Στο προηγούμενο επεισόδιο εξήγησα διά μακρών τι είναι η παχυσαρκία, γιατί είναι κακό πράγμα, πώς και γιατί συνιστά νόσο, ποια χαρακτηριστικά έχει επιδημιολογικά και άλλα τέτοια πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Επιφυλάχθηκα όμως στο πιο κρίσιμο σημείο: στο δέον γενέσθαι. Αυτό θα συζητήσουμε σήμερα.
Η παχυσαρκία εμφανίζει μια ουσιώδη διαφορά από άλλες κακές συνήθειες, όπως το κάπνισμα: δεν βλάπτει έτερον. Ο παχύσαρκος βλάπτει τον εαυτό του, η δε αντανακλαστική βλάβη που προκαλεί στο εν γένει σύστημα υγείας είναι σημαντική μεν, αλλά όχι το βαρύκεντρο της συμπεριφοράς του. Αυτό δεν μπορεί παρά να σημαίνη ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τον παχύσαρκο τόσο αυστηρά όσο τον καπνιστή.
Από την άλλη μεριά, αντιμετωπίζουμε αρκετά αυστηρά μέσω της φορολογίας τον οινοπνευματιστή. Κάθε πότης βαρύνεται με βαρείς ειδικούς φόρους κατανάλωσης, την στιγμή που η πράξη του είναι αυτοαναφορική, η δε δαπάνη υγείας που προξενεί μακροπρόθεσμα είναι αμελητέα. Αυτό λοιπόν δεν μπορεί παρά να σημαίνη ότι, εάν η φορολογία του οινππνεύματος είναι θεμιτή (και παραδέχομαι ότι αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο εάν), ο παχύσαρκος επιτρέπεται να αντιμετωπιστή αυστηρότερα από τον πότη.
Έχουμε λοιπόν ένα πήχυ και μια οροφή: τον οινοπνευματιστή και τον καπνιστή αντιστοίχως. Στο μεταξύ τους νομοθετικό διάστημα είναι θεμιτό να περιλάβουμε τον παχύσαρκο.
Ποιος είναι ο λόγος όμως αυτής της θεμιτής δράσης, μιας δράσης αναμφίβολα (ηπίως) κηδεμονιστικής; Αξιποιώντας όσα έχουμε πει εδώ, εντοπίζω το ζήτημα στα γνωστικά και βουλητικά ελαττώματα της παχύσαρκης βούλησης: ο παχύσαρκος, ακόμη και ο δυνητικά παχύσαρκος, δεν γνωρίζει με επάρκεια σε τι μπλέκει. Επιπλέον, μπορούμε να εκκινήσουμε με σχετική ασφάλεια από την παραδοχή ότι ο ίδιος δεν επιθυμεί να είναι παχύσαρκος (απλώς θέλει και την σοκολατόπιτα των 5000 θερμίδων ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο). Από την στιγμή που παρεισφρέουν ελαττώματα τέτοιου είδους και τόσης σημασίας, η βούλησή του δεν αποτελεί γνήσια έκφραση της ελευθερίας παχυσαρκίας του. Δικαιούμαστε να αποκαταστήσουμε την αυτονομία της.
Μεταξύ λοιπόν των θεμιτών κρατικών μέτρων θεωρώ ότι περιλαμβάνονται τα εξής:
1. Φορολογία.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν γεννήθηκαν ίσες όλες οι τροφές: δεν είναι όλες εξίσου υγιεινές. Το μαθαίνουν τα παιδιά μας από το νηπιαγωγείο αντ ναούσεαμ, αλλά εμείς καμωνόμαστε ότι τάχα έχουν ίσα δικαιώματα στον στόμαχό μας. Όχι λοιπόν, η ανισότητα των τροφών αξιώνει την ανισότητα της φορολόγησής τους. Κάθε τροφή θα είναι ελεύθερα διαθέσιμη στην αγοραία τιμή της, αλλά η κρατική (απο)κινητροδότηση είναι αναγκαία.
Και όλοι ξέρουμε επίσης ποιες είναι αυτές οι τροφές: επεξειργασμένα κρέατα, αναψυκτικά, παγωτά, γλυκά και τα όμοια. Γενικά, ό,τι αρέσει στους κρεοφάγους συν τον διατροφικό διάβολο με τις εννιά ουρές, την ζάχαρη (οι προδιαβητικοί και διαβητικοί τύπου 2 στην Ελλάδα υπολογίζονται σε πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα. Το πιο σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζουμε).
Σε όλα αυτά τα τρόφιμα είναι επιβλητέος ένας ειδικός φόρος κατανάλωσης, ο παχυσαρκικός φόρος, που θα αποθαρρύνη την κατανάλωσή τους και θα μειώνη την ζήτηση (και αυτή είναι η άποψή μου εδώ και χρόνια). Τα έσοδα του φόρου αυτού, έσοδα καθόλου αμελητέα (ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στο οινόπνευμα π.χ. αποδίδει περίπου 300 εκ. ευρώ ετησίως στο δημόσιο ταμείο), πρέπει να διατεθούν στην συνέχεια όχι στον γενικό κρατικό κορβανά, αλλά σε ενέργειες που αφορούν την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, π.χ. προς τα ασφαλιστικά ταμεία για την αντιμετώπιση των νοσημάτων που τυπικά συνδέονται με την παχυσαρκία.
Προσθήκη 02Ιαν18 10:40
Ας πούμε, ο φόρος σακχάρεως θα λειτουργούσε κάπως έτσι (θεωρώ δεδομένη τουλάχιστον ισόποση φορολογική ελάφρυνση άλλοθεν):
Ένας ΕΦΚ ύψους 100% επί της λιανικής τιμής, δηλαδή ένας όντως βαρύς φόρος, θα είχε ως συνέπεια τον διπλασιασμό της τιμής της ζάχαρης από 0,75 σε 1,50 ευρώ το κιλό. Με πρώτο δεδομένο ότι η ετήσια κατανάλωση είναι περίπου 300.000 με 350.000 τόνοι και με δεύτερο ότι η κατανάλωση της ζάχαρης είναι έντονα ανελαστική, ένας παρόμοιος φόρος θα απέφερε περί τα 250 εκ. ευρώ και θα στοίχιζε όλα κι όλα περί τα 2 ευρώ μηνιαίως κατά κεφαλήν. Αλλά θα στενοχωρούσε τους σακχαροφάγους.
2. Ενημέρωση.
“Ενημέρωση” είναι ένας χαριτωμένος όρος, που στην πραγματικότητα περιλαμβάνει ακόμη και την εικονογραφική τρομοκράτηση. Αν αντί για γουρουνάκια βάλουμε πάνω στις συσκευασίες λουκάνικων φωτογραφίες καρκινωμάτων στο παχύ έντερο, νομίζω ότι η ενημέρωση θα έχη επιτευχθή. :-) Τέλος πάντων, για να είμαστε αναλογικοί, αρκούν και λιγώτερα: σε προϊόντα όπως η μερέντα ας πούμε αρμόζει ένα ειδικό διαχωριστικό με την προειδοποίηση ότι αυτό το προϊόν είναι βασικά ζάχαρη με ζάχαρη και από πάνω ζάχαρη. Έχετε που έχετε ενοχές όταν την τρώτε, απλώς δεν έχετε όσες πρέπει. Καμία ανησυχία, θα φροντίση ο κηδεμόνας σας.
3. Αφαίρεση επιλογών από ειδικούς πληθυσμούς.
Όχι, δεν έχουν κανένα ειδικό δικαίωμα σοκολατοφαγίας, ήτοι κατά 70% σακχαροφαγίας, οι ανήλικοι. Το κράτος έχει συνταγματική υποχρέωση μέριμνας για την υγεία των πολιτών και συνεπώς το απολύτως ελάχιστο που υποχρεούται να κάνη είναι να μην προσφέρη το ίδιο ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές στους πολίτες του. Για τον ίδιο λόγο που θα αντιτασσόμουν σε ένα κράτος που πουλάει τσιγάρα, υποστηρίζω ότι το κράτος δεν πρέπει να προσφέρη και ανθυγιεινά τρόφιμα.
Αν μετά από αυτά ο παχύσαρκος θέλει να είναι παχύσαρκος, επιζητεί με πείσμα την παχυσαρκία του και διατίθεται να πληρώση για αυτήν τον παχυσαρκικό του φόρο, εγώ από την μεριά μου, τιμώντας την ελευθερία παχυσαρκίας του, δεν έχω τίποτε να του αντιτάξω. Καλοφάγωτα.
Ένας οικονομολόγος δεν μπορεί να σκέφτεται κατ’ αυτόν τον τρόπο!
Δεν μπορεί να μην υπολογίζει το έμμεσο και το άτυπο κόστος! Ούτε να διατυπώνει αστήρικτα επιχειρήματα του τύπου: “η δε δαπάνη υγείας που προξενεί μακροπρόθεσμα είναι αμελητέα”.
Ποιά μελέτη έχεις υπ’ όψιν που να επιβεβαιώνει όλα αυτά τα …ανερμάτιστα?
Οι δαπάνες υγείας λόγω των προβλημάτων παχυσαρκίας είναι τεράστιες!
Μάλιστα, εάν συνυπολογισθούν και οι externalities, την βάψαμε κυριολεκτικά!
Πάμε στα γρήγορα μερικά μαθήματα κατανόησης κειμένου:
1. Δεν είμαι οικονομολόγος.
2. Η φράση “η δε δαπάνη υγείας που προξενεί μακροπρόθεσμα είναι αμελητέα” δεν αναφέρεται στην παχυσαρκία. Προσπάθησε ξανά.
https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2010/11/lies-damned-lies-and-medical-science/308269/
Άλλο υπέρβαρος και άλλο παχύσαρκος. Εγώ αναφέρομαι στην παχυσαρκία, ως προς την οποία καμία αμφισβήτηση δεν υπάρχει.
Η υπερβολική φορολόγηση δεν επιβαρύνει μόνο τους παχύσαρκους, επιβαρύνει τους πάντες. Ακόμα και αυτούς που ωφελούνται από την κατανάλωση τροφών που είναι επιβαρυντικές για την υγεία όταν καταναλώνονται απρόσκοπτα
Η βασική διαφορά του καπνίσματος από διάφορα είδη διατροφής είναι πως το κάπνισμα έχει αρνητική οριακή επίδραση για όλα τα επίπεδα κατανάλωσης ενώ τα λίπη/σάκχαρα κτλ. όχι.
Δεν θέλω να στοχοποιήσω ειδικά τους παχύσαρκους όμως. Αν ήθελα, θα επέβαλλα άδεια παχυσαρκίας ή φόρο κατοχής παχύσαρκων κιλών. Αλλά δεν θα ήταν ευγενικό. :-)
Αλλά όσο υπάρχει το παράδειγμα του οινοπνεύματος, επί του οποίου επιβάλλεται ΕΦΚ ακόμη και για τα περίφημα ένα ή δύο ποτήρια κρασί τα οποία έχουν *θετική* επίδραση, δεν πείθομαι από κανένα αντεπιχείρημα.
Mπα, μια χαρά θα ήταν
Το οποίο αποτελεί επιχείρημα αφαίρεσης φόρου από κρασί και όχι επιβολής στο κρέας
Οι περισσότεροι όμως δεν ενοχλούνται από τον φόρο στο οινόπνευμα.
Σήμερα επιβλήθηκε φόρος στις πλαστικές σακκούλες, πολύ σωστά λέω εγώ. Ο φόρος αυτός όμως στοχοποιεί άδικα όσους μέχρι τώρα πήγαιναν με την πλαστική τους τσάντα για ψώνια και μόνο στην χάση και στην φέξη χρειάζονταν καμιά πλαστική σακκούλα (όπως η αφεντιά μου ας πούμε).
Τον κάνει λοιπόν γενικά άδικο αυτόν τον φόρο η ύπαρξη αυτής της ομάδας;
Δες και την προσθήκη που έκανα στο κείμενο για το φόρο σακχάρεως. Ποια είναι η γνώμη σου;
Δεν τους ρωτήσαμε. Εγώ ενοχλούμαι. Και όχι μόνο για επειδή το ποτηράκι κρασιού που θα πιώ στοιχίζει πολλά. Ο υπερβολικός φόρος έχει ως αποτέλεσμα και την αύξηση του κόστους του φαγητού που φτάνει στο πιάτο μας για την παρασκευή του οποίο χρησιμοποιούμε κρασί ως πρώτη ύλη.
Τη σακούλα την πλήρωνεις όσο πληρώνεις και το ΦΠΑ που δεν εμφανίζεται ξεχωριστά στη τιμή. Ενδεχομένως ακριβότερα από τα 4 λεπτά αφού δεν επιβαρυνοσούν μόνο για την δική σου μικρή κατανάλωση αλλά και για τη κατανάλωση εκείνων που κρατούσαν 100δες άχρηστων σακούλων κάτω από τον νεροχύτη. Επιπρόσθετα από τη πρώτη σακούλα η επίδραση στο περιβάλλον αρνητική.
Κάποιος ειδικός φόρος σακχάρεως ενδεχομένως να δικαιολογείται. Αυτό όμως σε συνάρτηση με πολλούς άλλους παράγοντες που να έχουν να κάνουν με μια εκτίμηση της αρνητικής επίδρασης, το τρόπο κατανάλωσης, τα πιθανά υποκατάσταστα κτλ. Θα μπορούσε π.χ. να φορολογείται η ζάχαρη των ανθρακούχων ποτών και των έτοιμων παρασκευασμάτων αλλά όχι η χύμα.