Tο περιοδικό Discover δημοσίευσε πρόσφατα την είδηση ότι η Πολιτεία της Ουάσινγκτον σκέφτεται να επανεγκαταστήσει κάστορες σε περιοχές που παρουσιάζουν λειψυδρία. Αντί να κατασκευάσουν τεχνητά φράγματα με κόστος δισεκατομμυρίων δολλαρίων θέλουν να βασιστούν στη φτηνή εργασία των καστόρων, των οποίων τα φράγματα αφήνουν το νερό να περνάει σιγά-σιγά, ώστε το κόστος του έργου να πέσει σε λιγότερο από 1 εκατομμύριο δολλάρια. Μετά την εκχώρηση θέσεων εργασίας σε χαμηλά αμοιβόμενους εργάτες στις αναπτυσσόμενες χώρες και σε μετανάστες, οι αδίστακτοι καπιταλιστές αποφάσισαν να εκμεταλευτούν και την εργασία των συμπαθέστατων τρωκτικών για να εξαναγκάσουν την εργατική τάξη σε νέες υποχωρήσεις προκειμένου να μπορέσει να ανταγωνιστεί τη ζωϊκή εργασία.
Όσοι από εσάς βρίσκετε εξωφρενικό το παραπάνω απόσπασμα αναρωτηθείτε αν θα φαινόταν το ίδιο εξωφρενικό αν στη θέση της λέξης “κάστορας” βάζαμε τις λέξεις “Ινδονήσιος εργάτης” . Και αν όχι γιατί όχι? Κάποιοι ίσως σπεύσουν να διαπιστώσουν ότι ζώα και άνθρωποι διαφέρουν. Είναι όμως οι δυο περιπτώσεις διαφορετικές? Είτε το φράγμα κατασκευαστεί από κάστορες είτε από Ινδονήσιους οι επιπτώσεις στους Αμερικανούς εργάτες είναι ίδιες: στερούνται τις συγκεκριμένες θέσεις εργασίας. Και στις δυο περιπτώσεις το κίνητρο είναι η μείωση του κόστους. Και στις δύο περιπτώσεις η μείωση επιτυγχάνεται επειδή οι κατασκευαστές είναι διατεθειμένοι να πληρωθούν λιγότερο από τους Αμερικανούς εργάτες. Και στις δύο περιπτώσεις οι κατασκευαστές του φράγματος, εφ’ όσον δρουν εθελοντικά, βγαίνουν κερδισμένοι. Οι μεν κάστορες διότι δεν ενοχλούνται από το θόρυβο του τρεχούμενου νερού, οι δε Ινδονήσιοι διότι αμοίβονται καλύτερα από ότι θα αμοίβονταν στην πατρίδα τους για αντίστοιχη εργασία. Και όμως, ενώ ελάχιστη ενόχληση προκαλεί η εκχώρηση των συγκεκριμένων θέσεων εργασίας σε κάστορες, η εκχώρηση των ίδιων θέσεων σε φτηνότερους εργάτες του εξωτερικού (outsourcing) θα προκαλούσε τεράστιες αντιδράσεις. Γιατί άραγε?
Κάποιοι συμπεριφορικοί οικονομολόγοι ίσως τις αποδώσουν στην αίσθηση περί δικαίου. Οι Αμερικανοί εργάτες έχουν μια άποψη για το ποιά είναι η πρέπουσα αμοιβή για τη συγκεκριμένη εργασία και για αυτό αντιδρούν όταν οι εργοδότες πληρώνουν συνανθρώπους τους λιγότερο. Στο πρόσωπο του Ινδονήσιου βλέπουν τον εαυτό τους, στο πρόσωπο του κάστορα όχι. Ακόμαι και αν οι Ινδονήσιοι οφελούνται, δεν οφελούνται όσο οι Αμερικανοί εργάτες θεωρούν ότι θα έπρεπε, άρα γίνονται αντικείμενο εκμετάλευσης. Τα κίνητρα της αντίδρασης είναι αγνά!
Πέρα από τα ερωτήματα που η άποψη αυτή εγείρει, π.χ. ποιός και πώς αποφασίζει τι συνιστά “δίκαιη” αμοιβή, προσωπικά δεν πείθομαι για την αγνότητα των αισθημάτων. Αν για την κατασκευή του φράγματος προσλάμβαναν Ινδονήσιους και τους πλήρωναν περισσότερο από τους Αμερικανούς θα σταματούσαν οι αντιδράσεις? Μάλλον θα λάμβαναν την ακριβώς αντίθετη μορφή, εγείροντας το ερώτημα για ποιό λόγο προσελήφθησαν οι συγκεκριμένοι μετανάστες με υψηλότερο κόστος και όχι Αμερικάνοι. Στην πρώτη περίπτωση το κριτήριο του κέρδους που οδήγησε στην πρόσληψη των Ινδονησίων θα δαιμονοποιούταν ως ανήθικο, αλλά στη δεύτερη θα χρησιμοποιούταν για να υποστηρίξει την πρόσληψη των Αμερικανών. Ο Ινδονήσιος στο πρόσωπο του οποίου ο Αμερικανός πριν έβλεπε δήθεν τον εαυτό του θα μετατρεπόταν σε “ξένος”! Μήπως κάτι άλλο συμβαίνει? Η δική μου εξήγηση είναι ότι η αντίδραση είναι μια τυπική ορθολογική πράξη ενός καρτέλ που τιμωρεί εκείνον που προσπαθεί να το σπάσει. Μπορεί να είναι περιβεβλημένη με ένα μανδύα ηθικής για να είναι πιο ελκυστική, αλλά παρά τις αναφορές σε “δικαιοσύνη” και “εκμετάλευση” τα κίνητρά της είναι ιδιοτελή. Έχει σκοπό να εμποδίσει ξένους εργάτες να παρακάμψουν το καρτέλ, κατά τον ίδιο τρόπο που το καρτέλ των Ντε Μπεερς προσπάθησε να εμποδίσει όσες χώρες θέλησαν να το παρακάμψουν πουλώντας διαμάντια απευθείας. Υπό αυτό το πρίσμα η διαφορετική αντίδραση εξηγείται πολύ απλά. Οι Ινδονήσιοι μπορούν να μάθουν και να συμμορφωθούν, οι κάστορες πάλι όχι.
Το ζητημα ειναι οτι οι καστορες εχουν δικαιωμα να ζουν στην Βορεια Αμερικη και οι Ινδονησιοι οχι :)
Κοιτα, το να φερεις καποιους Ινδονησιους και να τους πληρωνεις λιγοτερο, φαινεται απλα αδικο στον περισσοτερο κοσμο.
Το να τους εφερνες και να πληρωνοντουσαν οπως ολοι οι κανονικοι εργατες προσκρουει σε άλλα ζητηματα, ποσους ανθρωπους χωραει η Αμερικη κτλ Αυτα τα ζητηματα εχουν λυθει με εναν συστηματικο τροπο στις ΗΠΑ, δινουν καθε χρονο εναν ορισμενο αριθμο αδειων παραμονης, οποτε γιατι να φερουν αντ χοκ και μερικους Ινδονησιους τωρα?
Εμένα με προβληματίζει η φράση:
Μπορούμε να πούμε ότι ένας άνθρωπος που πεθαίνει της πείνας, που αντιμεωπίζει άμεσο βιοποριστικό πρόβλημα, δρα “εθελοντικά”;
Ας πούμε επί κατοχής πολλές κοπέλες σαν τα κρύα τα νερά (αλήθεια ποια η ετυμολογία της σουρρεαλιστικής αυτής φράσης; ) “παραχωρούσαν” το τρυφερό (και τριχωτό, υποθέτω) κοχύλι τους σε μαυραγορίτες προκειμένουν να κερδίσουν ένα τενεκέ λάδι. Εθελοντικά το έκαναν αυτό;
Στα πολιτισμένα κράτη πάντως ο πολιτισμός συνίσταται στο ότι ο νόμος προσπαθεί να προστατέψει τα συμφέροντα όλων των πολιτών, και του επιχειρηματία και του εργάτη.
Προκαλεί οπωσδήποτε το αίσθημα δικαίου ο εργοδότης όταν -ενώ απολαμβάνει όλα τα θετικά της ευνομίας και του πολιτισμού όπως υποδομές, προστασία από τον νόμο, πχ σε περίπτωση αθέμιτου ανταγωνισμού κτλ – περιφρονεί τις υποχρεώσεις που έχουν για τον ίδιο κόστος ( = παροχή ασφαλειας – διότι μη γελιόμαστε, οι ξένοι είναι φτηνοί επειδή δεν ζητάνε ασφάλεια).
Και σαν κερασάκι στην τούρτα, οι ινδονήσιοι εργάτες, όπως και οι κάστορες, δεν έχουν δικαίωμα ψήφου, που σημαίνει ότι οι εργοδότες μπορούν να επηρεάζουν το νομικό περιβάλλον στο οποίο δρουν οι επιχειρήσεις τους, οι εργαζόμενοι όμως όχι.
Θα μου πεις το έχουν οι αμερικάνοι εργαζόμενοι, αλλά αυτοί έχουν άλλα συμφέροντα, πχ αν το κράτος τους δώσει επιδόματα κτλ μπορεί τελικά να υποστηρίξουν ένα νομικό σύστημα που συνεχίζει να είναι εις βάρος του ξένου.
Το πρόβλημα βασικά είναι ότι ο ξένος δεν έχει απολύτως καμμία νομική προστασία – έτσι και συμβεί εργατικό ατύχημα πχ, τι θα γίνει; έτσι και αρρωστήσει (για λόγο άσχετο από την εργασία) τι προβλέπεται;
Το ότι οι ξένοι δέχονται (με ή χωρίς εισαγωγικά) να εργαστούν υπό τέτοιες συνθήκες οφείλεται εν μέρει και σε ασύμμετρη πληροφόρηση ( αυτό που ξέρουν είναι ότι αν αρρωστήσουν, μαύρο φίδι που τους έφαγε, δεν γνωρίζουν τίποτα περί ασφάλειας, αποζημίωσης κτλ), αλλά και στο ότι δεν έχουν απολύτως καμμία νομική υπόσταση, δεν μπορούν να συγκροτούν σωματεία, δεν έχουν πολτική εκπροσώπηση, η δημόσια διοίκηση δεν μιλάει καν την γλώσσα τους κτλ.
Φονιάδες των λαών κάστορες.
SG
“το να φερεις καποιους Ινδονησιους και να τους πληρωνεις λιγοτερο, φαινεται απλα αδικο στον περισσοτερο κοσμο”
Αυτό ακριβώς λέω και εγώ! Το ερώτημα είναι γιατί? Αυτό είναι το ζήτημα που θίγω αντιπαραβάλλοντας δυο διαφορετικές οπτικές. Υπάρχουν άνθρωποι που αντιδρούν σε όσους είναι διατεθειμένοι να παράξουν συγκεκριμένα αγαθά με μικρότερη αμοιβή (είτε ως μετανάστες είτε στην πατρίδα τους και εξάγωντας). Ποια θα ήταν η αντίδραση αν αντί για αλλοδαπούς μπορούσαμε να εκπαιδεύσουμε αλεπούδες να κάνουν αυτές τις δουλιές? Θα ήταν ίδια? Και αν όχι γιατί όχι?
Σναποραζ,
“Μπορούμε να πούμε ότι ένας άνθρωπος που πεθαίνει της πείνας, που αντιμεωπίζει άμεσο βιοποριστικό πρόβλημα, δρα “εθελοντικά”;”
Εννοείς ότι κάθε άνθρωπος που δουλεύει από ανάγκη δεν δρα εθελοντικά? Μα τότε με βάση αυτή τη λογική η πλειονότητα των ανθρώπων (ελάχιστοι δουλεύουν από ευχαρίστηση) δεν δρούν εθελοντικά και άρα είναι αδύνατο να διαχωρήσουμε αυτό που εγώ αποκαλώ εθελοντική εργασία από τη δουλία (παραπέμποντας σε συνθήματα αναρχικών στον τοίχο ότι “κάθε εργασία είναι σκλαβιά”). Είναι γόνιμο να τσουβαλιάζουμε τις δύο μορφές? Δε νομίζω.
Από εκεί και πέρα το ερώτημα που θέτω είναι ποια είναι τα κίνητρα τις αντίδρασης απέναντι στη μετανάστευση και το διεθνές εμπόριο (δες και το σχόλιό μου πιο πάνω), και όχι αν το να προσλάβουμε Ινδονήσιους μετανάστες με μικρότερη αμοιβή είναι σωστό. Φαίνεται να συντάσεσαι με την άποψη των συμπεριφορικών οικονομολόγων ότι τα κίνητρα είναι αγνά και έχουν να κάνουν με την αίσθηση δικαίου. Δεν είμαι τόσο σίγουρος, και ο λόγος είναι η τελείως διαφορετική αντίδραση που θα είχαμε αν τους πληρώναμε περισσότερο (όπως περιγράφω στο κείμενο). Τέλος, μπορεί να μην μπορούν να ψηφίσουν οι μετανάστες με τα χέρια, αλλά μπορούν να ψηφίσουν με τα πόδια. Μπορούν να επιλλέξουν δηλαδή να μην έρθουν. Αν μιλάμε δε για outsourcing τότε βεβαίως και έχουν το δικαίωμα ψήφου.
Κώστα νομίζω στις δυτικές χώρες απόλυτη φτώχια σχεδόν δεν υπάρχει λόγω κοινωνικού κράτους (το κόστος του οποίου φυσικά συνδέεται με το κόστος της εργασίας).
Όλοι σχεδόν δουλεύουμε για βιοπορισμό, η διαφορά είναι ότι σε όλες τις προοδευμένες κοινωνίες υπάρχουν νόμοι που θέτουν κάποια όρια (πχ παιδική εργασία) και δίνουν στους εργαζομενους δικαιώματα (αποζήμιωση σε περίπτωση βλάβης, ασφαλιστική κάλυψη).
Χωρίς να είμαι είδικος, αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι με το outsourcing οι εταιρείες κάνουν στις χώρες υποδοχής πράγματα που στον δυτικό κόσμο είναι παράνομα ή τουλάχιστον συνεπάγονται σημαντικά μπλεξίματα με τον νόμο (και όχι γενικά και αόριστα «ανήθικα» ). Το ίδιο βέβαια κάνει και η ίδια η αμερικάνικη κυβέρνηση με το γκουανταναμο.
Το ότι οι διάφοροι κακομοιρήδες που πάνε και βρίσκουν τα κάνουν αυτά «εθελοντικά» δεν με πείθει. Κανένας από αυτούς δεν είχε να επιλέξει μεταξύ του να δουλεύει ασφαλισμένος ή ανασφάλιστος – η επιλογή είναι μεταξύ ανασφάλιστης δουλειάς και πείνας.
Ο δυτικός εργάτης, που έχει την επιλογή μεταξύ ασφάλειας/δικαιωμάτων και φτηνής ανασφάλιστης εργασίας, επιλέγει το πρώτο (όπως θα έκανες και εσύ υποθέτω στην θέση του) και επειδή αυτό δεν συμφέρει την εταιρεία, βγάζει αυτή ένα κήρυγμα περί φιλελευθερισμού και πάει και βρίσκει τον κακομοίρη που ουσιαστικά δεν έχει την πολυτέλεια να επιλέξει.
Έτσι λοιπόν φτάνουμε στην προηγούμενη συζήτηση μας, σχετικά με το αν η ηθική, το δίκαιο και οι νόμοι είναι σχετικοί ή όχι.
Γιατί αν όλα είναι σχετικά, τότε είναι ΟΚ να δουλεύον για την χ πολυεθνική παιδάκια 12 ώρες την ημέρα χωρίς κανένα δικαίωμα και προστασία από τον νόμο, και είναι παράλογο να διαμαρτύρονται στις δυτικές χώρες όσοι το κάνουν γι’αυτήν την κατάσταση, αφού άδικη είναι μόνο στην δύση και όχι στο μπαγκλαντές.
Από την άλλη τώρα, αν δεχτούμε ότι τα νομικά συστήματα της δύσης δεν είναι απλά καπρίτσια (όπως το αν πρέπει να οδηγούμε δεξιά ή αριστερά) του ενός ή του άλλου, τότε η ηθική αγανάκτηση έχει νόημα, αφού το να πετάς στον δρόμο ένα εργαζόμενο που έπαθε ατύχημα στην δουλειά αντί να τον αποζημιώνεις, είναι ανήθικο όπου και αν γίνει, ακόμα και αν ο πακιστανός εργαζόμενος εθελοντικά πει στην εταιρεία εντάξει ρε παιδιά μην το κάνουμε θέμα τώρα, απολύστε με εσείς και αφήστε με να πληρώσω μόνος μου την εγχείρηση, μην κολλάμε σε λεπτομέρειες τώρα.
Τώρα, για το αν τα κίνητρα των εργαζομενων στην δύση είναι αγνά, σίγουρα δεν ισχυρίζομαι ότι αυτοί είναι οι μαχητές του φωτός που πολεμούν την αδικία όπου σταθούν και όπου βρεθούν σαν τον Γιώργο Αυτιά και τον Αλέξη Τσίπρα.
Από την άλλη, σε αυτές τις καταστάσεις αντιδρούν και πολλοί πολίτες που δεν έχουν άμεσο συμφέρον. Ας πούμε στο άρθρο που βάζει ο Σωτήρης κάτω, εμένα με ενοχλεί το ότι θα έρθουν εδώ να δουλέψουν ανασφάλιστοι βούλγαροι, εθελοντικά ξε-εθελοντικά. Έτσι και αρρωστήσει δηλαδή ο άλλος τι προβλέπεται; Έτσι και του πλακώσει τίποτα το πόδι επειδή πχ η εταιρεία δεν σέβεται τους κανόνες ασφαλειας, θα μπορεί να βρει το δίκιο του ή παραιτειται εθελοντικά και από αυτό;
Η ηθική κατακραυγή είναι, λοιπόν, δικαιολογημένη – από εκεί και πέρα τίποτα δεν εμποδίζει κάποιον να ντύσει με ηθικό μανδύα συντεχνιακά συμφέροντα και να αρχίσει να χτυπιέται για το κάθε πιθανό ή απίθανο αίτημα.
Kαι πανω που νομιζαμε οτι το ζητημα ειναι απλα θεωρητικο, να και μια ελληνικη πραγματικη περιπτωση
δεν καταλαβαινω τι ζητανε ακριβως? να βγουμε απο την ΕΕ? ή να ζητησουμε εξαιρεση απο την οδηγια Μπόλκενσταϊν? (που εχει φαει ο κακομοιρος τετοιο παρατονισμο!)
Snaporaz,
πράγματι η κατακραυγή είναι γενικότερη και όχι μόνο από τους άμεσα ενδιαφερόμενους εγχώριους εργάτες. Από την άλλη είμαι σίγουρος ότι η κατακραυγή θα ήταν επίσης γενικότερη αν προσλαμβάνονταν αλλοδαποί με υψηλότερους μισθούς από τους ντόπιους. Άρα ούτε τη γενική κατακραυγή βρίσκω να έχει ανθρωπιστικά κίνητρα. Μάλλον είναι θέμα αλληλεγγύης. Κάποτε ρώτησα κάποιον, μα γιατί είσαι αλληλέγγυος με π.χ. τους οδηγούς λεωφορείων που απεργούν όταν αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις μέσο να πας σπίτι σου? Και η απάντηση ήταν, διότι και αυτοί μεθαύριο που θα απεργεί ο δικός μου κλάδος θα σταθούν δίπλα μας.
Λες ακόμα,
“Κανένας από αυτούς δεν είχε να επιλέξει μεταξύ του να δουλεύει ασφαλισμένος ή ανασφάλιστος – η επιλογή είναι μεταξύ ανασφάλιστης δουλειάς και πείνας.”
Αν είναι έτσι τότε στερώντας του τη δυνατότητα να δουλεύει ανασφάλιστος τον καταδικάζεις στην πείνα! Ένας ακόμα λόγος που δε βρίσκω το ανθρωπιστικό επιχείρημα πειστικό. Όταν μια εταιρία αθλητικών ειδών σταμάτησε να συνεργάζεται ύστερα από την διεθνή κατακραυγή με τοπικό sweatshop του Μπαγκλαντές που απασχολούσε παιδάκια στην παραγωγή δερμάτινων μπαλλών, νομίζεις τα παιδάκια που απολύθηκαν πήγαν στο σχολείο? Στην παιδική πορνεία κατέληξαν, διότι αντίθετα με τις δικές μας κοινωνίες όπου οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στα παιδιά τους κάποια βασικά, εκεί η επιλογή ήταν το εργοστάσιο ή υποσιτισμός. Νομίζεις ότι στις δυτικές χώρες η παιδική εργασία σταμάτησε επειδή το απαγόρευσε ο νόμος? Ασφαλώς όχι. Η πλειονότητα των παιδιών-εργατών όταν μεγάλωσε είχε πλέον την οικονομική δυνατότητα να στείλει τα παιδιά του σχολείο αντί να βασίζεται στην εργασία τους. Ο νόμος ακολούθησε τις οικονομικές συνθήκες.
Καμία σχέση λοιπόν το Γκουαντάναμο στο οποίο οι έγκλειστοι βρίσκονται εκεί παρά τη θέλησή τους, με το εργοστάσιο στο οποίο παρά τις απεχθείς συνθήκες για τους δυτικούς με τα σημερινά δεδομένα (όχι όμως με τα δεδομένα του παρελθόντος) οι εργαζόμενοι βρίσκονται εκεί διότι η επιλογή αυτής της εργασίας είναι καλύτερη από τις εναλλακτικές. Εκτώς αν όσοι κόπτονται αποφασίσουν το put their moneu where their mouth is στέλνοντας κάθε δεύτερο μισθό σε κάποια οικογένεια της Ινδονησίας, δεν πείθομαι για την αγνότητα των κινήτρων.
ΥΓ. Το φονιάδες των λαών Κάστορες ήταν απίθανο! :)
Κώστα, πολύ ερεθιστικό κείμενο. Προφανώς οι κάστορες δεν είναι άνθρωποι και οι άνθρωποι δεν είναι κάστορες. Θέλω να πω, οι Ινδονήσιοι έχουν κάποια δικαιώματα απλώς και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, όπως και οι Αμερικανοί.
Αλλά ειδικά για το θέμα της αμοιβής, όπως μας διδάσκει και η εγχώρια εμπειρία, οι μετανάστες που προέρχονται από πιο φτωχές χώρες είναι απολύτως πρόθυμοι να εργαστούν για κατώτερες αμοιβές (όπως και όσοι προέρχονται από πιο πλούσιες χώρες ενδεχομένως δυσαρεστούνται από τις ελληνικές αμοιβές). Δεν θα έλεγα ότι όλοι αυτοί δεν έχουν ελεύθερη βούληση, απλώς συγκρίνουν συνειδητά ή υποσυνείδητα με τις τιμές της πατρίδας τους, ειδικά αν ενδιαφέρονται απλώς για ένα κομπόδεμα. Από την άλλη, οι ιθαγενείς συνδικαλιστές, οι οποίοι βλάπτονται από τον ανταγωνισμό τους, μπορεί, πλην των ηθικών κινήτρων περί ισότητας στην αμοιβή, να μην λησμονούν ότι έχουν και τα συντεχνιακά τους συμφέροντα να διαφυλάξουν: ισότητα στην αμοιβή θα έθετε τους ξένους εκτός αγοράς.
Θανάση,
η άποψή μου είναι μέσες-άκρες σύμφωνη με το τελευταίο σου σχόλιο. Με τη μόνη διαφορά ότι θεωρώ πως το ηθικό επιχείρημα τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται για να καλύψει τα πραγματικά κίνητρα (καμιά φορά και από τον ίδιο τους τον εαυτό).
Αρώτηξε ο Σναπ, που έχει βαλθεί να αποδείξει ότι οι γιατροί δεν είναι μόνο μερτσεντέ και βλαχομαγκιά, και απάντηξη της προκοπής δεν πήρε. Για τούτο και επανέρχομαι εν συντομία.
Είπε ο Κώστας:
Και προσέθεσε ο Θανάσης:
Κατ’ αρχάς, η ‘ελευθερία’ (=η δυνατότητα να πράττει ή να παραλείπει κανείς ανεμπόδιστα) είναι έννοια χωρίς πρόσημο. Η ελευθερία να επιλέγει κανείς ερωτικό σύντροφο είναι πολύτιμη, η ελευθερία να βιάζει κανείς δεν είναι. Γι’ αυτό και βάζουμε στην ελευθερία κανονιστικό περιέχομενο, για να έχουμε κάτι που να κάνει δουλειά στην πολιτική μας θεωρία. Άλλοι μιλούν για ‘πολιτικές ελευθερίες’ (liberties) ή ‘δικαιώματα’: ‘όταν λέμε ότι ο Α έχει δικαίωμα στο Χ εννοούμε ότι δε θα πρέπει να παρεμποδίζεται (ή να υποχρεώνεται!) να Χ. Άλλοι, πιο σοφοί, μιλούν για προσωπική αυτονομία, δηλαδή την ελευθερία να φτιάχνουμε εμείς τη ζωή μας όπως τη θέλουμε. Αλλά για να έχει νόημα να μιλάμε για δικαιώματα ή, πολλώ δε μάλλον, αυτονομία, θα πρέπει να έχουμε και επιλογές: τι να το κάνω το δικαίωμα ή την ελευθερία να επιλέξω επάγγελμα όταν όλα όσα επιθυμώ να ακολουθήσω απουσιάζουν από το πεδίο επιλογών μου; Αν, για παράδειγμα, είμαι γυναίκα στο Ιράν, το γεγονός ότι είμαι ελεύθερη να επιλέξω ένα από τα 5-10 επαγγέλματα που επιτρέπονται στις γυναίκες δεν συνεπάγεται ότι είμαι αυτόνομη.
Ας δούμε και την περίπτωσή μας. Ένας άνθρωπος μπορεί να βρεθεί χωρίς επιλογές είτε με δική του ευθύνη (πχ είναι σπάταλος ή τεμπέλης) είτε χωρίς δική του ευθύνη. Ο Σομαλός που γεννιέται από δύο γονείς πένητες στην μέση ενός σεληνιακού τοπίου δεν ευθύνεται γι’ αυτό: το γεγονός είναι τυχαίο και, άρα, ηθικώς αδιάφορο. Όταν, λοιπόν, έχει να επιλέξει ανάμεσα στο τίποτα της Σομαλίας και στο ‘κάτι ψιλά και ανασφάλιστα’ του πρώτου κόσμου, βρίσκεται ανάμεσα στο γκρεμό και το ρέμα. Για την ακρίβεια, βρίσκεται μπροστά σε μία επιλογή του τύπου ‘τα λεφτά σου ή τη ζωή σου’. Εκείνοι που επιλέγουν τη ζωή τους, ασφαλώς και επιλέγουν, αλλά δεν επιλέγουν ελεύθερα: η προοπτική του θανάτου δρα τόσο καταλυτικά στον συλλογισμό τους, ώστε είναι αδύνατον να επιλέξουν οτιδήποτε άλλο. Το ίδιο ισχύει και για τον Σομαλό: η ζωή στην Σομαλία είναι τόσο ανεπιθύμητη που δεν υφίσταται καν ως επιλογή. Και δεν φταίει σε τίποτα ο ίδιος για το γεγονός ότι βρέθηκε σε αυτή τη θέση.
Τώρα, το ερώτημα είναι: κι εμείς τι φταίμε; Εντάξει, ο τύπος με το πιστόλι που σου λέει ‘τα λεφτά σου ή τη ζωή σου’ να πάει στην κόλαση, αλλά εμείς φταίμε για την ατυχία του Σομαλού όσο και ο ίδιος: καθόλου! Αν και αυτό δεν είναι πάντα τόσο προφανές όσο ακούγεται, ας το δεχθούμε. Δύο υποχρεώσεις μας παραμένουν, όμως, ακέραιες:
1) Να μην λέμε στα σοβαρά ότι ο Σομαλός επέλεξε ελεύθερα και ότι ‘όλοι με το ζόρι δουλεύουν’. Ο Σομαλός δεν επέλεξε ελεύθερα με καμμία άξια λόγου έννοια του όρου και δεν είναι το ίδιο να πρέπει να κάνεις ‘κάποια δουλειά’ για να ζήσεις με το να πρέπει να κάνεις ‘οποιαδήποτε δουλειά υπό οιεσδήποτε συνθήκες’ για να ζήσεις. Ξανά: χωρίς να φταις. Άλλο ο χασομέρης στην καφετέρια που κατέληξε να δουλεύει ντελίβερυ επειδή ο ίδιος ‘σκότωσε’ τις επιλογές του κι άλλο ο εξαθλιωμένος Αφρικανός.
2) Να μην εκμεταλλευόμαστε την κατάσταση. Είναι εξωφρενικά χυδαίο να επικαλούμαστε είτε την ‘ελεύθερη επιλογή’ είτε το ότι ‘τους δίνουμε περισσότερα απ’ όσα τους δίνουν στη χώρα τους’ για να δικαιολογήσουμε την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Για το πρώτο τα είπαμε. Το δεύτερο είναι σα να παίρνεις ένα παιδάκι από μια οικογένεια που το έδερνε κάθε μέρα, να το δέρνεις μία φορά την εβδομάδα και να θεωρείς εαυτόν ευεργέτη του. Η λύση; Απλή: η δικαιοσύνη απαιτεί να δίνεις σε όλους όσα δικαιούνται με βάση την εργασία τους και το έργο που προσφέρουν. Καμμία ελεύθερη συμφωνία προς όφελος και των δύο μερών δεν υπάρχει εδώ. Εκμετάλλευση υπάρχει και, παρά τον εξευτελισμό της έννοιας από την ελληνική αριστερά, εξακολουθεί να υφίσταται κι αυτή.
ΥΓ: Με τα περί συντεχνιών και ‘ντόπιων εργαζομένων’ εννοείται ότι συμφωνώ.
Κωνσταντίνε,
επειδή έθιξες το βιαστή μέσα μου, ας θίξω και εγώ μερικά σημεία.
“Εκείνοι που επιλέγουν τη ζωή τους, ασφαλώς και επιλέγουν, αλλά δεν επιλέγουν ελεύθερα”
Αυτός βέβαια είναι φυσικός περιορισμός. Όπως λέω και στους φοιτητές μου, ο άνθρωπος έρχεται στον κόσμο χωρίς τίποτα, γυμνός και ανίκανος να ταϊσει ή να προστατεύσει τον εαυτό του. Το γεγονός ότι σήμερα κάποιοι αγωνίζονται για το αν θα έχουν τηλεόραση 20 ή 30 ιντσών και όχι για το Μαμούθ το επιούσιο, όπως οι πολύ αρχαίοι μας πρόγονοι, οφείλεται στα επιτεύγματα των προηγούμενων γενεών. (Το γιατί ο Σομαλός δεν είναι κοινωνός αυτών είναι μεγάλη συζήτηση). Άρα με βάση τη λογική σου ο άνθρωπος γεννιέται σκλάβος! Εντάξει, αυτή ήταν η βάση της επανάστασης των Ρομαντικών απέναντι στο Θεό, αλλά δε βλέπεις μια δόση υπερβολής?
“Το δεύτερο είναι σα να παίρνεις ένα παιδάκι από μια οικογένεια που το έδερνε κάθε μέρα, να το δέρνεις μία φορά την εβδομάδα και να θεωρείς εαυτόν ευεργέτη του.”
Νομίζω η διαφορά είναι και πάλι εμφανής. Σε αυτήν την περίπτωση ασκείς εξαναγκαστική βία, στην περίπτωση με τον εργάτη όχι.
“η δικαιοσύνη απαιτεί να δίνεις σε όλους όσα δικαιούνται με βάση την εργασία τους και το έργο που προσφέρουν”
Και ποιός το αποφασίζει αυτό? Ποιά είναι η δίκαια αμοιβή για έναν αμαξά, αυτή που θα εισέπρατε σήμερα ή αυτή που εισέπρατε πριν γίνει το αυτοκίνητο το κύριο μέσο μετακίνησης? Πρόσεξε ότι το έργο που παράγει δεν έχει αλλάξει καθόλου!
Τι γίνεται δε αν αποφασίσεις ότι δεν αξίζει να τον προσλάβεις με αμοιβή μεγαλύτερη? Ε, θα πεθάνει μεν, αλλά με την ικανοποίηση ότι γλίτωσε την εκμετάλευση.
Επειδή, όμως, εγώ δεν είμαι φοιτητής σου, διατηρώ την ελευθερία να απαντήσω σε αυτή την απίστευτη δήλωση: what a load o’ crap! Είναι ‘φυσικός περιορισμός’ η φτώχεια; Ποιο φυσικό φαινόμενο την προκαλεί; Όλοι οι άνθρωποι έρχονται σε τούτο τον κόσμο ‘χωρίς τίποτα’ μόνο και μόνο επειδή δεν δηλώνουν τίποτα στην εφορία; Εγώ, για να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα που δε θίγει κανέναν, που γεννήθηκα μεν γυμνός (και σέξυ) αλλά αμέσως με ανέλαβαν οι νοσοκόμες μιας ιδιωτικής κλινικής και μετά πήγα σε ένα ζεστό σπίτι όπου οι γονείς μου με φρόντιζαν με στοργή ήρθα στον κόσμο χωρίς τίποτα; Όπως, ας πούμε, το δέκατο παιδί μιας οικογένειας κάπου στα βάθη του Κογκό; Τώρα που το σκέφτομαι και φοιτητής σου να ήμουν ένα bullshit θα μου ξέφευγε.
Κατόπιν αυτής της δήλωσης δεν έχουμε και πολλά να πούμε. Επί της ουσίας, γιατί δεν μπορώ να μην παρατηρήσω πόσο πρόχειρα διάβασες το σχόλιό μου.
Ωραία, το παιδάκι το άφηναν ξυπόλητο κι εγώ του βάζω ένα παπούτσι. Και ποιος είπε ότι μόνο η ‘εξαναγκαστική βία’ είναι άδικη; Που ούτε αυτή είναι πάντα άδικη, φυσικά. Άσε τη βία, άλλο συζητούμε τώρα.
Εσύ το αποφασίζεις. Ή εγώ. Ή ο επιχειρηματίας για να ικανοποιηθεί και ο οικονομολόγος μέσα μας. Τι σημασία έχει; Εγώ λέω πως όσο κι αν είναι αυτό το δίκαιο, πρέπει να το λαμβάνουν όλοι για την ίδια εργασία. Κάτι που είναι και ψιλοαυτονόητο σε όλα τα πολιτισμένα κράτη, φυσικά.
Θα προσλάβεις κάποιον άλλο με την κανονική αμοιβή. Ανάλογα με τα κίνητρά σου, θα είσαι είτε ένας ρατσιστής του κερατά, είτε ένας αδιάφορος τυπάκος χωρίς κοινωνική ευαισθησία, είτε ένας επιχειρηματίας με κάποιο πλάνο που δεν προϋποθέτει τίποτα από τα παραπάνω. Εγώ δεν είπα πουθενά ότι έχεις υποχρέωση να προσλάβεις κανέναν συγκεκριμένα. Είπα ότι θα πρέπει να τους προσλαμβάνεις όλους με τους ίδιους όρους και ότι η προσφορά εργασίας δεν είναι χατήρι, όπως σαφώς πιστεύεις εσύ, αλλά σύμβαση όπου το ένα μέρος δεν πρέπει να εκμεταλλεύεται την ανυπαιτίως ασθενή θέση του άλλου.
Κι αυτό ήταν άλλο ένα πράγμα που δεν είπα αλλά εσύ σχολιάζεις. Και γενικά λες αυτό που θέλεις να πεις χωρίς να έχεις τιμήσει το σχόλιό μου με τη δέουσα προσοχή. Παρατηρώ ένα τρεντ στην Αναμόρφωση να τα λέμε για να τα ακούμε μεταξύ μας και να συμφωνούμε, το οποίο έχει αισθητή επίδραση στην προσοχή με την οποία συζητούμε θέματα που δεν είναι καθόλου απλά και καθόλου αυτονόητα. Γενικά, μία τάση να βγάζουμε λόγους σε φιλικό ακροατήριο που θα μας συγχωρήσει και μια υπερβολή ή ανακρίβεια. Όπως θα έλεγε και ο Θανάσης, σας είμαι ενάντιος.
Κωνσταντίνε,
στο ποιός διαβάζει απρόσεκτα απαντώ λέγοντας ότι σε όλη την πρώτη παράγραφό σου απαντάει η πρόταση από την προηγούμενη ανάρτησή μου
“Το γεγονός ότι σήμερα κάποιοι αγωνίζονται για το αν θα έχουν τηλεόραση 20 ή 30 ιντσών και όχι για το Μαμούθ το επιούσιο, όπως οι πολύ αρχαίοι μας πρόγονοι, οφείλεται στα επιτεύγματα των προηγούμενων γενεών.”
Δεν παρέχει η φύση το μαιευτήριο ούτε την ιατρική τεχνογνωσία. Η έλλειψή τους είναι η φυσική κατάσταση, η ύπαρξή τους οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα. Το ότι ο Σομαλός δεν ευθύνεται για το γεγονός ότι δεν έχει πρόσβαση σε αυτά τα ανθρώπινα επιτεύγματα είναι άσχετο και δεν αλλάζει το γεγονός ότι αυτά δεν παρέχονται έτοιμα από τη φύση. Λυπάμαι που είμαι ο πρώτος που θα σε ενημερώσω αλλά η φτώχεια είναι φυσικό φαινόμενο που εξαλείφθηκε χάρη στην ανθρώπινη προσπάθεια. Η αντίδρασή σου λοιπόν θα έπρεπε να είναι SHIT! όχι όμως Bullshit!
“Και ποιος είπε ότι μόνο η ‘εξαναγκαστική βία’ είναι άδικη;”
Μια παλιά μου γκόμενα που γούσταρε λίγο αγριότητα κατά την ερωτική πράξη.
“Ή ο επιχειρηματίας για να ικανοποιηθεί και ο οικονομολόγος μέσα μας. Τι σημασία έχει;”
Έχει σημασία διότι δεν υπάρχει ομοφωνία. Αν αποδεχόμαστε ότι η αμοιβή δεν καθορίζεται ελεύθερα από τα συμβαλλόμενα μέρη αλλά με βάση το τι πιστεύει κάποιος ότι είναι δίκαιο, το ερώτημα ποιός είναι αυτός ο κάποιος είναι εξαιρετικά σημαντικό! Ας υποθέσουμε ότι εσύ θεωρείς “δίκαιη” αμοιβή για να μου αλλάξεις καζανάκι τα 50 ευρώ και αρνείσαι να δεχτείς λιγότερα. Κάποιος σου τα δίνει, αλλά εγώ τελικά βρίσκω κάποιον που μου το αλλάζει με 40. Τον αδίκησα αφού πληρώθηκε για το ίδιο έργο λιγότερο από εσένα? Ή μήπως αδίκησες τον άλλο εσύ χρεώνοντάς τον περισσότερο από το δικό μου υδραυλικό? Ίσως είμαι μπούφος αλλά δεν βλέπω τίποτα το αυτονόητο, ούτε καν ψιλο-.
Πριν ασχοληθώ με την προτελευταία παράγραφο θα ήθελα να επισημάνω ότι προϋπόθεση μιας καλόπιστης συζήτησης είναι να μην αποδίδει κανείς στον άλλο απόψεις που δεν έχει εκφράσει. Ποτέ δεν είπα ότι αυτός που προσφέρει εργασία κάνει χάρη, το αντίθετο, προσλαμβάνεις κάποιον προκειμένου να οφεληθείς. Αλλιώς δεν προσφέρεις εργασία αλλά αγαθοεργία. Θες να βοηθήσεις το φτωχό Σομαλό? Μοιράσου μαζί του το μισθό σου. Αν όμως δεν το κάνεις και ο Σομαλός αντιμετωπίσει το φάσμα της πείνας τι θα έχεις να πεις όταν κάποιος του προσφέρει εργασία (έχοντας βεβαίως ιδιοτελή κίνητρα) την οποία ο Σομαλός επιλέγοντας θα καταφέρει να επιβιώσει? Ούτε είναι απαραίτητο ότι αν δεν προσλάβεις αυτόν θα προσλάβεις κάποιον άλλο. Υπάρχει και η επιλογή να μην προσλάβεις κανένα. Αν π.χ. δεν βρίσκεις κάποιον να σου βάψει το δωμάτιο με 6 ευρώ την ώρα μπορεί να το βάφεις λιγότερο συχνά. Είναι προτιμότερο να μην προσλάβεις καθόλου έναν μετανάστη με 6 επειδή δεν θέλεις να “εκμεταλευτείς” την ανάγκη του και να βάφεις το δωμάτιο λιγότερο συχνά, ή να τον “εκμεταλευτείς”? Αυτό αν θες είναι και ένα χαρακτηριστικό της αριστεράς που βρίσκω επικίνδυνο, ότι κρίνει το αν μια πράξη είναι θεμιτή με βάση τα “υποτιθέμενα” κίνητρα και όχι το αποτέλεσμα.
Όσο για την τελευταία παράγραφο, δεν καταλαβαίνω πως προκύπτει το παράπονο. Στο θέμα της ελευθερίας που έθιξες αναφέρθηκα και πριν και στην αρχή αυτού του σχολίου. Όταν όμως χρησιμοποιείς λέξεις όπως “εκμετάλευση”χωρίς να ορίσεις με σαφήνεια τι την συνιστά, τότε στο βαθμό που το σχόλιό σου έγινε με αφορμή μια συγκεκριμένη ανάρτηση έχω δικαίωμα να προσπαθώ να θέσω τη λέξη υπό ένα συγκεκριμένο πρακτικό πλαίσιο. Θεωρώ ότι ο ορισμός που υποννοείς δεν είναι συνεπής, ή αγνοεί την πραγματικότητα. Για αυτό συμφωνώ και επαυξάνω για την “τάση να βγάζουμε λόγους σε φιλικό ακροατήριο που θα μας συγχωρήσει και μια υπερβολή ή ανακρίβεια.” Το ερώτημα είναι ποιός είναι ένοχος. Διότι όπως ξέρει ο Θανάσης, “ένοχος ένοχον ου ποιεί”
Παιδιά, η συζήτησή σας είναι τόσο ενδιαφέρουσα που ελάχιστα με αποθαρρύνει από το να συμμετάσχω η ανακύκληση της συνήθους συζητητικής μεμψιμοιρίας.
Μήπως συζητείτε όμως για διαφορετικά πράγματα; Μήπως ο Κωνσταντίνος μιλά για ίση αμοιβή για ίση (παρασχεθείσα) εργασία, ενώ ο Κώστας απλώς για πρόσφορες πριν την κατάρτιση της σύμβασης;
Κώστα, αν ο εργοδότης έχει και Αμερικανούς και Ινδονήσιους εργάτες δεν θα ήταν άδικο να τους ήμειβε διαφορετικά; Και
Δεν είναι παράδοξο άλλο να είναι το συμπέρασμα ανάλογα με την οπτική γωνία: κρίνοντας από τα κίνητρα το βάρος πέφτει στην ηθική, ενώ από τις συνέπειες θα έλεγα στην νομιμότητα.
Κωνσταντίνε, ας υποθέσουμε ότι ο Ινδονήσιος γυρνώντας στην πατρίδα στην θερινή του άδεια (θεσμός ασφαλώς πρωτόγνωρος για αυτόν) λέει στους συγγενείς του: “Ακούστε πόσα μου δίνουν τα κορόιδα οι Αμερικάνοι!”. Αν δηλαδή είναι ικανοποιημένοι όλοι οι συμβαλλόμενοι, γνωρίζοντας ασφαλώς όλα τα σχετικά στοιχεία, γιατί να νοιαστούμε περισσότερο;
Επίσης, το ποια αμοιβή συνιστά “εκμετάλλευση” και ποια όχι, αλλά θεμιτό προϊόν διαπραγμάτευσης, σαφώς και είναι κρίσιμο ζήτημα, δείχνεις δε να προκρίνης μια αντικειμενική θεωρία περί τιμών, με τα προβλήματά που αυτό δημιουργεί.
Όπως λέει και ο Θανάσης, οι δεδηλωμένοι στόχοι του ιστολογίου είναι δύο: άλφα, να χτυπήσουμε κανά γκομενάκι, και, βήτα, να την βρίσκουμε μεταξύ μας εν αποτυχία του άλφα! :-)
Θανάση,
“Κώστα, αν ο εργοδότης έχει και Αμερικανούς και Ινδονήσιους εργάτες δεν θα ήταν άδικο να τους ήμειβε διαφορετικά;”
Ερώτηση, αμοίβονται όλοι οι δικηγόροι το ίδιο για τις ίδιες υπηρεσίες? Δεν γνωρίζω, αλλά υποψιάζομαι όχι. Σε μεγάλο βαθμό οι διαφορές έχουν να κάνουν με τις επιλογές που έχει ο κάθε εργαζόμενος. Κάποιος εργαζόμενος πιθανόν να έχει πολλές και καλές εναλλακτικές και άρα να αρνείται να εργαστεί για μια αμοιβή που βρίσκει ιδιαίτερα χαμηλή, ενώ κάποιος άλλος εργαζόμενος που έχει λιγότερες και όχι τόσο καλές εναλλακτικές πιθανόν να δεχτεί. Το φαινόμενο να μην πληρώνονται όλοι ίδιο για το ίδιο έργο (έτσι και αλλιώς κανένας εργαζόμενος δεν είναι ακριβώς το ίδιο αποτελεσματικός με κάθε άλλο στη δουλιά του) είναι ιδιαίτερα συχνό.
Γενικά αυτό που ονομάζει ο Κωνσταντίνος “εκμετάλευση” δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσφορά και ζήτηση. Για να εξηγήσουμε γιατί τα αεροπορικά εισητήρια από ΗΠΑ για Ελλάδα είναι ακριβότερα την περίοδο των εορτών μπορούμε να πούμε ότι οι αεροπορικές εταιρίες “εκμεταλεύονται” την επιθυμία των ανθρώπων να κάνουν γιορτές μαζί με την οικογένειά τους ή να πούμε ότι η ζήτηση είναι αυξημένη. Για να εξηγήσουμε γιατί ένα μπουκάλι νερό είναι τόσο ακριβό στην καντίνα της τάδε παραλίας μπορούμε να πούμε ότι η καντίνα “εκμεταλεύεται” τη δίψα των λουόμενων και την απουσία πόσιμου νερού, ή να πούμε ότι η προσφορά είναι μειωμένη. Σε κάθε περίπτωση, όσοι τελικά θα αγοράσουν εισητήριο ή νερό, στο βαθμό που το επέλεξαν, βγαίνουν οφελημένοι ανεξάρτητα αν το όφελος που αποκόμησε το άλλο μέρος είναι σημαντικά μεγαλύτερο λόγο των συνθηκών. Και αυτό μας φέρνει στο επόμενο.
“το συμπέρασμα ανάλογα με την οπτική γωνία: κρίνοντας από τα κίνητρα το βάρος πέφτει στην ηθική, ενώ από τις συνέπειες θα έλεγα στην νομιμότητα.”
Νομίζω ότι το ερώτημα, βαθύτατα φιλοσοφικό οπότε ο Κωνσταντίνος μάλλον ξέρει περισσότερα, είναι αν υπάρχει ουδέτερη ζώνη. Δηλαδή, αν κάτι δεν είναι ηθικό σημαίνει αυτό ότι είναι ανήθικο? Ή μπορεί κάτι να μην είναι ηθικό αλλά ούτε ανήθικο? Συμβαίνει να πιστεύω το δεύτερο. Σε κάθε εθελοντική συναλλαγή τα κίνητρα είναι ιδιοτελή, άρα αφήνουν και τα δυο συμβαλλομενα μέρη οφελημένα (αν και όχι απαραίτητα στον ίδιο βαθμό). Αυτό διαχωρίζει, όπως επεσήμανα, τη συναλλαγή από την αγαθοεργία. Άρα καμία συναλλαγή δεν είναι ηθική πράξη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι και ανήθικη.
Δήλωση προς τη γυναίκα μου: Δηλώνω παντελή άγνοια για τον στόχο άλφα στον οποίο αναφέρεται ο Θανάσης! :)
Kώστα και Θανάση
Αντικειμενικός ορισμός της τίμης δεν υπάρχει, ωστόσο αναρωτιέμαι αν είναι νόμιμο στις ΗΠΑ ένας λευκός καθηγητής να παίρνει 2πλάσιο μισθό από ένα μαύρο ίδιας βαθμίδας ή από μια γυναίκα.
Αν ο μαύρος ή η γυναίκα θελήσουν να αποταθούν στην δικαιοσύνη για να βρουν το όποιο δίκιο τους, αυτό το κάνουν επειδή είναι ημιπαρανοϊκοί δικομανείς κομμουνιστές που κάνουν φασαρία για ένα μη-θέμα, αφού δεν υπάρχει αντικειμενική τιμή;
Λογικό το ότι δεν παίρνουν όλοι οι δικηγόροι την ίδια αμοιβή, αλλά αν μια έγκυος δικηγόρος απολυθεί στα καλά καθούμενα χωρίς αποζημίωση ή εξήγηση από την εταιρεία, δεν έχει το δικαίωμα να ζητήσει από την δικαιοσύνη να παρέμβει;
Για ένα εργάτη που παθαίνει εργατικό ατύχημα δεν ισχυέι το ίδιο;
Αυτό που καταλαβαίνω εγώ με το outsourcing, είναι ότι έτσι ας πούμε και κόψει κανά δάκτυλο ο εργάτης, ο εργοδότης χαλαρά μπορεί να του πει άσε μας ρε φίλε τώρα – κάτι που αν έκανε στην δύση, θα τον οδηγούσε σε σοβαρά μπλεξίματα.
Αν ο εργάτης της δύσης παραιτηθεί από το δικαίωμα του στην αποζημίωση, αυτό ναι, γίνεται “εθελοντικά”, αφού η επιλογή μεταξύ αποζημίωσης/μη αποζημίωσης είναι υπαρκτή. Για τον κακομοίρη τον σομαλό όμως δεν είναι, αρά πού είναι ο εθελοντισμός; (η φτήνια του πάντως, ακριβώς εδώ είναι)
Και για να πάρουμε το παράδειγμα του Θανάση
Έστω ο εργάτης αυτός παθαίνει καρκίνο που θεραπεύεται με ακριβή αγωγή σε καλό νοσοκομείο.Ο εργοδότης τον απολύει την άλλη μέρα, χωρίς να ασχοληθεί άλλο και φυσικά ο εργάτης οδηγείται σε ένα αργό και βασανιστικό θάνατο.
Υποθέτω σε αυτήν την περίπτωση, θα πει στην οικογένεια του “ντάξει ρε παιδιά, τα ‘χει αυτά ο εθελοντισμός”
Τέλος, είναι απαράδεκτο κατά την γνώμη μου ο εργάτης να μην μπορεί να επηρεάσει το νομικό περιβάλλον στο οποίο δρα ο εργοδότης του (είτε γιατί δεν έχει ψήφο, είτε γιατί στην “δημοκρατική” μπανανία που ζει οι πολιτικοί του είναι επίσης ικανοποιημένοι συμβαλλόμενοι που εθελοντικά λαδώνωνται ή και εκβιάζονται από τους Λευκούς), την στιγμή που ο εργοδότης του μπορεί.Αυτό αν δεν είναι εκμετάλλευση, είναι σίγουρα κοροϊδία.
Snap,
ορθά ερωτήματα. Μελέτες λοιπόν έχουν δείξει ότι άτομα που θεωρούνται (με βάση τα γενικά κριτήρια) πιο εμφανίσημα πληρώνονται καλύτερα για το ίδιο έργο. Αυτό είναι πραγματικότητα. Μπορούμε να προσπαθήσουμε να λύσουμε το ζήτημα νομικά, αλλά κατά την άποψή μου το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να βοηθήσουμε το Θανάση να πλουτίσει (για αυτό οι δικηγόροι στις ΗΠΑ πάνε τόσο καλά). Προτιμώ αυτό που προσπαθούν να κάνουν οι κοινωνικοί επιστήμονες, να μάθουμε δηλαδή πρώτα γιατί συμβαίνει.
“αν μια έγκυος δικηγόρος απολυθεί στα καλά καθούμενα χωρίς αποζημίωση ή εξήγηση από την εταιρεία, δεν έχει το δικαίωμα να ζητήσει από την δικαιοσύνη να παρέμβει;”
Όχι, δεν παίρνει αν δεν προβλέπεται στη σύμβαση που έχει υπογράψει. Και κατά τη γνώμη μου δεν θα έπρεπε. Αν δεν της είχε δώσει η εταιρία δουλιά θα ήταν σε καλύτερη μοίρα? Ασφαλώς και όχι. Άρα γιατί θα πρέπει να ποινικοποιηθεί η εταιρία επειδή την προσέλαβε? Απλώς καμιά σοβαρή εταιρία δεν θα προβεί σε τέτοια πράξη αν η κυρία συνεισφέρει στην εταιρία διότι δεν θα θελήσει να χάσει έναν καλό υπάλληλο ή να δημιουργήσει κακό όνομα στην αγορά εργασίας που θα την δυσκολέψει στο μέλλον να προσλάβει καλούς υπαλλήλους.
“Αυτό που καταλαβαίνω εγώ με το outsourcing, είναι ότι έτσι ας πούμε και κόψει κανά δάκτυλο ο εργάτης, ο εργοδότης χαλαρά μπορεί να του πει άσε μας ρε φίλε τώρα.”
Αυτό δεν ισχύει. Στις περισσότερες χώρες όσοι προσλαμβάνονται για να παράξουν αγαθά και υπηρεσίες που προηγουμένως παράγονταν π.χ. στις ΗΠΑ πληρώνονται πολλαπλάσια από το μισθό που θα έπαιρναν σε οποιαδήποτε άλλη δουλιά στη χώρα τους, έστω και αν πληρώνονται λιγότερο από ότι στις ΗΠΑ. Στην Ινδία ο μεγαλύτερος φόβος είναι μήπως το backlash στις ΗΠΑ οδηγήσει στο να εξαφανιστούν αυτές οι δουλιές. Αυτό απαντάει και στα περί μπανανίας, καθότι η πλειοψηφία του outsourcing πάει προς Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Μπαγκλαντές, και άλλες χώρες που μόνο από τους λευκούς δεν ελέγχονται. Παρεπιπτόντως, ελάχιστες πάνε προς Αφρική όπου θα μπορούσε να ισχύει αυτό που λες. Τι σου λέει αυτό?
Τέλος, στο παράδειγμα με τον καρκινοπαθή εργάτη, ερωτώ και πάλι αυτό που κανείς δεν απαντά. Θα ήταν λιγότερο αργός και βασανιστικός ο θάνατος αν ο εργοδότης αυτός δεν τον είχε προσλάβει ποτέ? Θα ήταν προτιμότερο να είχε πεθάνει νωρίτερα από την πείνα? Εύχομαι ο εργοδότης να αισθανθεί για ανθρωπιστικούς λόγους να τον βοηθήσει, ή τουλάχιστον την οικογένειά του. Το γεγονός ότι έτυχε να τον προσλάβει όμως ουδόλως του δημιουργεί την υποχρέωση να του παρέχει οικονομική ενίσχυση σε όποια ατυχία του προκύψει. Νομίζω ότι αυτός είναι ρόλος που πρέπει να παίξει το κράτος μέσω της κοινωνικής ασφάλισης.
Θανάση,
Στα γρήγορα γιατί δε βλέπω φως. Ίσως να μου άρεσε μία ‘αντικειμενική θεωρία’ κοστολόγησης της εργασίας αλλά δεν επικαλούμαι τίποτα τέτοιο. Αντιθέτως, λέω κάτι πολύ απλό. Όλοι μας, όταν πληρώνουμε για κάτι, έχουμε μία θέση για το πόσο θα έπρεπε να το πληρώσουμε (που δεν αναιρεί το γεγονός ότι θα θέλαμε να το πληρώσουμε όσο το δυνατόν λιγότερο). Και η κρίση μας αυτή δεν αφορά το προϊόν Χ γενικά και αόριστα, αλλά κάθε συγεκριμένο Χ. Ας πούμε ότι θέλεις να φας μία μακαρονάδα με θαλασσινά: άλλο ποσό είσαι διατεθειμένος να πληρώσεις στο ιταλικό της γειτονιάς, άλλο στο Μπακαρέτο που ξέρεις ότι ο σεφ ψώνιζε θαλασσινά το πρωί στην ψαραγορά του Ριάλτο κι άλλο σε ένα ιταλικό με 3 αστέρια μισελέν όπου ο σεφ κάνει παπάδες. Το ίδιο ισχύει και για τους δικηγόρους ή τους μπογιατζήδες. Πιο υποκειμενικό κριτήριο δε διαθέτω. Αυτό, λοιπόν, το Χ ποσό που είσαι διατεθειμένος να δώσεις για Ψ έργο λέω ότι πρέπει να το δίνεις σε όλους, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, ύψους ή εμφάνισης. Μέχρι εδώ δεν ξέρω κανέναν που να διαφωνεί με εξαίρεση κάτι τύπους που φοράνε μαύρες μπότες με άσπρα κορδόνια και ξυρίζουν τα κεφάλια τους. Λέω να μην τους κάνω παρέα, ό,τι κι αν μου πουν οι κοινωνικοί επιστήμονες.
Το άλλο που λέω είναι ότι όταν κάποιος βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσμενή διαπραγματευτική θέση εξαιτίας κάποιου από όλους αυτούς τους παράγοντες που θεωρούμε τυχαίους και άρα ασήμαντους ηθικά (καταγωγή, φύλο κοκ) δε θα πρέπει να του δίνουμε λιγότερα από όσα προστάζει η παραπάνω μέθοδος διότι αυτό συνιστά εκμετάλλευση. Και, ναι, συνιστά εκμετάλλευση ακόμα κι αν εκείνοι, μαθημένοι αλλιώς, δεν τον αντιλαμβάνονται έτσι. Ένα παιδάκι που έχει μάθει να ματώνει τα δάκτυλά του σε ένα εργοστάσιο στο Μπαγκλαντές, θα βρει στο καθάρισμα τζαμιών στα φανάρια μία γεύση από παράδεισο. Εκμετάλλευση;
Αυτό, σίγουρα, είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κάποιος που θεωρεί ότι τόσο ο Τζίγκερ όσο και ο Σομαλός στην μέση του πουθενά ήρθαν στη ζωή γυμνοί και μόνοι απέναντι στις δυσκολίες της ζωής – άρα, αφού ξεκίνησαν από την ίδια αφετηρία, κάτι δεν έκανε καλά ο Σομαλός και δικαίως βρίσκεται σε μειονεκτική διαπραγματευτική θέση. Ο συνδυασμός παραλογισμού και ανηθικότητας αυτής της θέσης με συγχύζει τόσο πολύ που θα προτιμήσω να μην την σχολιάσω περαιτέρω. Θα πω μόνο ότι, ακόμα κι αν πράγματι όσοι βρίσκονται σε τόσο δυσμενή διαπραγματευτική θέση αδιακρίτως ευθύνονται για το πρόβλημά τους, ακόμα και τότε κάτι θα έπρεπε να μας γαργαλάει τις ηθικές διαισθήσεις όταν κάποιος τους πεθαίνει στη δουλειά για ένα κομμάτι ψωμί. Φυσικά, δεν απευθύνομαι σε εκείνους που πιστεύουν ότι θα πρέπει να ευγνωμονούμε τους εργοδότες μου μας δίνουν δουλειά και να πεθαίνουμε από καρκίνο ήσυχοι κι ευχαριστημένοι που μας άφησαν να τους δουλέψουμε για όσο προλάβαμε. Και κυριολεκτώ: δεν απευθύνομαι σε αυτούς.
Κωνσταντίνε,
να συμφωνήσω και εγώ ότι όποιος ισχυρίζεται ότι ευθύνεται ο Σομαλός ή ότι ο Σομαλός με τον Τζίγγερ έχουν κοινή αφετηρία είναι τουλάχιστον παράλογος, και να του κοπούν τα δάχτυλα με τα οποία πληκτρολογεί του παλιο-αλήτη. Μόνο που καλό θα ήταν να μας πεις σε ποιον τελικά απευθύνεσαι, διότι ξέρεις, είναι κάπως αγενές κάποιος να χρησιμοποιεί παραδείγματα τα οποία αναφέρουν υπαρκτοί συνομιλητές για να απαντήσει σε φανταστικούς συνομιλητές και φανταστικές θέσεις. Δίνει την αίσθηση, λανθασμένη είμαι σίγουρος, ότι προσπαθεί να κάνει επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας. Αν το αποφασίσεις πάντως, πες μας ποιος είναι και ο άλλος στον οποίο ΔΕΝ απευθύνεσαι και ο οποίος υποστήριξε ότι πρέπει κανείς να ευγνομωνεί τον εργοδότη του.
Η δική μου άποψη είναι ότι ευχαριστημένος που πεθαίνει από καρκίνο δεν μπορεί να είναι κανείς, ούτε ο εργαζόμενος ούτε όμως ο εργοδότης. Φαντάζομαι ότι δεν θα ζητούσες από έναν εργαζόμενο να συνεχίσει να δουλεύει με λιγότερα από αυτά που θα εβρισκε σε άλλη δουλιά επειδή ο εργοδότης της εταιρίας στην οποία δουλεύει αργοπεθαίνει από καρκίνο και η εταιρία δεν πάει καλά. Εκτώς και αν κάνω λάθος, η μονομέρια με την οποία ζητάς από τον εργοδότη να κάνει κάτι αντίστοιχο είναι συνεπής με τη θεώρηση που ευθύνεται για τα διαχρονικά υψηλά ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα. Το να προσφέρει κανείς εργασία θεωρείται κολάσιμο, και άρα ο εργοδότης που κάνει το κακό να προσλάβει έναν εργαζόμενο γίνεται και υπεύθυνος για ότι συμβεί στη ζωή του εργαζομένου. Νομίζω ότι είσαι αρκετά έξυπνος να συμπεράνεις που οδηγείται μια κοινωνία στην οποία όλοι θέλουν να γίνουν εργαζόμενοι και κανένας δεν θέλει να γίνει εργοδότης.
Στα περί εκμετάλευση, συνεπής λοιπόν στις ιδέες σου, να βρεις αυτόν που είναι διατεθειμένος να πληρώσει το ελάχιστο δυνατό για τις υπηρεσίες σου (π.χ. έναν συνταξιούχο που θέλει στον ελεύθερο χρόνο του να συζητάει περί φιλοσοφίας), και μετά να χρεώνεις όλους τους υπόλοιπους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη (π.χ. φοιτητές φιλοσοφίας που βασίζονται στις υπηρεσίες σου για να πάρουν πτυχίο) την ίδια χαμηλή αμοιβή ώστε να έχεις ήσυχη τη συνείδησή σου ότι δεν εκμεταλεύτηκες την ανάγκη τους. Πάντως αν ισχυρίζεσαι ότι αυτοί που αφήνουν μεγαλύτερο φιλοδόρημα σε πιο εμφανίσημες γκαρσόνες επειδή πέρα του σερβιρίσματος ικανοποιούν και την αισθητική τους, που πληρώνουν περισσότερα να δουν τους U2 αντί για ένα cover band που παίζει με απόλυτη ακρίβεια τα τραγούδια των U2, που αρνούνται να προσλάβουν για γραμματέα μια κοπέλα επειδή έχει κορδόνι που ενώνει το σκουλαρίκι της μύτης με αυτό του αυτιού και έχει τατουάζ την πεντάλφα στο πάνω μέρος της παλάμης, φοράνε μαύρες μπότες τότε να σπεύσω να αγοράσω ένα ζευγάρι γιατί βλέπω να γίνονται ανάρπαστες!