Month: November 2008

Η πρόσφατη οικονομική κρίση και η ταύτισή της με την περίφημη ελεύθερη αγορά έχει οδηγήσει πολλούς στο συμπέρασμα ότι μπορεί πλέον να ειπωθεί με ασφάλεια πως ο φιλελευθερισμός απέτυχε. Η πορεία του επιχειρήματος μοιάζει να είναι η εξής: η οικονομική κρίση αποδεικνύει ότι η ελεύθερη αγορά απέτυχε και, εφόσον η τελευταία αποτελεί τη βασικότερη πλατφόρμα του φιλελευθερισμού, συνεπάγεται ότι και ο τελευταίος απέτυχε. Για τους σκοπούς του κειμένου δεν σκοπεύω να ασχοληθώ καθόλου με την αφετηρία του επιχειρήματος – δεν σκοπεύω, δηλαδή, να αρνηθώ την αποτυχία της ελεύθερης αγοράς. Αρνούμαι, όμως, το δεύτερο μέρος του συλλογισμού: η όποια αποτυχία της ελεύθερης αγοράς του δεύτερου μισού του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα δεν συνεπάγεται απαραιτήτως αποτυχία του πολιτικού φιλελευθερισμού.

Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι μια θεωρία που πρωτοεμφανίστηκε με αμφίεση ωφελιμιστική. Ο ωφελιμισμός ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στους κύκλους της διανόησης του 19ου αιώνα και ο Mill βιάστηκε να ξεκαθαρίσει νωρίς στο On Liberty ότι παραιτείται κάθε πλεονεκτήματος που θα του έδινε η εξάρτηση από ένα “θεωρητικό δικαίωμα”. Ο φιλελεύθερος ωφελιμισμός έδωσε στην πορεία τη θέση του σε δικαιωματοκρατικές θεωρίες που κινήθηκαν -και κινούνται- γύρω από την έννοια της προσωπικής αυτονομίας. Το δικαίωμα -ή η ανάγκη για τους ωφελιμιστές- του ώριμου ανθρώπου στην προσωπική αυτονομία (στο εξής αυτονομία) συνεπάγεται, χωρίς αμφιβολία, και κάποιο βαθμό οικονομικής ελευθερίας. Ο αυτόνομος άνθρωπος είναι, μεταξύ άλλων, ελεύθερος να επιλέγει το επάγγελμά του, να διαχειρίζεται την περιουσία και τους πόρους του κοκ. Πρόκεται, όμως, για μία ελευθερία που υπηρετεί το γενικότερο σκοπό που δεν είναι άλλος από το να είμαστε εμείς -και όχι κάποιος τρίτος- οι βασικοί συγγραφείς του βιβλίου της ζωής μας έτσι ώστε στο τέλος της να μπορούμε να πούμε ότι πράγματι, σε γενικές γραμμές, ζήσαμε όπως επιλέξαμε, τηρουμένων των αναλογιών.

Η πολυσυζητημένη “αποθέωση” της ελεύθερης αγοράς και η σταδιακή τοποθέτησή της στο επίκεντρο πολιτικών θεωριών που επικράτησε να αποκαλούνται φιλελεύθερες αφορά κατ’ εξοχήν τον λεγόμενο “νεοφιλελευθερισμό”, τον αμερικανικής κοπής (δεξιό) ελευθερισμό δηλαδή.

Read moreΠερί αποτυχίας του φιλελευθερισμού

Δεκάδες ρηξικέλευθες επιχειρήσεις στον τομέα της Information Technology γεννήθηκαν από νεαρά άτομα σε εξαιρετικά «ταπεινές» συνθήκες. Πολλές δεν τις ακούσαμε ποτέ καθότι εξαγοράστηκαν ή απέτυχαν νωρίς, άλλες τις γνωρίζουμε ως σημεία αναφοράς του επιχειρηματικού οίστρου της νέας- πλέον όχι τόσο- και προσοδοφόρας αγοράς που ακούει στο όνομα ηλεκτρονικοί υπολογιστές και παρελκόμενα (λογισμικό, περιφερειακά, κλπ).

Αρχέτυπο της επιτυχίας που ξεκίνησε σ’ένα απλό γκαράζ: η Hewlett-Packard. O καλιφορνέζικος κολοσσός της IT δεν ήταν πάντα η blue chip επιχείρηση που βλέπουμε σήμερα. Ξεκίνησε σ’ένα γκαράζ από δύο απόφοιτους του Stanford, τον William Hewllett και τον David Packard. Άλλες ακολούθησαν, πολλές φορές με τα ίδια ισχνά μέσα δημιουργώντας έναν πυρήνα εταιρειών που δραστηριοποιείται στα ηλεκτρονικά, γνωστό σήμερα ως Silicon Valley.

Τα τελευταία χρόνια η IT industry συνεχίζει την εξέλιξή της προσφέροντας κυρίως αποκεντρωμένες υπηρεσίες λογισμικού. Πλέον δεν είναι τόσες πολλές οι επαναστατικές ιδέες που περιμένουμε απ’το hardware όσο απ’το software και τις εφαρμογές του. Σύγχρονα παραδείγματα είναι η Google (που ιδρύθηκε μόλις 10 χρόνια πριν) και το Facebook (ξεκινώντας πριν 4). Εταιρείες που βασίστηκαν στις προφητικές ιδέες λίγων ατόμων με ελάχιστα μέσα με σκοπό να προσφέρουν μια νέα επαναστατική υπηρεσία εκμεταλλευόμενοι την παγκόσμια διάδοση ιδεών που προσφέρει το συνεχώς εξελισσόμενο Διαδίκτυο.

Εκατοντάδες τέτοιες ιδέες έχουν ξεκινήσει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια που το Internet έχει μπει σιγά σιγά στις ζωές όλων. Οι περισσότερες δεν πέρασαν το πρώτο στάδιο [της αποδοχής απ’το κοινό] είτε γιατί δεν ήταν αρκετά καλές είτε γιατί ίσως ερχόντουσαν πριν απ’τον καιρό τους. Λίγες όμως κατάφεραν να βρουν χρηματοδότηση και να διαδοθούν, δημιουργώντας τα αγαπημένα μας sites όπως σήμερα τα γνωρίζουμε και προσφέροντας δυναμικές υπηρεσίες σε άλλους τομείς. Ποιός σήμερα δεν χρησιμοποιεί έστω μία υπηρεσία του Google; Πόσοι δεν κοινωνικοποιούνται στο Facebook ή στο MySpace;

Πού βρισκόμαστε όμως εμείς ως Έλληνες στο παραπάνω παιχνίδι; Ο λαός μας παραδοσιακά ξιπάζεται πως βγάζουμε/εξάγουμε μυαλά αλλά δεν έχουμε τα κονδύλια να εφαρμόσουμε τις καλύτερες ιδέες μας. Πόσοι είναι οι Έλληνες που κατάφεραν να ξεχωρίσουν (σ’ένα γκαράζ ή ένα διαμέρισμα) οπλισμένοι απλά με μια καλή ιδέα κι έναν υπολογιστή;

Read moreAskMarkets. Τα παιδιά του «δικού μας» γκαράζ.

Αντιλαλεί η ιστολογοσύνη αυτές τις ημέρες από την κορύφωση του αγώνα των κρατουμένων, την απεργία πείνας και τον πρώτο νεκρό. Η συμπαράσταση πολλή, όχι μόνο από τους συνήθεις αλληλέγγυους ή τους κατ’ επάγελμα απέναντι.

Τα αιτήματα των κρατουμένων μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες: αιτήματα οντικά και αιτήματα κανονιστικά. Τα πρώτα ζητούν την αλλαγή μιας πραγματικής κατάστασης, τα δεύτερα την αλλαγή ενός νόμου. Τα περισσότερα από τα πρώτα είναι είτε αυτονόητα, πράγμα τρομακτικό, είτε επιπέδου έκθεσης λυκείου. Τα δεύτερα είναι σχεδόν όλα άδικα. Δεν μπορώ να τα σχολιάσω στην κυρίως ανάρτηση αναλυτικά, αλλά θα ήθελα απλώς να σκεφτούμε και κάποια άλλα πράγματα.

Προτείνω λοιπόν το εξής πλαίσιο αγώνα:

– Κατασκευή νέων καταστημάτων κράτησης.

Παραδόξως κανείς από τους ευαίσθητους υποστηρικτές του αγώνα των κρατουμένων δεν βλέπει (ή υποκρίνεται ότι δεν βλέπει) το προφανές: η μεγάλη πλειοψηφία των προβλημάτων για όλους, κρατούμενος και προσωπικό, έχει την ρίζα της στην δραματική ανεπάρκεια των χώρων κράτησης. Οι φυλακές μας είναι στην πλειοψηφία τους παμπάλαιες και απελπιστικά μικρές. Τα γεγονότα είναι απλά και πεισματάρικα: το έγκλημα ανέβηκε εντυπωσιακά στις δεκαετίες του 90 και του 00 και ωδήγησε το σύστημα πέρα από τις αντοχές του. Πρέπει να σταματήσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε και να δούμε ότι, επειδή όπου ανοίγει, ένα σχολείο κλείνει μια φυλακή, δεν συνεπάγεται απαραίτητα και το αντίστροφο. Ποιος όμως θα έχη το θάρρος να ζητήση την κατασκευή νέων καταστημάτων κράτησης στην πόλη του; Εδώ σας θέλω, κάβουρες…

Read moreΠερί του σωφρονιστικού