκυρότητα της διαδικασίας απορρίφθηκε από την Βουλή στις 17.09.2013. Ο Υπουργός αρνήθηκε αιτούμενος να απορριφθεί το αίτημα ως απαράδεκτο δεδομένου ότι δεν υπήρξαν αντιρρήσεις από τους εισηγητές της πλειοψηφίας στην Επιτροπή. Επίσης η συζήτηση στην Επιτροπή υπήρξε διεξοδική (διήρκησε 20 ώρες), δεν εκφράστηκαν επιφυλάξεις στην συνεδρίαση της δεύτερης ανάγνωσης, ενώ ο Υπουργός προέβη σε 27 αλλαγές που ζήτησαν οι Βουλευτές όλων των πτερύγων. Επικαλούμενοι την κοινοβουλευτική πρακτική, σύμφωνα με την οποία ισχύει η αρχή της δεδηλωμένης (= η κυβέρνηση οφείλει να έχει τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της απόλυτης πλειοψηφίας των Βουλευτών) και αφού κανένας εισηγητής κόμματος της πλειοψηφίας δεν δήλωσε ότι καταψηφίζει συγκεκριμένα άρθρα, οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, της ΔΗΜΑΡ και του ΚΚΕ αρνήθηκαν επίσης την ένσταση.
Αξιολόγηση της συγκεκριμένης διαδιακσίας
Γεγονός είναι ότι προηγήθηκε διεξοδική συζήτηση για τον Νέο Κώδικα και έγιναν δεκτές και οι προτάσεις περί τροποποιήσεων των Βουλευτών.
Ωστόσο η παράσταση 3 Βουλευτών σύμφωνα με τα όσα λέει ο Κανονισμός της Βουλής δεν επαρκεί. Ακόμη και αν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας παραμείνει το ίδιο, ακόμη και αν έχει επικρατήσει ως κοινοβουλευτική πρακτική (και) σε αυτή τη διαδικασία ψηφοφορίας η αρχή της δεδηλωμένης, εφόσον δεν έχει προβλεφθεί ούτε σύντμηση της διαδικασίας της ψηφοφορίας ούτε η ψηφοφορία προβλέπεται να γίνεται με άλλο τρόπο ρητώς από τον Κανονισμό της Βουλής, οι Βουλευτές οφείλουν να παρίστανται κατά τη διεξαγωγή της, όπως και ο Κανονισμός της Βουλής ορίζει. Αν ο Κανονισμός της Βουλής στο σημείο αυτό κρίνεται ξεπερασμένος και χρήζει τροποποίησης, θα πρέπει να εξετασθεί ξεχωριστά και να γίνει προσαρμογή του Κανονισμού της Βουλής. Μέχρι τότε όμως η διαδικασία θα πρέπει να διεξάγεται όπως προβλέπεται από τον Κανονισμό της Βουλής, δηλαδή με 13 και όχι με 3 Βουλευτές.
Αναλογιζόμενοι δε το πόσο ευάλωτος έχει καταστεί ο δημοκρατικός θεσμός την περίοδο αυτή, διαδικασίες που προβλέπονται για την κατοχύρωση του πολιτεύματος, όσο τυπικές και να φαίνονται, παρά ταύτα θα πρέπει να τηρούνται. Ειδάλλως, προκαλείται εύκολα και εύλογα στο εκλογικό σώμα η εντύπωση με την αναπαραγωγή αποσπασμάτων από τις συνεδριάσεις ότι οι εκπρόσωποί του δεν εκτελούν τα καθήκοντά τους επιμελώς. Κατόπιν δε των και σοβαρών αντιδράσεων που προκλήθηκαν στον εν λόγω επαγγελματικό κλάδο μετά τη δημοσίευση του νομοσχεδίου προβληματίζει ακόμη περισσότερο η απουσία των Βουλευτών.
Προς περαιτέρω σκέψη και προβληματισμό
Ερωτηματικά ανακύπτουν και από ένα εμαίλ που αναδημοσιεύθηκε από την ιστοσελίδα του περιοδικού unfollow σχετικά με την τροποποίηση του Κώδικα. Το θέμα αυτό ανέκυψε και ως ζήτημα κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής την 12.09.2013 (λεπτά από 69:11 έως 75:23, 77:53 έως 78:45, 161:48).
Το εμαίλ, το οποίο έχει συνταχθεί στα αγγλικά και έχει ως αποδέκτες μεταξύ άλλων στελέχη των υπουργείων Δικαιοσύνης και Οικονομικών καθώς και μέλη της Τρόικας, αναφέρεται σε ορισμένες παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου για τον νέο Κώδικα. (βλ. και δημοσίευμα της Καθημερινής από της 21.09.2013 σχετικά με τους όρους εκταμίευσης της υποδόσης 1 δισ. ευρώ και την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων όρων μεταξύ των οποίων και ο Νέος Κώδικας).
Αποτελεί λοιπόν πρωτοβουλία της Κυβέρνησης η τροποποίηση του Κώδικα ή είναι επιβολή της Τρόικας; Κατά πόσο συνάδει αυτό με την εθνική κυριαρχία και αυτοδυναμία ενός δημοκρατικά -κατοχυρωμένου τουλάχιστον συνταγματικά- κράτους πρέπει να τεθεί υπό συζήτηση. Όπως και ιδιαίτερης συζήτησης χρήζει γενικά και το εξής: ο δανειστής δικαιούται να έχει λόγο στη διαχείριση των χρημάτων που δάνεισε, πότε όμως οι όροι που επέβαλε αρχίζουν να προσβάλλουν την εθνική κυριαρχία ενός κράτους και ιδιαίτερα όταν μιλάμε για δημοκρατικά κράτη;
Καταρχάς, καλωσορίζουμε την Θεανώ στην ομάδα! :-)
Το ζήτημα με το περίφημο βιντεάκι όπου πρωταγωνιστεί η Κωνσταντοπούλου με είχε απασχολήσει και μένα, αλλά δεν έδωσα συνέχεια.
Και δεν έδωσα συνέχεια, γιατί πολύ απλά δεν ήθελα να συμβάλω στην αυτοδιαφήμιση της Κ. μέσω της μετατροπής της Βουλής στο προσωπικό της τσίρκο.
Για το ίδιο ζήτημα ουσιαστικά είχα σχολιάσει κάποια πράγματα εδώ. Από εκεί αντιγράφω:
Όλα τα παραπάνω εφαρμόζονται κατ’ αναλογίαν και εδώ.
Διαπιστώθηκε η απαρτία στην αρχή της συνεδρίασης. Οι κοιν. εκπρόσωποι δήλωσαν τις θέσεις των κομμάτων τους, από τις οποίες κανείς δεν διαφοροποιήθηκε. Έγινε μια εξαντλητική διαδικασία, αλλά και ουσιαστική, υπό την έννοια ότι έγιναν δεκτές αλλαγές στον Κώδικα.
Ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα της Κ.; Υποστηρίζει π.χ. ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε την ψηφοφορία; Η ίδια, που καίγεται τόσο πολύ για την τήρηση του Κανονισμού, γιατί δεν ψήφισε με ανάταση της χειρός, όπως λέει ο Κανονισμός; [είναι τάχα η ψήφος της άκυρη επειδή δεν τηρήθηκε ο Κανονισμός με υπαιτιότητά της;] Με ποιο δικαίωμα αναφωνεί “ποιος ψηφίζει ναι;”; Αυτοδιωρίστηκε και Προεδρεύουσα τώρα;
Λοιπόν, για να σοβαρευτούμε. Η Βουλή αποφασίζει κυρίαρχα αν υπήρξε απαρτία και απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων. Η απόφασή της αυτή είναι απρόσβλητη. Ο Κανονισμός εφαρμόζεται κατά τα κοινοβουλευτικά έθιμα: ό,τι έγινε στην επιιροπή, γίνεται εδώ και δεκαετίες και στην Ολομέλεια.
Και καλώς γίνεται. Η Κ. έχει ζωηρή την θύμηση των γ.σ. στην Νομική, τότε που δεν ανήκε βέβαια στην φοιτητική παράταξη του ΣΥΝ. Στις θρυλικές αυτές γ.σ. το νόημα δεν ήταν η συζήτηση, αλλά ο φοιτητικοσυνδικαλιστικός τακτικισμός της άκρας αριστεράς, ήτοι η επιδίωξη να κρατήση η γ.σ. 5-6-7 ώρες, να βαρεθούν και να φύγουν οι λιγώτεροι φανατικοί φοιτητές, τους οποίους δεν ήλεγχαν, (ή να πάνε στα μαθήματα του απογεύματος, απίστευτο!), ώστε στο τέλος οι φανατικοί να σχηματίσουν τάχα πλειοψηφία.
Ε, λοιπόν όχι. Όταν το ίδιο το ΚΚΕ καταγγέλλει αυτήν την παράσταση της Κ., όταν η Κ. φτάνει στο σημείο να κατηγορή το Προεδρείο για νόθευση των πρακτικών, κάτι άλλο συμβαίνει. Συμβαίνει ότι η Κ. χρησιμοποιεί ένα άκρο τυπικισμό, κατά παραγνώριση της κοινοβουλευτικών εθίμων δεκαετιών, για να φιλοτεχνήση την προσωπική της εικόνα της μαχητικής, αυστηρής προμάχου των θεσμών και να κολακεύση το αντικοινοβουλευτικό εσωκομματικό της ακροατήριο.
(Διαβάστε απλώς τα σχόλια κάτω από το βίντεο στο γιουτιούμπ).
Δεν προφυλάσσει τους θεσμούς. Κάνει ακριβώς το αντίθετο.
Σχετικά με το ζήτημα του εμαιλ:
Η νομοπαραγωγική διαδικασία περιλαμβάνει πολλά στάδια και πολλούς εμπλεκόμενους. Η εκτελεστική λειτουργία, διαμορφώνοντάς το σχέδιο νόμου, ερωτά όποιον επιθυμεί και συμβουλεύεται όποιον θέλη. Η τελική απόφαση ανήκει πάντα στην Βουλή.
Το Ανφόλοου προβληματίζεται επειδή η Κυβέρνηση συνεργάστηκε με τον Χ και όχι με τον Ψ. Αν π.χ. ζητείτο η γνώμη του ΔΣ του Καράκας ή του Σλαβόι Ζίζεκ, ίσως να μην είχαν πρόβλημα. Με ποιους θα συνεργαστή όμως κάθε Κυβέρνηση είναι δική της επιλογή. Όχι του Ανφόλοοου.
[Βέβαια, ένα περιοδικό που εξύβρισε συνολικά τον ελληνικό λαό ως κότες, επειδή έχασε το κόμμα τους, είναι λογικό να αξιοί το ίδιο να αποφασίζη για τέτοια θέματα αντί για την υπεύθυνη κυβέρνηση της χώρας]
Σημειωτέον ότι, όπως προκύπτει από το επίμαχο εμαιλ, το ύφος είναι εκείνο μιας ισότιμης και καλόπιστης επαγγελματικής συνεργασίας. Δεν πρόκειται ούτε για Ντικτάτ ούτε για απαιτήσεις. Τους ζητήθηκε η γνώμη τους και την λένε.
Περαιτέρω, ίσως θα έπρεπε κάποιος να πη στο Ανφόλοου ότι υπάρχουν νομοθετήματα, οι πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις, τα οποία είναι εξ ολοκλήρου γραμμένα από κακούς ξένους και επί των οποίων η Βουλή καλείται να αποφανθή χωρίς να δύναται να τροποποιήση το παραμικρό.
Αυτό οπωσδήποτε είναι ένα θέμα. Κάπου υπάρχει ένα όριο. Δεν είναι όμως αυτό που νόμισε το Ανφόλοου.
εντωμεταξυ εγω μολις τωρα καταλαβα οτι το κειμενο δεν ειναι του αθανασιου :)
Γεια σου Θεανω.
Προτού μιλήσουμε καλά καλά για τσίρκο της ΖΚ, έσπευσε να μας επιβεβαιώση εμπράκτως με την παράστασή της έξω από την ΕΡΤ.