Αφού εξετάσαμε την ανηθικότητα του ντόπινγκ, η ηθικότητα του αντιντόπινγκ είναι κάτι που λίγο-πολύ μπορεί να θεωρηθεί ως αυταπόδεικτη. Προβάρονται πολλά επιχειρήματα κατά του ντόπινγκ αλλά τα κύρια θέματα είναι δύο. Η υγεία του αθλητή και η εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού είναι οι υψηλές ηθικές αξίες που προστατεύει η ισχύουσα πρακτική του αντιντόπινγκ. Ήρθε ο καιρός να εξετάσουμε τα θεωρητικά σχήματα με την σκληρή πραγματικότητα και να δούμε κατά πόσο υπηρετούνται οι ηθικοί μας στόχοι στην πράξη. Θα αγνοήσω τις πρακτικές και ηθικές συνέπειες από την εγκληματοποίηση της πρακτικής βάζοντας κάτω από το ηθικο-μικροσκόπιό μας, το φαινόμενο αντιντόπινγκ, στην ‘ήπια’ εκδοχή του.
Ο πρώτος ηθικός πυλώνας πάνω στον οποίο στηρίζεται η αποδοχή των πρακτικών αντιντόπινγκ είναι η περιφρούρηση της υγείας του αθλητή. Ένα από τα προβλήματα εδώ είναι ότι το ζήτημα προσεγγίζεται διαισθητικά και ισοπεδωτικά. Διαισθητικά διότι η βλάβη θεωρείται αισθητικά ως δεδομένη και ισοπεδωτικά διότι όλες οι βλάβες στην υγεία του αθλητή θεωρούνται ίσες. Έτσι, η πλήρης ανικανότητα της ηθικής του αντιντόπινγκ να εμπλακεί με την επίλυση χειροπιαστών παραδειγμάτων από τον χώρο του αθλητισμού, όπως οι υποβαρικές ‘τέντες’ ή η φυγοκεντρική επεξεργασία του αίματος (blood spinning) γίνεται κατανοητή. Σύμφωνα με την Ηθική οπτική, παρά τις όποιες ‘τεχνικού’ τύπου ενστάσεις, η κεντρική ηθική ιδέα της προστασίας της υγείας του αθλητή μέσα από την απαγόρευση επικίνδυνων πρακτικών, παραμένει ανέπαφη.
Αυτό που παραμένει ακατανόητο είναι η αδυναμία του Ηθικού θεωρήματος να εξερευνήσει τις χειροπιαστές συνέπειες στην υγεία του αθλητή από την ‘ήπια’ ποινικοποίηση και απαγόρευση των εργογόνων βοηθημάτων. Θα περίμενε κανείς ότι με την εμπειρία ολόκληρων δεκαετιών από τον πόλεμο στα ναρκωτικά, και την σχεδόν καθολική πια παραδοχή ότι οι απαγορεύσεις δεν έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα υιοθετούσαμε μια πιο επιφυλακτική προσέγγιση.
Η περιθωριοποίηση του φαινομένου του ντόπινγκ έχει ολέθρια αποτελέσματα για την υγεία των αθλητών μετατρέποντας την επιχειρηματολογία του αντιντόπινγκ σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Κάποιος πρέπει να εξηγήσει την ηθική της πώλησης ουσιών στην μαύρη αγορά, με όποιες συνέπειες έχει αυτό στην ποιότητα των συστατικών· την ηθική στην κοινή χρήση βελόνων και συριγγών, με όποιες συνέπειες στην αυξημένη πιθανότητα έκθεσης σε εξαιρετικά σοβαρές ασθένειες που μεταδίδονται με το αίμα (ηπατίτιδα, HIV)· την ηθική που αποτρέπει την χρήση ουσιών όπως η νανδρολόνη που παρέχουν μια σχετική ασφάλεια με χαμηλό κίνδυνο ανάπτυξης υπατικών ασθενειών, προωθώντας την ίδια στιγμή την χρήση επικίνδυνων αδοκίμαστων ουσιών επειδή έχει δημιουργηθεί το κριτήριο της αποφυγής ανίχνευσης από τα εργαστήρια της WADA· και την ηθική της επίλυσης του προβλήματος στο επίπεδο των συμπτωμάτων, με όποιες συνέπειες έχει αυτό στην ανενόχλητη διαιώνιση των αιτιών που παράγουν τη συμπεριφορά.
Πέρα από την ηθικολογούσα ρητορική για την ανάγκη να περιφρουρηθεί η δημόσια υγεία μέσω της αστυνόμευσης των πρωταθλητών, υπάρχει μεγάλη ανάγκη να δούμε τις αληθινές παραμέτρους του ζητήματος που πραγματικά αγγίζει τις διαστάσεις δημόσιου ‘προβλήματος’. Οφείλουμε να αναρωτηθούμε τι είδους ηθική είναι αυτή η οποία προσδιορίζει τόσο επιλεκτικά το ζήτημα και αφήνει εντελώς ανεξιχνίαστο το ευρύτερο πρόβλημα του ντόπινγκ στον ερασιτεχνικό αθλητισμό και το ακόμη ευρύτερο θέμα της βιολογικής τροποποίησης στην ευρύτερη κοινωνία- είτε μιλάμε για στεροειδή, διογκωμένα στήθη, λευκές οδοντοστοιχίες, ή αυξανόμενο ύψος με χειρουργικές ή ‘φυσικές΄ μεθόδους.
Ο δεύτερος πυλώνας στήριξης του ηθικού οικοδομήματος του αντιντόπινγκ είναι ο ισχυρισμός της εξασφάλισης ισότιμων όρων στον ανταγωνισμό των αθλητών. Και εδώ το κατόρθωμα επιτυγχάνεται με επιλεκτική μεριδοποίηση της πραγματικότητας, εξετάζοντας το πρόβλημα της ‘ισοτιμίας’ έξω από τις πραγματικές και δεδομένες συνθήκες. Έτσι οι γενετικές και οι περιβαλλοντικές ανισότητες κρίνονται ως μη σχετικές με την προβληματική και παρακάμπτονται. Ο ανταγωνισμός με κάποιον από την οικογένεια Mäntyranta με μια μετάλλαξη που αυξάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα κρίνεται ισότιμος και η λήψη ερυθροποιητίνης θεωρείται αλλοίωση των όρων του δίκαιου ανταγωνισμού.
Με την ίδια λογική, ανισότητες τύπου ‘Βορράς- Νότος’ δεν έχουν αντιπροσώπευση στην μαθηματική Ηθική του μικρόκοσμου του αντιντόπινγκ. Ακόμη, το ότι οι αθλητές που ανήκουν στην ελίτ των κορυφαίων πρωταθλητών και περιστοιχίζονται και επιβλέπονται από ολόκληρες ομάδες εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, αποκτούν ένα επιπλέον πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων αθλητών, είναι κάτι που περνά απαρατήρητο, τόσο από την μεριά της ισοτιμίας στον ανταγωνισμό όσο και από αυτήν της υγείας των αθλητών.
Το σίγουρο είναι πως τα παραπάνω δεν εξαντλούν τις ηθικές παρασπονδίες του αντιντόπινγκ. Ένα από τα επιχειρήματα που προσφέρεται ως απάντηση στην άποψη που απορρίπτει τις σπασμωδικές απαγορεύσεις είναι η ασυμβατότητα της ιατρικής ηθικής με την φαρμακευτική ενίσχυση των αθλητικών επιδόσεων. Η ασυμβατότητα της ιατρικής ηθικής, του ιατρικού απορρήτου και του σεβασμού της ιδιωτικότητας του ατόμου με τις τσαουσέσκου τακτικές της WADA, όπου οι αθλητές πρέπει να κρατούν ενήμερες τις ‘αρχές’ για τις ιδιωτικές τους δραστηριότητες και είναι αναγκασμένοι να δέχονται εξευτελιστικές πρακτικές όπως να ουρήσουν υποχρεωτικά σε πλήρη θέα των αξιωματούχων του αντιντόπινγκ, δεν υπολογίζεται ποτέ. Όπως δεν υπολογίζεται ποτέ ποιος πληρώνει τον λογαριασμό για το αντιντόπινγκ ή πόσο ηθικό είναι ένας ποδηλάτης που πάσχει από άσθμα να μην έχει την δυνατότητα να ακολουθήσει όλες τις διαθέσιμες θεραπείες. Καιρός να επαληθεύσουμε την πληρότητα της ‘άλγεβρας’ πίσω από τις ηθικές προσθαφαιρέσεις.
Ίσως με τις υπάρχουσες συνθήκες να είναι αδύνατον για κάποιον να προτείνει την απελευθέρωση των ενισχυτικών πρακτικών. Η εξασφάλιση της υγείας των αθλητών είναι ένας αποδεκτός στόχος και δεν μπορεί να προστατευθεί με μια άκριτη αποδοχή χωρίς την απαραίτητη προστασία της ιατρικής επίβλεψης. Είναι αρκετά πιθανόν, έπειτα από τις απαραίτητες κλινικές μελέτες, να βγει το συμπέρασμα ότι καμία από τις σημερινές πρακτικές δεν μπορεί να προσφερθεί στην ιατρική ενίσχυση των επιλογών λάιφσταϊλ. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρηθεί απίθανο ότι νέες τεχνικές, νέα επιτεύγματα και νέα προγράμματα δοσολογίας θα εφευρεθούν, και θα έρθουν με ευνοϊκότερους όρους και λιγότερες παρενέργειες. Νέοι υπολογισμοί και νέες αξιολογήσεις θα πρέπει να γίνονται συνέχεια και για κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Αυτό απαιτεί νηφαλιότητα.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως η φαρμακευτική βελτίωση των επιδόσεων στον χώρο της κλασσικής μουσικής, κάτω από την εθελοντική ιατρική επίβλεψη, είναι μια επιτυχημένη ιστορία απελευθέρωσης των ουσιών. Το πρόβλημα του ‘τρόμου στην σκηνή’ είναι κάτι από το οποίο υπέφεραν και συνεχίζουν να υποφέρουν πολλοί μουσικοί. Και οι λύσεις που είχε ένας μουσικός ήταν ανάμεσα στο να διακόψει την καριέρα του, να την περιορίσει σε ηχογραφήσεις στο στούντιο (όπως ο καναδός πιανίστας Glenn Gould) ή να προσπαθήσει να ‘σβήσει’ τον τρόμο του με το αλκοόλ και τα βάλιουμ. Τις τελευταίες δεκαετίες οι μουσικοί έχουν στην διάθεσή τους ουσίες (βήτα-αναστολείς, προπρανολόλη) που για τους αθλητές είναι απαγορευμένες. Μακριά από τις εθνικές τυμπανοκρουσίες και τα διαφημιστικά συμβόλαια των εκατομμυρίων δολαρίων, ο μεσοαστικός και μεγαλοαστικός κόσμος της κλασσικής μουσικής εκμεταλλεύεται την φαρμακευτική ελευθεριότητα και τα αποτελέσματα δεν είναι καλλιτέχνες οι οποίοι ψυχορραγούν πάνω από τα πλήκτρα του πιάνου ή στα σοκάκια του Σάλτσμπουργκ. Εδώ οι αυτόκλητοι προστάτες της υγείας και της ισοτιμίας δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν τις τσαουσεσκικές τακτικές αστυνόμευσης της συμπεριφοράς των μεγάλων εκτελεστών του Μπαχ και του Μότσαρτ. Ο καθηγητής Charles Yesalis, εξηγεί:
‘Αν κοιτάξουμε πίσω από την λογική με την οποία απαγορεύουμε τις ουσίες στον αθλητισμό, το ίδιο θα έπρεπε να εφαρμόζεται και στις μουσικές ακροάσεις […] αν η Nike πρόσφερε στους μουσικούς διαφημιστικά συμβόλαια […] πολλοί περισσότεροι θα έδιναν προσοχή’
Ας ελπίσουμε ότι θα του δώσουμε την προσοχή που πρέπει.
Πηγές και προτεινόμενη αρθρογραφία:
Better Playing Through Chemistry, http://www.nytimes.com/2004/10/17/arts/music/17tind.html
Don’t Blame Barry, Will regulating the pros wash steroids out of high school? http://www.reason.com/news/show/121639.html
Coping With Doping, http://www.reason.com/news/show/36760.html
Current anti-doping policy: a critical appraisal, Kayser, B., A. Mauron, Miah, A. (2007), BMC Medical Ethics, http://www.biomedcentral.com/1472-6939/8/2
Doping & the Child: Ethics for the Most Vulnerable, Miah, A. (2005, Sept 10), The Lancet, http://www.andymiah.net/documents/Miah2005DopingChild,Lancet.pdf
From Anti-Doping to a Performance Policy: Sport Technology, Being Human & Doing Ethics, Miah, A. (2005), European Journal of Sport Science, http://www.andymiah.net/documents/Miah2005PerformancePolicyEJSS.pdf
Viewpoint: Legalization of Drugs in Sport, Kayser, B., A. Mauron, Miah, A. (2005, Dec), The Lancet, http://www.andymiah.net/documents/Miah2005KayserMauronDoping,MedicineSupp,Lancet.pdf
Justifying Human Enhancement: The Accumulation of Biocultural Capital, Miah, A. (2008), Royal Society for the encouragement of the Arts, http://www.andymiah.net/documents/Miah2008BioculturalCapital,RSA.pdf
Ok είναι λίγο spooky να σχολιάζω δικό μου κείμενο, αλλά νομίζω πως αυτό είναι σημαντικό.
Απ’ ό,τι φαίνεται (http://afp.google.com/article/ALeqM5hNoNDbbELqX2V3_dSmy6syTYaeNQ) οι εργογόνες ουσίες, εκτός από τους ‘ερμηνευτές του Μπαχ και του Μότσαρτ’, είναι δημοφιλείς και στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Σύμφωνα με διαδικτυακή έρευνα του περιοδικού Nature, το 20% των επιστημόνων μας κάνουν χρήση τέτοιων ουσιών. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι τριών ειδών. Από τους 288 επιστήμονες που απάντησαν θετικά στην χρήση βελτιωτικών ουσιών, τα 3/5 έκαναν χρήση Ritalin, σχεδόν οι μισοί παίρνουν Provigil (Modafinil) και περίπου το 15% έχουν χρησιμοποιήσει βήτα-αναστολείς. Ο κύριοι λόγοι για αυτή την φαρμακοληψία είναι η αύξηση της δυνατότητας (πνευματικής) συγκέντρωσης, βελτίωση της μνήμης, και υπέρβαση της κόπωσης και της υπνηλίας. Πάνω από το 1/3 προμηθεύονται τις ουσίες μέσω διαδικτύου και οι υπόλοιποι από φαρμακεία.
Επίσης το 1/3 των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι πρόθυμοι να δώσουν ουσίες στα παιδιά τους αν γνώριζαν ότι οι συμμαθητές τους τα χρησιμοποιούν.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γενική αποδοχή του φαινομένου, ακόμη και σε εκείνους οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν τέτοιες ουσίες. Το 70% από το συνολικό δείγμα της έρευνας απάντησε ότι είναι πρόθυμοι να αποδεχτούν ένα μικρό ρίσκο παρενεργειών, αν πρόκειται να βελτιωθεί η ακαδημαϊκή τους επίδοση και το 80% του συνόλου των επιστημόνων που απάντησαν, θεωρεί ότι δεν πρέπει να περιοριστεί το δικαίωμα των ‘υγιών ανθρώπων’ στις εργογόνες ουσίες, ακόμη και κατά την διάρκεια εισαγωγικών εξετάσεων για το πανεπιστήμιο, χωρίς να το θεωρούν ‘κλεψιά’.
‘Η απαγόρευση είναι μια αυτοικανοποιούμενη ανοησία’, υποστηρίζει ο Geoffrey Alderman.
χμ δηλαδη προτεινεις να παρουμε και μεις τετοιες ουσιες? Εν τελει ποσο μεγαλη διαφορα εχουν με το να πινεις 5 κουπες καφε την ημερα?
Οσο για το οτι οι σχετικοι επιστημονες πειραματιζονται συχνα με ουσιες, ο πατερας του LSD (ηταν χημικος) ηταν πιθανοτατα και ο μεγαλυτερος χρηστης του επι δεκαετιες!
Χεχε… σε έβαλα σε σκέψεις;
:):):)
Νομίζω πως είναι καλό να διαχωρίζουμε τις προσωπικές προτιμήσεις μας από το ζήτημα της απαγόρευσης. Δεν ξέρω μήπως χρειάζεται και ένα health warning. Ειλικρινά, δεν μπορώ να προτείνω τίποτα για προσωπική χρήση και δεν έχω άποψη για το πόσο μεγάλη διαφορά έχει με την καφεΐνη. Από ηθικολογική άποψη όμως, πιστεύω, δεν έχει καμία διαφορά.
Τώρα για το δεύτερο θέμα, υπάρχει νομίζω μια διαφορά στην χρήση ουσιών για ψυχοδιεγερτικούς λόγους (LSD- recreational use) και την χρήση που έχουμε εδώ για την βελτίωση των επιδόσεων. Προφανώς εδώ ο ψυχαγωγικός λόγος είναι μηδαμινός. Θεωρώ ότι είναι ένα νέο φαινόμενο, διότι για πρώτη φορά έχουμε ουσίες οι οποίες προσφέρουν κάποια αντικειμενικά προτερήματα (όπως η καφεΐνη) και δεν είναι απλά ένα ‘ταξίδι’ παραισθήσεων.
Και εδώ (Ντόπινγκ… στα θρανία), για το ίδιο ζήτημα.