Παρατηρήσεις επί της πρότασης νόμου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ “για την καταπολέμηση του ρατσισμού και των εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά”

Αναρτήθηκε χθες στον ιστότοπο της Βουλής η πρόταση νόμου της αξιωματικής αντιπολίτευσης για “την καταπολέμηση του ρατσισμού και των εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά”.

Με μια λέξη: η συγκεκριμένη πρόταση νόμου είναι πολύ καλύτερη από τις άλλες δύο προτάσεις, της ΝΔ και των ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, για τμήμα των οποίων έχω εκφράσει σφροδότατες αντιρρήσεις εδώ. “Πολύ καλύτερη” υπό την έννοια “στους στραβούς ο μονόφθαλμος” βέβαια, αλλά σαφώς καλύτερη.

Τώρα που είπαμε και μια καλή κουβέντα, καιρός να την πάρουμε πίσω. Η πρόταση νόμου εμφανίζει σοβαρά προβλήματα σε θέματα παρεπόμενων ποινών, αυτεπάγγελτης δίωξης, παράστασης πολιτικής αγωγής και κυρώσεων κατά νομικών προσώπων.

Ειδικώτερα:

Στο άρ. 1 της π/ν ορίζεται:

Έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά είναι κάθε αξιόποινη πράξη που τελείται κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων λόγω της εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, της αναπηρίας, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου του(ς).

Εδώ επιλέγεται κατ’ ουσίαν μια γενική επιβαρυντική περίσταση της τέλεσης εγκλήματος “με ρατσιστικά χαρακτηριστικά”, όπως είναι π.χ. και η κατ’ επάγγελμα τέλεση. Αφορά λοιπόν οποιοδήποτε έγκλημα, αν και δύσκολα μπορώ να φανταστώ πώς μια υπεξαίρεση μπορεί να έχη ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Μπορεί όμως κάλλιστα να έχη π.χ. ένας βιασμός, οπότε η πρόταση έχει βάση. Στην πραγματικότητα βέβαια, τα “ρατσιστικά χαρακτηριστικά” είναι ρατσιστικά κίνητρα (“λόγω”), οπότε έχουμε περίπτωση διάπλασης επιβαρυντικής περίστασης στο υπόδειγμα ενός Ποινικού Δικαίου του Δράστη και όχι της Πράξης. Δεν είναι ό,τι καλύτερο, αλλά δεν είναι ούτε πρωτόγνωρο ούτε ασυνήθιστο (πρβλ. και το άρ. 81 ΠΚ: έγκλημα από φιλοκέρδεια).

Έχω μόνο δύο παρατηρήσεις: 1) εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω γιατί άξια προστασίας είναι μόνο τα συγκεκριμένα κριτήρια και όχι και άλλα, π.χ. επάγγελμα, ηλικία, αριστεροχειρία. Κάποιος παρακαλώ να μου το εξηγήση. Αλλά αν είναι και άλλα, τότε γιατί όχι όλα όσα δεν συνδέονται με προϋπάρχουσα σχέση αυτουργού και παθόντος; Μήπως λοιπόν η έννοια γένους στην οποία υπάγεται όλη αυτή η οχληρή περιπτωσιολογία είναι η γνωστή μας απρόκλητη τέλεση; 2) Σεξουαλικού και ξεσεξουαλικού, μου φαίνεται εκεί στην αριστερά πτέρυγα όλο στο σεξ έχουν το μυαλό τους. “Γενετήσιος” είναι ο δόκιμος όρος της νομικής ελληνικής, τα άλλα είναι μοντερνιές. Αν τολμάνε, ας αντικαταστήσουνε και την δόκιμη νομική “συνουσία” με το σεξ!

Εξάλλου, στο προτεινόμενο νέο άρ. 93Α ΠΚ προβλέπεται η αυτεπάγγελτη δίωξη όλων των ρατσιστικών εγκλημάτων, ακόμη και αν χωρίς το ρατσιστικό κίνητρο διώκονται κατ’ έγκλησιν. Η Αιτιολογική Έκθεση επιχειρεί να το αιτιολογήση αυτό ισχυριζόμενη ότι “η προστασία των προσβαλλόμενων αγαθών εντάσσεται στον πυρήνα του κράτους δικαίου”.

Αυτό είναι πολύ απλά λάθος. Αφής στιγμής το έννομο αγαθό παραμένει και ατομικό και διαθέσιμο, το κίνητρο του δράστη δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το δημόσιο συμφέρον για την ποινική δίωξη. Η προτεινόμενη ρύθμιση οδηγεί σε διώξεις παρά την θέληση του παθόντος. Παράδειγμα: ο ΧΑίτης δέρνει τον Πακιστανό σε επίπεδο απλής σωματικής βλάβης, μερικά χαστούκια ας πούμε. Λίγες ημέρες μετά, βλέπει το φως το αληθινό, ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ και αποζημιώνει το θύμα του με 5000 ευρώ. Είναι δυνατόν να προχωρήση μια τέτοια δίωξη; Την κωμωδία που θα παιχτή στο δικαστήριο δεν την καταλαβαίνουν οι προτείνοντες; Εκείνο που ανήκει στον πυρήνα του κράτους δικαίου, αγαπητοί προτείνοντες βουλευτές, είναι να μην προστατεύη το κράτος τον παθόντας μιας εγκληματικής πράξης παρά την θέλησή του ήτοι να του απαγορεύη να διαθέτη το (διαθετό!) ατομικό έννομο αγαθό που σε πρώτη φάση εβλάβη.

Επίσης, η πρόταση νόμου προβλέπει πολύ αυστηρές παρεπόμενες ποινές στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων (εκεί και στις κυρώσεις εις βάρος των νομικών προσώπων είναι όλο το ζουμό της!). Αναφέρεται συναφώς, μεταξύ άλλων, στο προτεινόμενο άρ. 93Β ΠΚ ότι επιβάλλεται πενταετής αποστέρηση σε περίπτωση καταδίκης σε ποινή φυλάκισης μεγαλύτερης των δύο ετών.

Καταρχάς, η καταδίκη απαιτείται να είναι αμετάκλητη:

Σύμφωνα με το άρ. 51 παρ. 3 Σ

Οι βουλευτές εκλέγονται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία από τους πολίτες που έχουν εκλογικό δικαίωμα, όπως νόμος ορίζει. Ο νόμος δεν μπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωμα παρά μόνο αν δεν έχει συμπληρωθεί κατώτατο όριο ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα.

Η διατύπωση της πρότασης εννοεί ότι κάθε καταδίκη για πλημμέλημα σε φυλάκιση ένω των δύο ετών έχει αυτές τις συνέπειες, πράγμα που μεθιστά την πρόταση στα όρια της αντισυνταγματικότητας. Όταν το Σύνταγμα αναφέρεται σε “ωρισμένα εγκλήματα”, εννοεί α) ολίγα, β) τα πιο σοβαρά εξ αυτών και όχι κάθε πιθανό και απίθανο πλημμέλημα που σκαρφίζεται ο νομοθέτης. Μια διάταξη που δυνητικά θα μπορούσε να οδηγήση σε πολλές χιλιάδες αποστερήσεις πολιτικών δικαιωμάτων λόγω καταδίκης εφ’ οιωδήποτε πλημμελήματι (π.χ. υπεξαίρεση εισφορών ΙΚΑ!), έστω και σχετικά βαρεί, δεν είναι ό,τι καλύτερο για επίδειξη συνταγματικού πατριωτισμού.

Συνεχίζοντας, το άρ. 5 της πρότασης νόμου προβλέπει αναστολή, και μάλιστα αυτόματη, κάε διαδικασίας κράτησης ή απέλασης του αλλοδαπού παθόντος. Αυτομάτως, παρέχει ένα τεράααααααααααααστιο κίνητρο ψευδών καταγγελιών, καθώς μάλιστα ο αλλοδαπός αποκτά νόμιμη παραμονή μέχρις αμετακλήτου εκδικάσεως, για χρόνια και χρονάκια δηλαδή. Εδώ χρειάζεται περίσκεψη. Διαφορετικά, κάθε κρατούμενος προς απέλαση θα υποβάλη ψευδή καταγγελία, προκειμένου να αφεθή ελεύθερος.

Στο άρ. 7 προβλέπεται η παράσταση πολιτικής αγωγής και από “νομικά πρόσωπα, στους σκοπούς των οποίων, σύμφωνα με το καταστατικό τους, περιλαμβάνεται και η προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου έναντι του αποκλεισμού, των διακρίσεων και του ρατσισμού”. Αντιλαμβάνομαι βέβαια ότι η πίεση φίλων και κολλητών ήταν μεγάλη, υποψιάζομαι επίσης ότι την έξοχη μελέτη του Δημάκη στα ΠοινΧρ Ξ/529 δεν την έχουν διαβάσει, για να δούνε την δογματική αστοχία της πρότασής τους, αλλά ασφαλώς θα σκέφτηκαν το απλό και πρακτικό: και ποιος εμποδίζει την ΧΑ να συστήση τέτοια νομικά πρόσωπα και να … συμπαρίστανται με τους παθόντες των ενεργειών της; Είναι να μην ανοίγης τον ασκό του Αιόλου. Μάλλον θα γράψω χωριστά και για το θέμα αυτό.

Για την ευθύνη των νομικών προσώπων ετοιμάζω επίσης χωριστό άρθρο, όπου αντιμετωπίζω από κοινού τις τρεις προτάσεις νόμου, οπότε επιφυλάσσομαι.

Η υπόλοιπη πρόταση νόμου είναι παλιά καλή επιτροπολογία, να φτειάξουμε μια επιτροπή με μακρόσυρτο όνομα, να βάλουμε μέσα ένα εκπρόσωπο της ΟΛΜΕ, ένα της ΓΣΕΕ και δεν συμμαζεύεται. Το λύσαμε το πρόβλημα.

Και μια τελευταία παρατήρηση: αφού οι ίδιοι λένε ότι η πρόταση νόμου μεταφέρει την δυσώνυμη απόφαση πλαισίου 2008/913/ΔΕΥ, γιατί δεν προβαίνουν σε πρόταση εγκληματοποίησης της αρνήσεως κλπ των γενοκτονιών κλπ, όπως προβλέπει η ως άνω απόφαση πλαισίου; Δεν ξέρουν ότι θα μας βάλουν οι Ευρωπαίοι κακό βαθμό; Χοχο!

Εν πάση περιπτώσει, για να επιστρέψουμε στον καλό τον λόγο, η π/ν του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι συζητήσιμη. Δεν νομίζω ότι θα υποχωρούσαν στα σημεία που εγώ διατυπώνω αντιρρήσεις, αλλά τουλάχιστον δεν εισάγουν νέα εγκλήματα κατά της ελεύθερης έκφρασης.

Και αυτό είναι σκληρό, αλλά πρέπει να τους αναγνωριστή.