Ποιητική διερώτηση

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί τί είναι εκείνο που τρέπει μια πεπερασμένη σειρά λέξεων σε ένα ποίημα. Oι νεότερες φιλοσοφικές ερμηνείες και προσεγγίσεις της ποιητικής (λ.χ. του Fish) ακούγονται ενδιαφέρουσες, ιδίως στον βαθμό που επικεντρώνουν στον ρόλο του αναγνώστη για την αναγνώριση ενός κειμένου ως ποιήματος. Κάποια παλιότερα διαβάσματά μου όμως, στάθηκαν καταλυτικά στην προσπάθειά μου να βρω απάντηση στο σχετικό ερώτημα.

Σ’ αυτά ανήκουν οι “Σημειώσεις για την τέχνη της ποίησης” του Ντύλαν Τόμας, που έτυχε να ξεφυλλίσω μικρός. Η απλότητα διατύπωσης, η διαύγεια και σαφήνεια των σκέψεων που εκφράζονται σ’αυτές τις σημειώσεις “ψυλλιάζουν” τον αναγνώστη για την αλήθεια τους… Αν και τις διάβασα παιδί διακινδυνεύω το στοίχημα, ότι θα γεράσω μ’ αυτές χωρίς να χρειαστεί ν’ αλλάξω ούτε μια γραμμή τους. Ακολουθώντας μέχρι σήμερα τον γνώμονα αυτών των σκέψεων έπραξα ως εξής:

Δέθηκα σφιχτά στο κατάρτι της προσωπικής μου αισθητικής, συναισθηματικής και λογοτεχνικής κρίσης, κλείνοντας πεισματικά τα αυτιά μου στις Σειρήνες του σύγχρονου ποιητικού συρμού, των πολυδιαφημισμένων συλλογών και βραβευμένων τετραδίων, των εκδοτικών οίκων με τους κατ’επάγγελμα ποιητές ή κριτικούς και των νομπελοφόρων ιερών τεράτων της ποίησης (αν κάποιον δεν τον πείθει η μεταφορά που μόλις χρησιμοποίησα, ας αντιστρέψει ελεύθερα τους όρους της: Δέχομαι ευχαρίστως ότι παρασύρθηκα από τις σειρήνες της προσωπικής μου αισθητικής κρίσης, αντί να δεθώ εκουσίως στο κατάρτι της «αναγνωρισμένης» ποίησης). Έσκυψα με αγάπη -αλλά και δέος- μπροστά στους στίχους φίλων μου, αναγνωρίζοντας σε κάποιους από αυτούς μια γλυκιά γλωσσική μουσική, υπεραρκετή για να θεωρήσω ότι συναναστρέφομαι αληθινούς ποιητές. Εκτίμησα την καλοδουλεμένη και αρμονική ομοιοκαταληξία των παλαιών ρομαντικών, που σήμερα έχει πια χαθεί κάτω από το άγριο κύμα που σήκωσε το υπερρεαλιστικό τσουνάμι, εκδικούμενο ίσως την υβριστική -αλλά και γνήσια καλλιτεχνική!- τελειομανία τους… Αδιαφόρησα πλήρως για την επιλογή σοβαρών θεματικών και έγραψα στίχους αποκλειστικά για τον σκύλο μου…

Παραθέτω μερικά από τα λόγια του Ντύλαν Τόμας που με ενέπνευσαν σε όλα τα παραπάνω, για χάρη των αναγνωστών του Συνιστολογίου:

(…) Διάβασε τα ποιήματα που σου αρέσει να διαβάζεις. Μη σε νοιάζει αν είναι σημαντικά ή αν θα επιζήσουν. Τί σημασία έχει, σε τελευταία ανάλυση, τί είναι Ποίηση; Αν θες έναν ορισμό, λέγε: “Ποίηση είναι αυτό που με κάνει να γελώ ή να κλαίω ή να χασμουριέμαι, αυτό που κάνει τα νύχια των ποδιών μου να τρεμουλιάζουν, αυτό που με κάνει να θέλω να πράξω αυτό ή εκείνο ή τίποτα” κι άσ’το έτσι. Αυτό που έχει σημασία στην Ποίηση, είναι η απόλαυσή της, όσο τραγική κι αν είναι. Αυτό που έχει σημασία είναι η αιώνια κίνηση πίσω της, το πελώριο βύθιο ρεύμα της ανθρώπινης λύπης, βλακείας, φιλοδοξίας, έξαρσης ή άγνοιας, οσοδήποτε ταπεινή κι αν είναι η πρόθεση του ποιήματος (…) Η χαρά και το έργο της Ποίησης είναι και ήταν το πανηγύρι του ανθρώπου, που είναι επίσης το πανηγύρι του Θεού.