Με αφορμή ένα σωστό σχόλιο του Χρήστου Γραμματίδη στο City Legal.
Κακώς και κάκιστα το δικαίωμα του εκλέγειν διαπλάθεται στο Σύνταγμα και στην εκλογική νομοθεσία πρωτίστως ως πολιτειακή υποχρέωση του πολίτη. Έτσι, το άρ. 51 παρ. 5 Σ προβλέπει ότι:
Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική.
Την ίδια διατύπωση ακολουθεί το άρ. 6 παρ. 2 π.δ. 26/2012, ενώ στο άρ. 117 παρ. 1 του ίδιου προεδρικού διατάγματος προβλέπει και (γελοιωδώς ανεφάρμοστες) ποινικές διατάξεις:
Ο εκλογέας που αδικαιολόγητα δεν ασκεί το δικαίωμα του εκλέγειν, τιμωρείται με φυλάκιση από ένα μήνα μέχρι ένα έτος. Το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει και τις στερήσεις των αξιωμάτων και θέσεων, που προβλέπονται στο άρθρο 63 του Ποινικού Κώδικα, από ένα μέχρι τρία χρόνια.
Η ιδέα που υπόκειται είναι ότι ο εκλογέας, ως μέλος του ανώτατου πολιτειακού οργάνου, που είναι το εκλογικό σώμα, και ως φορέας ο ίδιος της λαϊκής κυριαρχίας υποχρεούται να ασκήση την συνταγματική του αρμοδιότητα, προκειμένου να λειτουργήση το κράτος. Η ψήφος γίνεται αντιληπτή λιγώτερο ως ατομικό δικαίωμα πολιτικής και συμμετοχικής φύσης έναντι του κράτος και περισσότερο ως άσκηση αναγκαίας εξουσίας χάριν του κράτους.
[Οπότε να μην ξεχάσω στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση να το αλλάξω και αυτό!]
Στις πρόσφατες εκλογές όμως παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το οχληρό φαινόμενο της τριπλής κάλπης: μία για τις δημοτικές, μία για τις περιφερειακές και η τρίτη και καλύτερη για τις ευρωεκλογές. Η καινοτομία αυτή είχε καταρχάς πολλαπλές αρνητικές συνέπειες στο τεχνικό επίπεδο της ομαλής διεξαγωγής των εκλογών: τρεις κάλπες σημαίνει πολύ απλά κατ’ ελάχιστον 3 λεπτά για την ψηφοφορία (και λίγα λέω), δηλαδή ρυθμό 20 εκλογέων ανά ώρα, που μας δίνει περί τους 250 το πολύ μέχρι να κλείσουν οι κάλπες. Δεδομένου όμως ότι τα πλήρη τμήματα των αστικών κέντρων έχουν άνω των 500 εγγεγραμμένων εκλογέων, είναι δε πολύ σύνηθες να ψηφίζουν π.χ. 350 εξ αυτών, η καινοτομία της τριπλής κάλπης ωδήγησε με αξιοθαύμαστη ακρίβεια σε ουρές στα εκλογικά τμήματα, εκνευρισμό, κούραση και λάθη του δικαστικού αντιπροσώπου, που είχε να αντιπαλαίση με 1000 φακέλλους.
Εκτός από τα συντεχνιακά μας όμως, παρατηρήθηκε και ένα ακόμη φαινόμενο: πολλοί εκλογείς, δυσανασχετώντας ιδίως με την βαρύτιμο δεσμίδα των σαραντατόσων ευρωψηφοδελτίων (νομίζω συμφωνούμε όλοι την επόμενη φορά να υπάρξη numerus clausus στους συνδυασμούς των ευρωεκλογών. #τα_νεύρα_μου), ηρνούντο να ψηφίσουν και στις τρεις κάλπες.
Από όσα έχω αναφέρει είναι εμφανές ότι η άρνηση αυτών των εκλογέων ήταν παράνομη, δυστυχώς.
Και μετά;
Ο δικαστικός αντιπρόσωπος τυγχάνει και ανακριτικός υπάλληλος επί της εκλογικής διαδικασίας κατ’ άρ. 66 παρ. 2 π.δ. 26/2012. Με άλλα λόγια, αστυνομεύει την όλη διαδικασία της ψηφοφορίας. Υπό την ιδιότητά του αυτή έχει εξουσία ακόμη και σύλληψης του δύστροπου εκλογέως. Και παραπομπής του στον Εισαγγελέα για να ακολουθηθή η αυτόφωρη διαδικασία.
Σπουδαία τα λάχανα.
Υπάρχει όμως κάτι που δεν μπορεί να πράξη ο δικαστικός αντιπρόσωπος: δεν μπορεί να υποχρεώση τον εκλογέα να ψηφίση! Αν συνεπώς βρισκόταν κάποιος εκλογέας τόσο μα τόσο δύστροπος, ώστε να μην δέχεται να ψηφίση ούτε επ’ απειλή συλλήψεως, λυπάμαι πολύ, αλλά στην περίπτωση αυτή η κάλπη της δυστροπίας θα παρέμενε κατά ένα ψηφοδέλτιο ορφανή.
Νομίζω ότι μπορούμε να εξαγάγουμε όμως κάποια γενικώτερα συμπεράσματα από αυτές τις σκέψεις.
Ο λόγος για τον οποίο ο δικαστικός αντιπρόσωπος δεν μπορεί να υποχρεώση τον εκλογέα να ψηφίση δεν είναι απλώς τεχνικής ή πρακτικής φύσεως (θα τον βάλη διά της βίας στον “ξεχωριστό χώρο” του άρ. 83 παρ. 2 π.δ. 26/2012; και μετά; θα τον εξαναγκάση να του αποκαλύψη τι [δεν] θέλει να ψηφίση; αλλά η μυστικότητα της ψήφου;), αλλά χωρούν βαθύτερα. Αντιθέτως, καταναγκασμός προς το εκλέγειν είναι το ίδιο αντιφατικός, αυτοαναιρούμενος, άδικος και αντισυνταγματικός όσο και καταναγκασμός προς το συνέρχεσθαι ή προς το συνδικαλίζεσθαι. Η φύση του εκλέγειν ως προεχόντως ατομικού δικαιώματος δεν ανέχεται οιονδήποτε κρατικό καταναγκασμό τέτοιου είδους.
Ακόμη και από ένα αξιαγάπητο δικαστικό αντιπρόσωπο σαν την αφεντιά μου.
Δεκτόν κατ’αρχήν και ιδιαίτερα πειστικός ως προς το ζήτημα ‘καταναγκασμός’. Απλώς να επισημειώσω ότι το ζήτημα αυτό είναι διακριτό από αυτό της υποχρέωσης (για να θυμηθούμε και τις παλιές καλές ατελείς/φυσικές ενοχές). Και, αν ήθελα να γίνω φιλοσοφικότερος (ή, έστω, φιλοσοφικώτερος), θα έτεινα να πω ότι ο μεν καταναγκασμός ανήκει στο (ας πούμε) ‘είναι’, η δε υποχρέωση στο (ας πούμε) ‘δέον γενέσθαι’. Δεν είμαι ακόμη σίγουρος ότι δεν θέλουμε να μείνει, έστω ως σύμβολο ρεπουμπλικανισμού, το ίχνος μιας κάποιας υποχρέωσης συμμετοχής οφειλόμενης προς την πολιτική μας κοινότητα.
να χρησιμοποιησετε καναν υπολογιστη δεν το σκεφτεστε ε? :)
Μα πού το βρήκες, βρε θηρίο, το τμήμα με τους δέκα ψηφίσαντες;;;
δικαίωμα ψήφου έχουν οι ώριμοι λαοί, αυτοί που ξέρουν τι σημαίνει δημοκρατία. Οι άλλοι έχουν υποχρέωση, διότι πρέπει να νομιμοποιείται, στους καιρούς που ζούμε, η εξουσία, που θ’ αποκτά έτσι και το τυπικό δικαίωμα να κάνει ό,τι γουστάρει σε όλους τους από κάτω κι όχι μόνον όσους ψήφισαν.
Τώρα, για τη διαδικασία, το είπαν: Υπολογιστές (έστω τάμπλετ). Όλα στη μνήμη, εσύ απλά πληκτρολογείς “σταυρούς”. Τα άλλα βγαίνουν μόνα τους. Αν έχει ίντερνετ τα στέλνει κιόλας. Αλλιώς στο …Πρωτοδικείο.
ΣΓ, με τον πόνο μας παίζεις; Φαντάσου εγώ που δεν είχα κόσμο και τα είχα όλα έτοιμα, και πάλι χρειάστηκα 45΄ να γράψω τα βιβλία, να αποκόψω, να συρράψω κλπ.
Μήπως όμως, άμα είσαι μεγάλο βύσμα… ;-)
Τσα,
Ορθόν. Και το Σύνταγμα προσφέρεται πάντα για αδύναμες κανονιστικά διακηρύξεις.
Ωραία, να κηρύσσωνται τότε άκυρες οι εκλογές αν το ποσοστό αποχής υπερβαίνη κάποιον πήχυ;
Να καταργήσουμε τουλάχιστον την άχρηστη και αχρείαστη ποινική διάταξη.
Αλλά να το δούμε και πρακτικά:
Αν ο εκλογέας έμπαινε στο τμήμα και ψήφιζε μόνο στην κάλπη που ήθελε, κατά τι θα βλαπτόταν το δημοκρατικό πολίτευμα; Μήπως θυσιάζουμε το άτομο στην νεφελώδη υπερατομικότητα;
Κατανοώ ότι είναι ατελέσφορο να επιστρατεύεται ο δικαστικός αντιπρόσωπος για να υποχρεωθεί κάποιος να συμμετάσχει στις εκλογές, αλλά δε νομίζω ότι θα ήταν ανεπιθύμητο να υπάρχει κάποιου είδους ποινή [ χρηματική, ίσως; ] για τους μηδέν τώνδε μετέχοντας.
ΥΓ. Ωραίο τοπίο, αλλά εξορία σας στείλανε; Αν θυμάμαι καλά, κάπου εκεί κοντά είχε εκτοπιστεί επί δικτατορίας ο Μαρωνίτης.
Μακάρι να με εξώριζαν και μένα σε τέτοια μέρη! Θα διάβαζα τουλάχιστον τα 50 βιβλία της βιβλιοθήκης μου που έχω αδιάβαστα…
Συζητάμε λες και δεν υπήρχαν και δεν εφαρμόζονταν επί δεκαετίες διοικητικές κυρώσεις για όσους είχαν ασφράγιστο εκλογικό βιβλιάριο.
Έχω την -πιθανόν λανθασμένη- εντύπωση ότι μετά τη μεταπολίτευση δεν εφαρμόστηκαν ποτέ κυρώσεις. Η περίοδος πριν το 1974 δε νομίζω ότι προσφέρεται για συγκρίσεις με την τωρινή.
Αν εφαρμόζονταν δεν το γνωρίζω, αλλά ότι ίσχυαν, ίσχυαν. Παράδειγμα.