Επτά άβολες αλήθειες για το προσφυγομεταναστευτικό

Για την συνεχιζόμενη προσφυγομεταναστευτική κρίση, που μετά το όρος του 2015 παρουσίασε κοιλάδες μέχρι σήμερα, οπόταν νέες οροσειρές αρχίζουν να διαφαίνωνται, έχουμε γράψει στο συνΙστολόγιο εδώ και εδώ και εδώ.

Ήρθε τώρα η ώρα για κάποιες παρατηρήσεις ποτισμένες με λίγη αναδρομική σοφία. Προκαταρκτικά, χρησιμοποιώ εδώ τον όρο “προσφυγομετανάστες” με διπλή σημασία: αφενός μεν ως παρατακτικό σύνθετο, ήτοι πρόσφυγες + μετανάστες, για τον λόγο ότι, αντιθέτως μάλλον με ό,τι γενικά πιστεύεται, ένα μεγάλο ποσοστό όσων εισέρχονται λάθρα στην Ελλάδα δεν είναι Σύροι πρόσφυγες, αλλά μετανάστες από άλλες χώρες. Και αφετέρου, διότι ο πρόσφυγας μπορεί καθ’ οδόν να μεταβληθή σε μετανάστη, ούτε είναι πάντοτε σαφές χωρίς ενδελεχή έρευνα αν βρισκόμαστε ενώπιον ενός πρόσφυγα ή ενός μετανάστη.

1. Η Τουρκία αποτελεί ασφαλή χώρα υπό την έννοια του δικαίου διεθνούς προστασίας.

Σύμφωνα με το άρ. 56 παρ. 1 Ν. 4375/2016:

Μια χώρα θεωρείται ως ασφαλής τρίτη χώρα για ένα συγκεκριμένο αιτούντα, όταν πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια: α. δεν απειλούνται η ζωή και η ελευθερία του λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, ή πολιτικών πεποιθήσεων, β. η χώρα αυτή τηρεί την αρχή της μη επαναπροώθησης, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, γ. δεν υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης για τον αιτούντα κατά το άρθρο 15 του Π.δ. 141/2013, δ. η χώρα αυτή απαγορεύει την απομάκρυνση κάποιου σε χώρα όπου κινδυνεύει να υποστεί βασανιστήρια ή σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο, ε. υπάρχει η δυνατότητα να ζητηθεί το καθεστώς του πρόσφυγα και, στην περίπτωση που ο αιτών αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, να του χορηγηθεί προστασία σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης και στ. ο αιτών έχει σύνδεσμο με την εν λόγω τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο για αυτόν να μεταβεί σε αυτή.

Όλα αυτά τα κριτήρια πληρούνται στην περίπτωση της Τουρκίας. Η Τουρκία αυτήν την στιγμή στεγάζει, διατρέφει και περιθάλπει, με την χρηματοδότηση διεθνών οργανισμών, πάνω από 3,5 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Βρίσκονται υπό την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, καταγράφονται και παρακολουθούνται από την διεθνή κοινότητα. Κανένας πόλεμος δεν τους απειλεί. Εγκαταβιώνουν σε ένα κράτος μουσουλμανικό, όπως κατά συντριπτική πλειοψηφία είναι και οι ίδιοι, το οποίο γνωρίζει πρωτόγνωρη οικονομική ανάπτυξη εδώ και 15 χρόνια και το οποίο απέχει από τις κοιτίδες τους την μικρότερη δυνατή απόσταση από κάθε άλλη αντίστοιχη χώρα. Οποιαδήποτε περαιτέρω μετακίνησή τους αποτελεί πλέον μετανάστευση και όχι προσφυγιά.

Η τελευταία μου πρόταση ήταν κάπως σκληρή και θέλω να την μετριάσω. Πράγματι, όταν είχαμε δικτατορία, ο Καναδάς και η Σουηδία δεν έκατσαν να μετρήσουν πόσες ασφαλείς χώρες μεσολαβούσαν ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ίδιες, αλλά χορήγησαν γενναιόδωρα άσυλο στους λίγους πολιτικούς μας πρόσφυγες. Το ίδιο και οι αριστεροί πολιτικοί πρόσφυγες του εμφυλίου: κατανεμήθηκαν μεταξύ των χωρών που ακολουθούσαν την ιδεολογία τους και δεν φορτώθηκαν όλοι σε μία συνοριακή προς την Ελλάδα χώρα.

Τα παραδείγματα αυτά δείχνουν με ενάργεια αυτό που θέλω να πω. Οι σημερινοί Σύροι πρόσφυγες δεν είναι μια χούφτα, ώστε να μην ψιλολογούμε πού θέλουν να πάνε και πού είναι ήδη ασφαλείς, αλλά πολλά εκατομμύρια, τα οποία προστίθενται σε άλλα πολλά εκατομμύρια δυσαφομοίωτων και ανενσωμάτωτων μουσουλμάνων. Επιπλέον, η ΕΕ έχει ήδη συνολικά δεχθή περί το 1 εκατομμύριο προσφύγων, παραδόξως όμως όλοι κατηγορούν την ΕΕ και όχι πχ τις ΗΠΑ ή την Ιαπωνία, που δεν έχουν πράξει το παραμικρό. Περισσότεροι πρόσφυγες μπορούν να γίνουν δεκτοί μόνο επ’ αμοιβαιότητι, και μάλιστα διττή: και των λοιπών πλουσίων χωρών της Δύσης (δεν θα φορτώνεται μόνο η Ευρώπη τους πρόσφυγες!) και εντός της ΕΕ (δεν θα φορτώνωνται μόνο η Γερμανία, η Ιταλία και η Ελλάδα τους πρόσφυγες!).

Read moreΕπτά άβολες αλήθειες για το προσφυγομεταναστευτικό

Το καθήκον μας

Το 2015 εισήλθαν στην χώρα 856.723 πρόσφυγες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ φέτος έχουν ήδη εισέλθει περισσότεροι από 120.000. Η ροή προσφύγων δεν αναμένεται ν’ανακοπεί άμεσα. Το έργο της υποδοχής, περίθαλψης, καταγραφής και ξεπροβοδίσματος όλων αυτών των ανθρώπων είναι τιτάνιο. Θα ήταν τέτοιο ακόμη κι αν η χώρα δεν βρισκόταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Οι προκλήσεις οργάνωσης και συντονισμού του κρατικού μηχανισμού θα δοκίμαζαν ακόμη και την ικανότερη κυβέρνηση, πόσω δε μάλλον την παρούσα.

Οι εθελοντές τοπικών οργανώσεων, οι επαγγελματίες των μεγάλων ΜΚΟ, τα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, όλοι όσοι έχουν προσφέρει στην ανακούφιση της δυστυχίας των προσφύγων έστω και λίγο, αξίζουν συγχαρητηρίων1. Με τις ακάματες προσπάθειες τους καλύπτουν το κενό που αφήνει αφενός η αδυναμία των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο διαμοιρασμού των προσφύγων και αφετέρου η πάγια ανικανότητα της ελληνικής κυβέρνησης να διαχειριστεί οποιοδήποτε πρόβλημα. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν θέλουν να μείνουν στην χώρα. Είμαστε ο ενδιάμεσος σταθμός για τουλάχιστον 97.3% των εισερχομένων2. Οι πρόσφυγες συνωστίζονται στην Ελλάδα όχι γιατί θέλουν να την καταλάβουν, αλλ’επειδή δεν έχουν πώς αλλιώς να πάνε στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, που αποτελεί τον τελικό προορισμό τους.

Read moreΤο καθήκον μας

Η Ευρώπη ως φρούριο ή ως παιδική χαρά;

Πολύς λόγος έχει γίνει τελευταία για το θέμα των παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα, για την ελληνική πολιτική ασύλου, για την υποδοχή και κράτηση των επαναπροωθουμένων κ.λπ. Δικαίως. Οι μετανάστες που κομματιάζονται από νάρκες, οι λιμενικοί που βιαιοπραγούν σκαιά σε ανήμπορους ανθρώπους, τα λαμόγια εκατέρωθεν του Αιγαίου που αποκερδαίνουν το παντεσπάνι τους από τις οικονομίες μιας ζωής των μεταναστών, η κράτηση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όσων προορίζονται για απέλαση ή περιμένουν την εξέταση του αιτήματός τους, η στερεότυπη και αναιτιολόγητη απόρριψη όλων των αιτημάτων παροχής ασύλου είναι φαινόμενα βαθύτατα προσβλητικά για όλους μας.

Θέλω όμως να φωτίσω και μια άλλη οπτική, όχι απαραίτητα για να κάνω τον συνήγορο του διαβόλου, αλλά για να τεθή το ζήτημα στις σωστές του διαστάσεις. Δεν φτάνει ο καταγγελτικός λόγος, χρειάζεται και να εντοπίσουμε τον ένοχο και να υποδείξουμε λύσεις.

Σε πρώτη ματιά ο ένοχος είναι προφανής: το ελληνικό ο-θεός-να-το-κάνη-κράτος. Έτσι είναι, χωρίς καμία αμφιβολία και θα ήμουν ο τελευταίος που θα υπερασπιζόταν την ελληνική κρατική αποτελεσματικότητα σε οποιοδήποτε πεδίο προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων.

Είναι όμως μόνο έτσι;

Η Ελλάδα υποχρεούται από την ευρωπαϊκή πολιτική να επιτηρή και να αστυνομεύη τα θαλάσσια κυρίως σύνορά της. Είναι δηλαδή μια πολιτική που ασκείται όχι μόνον χάριν της δικής μας εθνικής κυριαρχίας, αλλά και της ευρωπαϊκής, τουλάχιστον των υπόλοιπων σενγκενικών χωρών. Εξού και η μερική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αυτής της πολιτικής. Η Ευρώπη ως φρούριο δεν υπήρξε μόνο δική μας απόφαση.

Read moreΗ Ευρώπη ως φρούριο ή ως παιδική χαρά;