αναΜορφωση - συνΙστολογιο

Η ελλειψη πληροφορησης των πολιτων σχετικα με βασικες ενορασεις της οικονομικης επιστημης ειναι ενα γεγονος με το οποιο οι οικονομολογοι εχουν μαθει να ζουν. Εν μεσω της σημερινης κρισης ομως*, μπορει μια τετοια διασταση μεταξυ ακαδημαικων οικονομικων και κοινου μπορει να ειναι επικινδυνη.

Μου ηρθαν στο μυαλο καποιες αναλογιες που ισως βοηθησουν στο να κλεισει εστω λιγο το ελλειμμα της πληροφορησης.

Σε ολα τα κρατη της Δυσης και αρκετα ακομα (με την Κινα να ξεχωριζει) εχουμε τα τελευταια τριμηνα μια γιγαντιαια πρσπαθεια ενισχυσης της οικονομιας.

Ειναι σαφες οτι κανενα κρατος δεν εχει αστειρευτα κονδυλια για να κανει τα παντα αυτην την στιγμη, ετσι πρεπει να υπαρξουν καποιες προτεραιοτητες στις δαπανες. Η λογικη των ενισχυσεων λοιπον, δεν εχει να κανει με στηριξη εισοδηματος οσο με προσπαθεια να στηριξουμε τον χρηματοπιστωτικο κλαδο για να αποφυγουμε μια αυτοτροφοδοτουμενη καταρρευση απο την μια και ενισχυση της καταναλωσης/τονωση ζητησης απο την αλλη.

Η μεν αποφυγη χρηματοπιστωτικης καταρρευσης ειναι υπερεπειγουσα, γιατι αλλιως θα υποφερουμε ολοι μας απο μια πολυ βαθυτερη κριση. Κατανοω την ειρωνεια του να “ενισχυουμε αυτους που μας εμπλεξαν ετσι”, αλλα ειναι λανθασμενη οπτικη. Στηριζουμε το οικοδομημα που τρεκλιζει για να μην πεσει πανω μας ειναι η σωστη θα ελεγα. Το τι θα κανουμε με τους αρχιτεκτονες που δεν το σχεδιασαν καλα και τους ανευθυνους που το φορτωσαν με τεραστια βαρη χωρις να ενδιαφερθουν για τις πιθανες επιπτωσεις, ειναι ενα ερωτημα που δυστυχως πρεπει να περιμενει.

Η δε τονωση ζητησης ειναι απαραιτητη γιατι αλλιως εχουμε εναν φαυλο κυκλο, η ζητηση για ενα προϊον πεφτει, η επιχειρηση μειωνει την παραγωγη και απολυει υπαλληλους, αυτοι με την σειρα τους αγοραζουν λιγοτερα αγαθα, η ζητηση για άλλα προϊοντα πεφτει κοκ

Read moreΚλινικα οικονομικα: τι και γιατι προτεινει η επιστημη για να αναστραφει η οικονομικη κριση

Το λιανικο εμποριο στην Ελλαδα ενηλικιωνεται και οργανωνεται. Μερικοι πολιτες ομως επιμενουν να μενουν πισω

Το εμπορικο κεντρο “the Mall” στο Μαρουσι, καιρο μετα το χτισιμο του, προκαλει ακομα αντιδρασεις. Περιεργως οι περισσοτερες δεν αφορουν την κακογουστη ονομασια του (κλασης νεοπλουτιστικης σαπουνοπερας για εφηβους του 1990), αλλα το ιδιο το νοημα υπαρξης του.

Μεγαλα εμπορικα κεντρα υπαρχουν σε ολοκληρο τον δυτικο κοσμο. Στις ΗΠΑ ειναι ο κυριαρχος τροπος οργανωσης του λιανεμποριου. Στο Οχαϊο που πληθυσμιακα μοιαζει στην Ελλαδα υπαρχουν 1860! Αναλογως την πολιτεια, σε καθε 100.000 κατοικους (δηλαδη μια μεση επαρχιακη πολη), αναλογουν απο 10 εως 20 εμπορικα κεντρα. Υπαρχουν μαλιστα οικονομολογοι* που ισχυριζονται οτι η αυξημενη παραγωτικοτητα των ΗΠΑ, αρα και το αυξημενο εισοδημα τους, στηριζονται εν πολλοις στο μεγαλης κλιμακας και υψηλης οργανωσης λιανικο τους εμποριο!

Αλλα και στην Ευρωπη η αναπτυξη του εμποριου μεσα απο μεγαλα εμπορικα κεντρα εχει ξεκινησει εδω και δεκαετιες. Το 2008 στην ΕΕ25 αναλογουσαν κατα μεσο ορο 200 μ2 εμπορικων κεντρων ανα χιλιους κατοικους**. Στην Ελλαδα το νουμερο ηταν στο περιπου 50, με διαφορα το μικροτερο στην Δυτικη Ευρωπη.

κλικ στo γραφημα για μεγεθυνση

Ταυτοχρονα, η Ελλαδα ειναι και στην δυσαρεστη θεση να εχει απο τις ακριβοτερες τιμες στο ευρωπαϊκο λιανεμποριο. Δεν ειναι τυχαιο. Τα μεγαλα εμπορικα κεντρα σχετιζονται αμεσα με το εμποριο μεσω μεγαλων αλυσιδων. Οι μεγαλες αλυσιδες εχουν χαμηλοτερο κοστος λογω οικονομιων κλιμακας, διαπραγματευτικης δυναμης κτλ Οταν ανταγωνιζονται η μια διπλα στην αλλη σε ενα εμπορικο κεντρο, αναγκαζονται να περασουν το χαμηλοτερο τους κοστος στον καταναλωτη.

Τα εμπορικα κεντρα δεν μειωνουν μονο τις τιμες, μειωνουν και τον χρονο που χρειαζεται ο καταναλωτης για να κανει τα ψωνια του. Ειδικα σε μια χωρα σαν την Ελλαδα, προσφερουν μια οαση ηρεμιας, οργανωμενη σταθμευση, χωρο για περπατημα και ησυχα ψωνια.

Τα μειονεκτηματα
Ως μειονεκτηματα των εμπορικων κεντρων προβαλλονται συνηθως δυο. Το ενα εχει να κανει με την εξασθενηση των μικρων καταστηματων που φερνουν. Αυτο ειναι αληθες, και ουσιαστικα εχει να κανει με το μεγαλο τους πλεονεκτημα, τις καλες τιμες σε εναν οργανωμενο χωρο. Γιατι λοιπον θελουμε να διατηρησουμε καποια μικρα καταστηματα που ουτε καλες τιμες εχουν, ουτε βολευουν τον πελατη για να ψωνισει? Ποιος ειναι ο λογος πραγματικα η κοινωνια να προστατευει επιχειρηματιες που δεν θελουν ή δεν μπορουν να καινοτομησουν, αλλα θελουν μονοπωλιο εις βαρος της τσεπης μας?

Η αναπτυξη των οικονομιων μας, ισως η ιδια η ανθρωπινη προοδος βασιζεται στο αγκαλιασμα καινοτομων, παραγωγικοτερων πρακτικων και στην εγκαταλειψη των παρωχημενων. Οσο προσπαθουμε να εμποδισουμε την προοδο, μαχομαστε εναν πολεμο που δεν μπορουμε να νικησουμε και μαλιστα εναντια στο ιδιο το συμφερον μας. Ειναι πολυ πιο λογικο να ανοιχτουμε και να επιταχυνουμε την υιοθετηση της καινοτομιας, φροντιζοντας στον δρομο να στηριζουμε οσο ειναι δυνατο και σωφρον τα θυματα της.

Το δευτερο και δυσκολοτερο προβλημα με τα εμπορικα κεντρα ειναι η χωροθετηση τους. Ενα ακαταλληλα χωροθετημενο εμπορικο κεντρο μπορει να φερει πολυ σημαντικες αρνητικες εξωτερικοτητες στην περιοχη του. Το παραδειγμα του Μωλλ στο Μαρουσι ειναι χαρακτηριστικο, πολυ μεγαλη κινηση, ουρες αυτοκινητων, παρκαρισμενα σε καθε πεζοδρομιο.

Το οτι γεμιζει ετσι ομως το Μωλ, σημαινει προφανως οτι εχει ζητηση και επιβεβαιωνει την ολη αναλυση σχετικα με τα πλεονεκτηματα των εμπορικων κεντρων. Το συμπερασμα ειναι λοιπον χρειαζομαστε αλλα 10 τετοια (και με καλυτερες προβλεψεις κυκλοφοριας) για να αποσυμφορηθει αυτο! Δεν σημαινει οτι πρεπει να κρυβουμε το κεφαλι μας στην αμμο, να απαγορευουμε γενικα τα μεγαλα εμπορικα κεντρα και να ελπιζουμε το προβλημα να εξαφανιστει…

Read moreΥπερ των μεγαλων εμπορικων κεντρων (και κατα των κακογουστων ονομασιων τους)

Χαρακτηριστικο γνωρισμα πολλων ζητηματων στα οικονομικα ειναι τα αντιδιαισθητικα αποτελεσματα που μπορει να εχει μια πολιτικη. Στα οικονομικα της εργασιας εχουμε πληθος τετοιων παραδειγματων, οπου για παραδειγμα μισ πολιτικη με στοχο την “προστασια” ενος ατομου μπορει να το βλαπτει ιδιαιτερα. Η αδεια μητροτητας μπορει να καθιστα πολλες γυναικες μη προσληψιμες. Οι ελαχιστοι μισθοι μπορει να φερνουν ατομα στην ανεργια.

Τα ζητηματα αυτα εχουν πολυπλοκες αλλεπιδρασεις και αλληλοσυγκρουομενους στοχους (απασχοληση απο την μια, μισθοι απο την αλλη). Δεν μπορει να τα αναλυσει ενας οικονομολογος μονος του σε μια μερα ή εναν μηνα. Ακομα λιγοτερο ομως μπορει να τα αναλυσει ενας αμυητος στα οικονομικα, χωρις γνωση της βιβλιογραφιας, με ενα κυριακατικο αρθρο εφημεριδας.

Και ομως, ακριβως αυτο φαινεται προσπαθησε να κανει ο καθηγητης ιστοριας Α.Λιακος στο Βημα:

Υπάρχουν δύο επιχειρήματα που δικαιολογούν την «ελαστικοποίηση» και την αποθέσμιση της εργασίας[…]. Το πρώτο αφορά τη μείωση του κόστους εργασίας και το δεύτερο ότι πράγματι αύξησε την απασχόληση.

Ποιος το ειπε αυτο? Για μενα το δυνατοτερο επιχειρημα υπερ της ελαστικης εργασιας ειναι οτι προσφερει δυνατοτητα εργασιας με οτι αυτη συνεπαγεται (εισοδημα, εργασιακη εμπειρια) σε ατομα που δεν θα μπορουσαν να εργαστουν με πληρες ωραριο. Αυτο συμπεριλαμβανει νεες μητερες (ή πατερες), φοιτητες, φρεσκους πτυχιουχους κτλ

Read moreΕυελικτη αγορα εργασιας ή ακαμπτη αγορα σκεψης και διαλογου?

Ο Παυλος Σιδηροπουλος (που πεθανε απο υπερβολικη δοση ηρωινης) συνηθιζε να λεει οτι πρεζα δεν ειναι μονο η ηρωινη, πρεζες υπαρχουν πολλες. Η ηρωινη ομως σκοτωνει. Στην συγχρονη Ελλαδα υπαρχουν πολλες εξαρτησεις σιγουρα (το να βλεπεις ας πουμε 6 ωρες τηλεοραση την ημερα, ειδικα τετοιας ποιοτητας, με εθισμο μοιαζει). Η μεγαλυτερη ομως, ειναι το τσιγαρο. Και σαν την ηρωινη, το τσιγαρο σκοτωνει. Σχετικα με την ζημια που προκαλει το τσιγαρο στην δημοσια υγεια, τα εχουμε πει.

Οταν ομως νοημονες ανθρωποι οπως ο Α. Καρκαγιαννης προσφερουν τοσο αστειους ισχυρισμους σχετικα με την απαγορευση του καπνισματος σε δημοσιους χωρους, αισθανεται κανεις οτι το τσιγαρο βλαπτει και το μυαλο των καπνιστων. Λεει λοιπον:

Δεν είναι απλή συνήθεια, είναι εξάρτηση που περικλείνει τη στέρηση και το πέρασμα από τη στέρηση στην ανακούφιση και στην απόλαυση. Είναι περίπου το ίδιο με την απόλαυση που αισθάνεται ο πεινασμένος ή ο διψασμένος όταν βρίσκει τροφή ή νερό. Κάθε τσιγάρο που ανάβω κρύβει αυτή την ειδική απόλαυση μετά τη στέρηση.

Ειλικρινα, αντικαταστηστε την λεξη τσιγαρο με την λεξη ηρωϊνη, νομιζετε οτι θα εχει καμμια διαφορα η φραση? Προσωπικα μου θυμισε αυτο που ελεγε ο Μπαροουζ στο Junkie: χρειαζομαι την ηρωινη για να ξυπνησω το πρωϊ, για να πλυνω το προσωπο μου, για να ξυριστω. Ή σαν την εισαγωγη του Trainspotting που λεει I chose not to choose life. And the reasons? There are no reasons. Who needs reasons when you’ve got heroin?

Θα απαγορεύσετε την πώληση τσιγάρων σε νέους κάτω των 18 ετών. Δεν μπορώ να φαντασθώ με ποιο τρόπο θα ελέγχεται αυτή η απαγόρευση.[…] Εύχομαι να μην οδηγηθούμε στην εξάρτηση από το παράνομο τσιγάρο, όπως οδηγηθήκαμε στην ποικιλόμορφη και δαιδαλώδη εξάρτηση από το παράνομο ναρκωτικό.

Μα καλε μου ανθρωπε, στην εξαρτηση εχουν ηδη οδηγηθει γεννιες Ελληνων! Τοσο πληρη εξαρτηση που γραφουν κουταμαρες σαν αυτην εδω, χωρις να το καταλαβαινουν:

Καπνίζω επί 64 χρόνια, δεν το έκοψα παρά μόνο όταν έτυχε να βρεθώ στην απομόνωση, νοσοκομειακή ή άλλη. Για την ώρα δεν μου προκάλεσε καρκίνο αλλά έχει βλάψει πολύ σοβαρά την υγεία μου και πλέον με δυσκολεύει στην καθημερινή ζωή. Αν θα έπρεπε να συμβουλεύσω κάποιον θα του έλεγα να μην καπνίσει ποτέ.

Ταυτόχρονα όμως πρέπει να σας εξομολογηθώ ότι αγαπώ το τσιγάρο και το κάπνισμα και δεν θέλω να το κόψω παρ’ όλο που μου είναι πλέον βασανιστικό.

Τι περιμενει κανεις για να το κοψει? Να ερθει ο καρκινος στην πορτα?

Read moreΠρεζα δεν ειναι μονο η ηρωινη – ο πιο επικινδυνος εθισμος μας ειναι αλλος

ή μαλλον οι Ελληνες πολιτικοι δεν φοβουνται να καταδειξουν την ελλειψη σεμνοτητας και καταρτισης τους

Ο τουρισμος ειναι μια σημαντικη βιομηχανια για την Ελλαδα και οι προβλεψεις για πτωση ισως πανω απο 10% φετος ειναι ανησυχητικες. Λογικη απαντηση σε αυτο ειναι να προσπαθησουμε να κανουμε το τουριστικο μας προϊον πιο ελκυστικο. Δυστυχως ομως τα τελευταια χρονια βλεπω μια συστηματικη ταση στην κυβερνηση που θελει το μαρκετινγκ ως λυση στα προβληματα ελκυστικοτητας του τουρισμου μας.

Δεν διαφωνω οτι η επαγγελματικη και συστηματικη καλλιεργεια μιας δυνατης μαρκας (brand) ειναι πολυ σημαντικη για καθε προϊον. Το προβλημα ομως του προϊοντος Ελλαδα ειναι οτι το ονομα του και η φημη τους δεν εξαρτωνται απο πεντε διαφημισεις αλλα απο την συνολικη εμπειρια που αποκομιζει ο επισκεπτης της χωρας. Ολα μετρανε, απο την αφιξη στο αεροδρομιο μεχρι την αναχωρηση, απο την συμπεριφορα των αστυνομικων (αγενεις και βαριεστημενοι), των ταξιτζηδων (αγενεις και υπερβολικα συχνα λωποδυτες), των σερβιτορων (κακη), απο το παρεχομενο προϊον σε ξενοδοχεια και εστιατορια (μετριο και ακριβο) μεχρι τις υποδομες σε δρομους, λιμανια και αεροδρομια (πολυ κατω του ευρωπαϊκου μεσου ορου).

Ζησε τον μυθο σου στην Ελλαδα? Καλα υπαρχει κανενας που να πιστεψε αυτον τον μυθο?

Τις καλυτερες διαφημισεις του κοσμου να εχεις, αν το προϊον σου πασχει, δεν θα καταφερεις πολλα. Και η εντυπωση μου ειναι οτι ο ελληνικος τουρισμος εχει προβλημα οχι επειδη οι λοιποι Ευρωπαιοι δεν γνωριζουν την Ελλαδα (πραγμα που βελτιωνεται με διαφημιση), αλλα επειδη την ξερουν καλα (τις υψηλες τιμες, τις κακες υπηρεσιες, τις ενιοτε τριτοκοσμικες υποδομες).

Αυτο που με προβληματιζει ιδιαιτερα ειναι οτι οι υπευθυνοι απο την μερια της κυβερνησης φαινεται να αγνοουν τα σημαντικοτερα προβληματα, φαινεται να εχουν πολυ μικρη επαφη με την αγορα τους, που δεν ειναι βεβαια η Ελλαδα αλλα ως επι το πλειστον η Δυτικη Ευρωπη. Το γεγονος οτι οι Ελληνες ειναι συνηθισμενοι στους καροδρομους, στην αγενεια των δημοσιων υπαλληλων και στις γενικα κακες δημοσιες υπηρεσιες (νοσοκομεια, αστυνομια, λιμεναρχεια) δεν σημαινει επουδενι οτι ο μεσος δυτικοευρωπαιος επισκεπτης ειναι συνηθισμενος σε αυτα ή μπορει να τα ανεχτει, ειδικα οταν εχει εναλλακτικες της κλασης της Ιταλιας, Ισπανιας ή Γαλλιας.

Read moreΗ Ελλάδα δε φοβάται να καταδείξει την υπεροχή της έναντι των άλλων λαών