καπνισμα

Επιτελους, ξεκιναει σημερα καθολικη απαγορευση του καπνισματος σε δημοσιους χωρους. Τα επιχειρηματα υπερ τα εχουμε δωσει συστηματικα και εκει μπορει να βρει κανεις απαντησεις στα περισσοτερα επιχειρηματα, σοβαρα ή σαχλα, που διατυπωνονται κατα της απαγορευσης.

Θα αφιερωσω ομως μια παρεκβαση δυο γραμμων να εκφρασω την απορια μου για ατομα, που εν μερει εμπνεομενοι απο αντιαμερικανικα αντιμεταρρυθμιστικα αντιφιλελευθερα (?) αισθηματα, θεωρουν την απαγορευση μια επιθεση στον παλιο καλο τροπο ζωης τους, αλλα την ιδια στιγμη δηλωνουν οτι “αν η αγορα πραγματικα ηθελε μη καπνιστικα μπαρ και χωρους διασκεδασης, τοτε οι επιχειρηματιες θα τα εφτιαχναν”. Αποριας αξιο, πως συμβιβαζεται να ειναι κανεις κατα των μεταρρυθμισεων προς μια πιο ελευθερη αγορα και κοινωνια, αλλα να αρθρωνει ενα οφθαλμοφανως σαχλο επιχειρημα (βλ μια καταρριψη εδω) που και Ταλιμπαν της ελευθερης αγορας δυσκολευονται να πιστεψουν.

Τελοσπαντων, λογικη βρισκω την μειωση των προστιμων που ανακοινωθηκε με προειδοποιηση οτι θα εφαρμοζονται αυστηρα, στα πλαισια της αντεγκληματικης λογικης ήπια-ανελεητα. Ελπιζω να εφαρμοστει καλα στην πραξη. Η συνεχης ανακοινωση νομων χωρις προβλεψεις για την τηρηση τους, δεν βλαπτει μονο το συγκεκριμενο αγαθο που προστατευει ο νομος, βλαπτει και την γενικη αισθηση ευνομιας και σεβασμου στο κρατος που πρεπει να αποκτησουμε σε αυτην την χωρα.

Διακινδυνευω καποιες ερασιτεχνικες προβλεψεις

Read moreΗ αρχη του τελους της νικοτινοπληκτης Ελλαδας?

Το θέμα των ημερών είναι, νομίζω, η απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους. Ως καπνιστής ο ίδιος περίμενα το μέτρο, το αναγνωρίζω ως σωστό και αναμένω να δω πώς θα πάει η εφαρμογή του στην πράξη. Το μέτρο μου προσφέρει προσωπικά ένα ωραίο κίνητρο για να μειώσω γενικώς το κάπνισμα, έως ότου το κόψω οριστικά. Από την άποψη αυτή, η απαγόρευση κάνει καλό σε πολλούς και εκτιμώ την απόφαση της Πολιτείας να την θεσπίσει.

Παρακολουθώντας, ωστόσο, εδώ και αρκετόν καιρό τις συζητήσεις γύρω από την απαγόρευση συναντώ μονίμως στις προσπάθειες θεμελίωσης της ορθότητας του μέτρου μια μονόπλευρη, μονολιθική παράθεση επιχειρημάτων και αναλύσεων που περιστρέφονται γύρω από την προστασία της δημόσιας υγείας και των δικαιωμάτων των μη-καπνιστών (παθητικό κάπνισμα). Τα επιχειρήματα αυτά κυριαρχούν απολύτως, λες και δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος να δούμε το ζήτημα, λες και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να δικαιολογήσουμε το μέτρο της απαγόρευσης καπνίσματος παρά μιλώντας για την βλάβη που προκαλεί το παθητικό κάπνισμα στους μη καπνιστές. Θεωρώ ότι τέτοιος τρόπος υπάρχει και ότι θεμελίωση της απαγόρευσης του καπνίσματος είναι εφικτή και χωρίς αναγωγή στο ζήτημα της δημόσιας υγείας, με αντικατάσταση της περίφημης αυτής αξίας από μιαν άλλη: εκείνη της κοινωνικής αλληλεγγύης και του σεβασμού στον συνάνθρωπό μας. Θα εξηγήσω με κάθε συντομία την παραγωγή της απαγόρευσης καπνίσματος από την αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης που έχω στο μυαλό μου. Η παραγωγή αυτή είναι απλή και λογική, γι’αυτό και την ονομάζω απλο(γ)ική. Με όσους πάλι θα την χαρακτήριζαν απλοική, δεν διαφωνώ καθόλου – έχουν απόλυτο δίκιο, γι’αυτό και το γ τίθεται εντός παρενθέσεως. Επισημαίνω πάντως ότι το απλοικό μιας σκέψης έίναι καλή βάση για να προχωρήσει κανείς σε συνθετότερους συλλογισμούς, ενώ η εκκίνηση από το σύνθετο χωρίς να έχουμε σκεφτεί τα απλά δείχνει προβληματικό τρόπο σκέψης.

Έστω ότι ο Α είναι καπνιστής και ο Β μη-καπνιστής. Στις συνήθειες του Α εντάσσεται το να καπνίζει αρειμανίως, στις συνήθειες του Β το να μην καπνίζει καθόλου. Τα δύο αυτά υποθετικά πρόσωπα διάγουν λοιπόν μεγάλο τμήμα του βίου τους με διαφορετικό τρόπο, ο Α καπνίζοντας και ο Β μη-καπνίζοντας. Ωστόσο οι διαφορετικοί τρόποι ζωής των Α και Β συμπίπτουν τελικώς στο εξής: Υπάρχουν κατ’ανάγκην χρονικές στιγμές κατά τις οποίες ο Α «μοιράζεται» την συνήθεια του Β, δηλαδή «δεν καπνίζει»: Όταν λ.χ. κοιμάται, όταν τρώει, όταν κάνει έρωτα, όταν κολυμπάει και ούτω καθεξής. Όσο θεριακλής και αν είναι ο Α, κατ’ανάγκην δεν καπνίζει σε ένα σύνολο χρονικών στιγμών της ημέρας του –επομένως ο Α είναι κατ’ακριβολογίαν και καπνιστής και μη-καπνιστής! Εδώ βεβαίως δεν ισχύει η αντιφατικότητα της κλασικής λογικής εξαιτίας της διαφορετικής χρονικής παραμέτρου που συνοδεύει καθένα από τα αποδιδόμενα στο ίδιο υποκείμενο κατηγορήματα, εξ ορισμού.

Read moreΜια απλο(γ)ική θεμελίωση της απαγόρευσης καπνίσματος

Ο Παυλος Σιδηροπουλος (που πεθανε απο υπερβολικη δοση ηρωινης) συνηθιζε να λεει οτι πρεζα δεν ειναι μονο η ηρωινη, πρεζες υπαρχουν πολλες. Η ηρωινη ομως σκοτωνει. Στην συγχρονη Ελλαδα υπαρχουν πολλες εξαρτησεις σιγουρα (το να βλεπεις ας πουμε 6 ωρες τηλεοραση την ημερα, ειδικα τετοιας ποιοτητας, με εθισμο μοιαζει). Η μεγαλυτερη ομως, ειναι το τσιγαρο. Και σαν την ηρωινη, το τσιγαρο σκοτωνει. Σχετικα με την ζημια που προκαλει το τσιγαρο στην δημοσια υγεια, τα εχουμε πει.

Οταν ομως νοημονες ανθρωποι οπως ο Α. Καρκαγιαννης προσφερουν τοσο αστειους ισχυρισμους σχετικα με την απαγορευση του καπνισματος σε δημοσιους χωρους, αισθανεται κανεις οτι το τσιγαρο βλαπτει και το μυαλο των καπνιστων. Λεει λοιπον:

Δεν είναι απλή συνήθεια, είναι εξάρτηση που περικλείνει τη στέρηση και το πέρασμα από τη στέρηση στην ανακούφιση και στην απόλαυση. Είναι περίπου το ίδιο με την απόλαυση που αισθάνεται ο πεινασμένος ή ο διψασμένος όταν βρίσκει τροφή ή νερό. Κάθε τσιγάρο που ανάβω κρύβει αυτή την ειδική απόλαυση μετά τη στέρηση.

Ειλικρινα, αντικαταστηστε την λεξη τσιγαρο με την λεξη ηρωϊνη, νομιζετε οτι θα εχει καμμια διαφορα η φραση? Προσωπικα μου θυμισε αυτο που ελεγε ο Μπαροουζ στο Junkie: χρειαζομαι την ηρωινη για να ξυπνησω το πρωϊ, για να πλυνω το προσωπο μου, για να ξυριστω. Ή σαν την εισαγωγη του Trainspotting που λεει I chose not to choose life. And the reasons? There are no reasons. Who needs reasons when you’ve got heroin?

Θα απαγορεύσετε την πώληση τσιγάρων σε νέους κάτω των 18 ετών. Δεν μπορώ να φαντασθώ με ποιο τρόπο θα ελέγχεται αυτή η απαγόρευση.[…] Εύχομαι να μην οδηγηθούμε στην εξάρτηση από το παράνομο τσιγάρο, όπως οδηγηθήκαμε στην ποικιλόμορφη και δαιδαλώδη εξάρτηση από το παράνομο ναρκωτικό.

Μα καλε μου ανθρωπε, στην εξαρτηση εχουν ηδη οδηγηθει γεννιες Ελληνων! Τοσο πληρη εξαρτηση που γραφουν κουταμαρες σαν αυτην εδω, χωρις να το καταλαβαινουν:

Καπνίζω επί 64 χρόνια, δεν το έκοψα παρά μόνο όταν έτυχε να βρεθώ στην απομόνωση, νοσοκομειακή ή άλλη. Για την ώρα δεν μου προκάλεσε καρκίνο αλλά έχει βλάψει πολύ σοβαρά την υγεία μου και πλέον με δυσκολεύει στην καθημερινή ζωή. Αν θα έπρεπε να συμβουλεύσω κάποιον θα του έλεγα να μην καπνίσει ποτέ.

Ταυτόχρονα όμως πρέπει να σας εξομολογηθώ ότι αγαπώ το τσιγάρο και το κάπνισμα και δεν θέλω να το κόψω παρ’ όλο που μου είναι πλέον βασανιστικό.

Τι περιμενει κανεις για να το κοψει? Να ερθει ο καρκινος στην πορτα?

Read moreΠρεζα δεν ειναι μονο η ηρωινη – ο πιο επικινδυνος εθισμος μας ειναι αλλος

Η δημοσια υγεια ειναι αντιμετωπη με πιεσεις που απειλουν να γινουν μεγαλο βαριδι στο κοντινο μελλον μας. Πως οι ατομικες μας επιλογες μας σκοτωνουν και πως το κρατος δεν βοηθαει.

Συχνα εχουμε κριτικαρει σε αυτο το ιστολογιο την ταση των Ελληνων να αποποιουνται την ατομικη ευθυνη απο πανω τους αλλα και να εχουν ιδιαιτερα μυωπικο χαρακτηρα τους. Ενας τομεας που αυτο φερνει τεραστιες ζημιες ειναι το θεμα της Υγειας. Οι Ελληνες ζουνε, διατρεφονται και καπνιζουν σαν να μην υπαρχει αυριο ή χειροτερο λες και βρεθηκαν τυχαια στο σωμα τους και περιμενουν να το ανταλλαξουν συντομα με καποιο αλλο.

Κανουμε τρομερα καθιστικη ζωη (οι Αθηναιοι πρεπει να ειναι οι πιο αγυμναστοι κατοικοι της ΕΕ, οι πιο φανατικοι χρηστες ΙΧ κτλ), απροσεκτη διατροφη (η κρεοφαγια, που δεν ανηκει στην παραδοσιακη ελληνικη διατροφη, ειναι παρα πολυ ψηλα. Το κοστος του κοκκινου κρεατος και του λιπους που καταναλωνουμε ειναι πολυ μεγαλο και φαινεται φανταζομαι στα προβληματα βαρους και καρδιας που εχουν τοσοι 40ηδες, ενω και οι γυναικες δεν την εχουν γλυτωσει), κουτη υπερκαταναλωση αλκοολ (ειδικα στα βαρια και ακομα και νοθευμενα ποτα που σερβιρουν κατα κανονα τα κλαμπ) και βεβαια το καταστροφικο καπνισμα… Ακομα και οταν τελικα αρρωσταινουμε δεν επισκεπτομαστε τον γιατρο οταν πρεπει, δεν πειθαρχουμε στις οδηγιες του, καταπινουμε ο,τι φαρμακα βρουμε.

Ολα αυτα οδηγουν στο να ειμαστε οι πιο παχυσαρκοι στην Ευρωπη και ακομα χειροτερα οδηγουν τελικα στο προσδοκιμο επιβιωσης των Ελληνων που παραδοσιακα ηταν πολυ υψηλο, να πεφτει σιγα σιγα σημαντικα κατω απο τους μεοσογειακους γειτονες μας. Οι Ελληνες προβλεπεται ας πουμε το 2050 να εχουν προσδοκιμο ζωης 80,3 χρονια εναντι 82,7 των Γαλλων, οι Ελληνιδες 85,1 εναντι 89 των Γαλλιδων. Και ολα αυτα χωρις να υπολογιζουμε την ποιοτητα ζωης, που ειναι φυσικα πολυ χαμηλη για εναν χρονιο καπνιστη πχ.

Read moreΗ Υγεια των Ελληνων – καπνισμα, παχυσαρκια και αλλα εγκληματα

Στις πολιτισμενες χωρες του κοσμου το κρατος προστατευει τα δικαιωματα των πολιτων ολο και πιο αποτελεσματικα απεναντι στην αγενη μανια των καπνιστων να γεμιζουν κλειστους χωρους με τον καπνο τους. Στις περισσοτερες πολιτειες των ΗΠΑ το καπνισμα απαγορευεται εδω και χρονια σε εστιατορια και μπαρ, στην Βρεταννια εγινε προσφατα κατι παρομοιο. Στην Ισπανια εδω και περιπου 2 χρονια οι μεγαλοι χωροι διασκεδασης ειναι υποχρεωμενοι να διαχωριζουν καπνιστες και μη καπνιστες, στην Γερμανια αυτο εγινε πριν λιγους μηνες*.

Σε λιγοτερο οργανωμενες και πολιτισμενες χωρες συχνα το κρατος δεν εχει την διαθεση ή την δυναμη να προστατευσει τους πολιτες του απο τα αδικηματα και την αγενεια των συμπολιτων τους. Οποτε πολλες φορες αναγκαζονται οι ανθρωποι να παρουν τον νομο στα χερια τους οπως εγινε προσφατα στην Ουγκαντα.

Καποιος καπνιστες λοιπον σε ενα μπαρ της Ουγκαντας δεν ηθελε να σεβαστει τον νομο που προβλεπει (απο το 2004 ηδη!) απαγορευση του καπνισματος σε μπαρ. Οι ιδιοκτητες και καποιοι θαμωνες αποφασισαν να αντιδρασουν και να επιβαλλουν τον νομο, σκοτωνοντας στο ξυλο τον καπνιστη!

Read moreΚαπνιζοντας στην Ουγκανντα – μια ασυνηθιστα επικινδυνη συνηθεια

Η συζητηση για το καπνισμα εχει λυθει στις περισσοτερες δυτικες χωρες. Στην νικοτινοπληκτη Ελλαδα δυστυχως ακομα δεν εχει καν αρχισει. Και ο αριθμος των θυματων του καπνου ολο και μεγαλωνει.

Θεωρω οτι ειναι καιρος στην Ελλαδα να απαγορευσουμε αυστηρα το καπνισμα σε ολους τους χωρους του δημοσιου (αστυνομια, εφοριες κτλ). Θεωρω οτι σε χωρους ψυχαγωγιας πρεπει να ακολουθουμε το ισπανικο μοντελο, απο καποιο μεγεθος και πανω ειναι υποχρεωμενο το καταστημα να χωριζει σε καπνιστες και μη, τα μικρα μαγαζια μπορουν να επιλεξουν ενα απο τα δυο. Θεωρω οτι ειναι σημαντικο καθηκον της αστυνομιας να επιβαλλει αυστηρα τους σχετικους νομους (αντι συχνα να τους παραβαινει και η ιδια). Αλλα θεωρω τελος και οτι σαν πολιτες οσο μπορουμε πρεπει να το κυνηγαμε. Ας πουμε οποιος εχει ενα γραφειο επιβαλλεται να απαγορευει το καπνισμα.

Ας ξεκινησω με μορφη φανταστικου διαλογου, μερη του οποιου ειναι απο πραγματικη συζητηση.

– Πρεπει να σεβεσαι τους πελατες, το καπνισμα στο γραφειο απαγορευεται για εργαζομενους και πελατες.

– Μα οι περισσοτεροι πελατες καπνιζουν!

– Α, μισο λεπτο, εδω υπαρχει μια παρεξηγηση. Αν οι περισσοτεροι πελατες χτυπουσαν τους αλλους με ενα ροπαλο και παλι δεν θα ηταν σωστο να επιτρεπεις την ροπαλοφορια στο γραφειο! Παρομοιως με το τσιγαρο. Αν καποιοι πελατες προκαλουν ζημιες στην υγεια των αλλων με το τσιγαρο τους, οφειλεις να προστατευσεις τα θυματα των θεριακληδων.

– Μα δεν μου το ζητησαν!

– Κατα πρωτον σαν σωστο ατομο και καλος επαγγελματιας δεν θα πρεπε να τους φερνεις καν στην θεση να το ζητησουν. Κατα δευτερον ακομα και αν δεν τους περναει απο το μυαλο, εκεινη την στιγμη η υγεια τους βλαπτεται και δεν μπορεις να το επιτρεπεις αυτο στον χωρο σου.

– Πωπω, ποσο δικιο εχεις, τρεχω αμεσως να κρεμασω τις αντικαπνιστικες ταμπελες.
(μακαρι αυτο το τελευταιο να ηταν μερος του αληθινου διαλογου :-) )

Μερικοι ισχυριζονται οτι η απαγορευση του καπνισματος στα μπαρ ειναι μια αδικαιολογητη παρεμβαση του κρατους στις ελευθερες συναλλαγες μεταξυ πολιτων. Οτι ειναι παρεμβαση ειναι δεδομενο, αλλα ειναι αδικαιολογητη?

Ο πρωτος μου και βασικος ισχυρισμος ειναι οτι χωρις παρεμβαση η αγορα δεν θα προσφερει επαρκεις χωρους μη καπνιστων, δηλαδη οτι εχουμε εδω μια αποτυχια της αγορας (market failure). Το δευτερο σκελος θα προσπαθησει να δειξει οτι το να εχουμε τετοιους χωρους ειναι βαθιας σημασιας για την ευημερια των πολιτων και αρα οτι μια παρεμβαση προκαλει μικροτερο κοστος απο το οφελος που φερνει.

Γιατι η αγορα δεν προσφερει μπαρ μη καπνιστων στην Ελλαδα?
Στην διασκεδαση ισχυει κατι πολυ παρομοιο με το θεωρημα του διαμεσου ψηφοφορου στην πολιτικη θεωρια (median voter theorem).

Read moreΓιατι λεω ναι σε μια ξεγυρισμενη απαγορευση του καπνισματος