Σε δύο κοινωνίες, Α και Β, υπάρχουν δύο κοινωνικές τάξεις, οι Πλούσιοι και οι Φτωχοί. Και στις δύο κοινωνίες οι Φτωχοί είναι καθ’ όλα όμοιοι (ΦΑ = ΦΒ): έχουν ίσα εισοδήματα και πλούτο, ίση κοινωνική κινητικότητα, ίση τεκνοποιία, ίσα κοινωνικά επιδόματα κ.τ.τ. Η διαφορά τους έγκειται στους Πλουσίους, δεδομένου ότι στην κοινωνία Α οι Πλούσιοι είναι 5 φορές πιο πλούσιοι από τους Πλουσίους της κοινωνίας Β (ΠΑ = 5ΠΒ). Σε ποια κοινωνία από τις δύο θα προτιμούσατε να ζήτε, υπό το πέπλο της άγνοιας; Στην κοινωνία Α, την Υπερπλουσία, ή στην κοινωνία Β, την Υποπλουσία;
Επειδή κάθε ορθολογικός παρατηρητής είναι αδιάφορος μεταξύ Α και Β, αν είναι Φτωχός (ΦΑ = ΦΒ), προτιμά όμως κατά πολύ την Α έναντι της Β, αν είναι Πλούσιος (ΠΑ >> ΠΒ), έπεται ότι η μόνη ορθολογική απάντηση είναι: προτιμώ να ζω στην Υπερπλουσία φυσικά.
Για να το προχωρήσουμε λίγο.
Επειδή ισχύει ταυτόχρονα ΦΑ = ΦΒ και ΠΑ = 5ΠΒ, έπεται ότι στην κοινωνία Α παρατηρείται πενταπλάσιος δείκτης ανισότητας παρά στην κοινωνία Β ή, διαφορετικά, η κοινωνία Α είναι πέντε φορές πιο άνιση από την κοινωνία Β. Αλλιώς, η απόσταση Πλουσίων και Φτωχών στην Υπερπλουσία είναι ένα πραγματικό χάσμα. Το ερώτημα λοιπόν είναι τώρα: ποια από τις δύο κοινωνίες είναι δικαιότερη, όπως τις κρίνει ένας εξωτερικός παρατηρητής, η Υπερπλουσία ή η Υποπλουσία;
Εδώ οι περισσότεροι θα απαντήσουν ότι δικαιότερη είναι η ολιγώτερο άνιση Υποπλουσία, κι ας είναι συνολικά και λιγώτερο πλούσια.
Είναι όμως συνεπείς μεταξύ τους αυτές οι δύο απαντήσεις; Ή μήπως ενέχουν λογικό σφάλμα; Ο συνδυασμός των απαντήσεων [Α,Β] δεν μας λέει κατ’ ουσίαν ότι ο απαντητής προτιμά να ζη σε μια αδικώτερη κοινωνία;
Μπορούμε να τανύσουμε ακόμη περισσότερο τα δεδομένα του προβλήματος. Έστω τώρα η Πανυπερπλουσία κοινωνία Γ, όπου οι Πλούσιοι είναι όχι 5, αλλά 100 φορές πλουσιώτεροι από τους Πλουσίους της κοινωνίας Β, της Υποπλουσίας (και άρα 20 φορές περισσότερο από τους Πλουσίους της κοινωνίας Α, της Υπερπλουσίας). Τώρα η ένταση ανάμεσα στο ζεύγος απαντήσεων [Γ,Β] γίνεται ακόμη πιο έντονη, διότι αφενός μεν μια κοινωνία όπου κυκλοφορεί τόσος πλούτος είναι μια κοινωνία που προτιμάται ορθολογικά από την πολύ φτωχότερή της πολύ εντονώτερα, ωστόσο γίνεται όλο και πιο δύσκολο να υποστηριχθή ότι μια τόσο μεγάλη ανισότητα είναι δίκαιη.
Κάπου εδώ υπάρχει ένα σφάλμα νομίζω. Είτε δεν είναι ορθολογικό να θες να ζήσης στην κοινωνία του μείζονος πλούτου, γιατί ο πλούτος αυτός συνεπάγεται άδικη ανισότητα, είτε δικαιότερη είναι πράγματι η πιο άνιση κοινωνία, και μάλιστα ανεξαρτήτως μεγέθους της ανισότητας.
Διαλέξτε πιο από τα δύο αυτά συμπεράσματα σάς φαίνεται πιο δύσπεπτο.
Για μένα το θέμα της “δικαιότητας” στην κατανομή πλούτου δεν είναι τόσο σημαντικό. Ιδιαίτερα μάλιστα αφού ΦΑ = ΦΒ.
Το θέμα είναι πως επηρεάζει η ανισοκατανομή την εξέλιξη της κοινωνίας. Δλδ αν το δούμε το θέμα στατικά μπορεί να είναι προτιμότερη η κοινωνία Β, αν το δούμε όμως δυναμικά ίσως και όχι.
Το πρόβλημα είναι πως οι πλούσιου τείνουν να ξεκόβονται απ την υπόλοιποι κοινωνία με ταχύτητα ευθέως ανάλογη με το τετράγωνο του διαφορικού πλούτου τους. Ζούν αλλού, πάνε σε άλλα σούπερ μάρκετ, τα παιδιά τους πάνε σε άλλα σχολεία, σε άλλα πανεπιστήμια, σε άλλα κλαμπάκια και γενικά δημιουργείται μια άλλη νέα κοινωνία μέσα στην αρχική κοινωνία η οποία βλέπει τον κόσμο αλλιώς, έχει τελείως άλλα συμφέροντα και σιγά σιγά χάνει και την οποιαδήποτε αίσθηση του “συμπάσχειν” (το λέω με την έννοια του αγγλικού empathy) για τους “άλλους” και τα βάσανά τους. Και κάπου εκεί καταφθάνει ο Μάρξ μαινόμενος.
Άρα τι απαντάς στα δύο ερωτήματα;
Δεν μπορώ να απαντήσω γιατί μου δίνεις έναν κόκο πληροφορίας και κατα τα λοιπά κυριαρχεί το πέπλο άγνοιας. Αν πρέπει σώνει και καλά να απαντήσω η καλύτερη στρατηγική θα είναι να ρίξω ένα κέρμα.
Δως μου κι άλλη πληροφορία και ίσως έχω αρκετά για να τολμήσω να σου απαντήσω :)
Ε, τι να λέμε. Το προφανές σφάλμα είναι να θεωρείς ότι είναι αποδεκτό “μοντέλο” ανθρώπινης συμπεριφοράς το να είσαι εγωιστικό τομάρι με μόνο κριτήριο βελτιστοποίησης τον ατομικό σου πλούτο, να έχεις δηλαδή εσωτερικεύσει την βλακώδη απλοποιητική παραδοχή του homo economicus, μια παραδοχή που έγινε αποκλειστικά για να διευκολύνει κάποιους μαθηματικούς υπολογισμούς και να τη θεωρείς ότι όντως έτσι λειτουργούν οι άνθρωποι.
Τα στοιχεία όλων των ερευνών, κάθε χρόνο, δείχνουν ότι κοινωνίες με μικρότερες ανισότητες λειτουργούν καλύτερα και μεγιστοποιούν την ανθρώπινη ευτυχία. Προφανώς θα προτιμούσα να ζω στην υποπλουσία κοινωνία.
Απο περιέργεια, υπάρχει ηθικό σύστημα/ηθική θεωρία που θεωρεί την τεράστια ανισότητα δίκαιη; Μόνο οι rednecks του prosperity gospel έχω ακούσει να έχουν τέτοιες αντιλήψεις, αλλά δε θεωρώ την απατεωνία αυτή ηθική θεωρία, όπως δε θεωρώ ότι προκύπτει συνεκτική ηθική θεωρία από τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις της Μαφίας.
Ευχαριστούμε για την συμμετοχή σου.
1. Ο κυνισμος δεν κατατάσσει κάποιον αυτονόητα και ως …κυνικό φιλόσοφο.
2. Οι μαθηματικοί υπολογισμοί είναι απλά χρήσιμοι για τη διαπίστωση των ανισοτήτων. Τα υπόλοιπα (προτάσεις), θα πρέπει να τα αφήνουμε στους ειδικούς.
3. Εάν θεωρείς πως οι κοινωνίες είναι δύο (και όχι μια), τότε καλύτερα να μετοικήσουν κάποιοι σε άλλο πλανήτη. Φυσικά, ευκολότερο είναι να το κάνουν οι λιγότεροι και εκλεκτότεροι. Ο Elon Musk ήδη ετοιμάζει τη λύση, αλλά είναι σίγουρο ότι σύντομα θα προκύψουν και άλλα …ταξιδιωτικά γραφεία (ανταγωνιστές)!
4. Πάντως, ο κρατικός καπιταλισμός της Κίνας έχει καταφέρει να κυριαρχεί με περισσότερες από 2 διαιρετικές τομές της κοινωνίας: “…Chinese percentiles have four times as many people so if we were to define income fractiles to contain the same number of people (and thus to divide Chinese population into approximately 400 fractiles)…”.
5. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα σας έβλαπτε καθόλου να μελετήσετε και την ιστορική βάση των οικονομικών ανισοτήτων, διαβάζοντας π.χ. λίγο Milanovic (http://glineq.blogspot.gr/2018/02/how-is-world-ruled.html, https://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/LIS%20Center/nature_final.pdf, https://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/LISCenter/milanovic_final2.pdf) ή λίγο Vries (https://www.amazon.com/Escaping-Poverty-Origins-Modern-Economic/dp/3847101684) ή ακόμη και λίγο Saez (https://eml.berkeley.edu/~saez/).
Ευχαριστούμε και για την δική σου συμμετοχή.
Μου φαίνεται λανθασμένος ο ισχυρισμός ότι “κάθε ορθολογικός παρατηρητής είναι αδιάφορος μεταξύ Α και Β, αν είναι Φτωχός”. Στην κοινωνία Α η ευημερία που απολαμβάνει ένας Φτωχός έχοντας στη διάθεσή του του ίδιους πόρους με έναν Φτωχό της κοινωνίας Β είναι μεγαλύτερη, καθώς ο Φτωχός της κοινωνίας Β έχει μεγαλύτερη δυσκολία να προσποριστεί τα προς το ζήν αναγκαία. Νομίζω ότι θα βρεθεί με καλή συντροφιά όποιος δε διαφωνήσει με εκείνον που έκρινε ότι “By necessaries I understand not only the commodities that are indispensable for the support of life, but whatever the custom of the country renders it indecent for creditable people, even of the lowest order, to be without”.
ΥΓ. Μιας και αναφέρθηκε ήδη στα σχόλια ο Μιλανοβιτς, λινκάρω εδώ ένα ποστ του με περισσότερο ανεπτυγμένο το σχετικό επιχείρημα.
Ενστασις κυριοι! Δεν υπαρχουν μονο “πλουσιοι” και “πτωχοι”, υπαρχει και η Μεσαια Ταξη!
https://m.youtube.com/watch?v=GXrgc-akBGE