Εσωτερική Υποτίμηση

Η έξοδος από την Ευρωζώνη, αν συμβεί, δεν θα είναι επειδή δεν μπορούμε να αποπληρώσουμε το δημόσιο χρέος. Θα είναι επειδή δεν μπορούμε να πληρώσουμε για τα προϊόντα  που θέλουμε να εισάγουμε.  Ας μη ξεχνάμε οτι η Ελληνική οικονομία πάσχει από δύο κρίσεις: τη δημοσιονομική και της ανταγωνιστικότητας. Είναι αλληλένδετες, αλλά διακριτές.  Η δεύτερη εκφράζεται κυρίως μέσα από τα πολύ μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών  (ή ‘εξωτερικό ισοζύγιο’)– δηλαδή στη διαφορά ανάμεσα στις εξαγωγές και  στις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών. Το έλλειμμα ήταν από 10% ως 14% του ΑΕΠ όλα τα τελευταία χρόνια πριν την κρίση – νομίζω με διαφορά το υψηλότερο στην ευρωζώνη.

Σήμερα όλοι ασχολούνται με τo δημοσιονομικό έλλειμμα. Να κοπούν οι μισθοί του δημοσίου; Να αυξηθούν οι φόροι;  Να μπούνε φυλακή οι φοροφυγάδες, οι μιζαδόροι, οι διεφθαρμένοι; Αύριο όμως θα πρέπει να ασχοληθούμε με το άλλο έλλειμμα.

Οι επιλογές

Από τη στιγμή που για διάφορους λόγους παύουν να έρχονται ξένα κεφάλαια στη χώρα (είτε ως δάνεια είτε ως επενδύσεις), το να μειώσουμε το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο δεν είναι θέμα επιλογής – είναι κάτι που θα συμβεί αναγκαστικά. Η επιλογή έγκειται μόνο στον τρόπο που θα επέλθει η μείωση του ελλείμματος.

Οι τρόποι είναι οι εξής τέσσερεις:  η μαζική φτώχεια, η έξοδος από το ευρώ και υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος, η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας, και τέλος η λεγόμενη «εσωτερική υποτίμηση». Ο μικρός αυτός κατάλογος είναι κοινός τόπος μεταξύ των οικονομολόγων, είτε είναι φιλελεύθεροι είτε είναι σοσιαλιστές.  Αυτές είναι οι επιλογές, και δεν υπάρχουν άλλες.

Η μαζική φώχεια θα προκύψει αν δεν αυξήσουμε σημαντικά τις εξαγωγές ή/και δεν  υποκαταστήσουμε μερικές εισαγωγές με εγχώρια παραγωγή. Τότε οι επιχειρήσεις,  τα νοικοκυριά, το δημόσιο δεν θα έχουν χρήματα για να αγοράσουν εισαγόμενα προϊοντα που μέχρι χτες τα είχαμε δεδομένα: φάρμακα, πετρέλαιο, αυτοκίνητα, ρούχα. Το βιοτικό επίπεδο θα υποχωρήσει και θα έχουμε ανεργία ή/και φτώχεια σε κλίμακα που τώρα μας φαίνεται ασύλληπτη. Οι επιπτώσεις για τους εργαζόμενους και τους μικροεπαγγελματίες θα είναι πολύ χειρότερες από αυτές του πακέτου των μέτρων που μόλις συμφωνήθηκαν με το ΔΝΤ και την ΕΕ.

Αυτός είναι ο κύριος λόγος που πολλοί σοβαροί αναλυτές γράφουν οτι η Ελλάδα πρέπει να βγεί από την ευρωζώνη, και να υποτιμήσει το νέο της νόμισμα.  Η υποτίμηση φέρνει μια στιγμιαία αύξηση της ανταγωνιστικότητας, και μια βελτίωση στο εξωτερικό ισοζύγιο,  χωρίς να χρειάζονται άλλου είδους επίπονες εσωτερικές διεργασίες – ούτε να μειωθούν οι ονομαστικοί μισθοί και οι τιμές εκφρασμένες στο εγχώριο νόμισμα, ούτε να βελτιωθεί η τεχνολογία και η οργάνωση των επιχειρήσεων, ούτε να μειωθεί η γραφειοκρατία και η διαφθορά. Το τίμημα της υποτίμησης είναι ότι τα εισαγόμενα προϊόντα γίνονται  πολύ ακριβότερα, ο πληθωρισμός ψηλότερος, η πραγματική αξία των καταθέσεων εξανεμίζεται, αλλά και οι πιέσεις για διαρθρωτικές αλλαγές  αμβλύνονται. Το κακό αναβάλλεται, δεν αποτρέπεται.

Αν θέλουμε να παραμείνουμε στην Ευρωζώνη, και αν θέλουμε να αποφύγουμε τη μαζική φτώχεια, μένουν μόνο δύο λύσεις: ή να αυξηθεί κατά πολύ η παραγωγικότητα της Ελληνικής οικονομίας ή/και να προχωρήσουμε στην λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση. Το τι  σημαίνει αύξηση παραγωγικότητας στην Ελλάδα  δεν είναι το θέμα μας εδώ. Ας σημειωθεί  όμως οτι οι οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις (ή επαναστάσεις) σε αυτή την κατεύθυνση θα απαιτήσουν  πολλά χρόνια για να αποδόσουν.

Συνεπώς στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα μας μένει η εσωτερική υποτίμηση. Ο όρος δηλώνει  μια διαδικασία που ρίχνει τις ονομαστικές τιμές των υπηρεσιών και των προϊόντων που παράγονται στην Ελλάδα, και κατά συνέπεια τα κάνει πιο ελκυστικά και για τον ξένο και για τον Ελληνα αγοραστή σε σύγκριση με τα ξένα. Σημαίνει οτι η χώρα για ένα διάστημα θα έχει αρνητικό πληθωρισμό – αν όχι σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες, τουλάχιστο σε αυτά που είναι διεθνώς εμπορεύσιμα.

Είναι εφικτή στην Ελλάδα;

Δεν έχουν υπάρξει στην ιστορία πολλά παραδείγματα εσωτερικής υποτίμησης, γιατί οι χώρες που έχουν πρόβλημα στο εξωτερικό ισοζύγιο συνήθως κάνουν κανονική υποτίμηση. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη Σουηδία κατά τις συζητήσεις για την ένταξη ή μη στο Ευρώ, και από τότε  έχει συζητηθεί  για τη Γερμανία (ως μόνιμη στρατηγική), για τη Λετονία (ως απάντηση στην κρίση) και για την Ελλάδα από αρθρογράφους όπως ο Cavallο, ο Krugman, ο Stiglitz, και άλλοι.  Συνήθως στις αναλύσεις η εσωτερική υποτίμηση ξεκινά με μια γενική μείωση των ονομαστικών μισθών.

Ο Krugman και ο Stiglitz πιστεύουν οτι στην Ελλάδα δεν έχουμε πιθανότητα να πραγματοποιήσουμε εσωτερική υποτίμηση.  Γράφει ο Krugman οτι, αν  η Ελλάδα ήταν σαν την Αυστρία, οι κοινωνικοί εταίροι θα μπορούσαν να συνεννοηθούν για μείωση του εργατικού κόστους για να προστατευθεί η απασχόληση και να αυξηθούν οι εξαγωγές (όπως έγινε στην Γερμανία). Αλλά χωρίς μια τέτοια νοοτροπία συναίνεσης, αυτό δεν είναι εφικτό. Αρα, προβλέπει έξοδο από το ευρώ. Φαινομενικά εχει δίκιο. Πράγματι, εδώ είναι απίθανο να συναινέσουν τα συνδικάτα σε μείωση ονομαστικών μισθών.

Ο Cavallo προτείνει να μειωθεί το κόστος εργασίας όχι με μείωση μισθών, αλλά με μείωση των εισφορών στο ΙΚΑ, και οι πόροι να αντικατασταθούν από αύξηση του ΦΠΑ. Η ιδέα θα ήταν καλή αν το δημοσιονομικό έλλειμμα άφηνε περιθώρια για τέτοιους χειρισμούς. Αλλά εδώ αυξάνουμε αναγκαστικά τον ΦΠΑ, για να καλύψουμε έλλειμμα –δεν μας περισσεύει για να αντικαταστήσουμε εισφορές.

Αυτό που δεν λαμβάνουν υπόψη οι περισσότεροι ξένοι αναλυτές είναι η δομή του κόστους στην Ελληνική οικονομία, που είναι αρκετά ιδιόμορφη. ΟΙ συλλογικές συμβάσεις και οι επίσημοι μισθοί αφορούν σε μικρό μέρος της πραγματικής απασχόλησης  στον ιδιωτικό τομέα. Η αυτοαπασχόληση, η άτυπη απασχόληση και οι πρόσοδοι είναι ο κανόνας. Αυτού του είδους  τα εισοδήματα είναι πολύ πιο ελαστικά από τους μισθούς, και μπορούν να μειωθούν σε ονομαστικούς όρους αρκετά γρήγορα. Συνεπώς, έχουμε πιθανότητα να εκπλήξουμε την παγκόσμια κοινότητα, να πετύχουμε την εσωτερική υποτίμηση και να παραμείνουμε στο ευρώ.

Ας δούμε μερικούς κλάδους που θα κρίνουν σε πρώτο επίπεδο την εξέλιξη του εξωτερικού ισοζυγίου.

Η ναυτιλία σε καλές χρονιές έφτασε να εισφέρει το 8% του ΑΕΠ. Το ναυτιλιακό εισόδημα παράγεται έξω από τη χώρα, και δεν εχει σχέση με τα ελληνικά στοιχεία κόστους. Για να εισρεύσει περισσότερο εισόδημα πρέπει, πρώτο, να ανακάμψει το παγκόσμιο εμπόριο , και δεύτερο, να έχουν εμπιστοσύνη οι εφοπλιστές και οι ναυτικοί οτι το συνάλλαγμα που θα φέρουν στη χώρα δεν θα χαθεί σε χρεωκοπίες τραπεζών, σε έκτακτες φορολογίες ή σε υποτίμηση νομίσματος. Αρα για το ναυτιλιακό  η παραμονή στο ευρώ μάλλον βοηθά περισσότερο από την έξοδο.

Ο τουρισμός πρέπει να γίνει πιο φθηνός για τους ξένους. Μερικές από τις τιμές στον τουρισμό είναι μάλλον  απλό να μειωθούν, όπως πχ οι τιμές διανυκτέρευσης σε ξενοδοχεία και δωμάτια: το κόστος εδώ είναι σε μεγάλο βαθμό πρόσοδος και δαπάνες συντήρησης.  Δεν επηρεάζεται από  την επίσημη αγορά εργασίας. Οι αμοιβές του έμμισθου προσωπικού είναι σχετικά μικρό στοιχείο του συνόλου.

Οι ταβερνες και τα μπαρ έχουν την άτυπη έργασία, την πρόσοδο, και το κόστος υλικών. Από αυτά μόνο το τελευταίο εξαρτάται εν μέρει από την οργανωμένη βιομηχανία τροφίμων, που θα δούμε πιο κάτω.

Αλλες υπηρεσίες τουρισμού ενέχουν περισσότερη επίσημη μισθωτή εργασία, με συμβάσεις, εισφορές κτλ. – όπως η ακτοπλοϊα και τα αεροδρόμια. Αν εδώ δεν πέσει το κόστος, θα πληγεί όλος ο τουρισμός. Τα δωμάτια και οι ταβέρνες, αν μπορούν, θα απορροφήσουν μεγαλύτερη μείωση.

Ο κλάδος τροφίμων έχει επίσης μεγάλη σημασία. Αν γίνουν πιο φτηνά τα εγχώρια τρόφιμα σε πρώτη φάση θα έχουμε υποκατάσταση εισαγωγών και σε δεύτερη αύξηση εξαγωγών. Πόσο πιθανό είναι να φθηνήνουν;  Οι μεν οργανωμένες βιομηχανίες δεσμεύονται από συλλογικές συμβάσεις στα εργοστάσια και τα γραφεία τους, ακόμα και αν δεν τις τηρούν πλήρως. Το ίδιο και οι μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Αλλά ένα πολύ μεγάλο μέρος του κόστους των τροφίμων είναι η πρωτογενής παραγωγή και η διακίνηση. Εδώ κυριαρχεί πάλι η αυτοαπασχόληση και η άτυπη απασχόληση.

Η μικρής κλίμακας οικονομία φαίνεται πως ήδη άρχισε την προσαρμογή. Τώρα, αρχές Μαίου 2010, ακούω για σημαντικές εκπτώσεις σε νοίκια, σε υπεργολαβίες, σε δίδακτρα παιδικών σταθμών, όπως ακούω και για πρόσθετες ώρες εργασίας χωρίς αμοιβή. Υπάρχουν βέβαια και μερικοί που αυξάνουν τις τιμές για να καλύψουν τη μείωση της πελατείας – το άκουσα για ενοικιαζόμενα δωμάτια σε νησί, στη λογική του «χρεώνω ότι μου λείπει». Δε νομίζω να επιμείνουν.

Ενα άλλο στοιχείο που παραγνωρίζουν μερικοί ξένοι αναλυτές είναι το μεγάλο κόστος που δημιουργεί η γραφειοκρατία, και η παρεπόμενη μίζα, στις επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες. Είναι μόνο θέμα πολιτικής βούλησης να κοπεί γρήγορα μεγάλο μέρος από αυτό το βάρος. Ο κίνδυνος να αυξηθεί η ήδη μεγάλη ανομία επειδη θα καταργηθούν κάποιοι δήθεν έλεγχοι και δήθεν άδειες είναι μικρός. Το δε κοινωνικό κόστος από την κατάργηση διαδικασιών περιορίζεται στην απώλεια εσόδων από γρηγορόσημα για μερικούς δημόσιους υπάλληλους. Υπάρχει λοιπόν και αυτός ο τρόπος να ενισχυθεί γρήγορα η ανταγωνιστικότητα.

Δεν έχω συλλέξει αρκετούς αριθμούς για να κρίνω αν οι προσαρμογές που μπορούν  να κάνουν οι μικροεπιχειρήσεις (μαζί με τη ναυτιλία) θα είναι αρκετές για να βελτιώσουν ριζικά το εξωτερικό ισοζύγιο. Αν δεν είναι, και αν πιο οργανωμένος τομέας των μεγάλων επιχειρήσεων δεν αντιδράσει αντίστοιχα ελαστικά, θα αναγκαστούμε να βγούμε από την ευρωζώνη.

Αναδιανομή

Με δυό λόγια: στην Ελλάδα οι κλάδοι που μπορούν να έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο θετικό σκέλος του ισοζυγίου πληρωμών δεν είναι οργανωμένοι σε μεγάλες μονάδες.  Αποτρέψαμε με χίλιους τρόπους τη συγκέντρωση του κεφαλαίου στους ανταγωνιστικούς τομείς (ενώ την ενισχύσαμε στους κρατικοδίαιτους τομείς). Αν αυτό ήταν πρόβλημα στη φάση της ανάπτυξης, σήμερα μπορεί να είναι θετικό – επιτρέπει πιο ελαστικές τιμές. Και ίσως μας κρατήσει μέσα στη  ζώνη του ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση, αν οι ονομαστικές αμοιβές της εργασίας στο δημόσιο τομέα και στον οργανωμένο ιδιωτικό (πχ τράπεζες) δεν προσαρμοστούν προς τα κάτω, τότε το βάρος θα το σηκώσουν οι μικροεπαγγελματίες και οι δικοί τους εργαζόμενοι – όχι το μεγάλο κεφάλαιο, που τα κέρδη του στην Ελλάδα είναι λίγα στους διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους. Η μεγάλη επερχόμενη αναδιανομή δεν θα είναι μεταξύ κεφαλαιοκρατικής εργοδοσίας και οργανωμένης μισθωτής εργασίας. Θα είναι μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών (σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) από τη μιά, και των μικρών, ευέλικτων και συχνά παράνομων από την άλλη. Σε μεγάλο βαθμό δηλαδή, μεταξύ των εργαζόμενων και εργοδοτών σε κλάδους με επίσημες  συμβάσεις, και των εργαζόμενων έξω από αυτούς.

Οι φοροφυγάδες, οι μετανάστες,  οι μπογιατζήδες και η οικονομία του φραπέ θα κάνουν όλες τις θυσίες και θα βάλουν όλη τη δουλειά για να διασώσουν την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας. Και οι τράπεζες, οι ΔΕΚΟ, η τηλεφωνία — μέτοχοι, μάνατζερς και εργαζόμενοι — προσπαθώντας να διατηρήσουν το εισόδημά τους θα την υπονομεύσουν. Η ειρωνία της ιστορίας.

88 thoughts on “Εσωτερική Υποτίμηση”

  1. Δεν καταλαβαίνω γιατί ως μόνη επιλογή για ν’ αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα παρουσιάζεται να μειωθούν οι (πραγματικοί) μισθοί. Το να βελτιωθεί η – άθλια – παραγωγικότητα και να περιοριστεί – όσο γίνεται – η αντιαναπτυξιακή προσοδοθηρία γιατί δεν παίζει;

    Reply
  2. Δεν παρουσιάζεται ως η μόνη λύση γενικά. Παρουσιάζεται ως η μόνη “στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα”. Η αύξηση της παραγωγικότητας λογικά χρειάζεται πιο πολύ χρόνο για να καρποφορήσει απ’οτι η μείωση των τιμων.

    Reply
  3. Αποπληθωρισμός στην πράξη
    Κυριακή 9 Μαΐου 2010
    Εκτύπωση Αποστολή με Email
    Μικρό μέγεθος γραμματοσειράς Μεσαίο μέγεθος γραμματοσειράς Μεγάλο μέγεθος γραμματοσειράς
    Προσθήκη στο Delicious Προσθήκη στο Facebook Προσθήκη στο Newsvine Bookmark

    Το ρίσκο της ελληνικής οικονομίας δεν εστιάζεται πλέον στην αδυναμία δανεισμού, αλλά στην ικανότητά της αφενός μεν να προχωρήσει το ταχύτερο σε μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές που θα της επιτρέψουν να γίνει ανταγωνιστική και αφετέρου δε στη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

    Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας δεν οφείλεται στους αυξημένους μισθούς, αλλά στο υπάρχον δύσκαμπτο ρυθμιστικό- νομικό πλαίσιο και στις στρεβλώσεις της αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών. Απαιτείται λοιπόν μια νέα ισορροπία τιμών προσφοράς- ζήτησης, η οποία θα επέλθει με την εφαρμογή του μηχανισμού της αποπληθωριστικής διαδικασίας, ώστε μέσα από τη μείωση των τιμών να ενισχυθεί η κατανάλωση και να αυξηθεί η ζήτηση των προϊόντων.

    Υπάρχουν ωστόσο δύο διαφορετικά σενάρια που σχετίζονται με την υιοθέτηση της στρατηγικής αποπληθωρισμού:

    Πρώτον, η μείωση των μισθών- παρά την πρόσκαιρη τόνωση της ανταγωνιστικότητας- να μη συνοδευτεί από αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων, του ΔΤΚ, με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί το πραγματικό εισόδημα, να μειωθεί η ζήτηση και να βαθύνει περαιτέρω η ύφεση. Στην περίπτωση αυτή, η μείωση των τιμών των προϊόντων δεν επιτυγχάνεται πιθανόν και λόγω της ύπαρξης μονοπωλιακής δομής των αγορών και λειτουργίας των καρτέλ.

    Δεύτερον, η μείωση των μισθών να συνδυαστεί με ταυτόχρονη μεσοσταθμική ισόποση μείωση των τιμών των αγαθών, κάτι που θα προκαλέσει την ενεργό ζήτηση, θα οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης και θα αποτρέψει τις συνέπειες της ύφεσης. Σε αυτή τη φάση η λειτουργία του ανταγωνισμού θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη μείωση των τιμών των προϊόντων.

    Ο κ. Αντ. Ζαΐρης είναι γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ).

    Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=72&artid=330607&dt=09/05/2010#ixzz0nd3qDsUi

    Reply
  4. Εξαιρετικό άρθρο – αξίζει να δημοσιευτεί “κανονικά” και να διαβαστεί ευρύτερα.

    Μια μόνο παρατήρηση. Πολλές ευέλικτες επιχειρήσεις κρατούν πολύ χαμηλά το κόστος εργασίας ενώ ταυτόχρονα απολαμβάνουν υψηλά περιθώρια κέρδους. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ατελούς λειτουργίας της αγοράς και του ανταγωνισμού, που με τη σειρά του οφείλεται σε διάφορες στρεβλώσεις.

    Μια από αυτές είναι η μεγάλη μάζα νέων ανθρώπων που δεν εργάζονται (ή ψευτο-εργάζονται), αλλά καταναλώνουν δυσανάλογα, επειδή μένουν ακόμη στο σπίτι των γονιών τους (τα σχετικά νούμερα είναι τραγικά). Από την άλλη, η συσσώρευση πτυχίων μπορεί να μην αντιστοιχεί σε γνώσεις και δεξιότητες που θα βελτιώσουν τις προοπτικές τους στην αγορά εργασίας, αλλά ανεβάζει εν τω μεταξύ το “μισθό επιφύλαξης” και τους κάνει να ονειρεύονται θέσεις εργασίας (ει δυνατόν στο δημόσιο) που για τους περισσότερους δεν υπάρχουν. Φυσικά, εάν το “χαρτζηλίκι” μειωθεί σημαντικά, τα καταναλωτικά πρότυπα τύπου “πληρώνω τον capuccino 5 φορές περισσότερο από ό,τι στο Μιλάνο” ίσως εκλείψουν. Μόνο εν μέρει, όμως, όσο τόσο πολλοί νέοι άνθρωποι εξακολουθούν να υποστηρίζονται από τους γονείς τους.

    Μια άλλη στρέβλωση είναι το ότι πολλές ευέλικτες επιχειρήσεις ζουν από το ίδιο το δημόσιο, με υπεργολαβίες κτλ. Συχνά, αυτό που προσφέρουν είναι ακριβό (παρότι οι εργαζόμενοι που απασχολούν μπορεί να πληρώνονται ελάχιστα), αλλά επιβιώνουν παρόλα αυτά χάρη στις διασυνδέσεις με το πολιτικό σύστημα. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της εταιρείας καθαρισμού των σταθμών του ΗΣΑΠ που απασχολούσε την Κωνσταντίνα Κούνεβα.

    Σε περιπτώσεις όπως οι παραπάνω, οι οποίες φοβάμαι αντιστοιχούν σε σοβαρό κομμάτι της ευέλικτης οικονομίας, μια μείωση (και άλλο!) των μισθών κινδυνεύει απλώς να απορροφηθεί από τα κέρδη, αντί να μειώσει τις τιμές. Παρεμπιπτόντως, ελλείψει enforceable ρυθμίσεων και συνδικάτων, μια τέτοια μείωση των μισθών είναι πιθανότατη …

    Προφανώς, η απαραίτητη αλλαγή κουλτούρας μεταξύ των εργοδοτών, όπως και μεταξύ των νέων, είναι δύσκολη – αν και όχι ακατόρθωτη. Θα ήταν ενδιαφέρον να αρχίσουμε να συζητάμε ποιες πολιτικές θα την ευνοούσαν.

    Reply
  5. Τι εννοεις να δημοσιευτει κανονικα Μανο, πιο δημοσιο ειναι εδω παρα σε αρκετες εφημεριδες :) Σοβαρα ομως, παντα σκεφτομασταν μια εντυπη (ετησια?) εκδοση με τα καλυτερα κειμενα μας. Αξιολογειτε ελευθερα (ακριβως κατω απο το κειμενο) λοιπον για να ξερουμε ποια ειναι αυτα.

    Πολυ ωραιο κειμενο Αριστο. Μαρεσει η παρατηρηση περι ατυπης οικονομιας που ειναι ευελικτη και οντως οι περισσοτεροι μακρο-αναλυτες δεν τοχουν προσεξει, οπως και αρκετες αλλες ιδιοσυγκρασιες της ελληνικης οικονομιας (μιλουσα μεναν καλο μακροοικονομολογο απο τη Μινεσσοτα χτες και μουκανε εντυπωσε οτι και αυτος, αν και Ιταλος δεν ειχε σκεφτει αρκετα απο αυτα τα ζητηματα).

    Εχω δυο-τρεις παρατηρησεις επι της ουσιας:

    α) θα εχουμε λες μονιμη πτωση της εισαγωγης κεφαλαιων, πχ των διατραπεζικων δανειων? πιο πιθανο μου φαινεται να εχουμε (οταν ηρεμησει η κατασταση) καποια συνεχιση του δανεισμου αυτου, με σταδιακη παραλληλη μειωση του εμπορικου ελλειμματος.

    β) ειμαστε σιγουροι οτι ολες οι εισαγωγες ειναι τοσο χρησιμες τελοσπαντων που θα μας λειψουν τρομερα? Δηλαδη θα παθουμε τιποτα αν περικοψουμε τις εισαγωγες ΙΧ (350.000 * 15.000 ευρω το καθενα πες, 5,2 δις!) ή ακομα καλυτερα αν η αυξηση της ελαστικοτητας της ζητησης λογω κρισης μειωσει τα περιθωρια κερδους των ξενων προμηθευτων, μειωνοντας την αξια των εισαγωγων?

    γ) η πτωση της εγχωριας ζητησης και αυξηση της ζητησης στην υπολοιπη ΕΕ θα αυξησει απο μονη της τις εξαγωγες, ελπιζω ομως θα αυξησει και την εξωστρεφεια πολλων επιχειρησεων που καλα ειχαν βολευτει με τον Ελληνα καταναλωτη οσο ετρεχε η ελληνικη οικονομια. Η εξωστρεφει δεν εχει να κανει μονο με κοστος αλλα και με απλες προσαρμογες, παραδειγμα: ολα σχεδον τα ελληνικα τροφιμα που βλεπω να εξαγονται ακολουθουν ελληνικα προτυπα, πχ γιαουρτι σε τεραστιες συσκευασιες που ο μεσος Γερμανος δεν προκειται να φαει σε τρεις μερες. Ελπιζει κανεις οτι ταρακουνημενοι απο την κριση θα αρχισουν να κοιτανε τις προτιμησεις των πελατων τους εκτος Ελλαδος.

    δ) Οπως ανεφερα προσφατα, εσωτερικη υποτιμηση συνεβη στην Αγγλια μετα το 1918 ακριβως επειδη οι Αγγλοι δεν ηθελαν να υποτιμησουν την λιρα εναντι του δολλαριου (πολλα διδαγματα εχει αυτη η ιστορια για μας) αλλα ηθελαν να επιστρεψουν στον προπολεμικο κανονα του χρυσου. Ο τροπος που εγινε μαλιστα ηταν με δραστικο περιορισμο της ρευστοτητας απο την Τραπεζα της Αγγλιας. Τα αποτελεσματα ηταν βαρια υφεση και οι πρωτες σκεψεις του Κεϋνς που οδηγησαν στην Γενικη Θεωρια του.

    Reply
  6. Δε ξερω κατα ποσο ο ορος εσωτερική υποτίμηση είναι δοκιμος αλλάι εχω την αισθηση οτι το μονο που εννοουμε ειναι η αυξηση της παραγωγικοτητας και αποτελεσματοικοτητατα της οικονομιας μας και τιποτα αλλο.
    Επιλέγωντας αναμεσα στους 3 δρόμους που ανεφερει ο φιλος
    1. μαζική φτώχεια
    2. έξοδος από το ευρώ και υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος
    3. η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας

    Ο μονος εφικτος δρομος ειναι ο 2ος που ταυτοχρονα δινει και καποιο πλανο αναπτυξης μακροπροθεσμα. Δε λεω οτι ειναι ευκολος και χωρις κοστος αλλα μου φαινεται ο μονος ειλικρινης και βιωσιμος. Ας εξηγησω γιατι δια της απαγωγικης μεθοδου. Εσωτερική υποτίμηση με επικεντρωσηκυριως στη μείωση των ονομαστικων μισθων και συνταξεων δεν οφελει την ανταγωνιστηκότητα της ελληνικης οικονομιας απλα μειωνει το ελλειμα. Δε μαπινω καν στη λογικη να επειχηρηματολογήσω γιατι αυτα μετρα ειναι άδικα ….και αποτελουν μονο την ευκολη λυση σε ενα προβληαμ που ειναι πολυ πιο βαθυ και αφορα και αλλες χωρες του ευρωπαικου νοτου.

    Το οτι προτείνουν οι ξενοι να παμε σε ντιφολτ και επιστορφη στη δραχμη, δε σημιανει οτι δε γνωριζουν τις ιδαιτερότητες της ελληνικης οικονομιας καθε αλλό γνωριζουν τημεγαλη πιεση που υποκεινται η πολιτικη ηγεσια απο συντεχνιες που ολα αυτα τα χρονια ειχαν τη δυναμαη επιτυγχανουν οποιο παραλογο αιτημα είχαν. Στο ελληνικο δημοσιο, σε αντιθεση με αλλους δημοσιους τομείς αλλων ευρωπαικων κρατων, υπαρχει μεγαλη μισθολογική ανισοτητα, και αυτο γιατι σε πολλα υπουργεία τα λόμπυ γνωμοδοτουσαν και νομοθετούσαν επιδόματα και ελαφρυνσεις απιστεύτες. Οι ελληικες κυβερνησεις διαχρονικα ηταν ανημπορες και αναξιες να σταματησουν κατι τετοιο.

    Κατι που πρεπει να εχουμνε στο μυαλο μας σε σχεση με την ελληνικη οικονμια σε παγκοσμιο και περφερειακο επειπεδο είναι οτι ως Ελλαδα είμαστε περιφερεια της ευρωπης, και εκτος απο τη Γερμανια, οι περισσοτερες χωρες της Ευρωπης εχουν στραφει προς τις υπηρεσιες. Στην Ευρωπη παρατηρηθηκε μια αποβιομηχανοποιηση κυριως λογω του οτι οι χωρες της νοτιοανατολικης Ασιας, με κυριαρχη την Κινα, απελευθερωσαν τις αγορες τους. Αυτο έδωσε τη δυνατότητα σε μεγαλο βαθμο οι παλιες βαριες βιομηχανιες της Ευρωπης αλλα και της Αμερικης να κανουν πλεον outsourcing σε χωρες χαμηλου εργατικού κόστους. Στην περιφερειακη Ευρωπη οσο και να μειωσουμε τους ονομαστικους μισθους ειναι πολυ δυσκολο να ανταγωνισουμε με αυτες τις χωρες. Οποτε ποια ειναι η αναπρυξιακη θεση των περιφερειακων χωρων της Ευρωπης αλλά και της Ελλαδας σε ολο αυτο το σκηνικο?

    Μεχρι τωρα είμασταν κάτοχοι ενος ισχυρου νομισματος με εναν τεραστιο δημοσιο τομεα που συντηρολύνταν με δανεικα και απλα κάναμε εισαγωγες χωρις να εξαγωγουμε και να παράγουμε τιποτα. Εξαίρεση είναι η παροχή τουριστικων υπηρεσιων που ειναι ιδιομορφη απο τη φύση της κυριως λογο του οτι ο τουρισμος είναι αγναθο πολυτελειας οποτε παρουσιαζει υψηλη ελεστικότητα ζητησης που τον κανει ιδιαίτερα ασταθες ως αναπτυξιακη βάση της οικονομιας..

    Σε μια περιοδο παγκοσμιας κρίσης, με μια θεσμικη ευρωπη ανυπαρκτη και παρουσα μονο σε καλες στιγμες, έχοντας απεμπολήσει πολλα απο τα παλια παραδοσιακα εργαλεια οικονομικης πολιτικης και με πολιτιη ηγεσια χωρις βουληση για να λυσει τα κακως κείμενα, τι μας μενει λοιπον? Έξοδο απο το ευρω, γενναια υποτιμηση του νεου νομισματος, κυριως γιατι αυτό θα μας κανει να σταματησουμε να εισαγουμε τοσο πολυ. Σε πρωτο βαθμο αυτο θα αυηξθσει την αντγωνιστοτητα τα μας στα ελαχιστα που ηδη πρσφέρουμε, αλλα συμφωνω αυτο απο μονο του δεν ειναι μακροπορθεσμη λύση. Τι αλλο λοιπον χρειαζεται το παζλ?

    αυτο που θα πρπει να γινει σε δεύτερο επιεπδο ειναι να μπει ενα καινουριο ειδος προστατευτισμου στις χωρες του Ευρωπαικου Νότου. Εξηγουμαι μιας και αυτιο μπορει να ακουστει παρλάταιρο απο πολλούς. Προστατευτισμός με την εννοια που στα οικονομικα λεμε infant industry argument. Κατευθυνση κεφαλαιων σε τομεις που εχουμε πλούσιους ορυκτους και φυσικους πόρους, μείωση εισαγωγων σε αντίστοιχα ξενα προινοντα ουτως ώστε για καποια χρονια η ελληνικη οικονομια να μπορεσιε να αναπτύξει καποιες δραστηριοτητες. Εέμφαση στη μεταποιηση προιντων χαμηλης τεχνολογιας (τρόφιμα), νεες μορφες ενναλακτικής ενέργειας , μεταλευματα (σιδηρο , αλουμινιο κλπ). Μεσοπροθεσμα θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε μια παραγωγικη ταυτοτητα και ενα πεδιο συγκριτικου πλεονεκτήματος. Παραλληλα, θα μπορουσαμε να διατηρησουμε την προσοχη μας στον τουρισμο, αποτρέποντας την νοοτροπια ζηταω οσα μου λειπουν.

    Μια διαδιακσια υποτήμησης θα εφερνε μεγάλη κιονωνικη αναταραχη μιας και τα ολα τα ασετς μας που ειναι σε ευρω θα υποτιμουνταν αλλα μακροπροθεσμα θα μας εδινε τη δυνατοτητα να εχουμε ενα πλανο. Με την εσωτερικη υποτιμηση τι θα καταφερουμε? Αν δεν υπαρξει παραγωγικο πλανο, οσο και να μειωθουν οπι ονομαστικοι μισοι και να σουλουπωθουν τα δημοσια οικονομικα τιποτα δεν πορκειται να γινει. Το γεγονος οτι ο ελληνας ειχε στα χερια του ενα ισχυρο νομισμα απεδειχθη μεγα λαθος. Η μονο βιωσιμη λυση για χωρες σαν την ελλαδα πρεπει να ειναι μιας μορφης στοχοποιημένη βιομηχανοποιηση, μιας και δεν μπορουμε να γινουμε παγκοσμιο χρηαμτοπιστωτικό κέντρο ούτε μπορουμε να στηριχτουμε εσαει σε τουριρτικες υπηρεσιες που ειναι πανατ ευαισθητες σε κρισεις διεθνεις κλίμακας. Η μεταποιηση είναι μόνη που θα μας δώσει τη δυνατοτητα να παραγουμε φθηνα κατι και ταυτοχρονα να το εξαγουμε.

    Reply
  7. Κατά αρχάς συγχαρητήρια για το ιστολόγιο.
    Κατα δεύτερον , sorry, I messed things up με το button της αξιολόγησης και έβαλα 7 στο συγκεκριμένο άρθρο, παρά το οτι το βρίσκω ‘επικό’ :). Το ίδιο λάθος έγινε και σε άρθρο του SG και μόνο τη τρίτη φορά κατάφερα να το χρησιμοποιήσω σωστά :(
    Επί του θέματος, έχασα ένα μάλλον crucial point στη συλλογιστική του άρθρου. Αν η εσωτερική υποτίμηση στοχεύει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας-(εξαγωγές και προτίμηση ελληνικών προιόντων έναντι εισαγομένων), πώς η μείωση των μισθών στις τράπεζες συμβάλλει σε αυτό το στόχο??

    Reply
  8. Από τα καλύτερα άρθρα που έχω διαβάσει! Πάρα πολύ καλό! Μπράβο και πάλι μπράβο!

    Reply
  9. Θανάση, δεν πιάνω αν ειναι ειρωνικο το σχολιο σου ή οχι.
    Αλλα μήπως νομίζεις οτι εχουμε δυνατότητες για κάτι πολυ περισσότερο?
    ή θα συνεχίσουμε εσαει με πόρδες να βάφουμε αυγά, όπως τα τελευταια 20-30 χρονια. Καποτε τελειώνουν τα ψέματα!

    Reply
    • Και ναι και όχι. Η πρότασή σου δεν μου μοιάζει για πρόταση έντασης κεφαλαίου, μου θυμίζει αυτούς που θρηνούν για τα καπνά που μαραζώνουν και τις καλτσοβιομηχανίες που πάνε στην Βουλγαρία και, ειλικρινώς ρωτάω, υπάρχουν ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα;

      Την ελληνική ανάπτυξη την ενίσχυσαν καθοριστικά, αν δεν κάνω λάθος, οι κατασκευές και η τραπεζιτική, συν τουρισμό και ναυτιλία. Θα μας σώσουν τα γιαούρτια και τα (ανύπαρκτα) ανθρακωρυχεία; Αυτή είναι η πρότασή σου;

      Reply
  10. Αυτό που δεν καταλαβα, είναι πως ακριβώς η “εσωτερική υποτίμηση” θα επιβλιθεί στους αυτοαπασχολούμενους (γιατί αν περιμένουμε κάποιοι να το κάνουν καλή τη πίστη δεν νομίζω να συμβεί ποτε!)και επίσης πως τα χρήματα από την παραπάνω κατανάλωση ή ενδεχομένως την εισροή χρήματος θα φτάσει κάποιοια στιγμή στα χαμηλά έισοδήματα, πως θα ζήσουν κάποιοι χαμηλόμησθοι που θα πρέπει να μειώσουν και άλλο το μισθό τους?

    Reply
  11. Θεωρητικα μοιάζει λογικό και καλό, αλλα΄θα ξέρεις οτι στην πράξη έχει εξ ίσου μεγάλες πιθανότητες να αποτυχει. Δεν μπορεί να αυτοπειθαρχήσει κάποιος σε μια ελευθερη οικονομία εύκολα. Ζηταμε να περιορίσει το κερδος και ισως να δουλεψει με ζημία για ενα διαστημα μέχρι να αυξηθεί η ζήτηση υπηρεσιών και η παραγωγικότητα. Οι υποτιμήσεις, οι εξωτερικες για να εχουν αποτελεσμα πρέπει να γίνονται απροειδοποίητα. Εδω ζητάμε να συνεναισουμε όλοι να κάνουμε εσωτερική προγραμματισμένη υποτίμηση. Πρέπει να υπάρχει συμμετοχή, δηλαδή να μη κερδίζει καποιος από την ζημία των αλλων. Στην Ελλάδα δεν χαρακτηριζόμαστε από ομαδικό πνεύμα συνήθως. Αυτό που μπορεί να γίνει και είναι περισσότερο πιθανό είναι μια απροειδοποίητη κεντρική υποτίμηση στην ευροζώνη. Αν δεν γίνει τώρα είναι βεβαιο ότι είναι πιθανό να γίνει κάποια στιγμή. Ενα φαινόμενο ντόμινο από χωρες που μπαίνουν στο φαυλο κύκλο της Ελλάδας, ήδη είναι πιθανό σενάριο. Επειδή δεν θα βγούμε από την ευροζώνη, γιατί κανείς δεν το θελει και δεν αναλαμβάνει το κόστος, θα αναμένουμε να πάνε τα πραγματα εκεί που τα οδηγεί ο πιο επώδυνος δρόμος. Συμφωνώ στην πρόβλεψη οικονομικής ανισότητας, στην μεταναστευση, στην παραοικονομία και ευχομαι να γίνει μια ομαδική συναίνεση για εσωτερική υποτίμηση, χωρίς όμως να το πιστευω πραγματικα

    Reply
  12. πολύ ωραίο κείμενο κ αυτό όπως κ το προηγούμενο.
    μια ερώτηση-παρατήρηση

    Αυτό που δεν λαμβάνουν υπόψη οι περισσότεροι ξένοι αναλυτές είναι η δομή του κόστους στην Ελληνική οικονομία, που είναι αρκετά ιδιόμορφη

    φανταζομαι ότι με αυτή η πρόταση θεωρείται δεδομένη η αποτυχία της πολιτικής του ΔΝΤ στην Ελλάδα.σωστά?

    Reply
    • Οχι, νομίζω οτι το ΔΝΤ καταλαβαίνει με τι οικονομία έχει να κάνει (αφού έχει και μεγάλη πείρα 3ου κόσμου). Αναφέρομαι σε ακαδημαϊκούς, αναλυτές τραπεζών και δημοσιογράφους. Αν αποτύχει (που μπορεί), δεν θα φταίει η διάγνωση.

      Reply
      • νομίζω οτι το ΔΝΤ καταλαβαίνει με τι οικονομία έχει να κάνει (αφού έχει και μεγάλη πείρα 3ου κόσμου)

        σκληρο, αλλα να ακουστη!

        Η Ελλαδα ειναι λιγο ειδικη περιπτωση βεβαια, εχει εισοδημα και δημοκρατικες δομες πλουσιας χωρας, εργασιακες συμβασεις κεντροβορειας Ευρωπης, εργασιακες σχεσεις τριτου κοσμου ομως. Συμφωνω οτι στο ΔΝΤ εχουν την καλυτερη εμπειρια για τετοια πραγματα (αναμεσα σε διεθνεις και εθνικους οργανισμους), αλλα δεν ειμαι σιγουρος οτι θα καταλαβουν πως δουλευει η χωρα 100%.

        Φυσικα συμφωνω απολυτα οτι αν αποτυχει το ΔΝΤ, δεν θα φταιει η διαγνωση αλλα η πραξη στην Ελλαδα.

        ΑΠο την στιγμη παντως που η ΕΚΤ ανακοινωσε οτι θα αγοραζει ομολογα ευρωπαϊκων χωρών, το μονο που εχουμε να φοβομαστε ειναι τον κακο μας εαυτο. Ειμαι ελαφρα αισιοδοξος γιατι βλεπω μια ευρεια συνειδητοποιηση των λαθων μας.

        Reply
  13. Tο υπεραπλουστεύεις και χάνεις το νοημα. Το θέμα μας είναι να μπορέσει η ελληνική οικονομία να αρχίσει παλi να παράγει κάτι ούτως ώστε να κάνει εξαγωγές.
    Η οικοδομή και ο τουρισμός δεν έφεραν καμία ανάπτυξη παρά μόνο κονόμησε μια συντεχνεια. Και ασφαλώς το μοντέλο αυτό δεν ήταν καthoλου βιwσιμο.
    Η ελλάδα δύσκολα μπορεί να γίνει οικονομία υπερησιών, τουλάχιστον στην παρούσα φάση της. Μη τρελαθούμε και τέλειως επενδυωνtας στο ριαλ εστάτε, δες τi έγινε στο Λονδίνo με το κρεντιτ κραντς. Φούσκα από το ριαλ εσταιτ ήταν τηn ψωνίσαμε στην ελλάδα με τα δανεικά και τη φούσκα τοu δημοσίου και νομίζαμε πως γίναμε ελβετία.

    Reply
  14. Συγγνώμη για το τηλεγραφικό στυλ αυτών που ακολουθούν. Γράφω με πίεση χρόνου.

    Vrennus, σε ορίζοντα 2-3 ετών μόνο υποτίμηση (νομίσματος ή εσωτερική) παίζει. Αλλά αυτή δεν σημαίνει, στην Ελλάδα, αναγκαστικά μείωση ονομαστικών μισθών, μπορούν να μειωθούν άλλες τιμές και αμοιβές – αυτό λέει το άρθρο. Φοβάμαι όμως οτι αν δεν μειωθούν και οι ονομαστικοί μισθοί, δεν θα πετύχουμε. Οσο για τη μείωση των πραγματικών μισθών, είναι άλλη κουβέντα και σχετίζεται με διαρθρωτικές αλλαγές όπως αυτές που αναφέρεις.

    Μάνο, έχεις δίκιο για τα ψηλά περιθώρια κέρδους με χαμηλές αμοιβές εργασίας. Νομίζω όμως οτι για κάποιου μεγέθους επιχειρήσεις ισχύουν κυρίως σε προμηθευτές δημοσίου (περίπτωση Κούνεβα). Στην ανοιχτή αγορά το ψηλό κέρδος είναι συνήθως το ψηλό προσωπικό εισόδημα ενός μαγαζότορα ή μικροεργολάβου – αυτουνού οι ετήσιες απολαβές νομίζω οτι θα συμπιεστούν σοβαρά.

    Σωτήρη, πιστεύω οτι θα έχουμε μόνιμη πτώση εισροής κεφαλαίων, γιατί η αναδιάρθρωση (βλ. διαγραφή) του δημόσιου χρέους θα συνεχίσει να θεωρείται πιθανή (μέχρι να συμβεί), και αφού συμβεί θα αργήσουμε να ανακτήσουμε αξιοπιστία. Η αναξιοπιστία του δημοσίου συμπαρασύρει και τον ιδιωτικό τομέα.

    Από πείρα σου λέω οτι οι απλές προσαρμογές όπως η συσκευασία που αναφέρεις είναι γνωστές στις επιχειρήσεις και δεν αποτελούν εμπόδιο. Η σχέση κόστους/ποιότητας είναι το εμπόδιο.

    Γιάννη, ο όρος internal devaluation είναι δόκιμος (google it). Δεν σημαίνει αύξηση παραγωγικότητας, σημαίνει μείωση ονομαστικών τιμών, που για να συμβεί χωρίς αύξηση παραγωγικότητας πρέπει να μειωθούν ονομαστικά και τα στοιχεία κόστους – άρα, συνήθως, και οι μσθοί. Είναι μια περίπτωση αποπληθωρισμού (deflation) για να βελτιωθεί γρήγορα το ισοζύγιο πληρωμών. Τα άλλα που γράφεις αναφέρονται στο μοντέλο ανάπτυξης, που δεν ήταν το θέμα μου εδώ.

    ΑΚΜ, «Αν η εσωτερική υποτίμηση στοχεύει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας-(εξαγωγές και προτίμηση ελληνικών προιόντων έναντι εισαγομένων), πώς η μείωση των μισθών στις τράπεζες συμβάλλει σε αυτό το στόχο??»

    Με δύο τρόπους, τον άμεσο και τον έμμεσο. Αμεσος: Οι υπηρεσίες των τραπεζών είναι στοιχείο κόστους για τις επιχειρήσεις – από τις προμήθειες μέχρι τα επιτόκια χορηγήσεων. Οι μισθοί στις τράπεζες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τα περιθώρια που υπάρχουν για να μειωθέι το κόστος των υπηρεσιών. Το ίδιο ισχύει στη ΔΕΗ, στην τηλεφωνία κτλ.

    Εμμεσος: Κάθε επιχείρηση και επαγγελματίας παίρνει μηνύματα από το περιβάλλον του για το αν πρέπει να ρίξει τις τιμές (signaling). Μπορεί να επιλέξει να μη τις ρίξει, ή αργήσει να το κάνει, και το αποτέλεσμα θα είναι είτε αυτός είτε κάποιοι άλλοι να χάσουν δουλειές . Οταν ο υδραυλικός βλέπει το ξάδελφό του στην τράπεζα να παίρνει τα ίδια ή περισσότερα από πέρυσι, θα προσπαθήσει και αυτός να ζητήσει όσα και πριν. Ακόμα πιο καλό παράδειγμα, οι τιμές των εισητηρίων στις αστικές συγκοινωνίες (που διαβάζω οτι θα αυξηθούν!). Αυτό χτυπάει κατ ευθείαν στην τσέπη του επαγγελματία , και δυσχεραίνει κάθε μείωση της δικής του αμοιβής.

    Κίμων: η υποτίμηση δεν θα επιβληθεί διοικητικά στους αυτοαπασχολούμενους. Θα την επιλέξουν – αν την επιλέξουν – από ανάγκη. Πιστεύω oτι πολλοί θα την επιλέξουν (πχ στα rooms to let), και ηδη βλέπω σημάδια. Δεν είμαι και σίγουρος.

    Γ. Πατεράκη, συμφωνώ οτι έχει πιθανότητες να αποτύχει. Λέω όμως ότι έχουμε περισσότερα περιθώρια ευελιξίας από ότι άλλες οικονομίες, όπου τίποτε δεν μπορεί να γίνει αν δεν μειωθούν επίσημα οι ονομαστικοί μισθοί.

    Μια κεντρική υποτίμηση στην ευρωζώνη δεν ξέρω πόσο θα μας ωφελήσει (γιατί πολλές εισαγωγές/εξαγωγές είναι από εκεί). Αυτό που θα ωφελήσει σίγουρα θα ήταν να έχει ψηλότερο πληθωρισμό η ευρωζώνη, και να μείνουν οι δικές μας τιμές συγκριτικά χαμηλα. Το καλύτερο θα ήταν η Γερμανία, και άλλες χώρες, να χαλαρώσουν τη δημοσιονομική τους πολιτική.

    Reply
    • Από πείρα σου λέω οτι οι απλές προσαρμογές όπως η συσκευασία που αναφέρεις είναι γνωστές στις επιχειρήσεις και δεν αποτελούν εμπόδιο. Η σχέση κόστους/ποιότητας είναι το εμπόδιο.

      Πιστευω οτι εχεις πειρα, αλλα στο συγκεκριμενο δυσκολευομαι να το πιστεψω, γιατι:

      η ελληνικη φετα (ε οπως και να το κανουμε) ειναι μαλλον καλυτερη απο την γαλλικη και πολυ καλυτερη απο την δανεζικη. Παρομοιως για το ελληνικου τυπου γιαουρτι, που δεν ξεραμε καν οτι υπαρχει ως τυπος αλλα το βλεπω να πουλαει καλα σε Ευρωπη και Αμερικη.

      Κιομως, σε παμπολλες χωρες βλεπω ανετα φετα President αλλα σπανιως ελληνικη και ακομα σπανιοτερα καλη ελληνικη (πχ δωδωνη ή μεβγαλ). Ας σημειωσω οτι οι τιμες τους λιγο διαφερουν.

      Γιαουρτι δε βλεπεις μονο Τοταλ που και που, ενω απο την αλλη υπαρχουν απειρα αντιγραφα, απο Danone μεχρι περιθωριακες μαρκες του καθε σουπερμαρκετ. Και οπως ειπα, η συνηθης διαφορα που βλεπω ειναι οτι το Τοταλ ερχεται σε ελληνικου τυπου μεγασυσκευασιες, ενω τα ξενα σε τετραδες μικρων κυπελων.

      Κατι αλλο που μπορει να συμβαινει ειναι η ελλειψη προσβασης σε καλα δικτυα διανομης, αλλα αυτο θαπρεπε να το λυσουν οι ελληνικες εταιρειες.

      Reply
  15. Έχω πάντως αρχίσει να πιστεύω πως το υψηλό έλλειμμα δεν σχετίζεται τόσο με την χαμηλή ανταγωνιστικότητα μας όσο με τη κακοδιαχείριση (και ίσως είναι εν μέρει ταμειακό – CF). Σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της ΤΤΕ, οι επιχορηγήσεις έφτασαν τα 22δις (από 10δις το 2006) και οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων έφτασαν τα 26δις (από 20δις το 2006 – βλέπε προσλήψεις). Οι δημόσιες δηλαδή δαπάνες αυξήθηκαν κατά 18δις σε μία τριετία, εξαιτίας των δύο αυτών λογαριασμών, ενώ τα δημόσια έσοδα (στό σύνολο τους) αυξήθηκαν κατά 5 δις. Οι τεράστιες αυτές αποκλίσεις δεν δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τη πτώση της ανταγωνιστικότητας

    http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/ekthdkth2009.pdf

    Reply
    • Συμπλήρωση: Είναι βέβαια και το current account deficit στα ύψη. Μήπως αυτό σχετίζεται με μαζικές αποπληρωμές χρέους του Ελληνικού δημοσίου σε ξένους προμηθευτές (βλέπε σκέλος επιχορηγήσεων)

      Reply
  16. Epanechnikov

    Η κακοδιαχείριση είναι κάτι δεδομένο. Το θέμα εινάi τι γίνεται whne the party is over!!!!

    H αύξηση της ανταγωνιστικότητας είναι το ζητούμενο τώρα πια για να καλύψει τη σπατάλη που προηγήθηκε

    Reply
    • Το κλείσιμο ωστόσο της στρόφιγγας είναι αυτό που πρέπει και αυτό που δύναται να γίνει άμεσα. Αν δεν κλείσει η στρόφιγγα είναι αδύνατο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα

      Κατά τα άλλα έχουμε μπροστά μας μια εξαιρετική ευκαιρία αναδόμησης της οικονομίας μας

      Reply
  17. Αρίστο,

    πολύ ενδιαφέρον κείμενο αλλά θα χαλάσω λίγο το πάρτυ. Αν μειωθούν οι τιμές των Ελληνικών προϊόντων δυο πράγματα θα συμβούν.
    1) Πιθανόν οι ξένοι να αγοράζουν περισσότερα.
    2) Η τιμή των Ελληνικών προϊόντων σε σχέση με τα Ευρωπαϊκά θα πέσει, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να πωλήσουμε περισσότερα Ελληνικά για τον ίδιο αριθμό ξένων.

    Δεν είναι λοιπόν καθόλου σίγουρο ότι θα βγούμε οφελημένοι από τη διαδικασία. Αυτό θα ισχύσει μόνο αν η ποσοστιαία αύξηση της ποσότητας των εξαγωγών είναι υψηλότερη από την ποσοστιαία μείωση της τιμής τους, οπότε η αξία τους θα αυξηθεί. Στην αντίθετη περίπτωση θα βγούμε χαμένοι. Με άλλα λόγια το αποτέλεσμα εξαρτάται από τη λεγόμενη ελαστικότητα ζήτησης.

    Πριν δυο χρόνια έκανα μια μελέτη για λογαριασμό του Ελληνικού Οργανισμού Εξωτερικού Εμπορίου (πρώην ΟΠΕ) σχετικά με τις εξαγωγές προς ΗΠΑ. Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι την περίοδο 1996-2002 το κόστος των Ελληνικών προϊόντων σε σχέση με τα Αμερικάνικα μειώθηκε κυρίως λόγω της ραγδαίας ανατίμησης του δολλαρίου. Πράγματι λοιπόν οι εξαγωγές σε Ευρώ αυξήθηκαν. Σε δολλάρια ωστόσο η αύξηση ήταν μέτρια λόγω της μείωσης του αριθμού δολλαρίων που ένα Ευρώ αγόραζε. Από το 2002-2006 το κόστος των Ελληνικών προϊόντων σε σχέση με τα Αμερικάνικα αυξήθηκε, κυρίως λόγω της σημαντικής ανατίμησης του Ευρώ. Παρόλα αυτά οι Ελληνικές εξαγωγές σε Ευρώ διατήρησαν το επίπεδό τους (για την ακρίβεια αυξήθηκαν ανεπαίσθητα). Ωστόσο, λόγω της ανατίμησης τους Ευρώ οι εξαγωγές σε δολλάρια αυξήθηκαν περισσότερο από ότι την περίοδο 1996-2001. Δηλαδή οφεληθήκαμε από την ανατίμηση. Που αποδίδω τη διαφορά? Στην επιτυχημένη καμπάνια του ΟΠΕ την περίοδο 2003-2006 (π.χ. με το “Κέρασμα” αλλά και την εξαιρετική παρουσία σε μια σειρά διεθνών εκθέσεων), σε μια σειρά ταινιών με θέμα την Ελλάδα (Big Fat Greek Wedding, Sisterhood of the Travelling Pants) κ.ο.κ.

    Συμπερασματικά, οι αγοραστές φαίνεται να είναι λιγότερο ευαίσθητοι προς την τιμή, οπότε ίσως πιο ενδεδειγμένη στρατηγική να είναι η ποιοτική αναβάθμηση των προϊόντων και το σωστότερο μάρκετιγκ παρά η εσωτερική υποτίμηση.

    Reply
    • Υπάρχει καμία εμπειρική έρευνα που να υπολογίζει την ελαστικότητα ζήτησης των Ελληνικών εξαγωγών; (φαντάζομαι πως όχι μιας που για αυτό απαιτείται long series of panel data )

      Reply
      • Σωστά! Δυστυχώς ο ΟΠΕ δεν είχε να μου δώσει σειρές πριν το 1992 ή ανά κλάδο και έτσι δε μπόρεσα να κάνω οικονομετρική ανάλυση. Αναρωτιέμαι πάντως αν το ΙΟΒΕ ή κάποιος άλλος έχει τέτοια στοιχεία.

        Reply
  18. Να προσθέσω ότι οι πιο πάνω αναφορές μου είναι σε σταθερές τιμές, οπότε αύξηση των εξαγωγών σε δολλάρια σημαίνει αύξηση των Αμερικανικών προϊόντων που μπορούμε να αγοράσουμε ως αντάλλαγμα για τις εξαγωγές μας προς ΗΠΑ.

    Reply
  19. Κώστα, υποθέτω οτι οι επιφυλάξεις σου αναφέρονται και στο σενάριο μιας υποτίμησης του νομίσματος; Υπάρχει χώρα που οι εξαγωγές και εισαγωγές της είναι τόσο price inelastic που μια υποτίμηση θα *επιβάρυνε* το ισοζύγιο πληρωμών; Πολύ counter-intuitive μου φαίνεται.

    Τα ευρήματα της έρευνας σου ίσως να ισχύουν στην μάλλον ειδική κατηγορία εξαγωγών προϊόντων (όχι υπηρεσιών) προς τις ΗΠΑ. Αν δεν κάνω λάθος αυτά είναι κυρίως τρόφιμα στα ομογενειακά και εθνικ τμήματα — όποτε η ανελαστικότητα εξηγείται. Αλλά μου είναι δύσκολο να πιστέψω οτι η μέση ελαστικότητα τιμής στο σύνολο του εμπορίου μας είναι τόσο χαμηλή.

    Οσο για την αναβάθμιση ποιότητας, είναι μια πιο μακροχρόνια διαδικασία, για την οποία μάλλον δεν θα έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε.

    Reply
  20. Αρίστο,

    στο πρώτο ερώτημά σου, στις ΗΠΑ όταν ανεβαίνει η τιμή του πετρελαίου λόγω διολίσθησης του δολλαρίου το εμπορικό έλλειμα αυξάνεται. Το πετρέλαιο είναι σημαντικό τμήμα των εισαγωγών και η ζήτησή του είναι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, ανελαστική. Αν μιλάμε δε για συγκεκριμένα τρόφιμα, και όχι για την κατηγορία τροφίμων στο σύνολό της, δεν είμαι σίγουρος ότι η ζήτηση είναι ανελαστική εκ’ φύσεως. Υπάρχουν Αμερικανικές εταιρίες που παράγουν greek style γιαούρτι (http://www.chobani.com/about) ή φέτα σε ελαφρώς χαμηλότερη τιμή. Αυτό που κάνει ξένους να αγοράζουν Φαγε είναι η ποιότητα που το διαφορποιεί μειώνοντας έτσι την ελαστικότητά τους. Στην αντίστροφη είναι το Ελληνικό λάδι. Οι Ιταλοί πουλάνε το ελαιόλαδο δυο φορές πιο ακριβά από το Ελληνικό καίτοι είναι χειρότερης ποιότητας λόγω συσκευασίας και επιτυχημένου μάρκετιγκ. Τέλος, πολλές φορές τη ζημιά την κάνουν οι μεσάζοντες-εισαγωγείς οι οποίοι σε περίπτωση μείωσης της τιμής παραγωγής εκμεταλευόμενοι, ανάλογα με τη συμφωνία, τη μονοπωλιακή τους θέση απλώς αυξάνουν το περιθώριο κέρδους αντί να την μετακυλίσουν την τιμή του προϊόντος.

    Σχετικά με υπηρεσίες, ένα παράδειγμα που μπορώ να σκεφτώ είναι ο τουρισμός. Παρά τις υψηλές τιμές στα τουριστικά νησιά όπως Μύκονο, Σαντορίνη, Ρόδο, κ.α., όσο εγώ θυμάμαι οι μονάδες σε αυτά είναι σχεδόν πλήρεις Ιούλιο και Αύγουστο. Το πρόβλημα είναι ότι η σαιζόν κρατάει τρεις-τεσσερις μήνες. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό αντιμετωπίζεται με μείωση τιμών και όχι με κατάλληλο μάρκετιγκ ώστε οι Ελληνικοί προορισμοί να θέλκουν τουρίστες όλο το χρόνο και όχι μόνο τους θερινούς μήνες. Αν μειώσεις τις τιμές χωρίς να έχεις αύξηση της ζήτησης τους χειμερινούς μήνες δεν είμαι σίγουρος ότι η μείωση θα είναι επωφελής.

    Πρόσεξε, δεν λέω ότι δεν υπάρχουν προϊόντα με ελλαστική ζήτηση. Απλώς δεν είμαι σίγουρος ότι η στρατηγική μείωσης των τιμών σε όλα θα είναι απαραίτητα καλή. Χρειάζονται περισσότερα στοιχεία.

    Reply
    • Κώστα, χρήσιμα το παραδείγματα σου — αυτό για το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ όταν πέφτει το δολάριο δεν το ήξερα.

      Ομως μια υποτίμηση δεν αναγκάζει κανένα εξαγωγέα να ρίξει τις τιμές του εκφρασμένες σε ξένο νόμισμα. Οπότε αν το δικό του προϊόν έχει ανελαστική ζήτηση, μπορεί να διατηρήσει την παλια τιμή σε (πχ) δολάρια. Αν όμως έχει ελαστική ζήτηση, μπορεί να μειώσει την τιμή χωρίς να πέσει κάτω από το κόστος του (υποθέτοντας οτι το κόστος του είναι κυρίως εγχώριο). Αρα το aggregate effect στις εισροές από εξαγωγές θα είναι πάντα θετικό (ή κάνω λάθος);

      Υπάρχει και το θέμα της δαπάνης για εισαγωγές (όπως στο παράδειγμα με το πετρέλαιο). Εδώ δεν είμαι σίγουρος πως παίζει — αλλά νομίζω οτι μια εσωτερική υποτίμηση δεν δημιουργεί τον ίδιο κίνδυνο αύξησης της αξίας εισαγωγών σε εγχώριο νόμισμα όπως μια υποτίμηση νομίσματος.

      Anyway, ένα αποτέλεσμα του να γράφεις ποστ στην Α/Μ είναι ότι μετά θέλεις να συζητήσεις τα σχόλια για δυό τρεις μέρες. Εγώ όμως πρέπει τώρα να συγκεντρωθώ σε άλλα. Θα επανέλθω, αν έχω λόγο, αργότερα.

      Reply
  21. Αρίστο,

    “Αρα το aggregate effect στις εισροές από εξαγωγές θα είναι πάντα θετικό (ή κάνω λάθος);”

    Αν ο εισαγωγέας βρίσκεται στο εξωτερικό (όπως π.χ. συμβαίνει με τους εισαγωγείς Ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ) το αποτέλεσμα δεν θα είναι θετικό.

    Τέλος πάντων, επιστρέφω και εγώ στο διόρθωμα! :)

    Reply
  22. Kωστα, Αρίστο
    οτι θελετε για δεδομενα ελληνικων εξαγωγwν μου λετε. Εχω μια σειρα απο το 1993-2005, μου τα χει δωσει η ΕΣΥΕ.
    Αξιοπιστα η μαγειρεμενα δεν το ξερω, εχω ενα working paper, που τα χρησιμοποιω, δειτε το λινκ

    http://www.mdx.ac.uk/aboutus/Schools/school/departments/economics/papers/index.aspx

    Οσο για το ποιοτικο περιεχόμενο των ελληνικων εξαγωγων ενα στανταρτ προξυ ειναι ο βαθμος τεχνολογικης επαρκειας, μου μπορει να μετρηθει ειτε με τον αριθμο παντεντων σε μια βιομηχανια, είτε με τις δαπάνες σε έρευνα και τεχνολογία.
    Τα αποτελεσματα απο αυτο το πεηπερ δειχνουν οτι τα ελληνικα προιόντα ειναι πιο ελαστικα ως προς το κοστος ( που μετριεται ως ΤΦΠ), αναμενόμενο. Αυτο που ομως εκτενως υπονοεί η μελέτη ειναι οτι για οικονομίες σαν την Ελλαδα μετραει πολυ η διάρθρωση της εγχωριας αγορας για την εξαγωγική συμπεριφορά, με αλλα λογια ο βαθμος και το επιπεδο ανταγωνισμου εντός συνόρων!
    Το συζηταμε για οποιον ενδιαφερεαι περαιτερω!
    Κωστα Happy marking, μολις το τελείωσα!

    Reply
  23. Η συνταγή της ‘εσωτερικής υποτίμησης’ δεν είναι, απ’όσο γνωρίζω, ούτε καινούρια ούτε πρωτότυπη. Είναι, για την ακρίβεια, ακριβώς η ίδια ολέθρια ιδέα που ευαγγελίζονταν οι Tories για να επαναφέρουν τη Βρετανία στον Χρυσό Κανόνα το 1925 και που ευαγγελίζεται ο σύγχρονος προαγωγός του παγκόσμιου laissez-faire, το ΔΝΤ, σε κάθε πρόγραμμα ‘διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων’ από το 1973 και μετά.

    Το κείμενο εξηγεί, εύγλωττα και εύστοχα, τί σημαίνει αυτό με οικονομικούς όρους:

    Ο όρος δηλώνει μια διαδικασία που ρίχνει τις ονομαστικές τιμές των υπηρεσιών και των προϊόντων που παράγονται στην Ελλάδα, και κατά συνέπεια τα κάνει πιο ελκυστικά και για τον ξένο και για τον Ελληνα αγοραστή σε σύγκριση με τα ξένα. Σημαίνει οτι η χώρα για ένα διάστημα θα έχει αρνητικό πληθωρισμό – αν όχι σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες, τουλάχιστο σε αυτά που είναι διεθνώς εμπορεύσιμα.

    Δυστυχώς ο συγγραφέας δεν λέει τί ακριβώς συνεπάγεται ο αποπληθωρισμός (δηλαδή η παρατεταμένη πτώση στις ονομαστικές τιμές αγαθών και εργατικής δύναμης), και ιδιαίτερα η μορφή αποπληθωρισμού που απαιτεί το ΔΝΤ. Μερικές από τις συνέπειες του είναι η μαζική αύξηση της ανεργίας, της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων και του ρυθμού εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας.

    Και, σα να μην αρκούσαν όλα αυτά, στα πλαίσια της πλατφόρμας που προτάσσει το κείμενο δεν υπάρχει καμία εγγύηση οτι η Ελλάδα θα βγει κάποια στιγμή από την ύφεση: η άποψη οτι η ευελιξία μισθών και τιμών οδηγεί σε βέλτιστα (κατα Παρέτο) αποτελέσματα είναι θεωρητικά και εμπειρικά παρωχημένη. Υπάρχουν, κατά συνέπεια, πολύ καλοί λόγοι να ξανασκεφτούμε τη στρατηγική της αύξησης της ‘ανταγωνιστικότητας’ που προτείνουν οι κάθε λογής θιασώτες του laissez-faire.

    Παραθέτω ένα γνωστό σχόλιο του θεωρητικού σωτήρα του παγκόσμιου καπιταλισμού, όχι επειδή συμπαθώ τον καπιταλισμό -κάθε άλλο- αλλά επειδή συμφωνώ με το συγκεκριμένο συναίσθημα:

    Deflation does not reduce wages ‘automatically.’ It reduces them by causing unemployment. The proper object of dear money is to check an incipient boom. Woe to those whose faith leads them to use it to aggravate a Depression!

    (Από το άρθρο του Keynes, ‘The Economic Consequences of Mr Churchill’, επ’ευκαιρίας της προσπάθειας του Churchill, από το 1919 μέχρι το 1925, να ‘κοιτάξει ξανά το δολλάριο στα μάτια’ μέσω ‘εσωτερικής υποτίμησης’ στη πλάτη των Βρετανών εργαζομένων.)

    Reply
    • Το λάθος σου Νικόλα είναι πως συγκρίνεις άσχετες μεταξύ τους περιπτώσεις χωρών. Όποιος έχει ασχοληθεί με σύγχρονα μακροοικονομικά γνωρίζει πως οι βαθείς παράμετροι (deep parameters) των χωρών διαφοροποιούν τα αποτελέσματα των νομισματικών πολιτικών.Κάνε ένα review στα καινούρια papers του Γκάλη* (ή τη νέα έκδοση του βιβλίου του) και τα ξαναλέμε

      * http://www.crei.cat/people/gali/

      Reply
      • ξερω οτι κανεις πλακα, αλλα Γκαλί οπως Νταλί

        ποιο πεηπερ λες συγκεκριμενα?

        Reply
        • Το βιβλίο είναι must-read για όσους ενδιαφέρονται για μακροοικονομικά (όχι απαραίτητα μακροοικονομολόγους ;) ) Το πρώτο paper του Gali είναι seminal και έχει επηρεάσει καθοριστικά macro-ακαδημαϊκούς και policy makers (ουσιαστικά πέταξε πολλά από τα προηγούμενα μοντέλα στο καλάθι των αχρήστων). Βασικά διάβασε επιλεκτικά post-2000 papers του Gali (όπως Γκάλης και συνεργάτες 2001 :D )

          http://press.princeton.edu/titles/8654.html

          http://www.nber.org/papers/w7551

          Reply
        • Παρεμπιπτόντως τι πράγμα είναι αυτό; Οι μισοί Καταλανοί ονομάζονται Γιώργηδες! Τρελά γλέντια στη St Jordi’s day :D

          Reply
    • Επίσης παρουσιάζεις την ευελιξία των μισθών (η οποία εμπειρικά αποκλείεται) ως λόγο για το Great Depression! Στη πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο! Δες πχ.

      http://www.nber.org/papers/w6071

      Για ποιο λόγο παραπέμπεις σε Keynes του 37; Ξέρεις, η οικονομική επιστήμη έχει προχωρήσει αρκετά από τότε

      Reply
  24. Δεν υπάρχει ‘λάθος’: το σχόλιό μου δεν λέει τίποτα για νομισματική πολιτική (η οποία δεν ελέγχεται από την Ελλάδα, αλλά από την ΕΚΤ). Το σχόλιο αφορά τις συνέπειες της ‘εσωτερικής υποτίμησης’ του κειμένου, δηλαδή της οικονομικής προσαρμογής μέσω αποπληθωρισμού.

    ‘Όποιος έχει ασχοληθεί με σύγχρονα μακροοικονομικά γνωρίζει’ επίσης οτι είναι ελάχιστες -έως μηδενικές- οι περιπτώσεις όπου αντι- ή απο-πληθωρισμός δεν συνεπάγεται κάποιο από -και συνήθως όλα- τα φαινόμενα που περιέγραψα παραπάνω.

    Είναι κάπως αστείο που παραθέτεις αυτόν τον οικονομολόγο, γιατί απ’ότι βλέπω ο ίδιος έχει υπερασπιστεί νεο-κεϋνσιανές θέσεις (δες τα ‘selected publications’ του). Δεν μοιράζομαι τη μεθοδολογική αφετηρία ή τις θέσεις νεο-κεϋνσιανών, νεο-κλασσικών κλπ. Αλλά ακόμα και από αυτή τη σκοπιά ο κεντρικός ισχυρισμός του σχολίου μου είναι αληθής.

    Reply
    • Πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως ο αποπληθωρισμός είναι κάθε άλλο παρά εχθρικός στα φτωχά στρώματα (δες πχ. The monetary policy strategy of the ECB reconsidered,Jordi Galí). Άλλοι διακρίνουν μεταξύ κακού και καλού αποπληθωρισμόυ (http://www.nber.org/papers/w9520.pdf). Σε γενικές γραμμές οι επιπτώσεις το αποπληθωρισμού μπορεί να είναι οτιδήποτε από άσχημες έως καλές και αυτό εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας.
      Το ότι η νομισματική πολιτική ασκείται από την ΕΚΠ δεν σημαίνει επίσης πως η χώρα μας δεν αποτελεί υποκείμενο της συγκεκριμένης.

      Είναι κάπως αστείο που παραθέτεις αυτόν τον οικονομολόγο, γιατί απ’ότι βλέπω ο ίδιος έχει υπερασπιστεί νεο-κεϋνσιανές θέσεις

      Είτε το θέλουμε είτε όχι η επιστήμη είναι ενιαία και η αποτελεσματικότητα ή μη μιας θεωρίας δεν εξαρτάται από τις δικές μας ιδεολογικές τοποθετήσεις αλλά από το αν υπάρχει evidence ή οποία να την στηρίζει ή να την αποκλείει. Συνεπώς αστείο είναι στο όνομα κάποιας ιδεολογικής αφετηρίας να βάζεις σημαντικά στεγανά στη σκέψη σου.Σήμερα, τα νέα νεό-Κεϋνσιανά μακροοικονομικά (post 2000) κάνουν καλύτερο matching σε διάφορα stylized facts (όπως αυτά που παρατηρούνται στους οικονομικούς κύκλους ή τις κολλημένες τιμές) από ότι οποιαδήποτε άλλη θεωρία. Αν υπάρχει κάτι καλύτερο από “μαρξιστές” μετά χαρά μας να το ακούσουμε και να το μελετήσουμε (και γιατί όχι να το αποδεχτούμε).

      Reply
  25. Εχθες είχα μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με μια συνάδελφο η οποία ετοιμάζεται να πάει σε ένα συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη. Επρόκειτο να μείνει στην Αθήνα μερικές μέρες αλλά άλλαξε γνώμη διότι δεν ήθελε λόγω απεργιών να ματαιωθεί η πτήση της και να ξεμείνει. Πόσοι τουρίστες άραγε χάνονται λόγω τέτοιων προβλημάτων?

    Reply
    • Συμπατριώτη, ελπίζω να την έπεισες οτι όλα αυτά είναι κινδυνολογίες της Τουρκίας και των ιμπεριαλιστών. Στείλε την εδώ και θα αναλάβει να την υποστηρίξει το Αθηναϊκό κλιμάκιο της Αναμόρφωσης.

      Reply
      • Αρίστο, προσπάθησα πράγματι να της πω ότι η κατάσταση έχει ομαλοποιηθεί σχετικά αλλά μου επανέλαβε ότι δεν ήθελε με τίποτα να πάρει τον κίνδυνο να ξεμείνει οπότε δυστυχώς τίποτα.

        Reply
      • ενω το τουιταρα ηδη το κειμενο αυτο, ειμαι λιγο σκεπτικος για το ποσο ακριβες μπορει να ειναι. Παντως σιγουρα ισχυει σε καποιον βαθμο, οπως δειχνει και το σχολιο του Κωστα (και αλλα ανεκδοτα στοιχεια που βλεπω και γω), και θεωρω τεραστια την ευθυνη συνδικατων που συνεχιζουν αυτο το αθλιο θεαμα, αλλα και της κυβερνησης που το επιτρεπει.

        Reply
  26. Ενδιαφερον κειμενο σχετικα με την εξωστρεφεια των μεγαλων ελληνικων βιομηχανιων στην Ημερησια:

    Βιοχάλκο
    Ο μεγαλύτερος εξαγωγικός ελληνικός όμιλος βιομηχανιών έχει ήδη αρχίσει να ενισχύεται από τη διεθνή ανάκαμψη φέτος. Η ανοδική πορεία των τιμών των μετάλλων, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη της ζήτησης στις διεθνείς αγορές, αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά τα αποτελέσματα του ομίλου.
    Η ΕΛΒΑΛ φαίνεται πως από φέτος θα εισέλθει σε κερδοφόρα πορεία, καθώς είναι ανοδικοί οι όγκοι των πωλήσεών της, ενώ αναφέρουν πληροφορίες ότι φέτος θα αυξηθούν οι όγκοι πωλήσεων των περισσότερων θυγατρικών της εταιρείας λόγω της βελτίωσης της διεθνούς ζήτησης. Εξαίρεση τη ΣΙΔΕΝΟΡ, της οποίας το 40% του κύκλου εργασιών της γίνεται στην Ελλάδα, όπου και αναμένεται περαιτέρω αρνητική επίδραση στη οικοδομική δραστηριότητα λόγω των οικονομικών μέτρων.
    Στρατηγική του ομίλου πλέον είναι η έμφαση στις εξαγωγές, με επικέντρωση στη βελτίωση της ποιότητας, στην προσαρμογή στις απαιτήσεις των πελατών, και μείωση στα περιθώρια κέρδους.

    […]
    Αλουμύλ
    Επιστροφή στην κερδοφορία προβλέπεται για φέτος, σύμφωνα με πληροφορίες, για τον όμιλο της Αλουμύλ παρά την πτωτική πορεία που παρουσιάζει η δραστηριότητα της εταιρείας στην ελληνική αγορά.Με το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του ομίλου να προέρχεται από το εξωτερικό (κοντά στο 70%) η σχετική ανάκαμψη στις διεθνείς αγορές ευνοεί άμεσα την πορεία της εταιρείας το 2010.

    […]Τιτάν
    Το 2010, παρά τη μεγάλη αβεβαιότητα που καθιστά την οποιαδήποτε πρόβλεψη δύσκολη, υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία για την παγκόσμια οικονομία. Όσον αφορά στη ζήτηση δομικών υλικών, αναμένεται, σε γενικές γραμμές, αύξηση στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες και στασιμότητα ή ύφεση στις αναπτυγμένες οικονομίες.
    […]
    Απέδωσαν τα μέτρα για την S&B
    Πάνω από το 90% των πωλήσεων του Ομίλου προέρχεται από χώρες εκτός Ελλάδος και αυτές οι χώρες παρέχουν ενδείξεις ήπιας, αλλά συνεχιζόμενης ανάκαμψης για τις τελικές αγορές όπου δραστηριοποιείται ο όμιλος. Οι κινήσεις μείωσης δαπανών και αναδιάρθρωσης, συνένωσης μονάδων και καθετοποίησης δραστηριοτήτων στις οποίες προχώρησε την τελευταία δύσκολη διετία αναμένεται να έχουν θετική επίδραση και φέτος, ενώ η ανάκαμψη της ζήτησης από τις διεθνείς βιομηχναίες αναμένεται να ενσιχύσει τον όγκο πωλήσεων και τα περιθώρια κέρδους.

    Reply
  27. Epanechnikov, κατ’αρχήν οι δύο εργασίες που παραθέτεις είτε αντιβαίνουν ευθέως στους ισχυρισμούς σου, είτε είναι τελείως άχρηστες ως προς αυτούς. Η μεν εργασία του Gali υπογραμμίζει το κόστος του αποπληθωρισμού για τους λιγότερο προνομιούχους στην Ευρώπη, η δε εργασία του Bordo ασχολείται αποκλειστικά με τον χρυσό κανόνα μέχρι το 1914. Δεύτερον, σχεδόν όλοι οι ‘νεοκεϋνσιανοί’ οικονομολόγοι (όπως ο Gregory Mankiw και ο Laurence Ball) δέχονται οτι οι υποοπληθωρισμοί post-1914 συνεπάγονται, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ανεργία και φτώχεια. Τρίτον, η ευελιξία των μισθών συχνά χειροτερεύει, αντί να βελτιώνει καταστάσεις ύφεσης, πράγμα που παρατήρησε ο Keynes ήδη από τη Γενική Θεωρία του 1936 (δες για παράδειγμα, το ‘Is price flexibility stabilising’ των Summers και de Long). Παράθεσα το σχόλιο του μόνο επειδή ήταν, πιστεύω, πολύ πιο οξυδερκής από τους περισσοτερους σύγχρονους απολογητές του καπιταλισμού.

    Όπως είπα και πιο πάνω, δίνω παραδείγματα από τα νεοκλασσικά και νεοκεϋνσιανά οικονομικά όχι επειδή συμφωνώ με τις αφετηριακές τους προκείμενες, αλλά επειδή επιρρωνύουν τον κεντρικό ισχυρισμό του σχολίου μου. Γράφεις

    η επιστήμη είναι ενιαία και η αποτελεσματικότητα ή μη μιας θεωρίας δεν εξαρτάται από τις δικές μας ιδεολογικές τοποθετήσεις

    Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, παρωχημένο και ψευδές για τα οικονομικά: το αν ένας αποπληθωρισμός είναι ‘καλός’ ή ‘κακός’ προφανώς προκύπτει από θεμελιακές αξιολογικές προκείμενες που αφορούν ακριβώς τη δίκαιη διανομή οφέλων και βαρών στα πλαίσια μιας οικονομίας. Τα οικονομικά δεν είναι φυσική. Όσοι πρεσβεύουν το αντίθετο προσυπογράφουν μια -κατά τη γνώμη μου- παρωχημένη θετικιστική αντίληψη του αντικειμένου της κοινωνικής επιστήμης.

    Μια βασική διαφορά ανάμεσα σε ‘ορθόδοξους’ και ‘μη-ορθόδοξους’ (συμπεριλαμβανομένων των μαρξιστών) οικονομολόγους έγγειται ακριβώς σε αυτή τη συνειδητοποίηση. Και αυτό καθιστά, νομίζω, τους δεύτερους πολύ πιο κοινωνικά ευαίσθητους από τους πρώτους.

    Reply
  28. Νικόλα,

    όσοι επιμένουν να χρησιμοποιούν τη φράση “Τα οικονομικά δεν είναι φυσική” δεν γνωρίζουν σύγχρονη φυσική! Αν διαβάσεις το περιοδικό Discover του Απριλίου θα δείς αντίστοιχες ανταγωνιστικές σχολές και στη φυσική, όπως π.χ. το string theory vs. loop quantum gravity vs. εξελικτικούς φυσικούς που ισχυρίζονται ότι οι φυσικοί νόμοι δεν είναι σταθεροί αλλά μεταβάλλονται διαχρονικά. Άρα λοιπόν τα οικονομικά δεν είναι και τόσο διαφορετικά από τη φυσική, αν και στα πρώτα ο βαθμός διαφωνίας είναι μεγαλύτερος διότι τα φαινόμενα που εξηγούν οι οικονομολόγοι είναι ακόμα πιο δύσκολο να μελετηθούν εμπειρικά.

    Όμως, όπως έχω γράψει και εδώ http://anamorfosis.net/?p=37 το γεγονός ότι υπάρχουν επιστημονικές διαφωνίες δεν σημαίνει ότι anything goes κατά τον ίδιο τρόπο που οι διαφωνίες που υπάρχουν στην κοσμολογία δεν δίνουν άλλοθι στους οπαδούς του creationism. Βέβαια όπως υπάρχουν άνθρωποι που έχοντας ως άλλοθι τα όποια κενά υπάρχουν στις θετικές επιστήμες επιμένουν να πιστεύουν στην αστρολγία (ότι δηλαδή η θέση των πλανητών επηρεάζει τα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου) ή το new age (http://en.wikipedia.org/wiki/New_Age) παρά την απουσία οποιασδήποτε επιστημονικής βάσης, έτσι υπάρχουν και άνθρωποι που επιμένουν να παραμένουν προσκολημένοι στην Μαρξιστική θεωρία. Αυτό βέβαια δεν αφορά όλους τους ετερόδοξους οικονομολόγους. Η δουλιά πρώην Μαρξιστών όπως οι Bowles και Gintis είναι αξιολογότατη και με σημαντική επιρροή διότι δεν ήταν διατεθειμένοι να θυσιάσουν την ιδιότητά τους ως επιστήμονες για χάρη της ιδεολογίας τους, να παραμείνουν δηλαδή προσκολημένοι σε premises της Μαρξιστικής θεωρίας που αποδεδειγμένα δεν ισχύουν (όπως η εργασιακή θεωρία της αξίας).

    Reply
  29. H εσωτερικη υποτιμηση οπουδηποτε εφαρμοστηκε εκανε τα πραγματα χειροτερα.Οποιος την προτεινει ειναι ασχετος με τα οικονομικα και καλυτερα να ασχοληθει με κατι αλλο στον ελευθερο του χρονο.

    Θεωρητικα μια μειωση τιμων θα εκανε φθηνοτερα τα ελληνικα προιοντα και θα αυξανε τις εξαγωγες ενω επισης και το real balance effect θα τονωνε την καταναλωση.
    Το προβλημα είναι οτι το debt deflation effect ειναι πολυ ισχυροτερο.Ακομα και αν πεσουν ταυτοχρονα ολες οι τιμες και
    οι μισθοι η πραγματικη αξια του χρεους θα αυξηθει οδηγωντας σε χρεοκοπια καταναλωτες και επιχειρησεις μειωνοντας την συνολικη ζητηση.Επισης η μειωση των τιμων θα μειωσει τον προσδωκωμενο πληθωρισμο αυξανοντας τα πραγματικα επιτοκια και εχοντας συσταλτικη επιδραση στη ζητηση.
    Τελος οι μισθοι και οι τιμες δεν μπορουν να πεσουν ταυτοχρονα και ισοποσα προκαλωντας μεταβολη και στις σχετικες τιμες.
    Αυτο θα πληξει την καθαρη θεση καποιων επιχειρησεων ενω θα αυξησει κατακορυφα την αβεβαιοτητα.Αυτο θα επηρεασει αρνητικα και την προσφορα και την ζητηση.
    Υπαρχει ενα κλασσικο αρθρο του Stiglitz που εξηγει το τελευταιο http://www2.gsb.columbia.edu/faculty/jstiglitz/download/1999_Wage_Price_Rigidities.pdf

    Τελος περαν των θεωρητικων λογων εμπειρικα καμια χωρα δεν βγηκε απο υφεση μεσω προσαρμογης των μισθων προς τα κατω σε συντομο χρονικο διαστημα και ποσο μαλλον μεσω μειωσης μισθν με επιβολη απο τα πανω

    Reply
    • http://www.irishtimes.com/newspaper/finance/2009/1009/1224256255558.html

      Stiglitz said there needs to be a fair and universal reduction in wages and prices. “There is an argument and there is some validity to it, that if you can do this, and it is a question of whether you can do it, then it can be a substitute for devaluation. A uniform cut in wages and prices, everywhere.”

      Επανέρχομαι αργότερα

      Άλλο πράγμα το ανεξέλεγκτο deflation άλλο το ελεγχόμενο internal devaluation

      Reply
      • and it is a question of whether you can do it,

        Δεν απανταει αν ειναι εφικτο το αφηνει ανοιχτο.
        Και οπως ανελυσα η ιστορικη εμπειρια δεν ειναι συμπαθης προς τους αποπληθωρισμους

        Reply
    • H εσωτερικη υποτιμηση οπουδηποτε εφαρμοστηκε εκανε τα πραγματα χειροτερα.

      Χειρότερα από τι; Με ποιές άλλες επιλογές και με ποιούς περιορισμούς επί αυτών;

      Οποιος την προτεινει ειναι ασχετος με τα οικονομικα και καλυτερα να ασχοληθει με κατι αλλο στον ελευθερο του χρονο.

      Οπως ο Κρούγκμαν στο παραπάνω λινκ; Πολύ arrogant είσαι κύριε stugman.

      Reply
  30. Είμαι άσχετος από οικονομικά αλλά θα επιχειρήσω να κάνω την ίσως ουτοπική πρόταση ως εναλλακτική επιλογή:
    Να συνεννοηθούμε ολοι οι ΈΛληνες να αγοράζουμε ελληνικά προϊόντα.
    Μη βαρέσετε μια κουβέντα είπα, αλλά θέλω να ακούσω σχόλια.

    Reply
    • ΓιάννηςΧ,

      εγώ που είμαι οικονομολόγος το προσπαθώ και από τις ΗΠΑ όπου βρίσκομαι (γιαούρτι, τυρί, λάδι, κρασί, διακοπές) μόνο όμως στο βαθμό που και οι παραγωγείς των προϊόντων που αγοράζω σέβονται τον καταναλωτή και διατηρούν καλή την ποιότητά τους. Δυστυχώς όμως συνενόηση 11 εκατομμυρίων ανθρώπων δε μπορεί να γίνει, και επιπλέον λίγες είναι πλέον οι Ελληνικές επιλογές καθώς τα περισσότερα και ακριβότερα πράγματα (αυτοκίνητα, ρούχα, τηλεοράσεις, CD/DVD players, καλλυντικά, υπολογιστές, κινητά, IPods, και δεν ξέρω εγώ τι άλλο) φτιάχνονται εκτώς Ελλάδας. Δυστυχώς έχουμε κολήσει στα τρόφιμα και τον τουρισμό.

      Reply
      • χεχε τοχουμε λιγο το βιτσιο ε Κωστα. (εσυ συμφωνεις παρεπιμπτοντως για τις λανθασμενες συσκευασιες ελληνικης φετας και γιαουρτιου στις ΗΠΑ?)

        Να πω την αληθεια δεν ειμαι καν σιγουρος οτι ειναι καλο για την Ελλαδα να αγοραζουν οι Ελλαδιτες εγχωρια προϊοντα (οι εξω ειναι αλλη ιστορια). Το μονο που καταφερνουν ειναι να ενθαρρυνουν την κακη ποιοτητα προϊοντων και την κακη κατανομη πορων (δεν μπορουμε να φτιαξουμε ρε παιδι μου Eiswein στην Ελλαδα, ας μην το δοκιμασουμε καν), χωρις να βοηθανε ιδιαιτερα καποιον περα απο εναν κακο επιχειρηματια.

        Αν θελει κανεις να βοηθησει την χωρα, ας παρει τα καλυτερα/φτηνοτερα προϊοντα και με οσα εξοικονομησει ας κανει δωρεές εκει που υπαρχει πραγματικη αναγκη ή ακομα καλυτερα εξυπνες επενδυσεις εντος Ελλαδος. Βλεπω παμπολλες αναξιοποιητες ευκαιριες στην χωρα (ποιοτικα εστιατορια, ξενοδοχεια, μπαρ κτλ σε λογικες τιμες εχουν ελλειψη, οπως και τα απλουστερα προϊοντα οπως τουριστικα μπλουζακια).

        Reply
      • χα χα!

        και εγώ προσπαθώ να παίρνω ελ προϊόντα, αλλά έχω βάλει όρο να μην έχει κίονα/αρχαίο θεό/αρχαιολληνική γραμματοσειρά και όνομα στην συσκευασία και έτσι έχω μειώσει πολύ τις επιλογές μου.

        Εννοείται εκτός από τρόφιμα δεν υπάρχει τίποτα άλλο να πάρεις με εξαίρεση ένα βινύλιο του καρβέλα από τα 80ς με το “καλοκαιρινές διακοπές” που βρήκα σε καλτ δισκάδικο στο Δυτικό Βερολίνο (!!!!!)

        Επίσης πρέπει με νόμο να κλείσουν τα ελληνικά εστιατόρια στο εξωτερικό το 90% των οποίων είναι τρελή δυσφήμιση της χώρας μας, της κουζίνας μας και της μουσικής μας.

        Έχει δει κανείς την διαφήμιση ελληνικού εστιατορίου στο μετρό και τα λεωφoρεία του βερολίνου πριν 6 μήνες περίπου που ο θεός γράφει πάνω με τραγική γραμματοσειρά από amiga των 80ς “ελληνική κουζίνα”, από κάτω έχει μια άθλια λιγδιάρικη φωτογραφία μιας πίτσας σαλάμι με ελιές και από κάτω το θεϊκό pizza “choriatiki”. (υπάρχει και παραλλαγή με σνίτσελ, αλλά είναι πιο σπάνια)

        Reply
        • Επίσης πρέπει με νόμο να κλείσουν τα ελληνικά εστιατόρια στο εξωτερικό το 90% των οποίων είναι τρελή δυσφήμιση της χώρας μας, της κουζίνας μας και της μουσικής μας.

          Αν δεν παιζει πιτσα γυρος, εγω δεν το εμπιστευομαι το μαγαζι.

          πρεπει να βρω εκεινο το τρελο αρθρο της Sueddeutsche που ελεγε κατι σαν:

          mit missionarischem Eifer verbreiten die Griechen ihr Essen. Uninspiriert, lauwarm, schlecht gekocht. Kein Wunder dass die nie fragen ob es geschmeckt hat. :)

          Reply
          • Χε χε, λοιπόν, νομίζω ότι στα Ελληνικά τρόφιμα η ποιότητα είναι καλή (γράφω πλέον από Ελλάδα όπου χθες χτύπησα κάτι πίτα με κοντοσούβλι από τα Σουβλάκια Κηφισιάς λεγόμενα και γουρουνάκια) Η συσκευασία είναι πράγματι προβληματική στο λάδι και τα τυριά. Νομίζω το πιο δύσκολο είναι να αλλάξει κανείς την εικόνα των Ελληνικών προϊόντων που δημιούργησαν στους ξένους αυτά που ήρθαν με τις πρώτες γενιές Ελλήνων μεταναστών. Όπως μου έλεγε ο Π. Δρόσος (πρώην διευθυντής του ΟΠΕ επί του οποίου οι εξαγωγές πήγαν πράγματι πολύ καλά) το πιο δύσκολο ήταν να αποσυνδέσω στο μυαλό των ξένων το Ελληνικό κρασί από τη ρετσίνα. Η ρετσίνα μας έκανε μεγάλη ζημιά.

            Reply
  31. Συμφωνώ με το Σωτηρη οτι το αυτοκινητο ειναι ειδος επιδειξιομανιας για παρα πολλους ελληνες, και αυτο μας κανει σε μεγαλο βαθμο βλαχους. Ειναι ομώς καθαρα θεμα παιδειας και αμορφωσιας των μεγαλυτερων απο μας γεννεων που μεγαλωσαν ετσι τα παιδια τους. Ασφαλως και η μακρα εισοδηματικη ανισοτητα συντελει στο να θελουμε καποτε να αποκτησουμε πραγματα στα οποια αντικειμενικα δε μπορουμε να ανταπεξερθουμε οικονομικά. Δυσκολα αλλαζει αυτο γιατι εχει γινει ενα ιλιθιο λαιφ σταιλ, τρομαρα μας. Ρε σεις στο στρατο πρεπει να βλεπατε, μονιμους καραβαναδες λοχιες κλπ, και ειχαν ψωνιο με τα αυτοκινητα, μεχρι που περναν και δανειο και να τα κωλοφτιαξουν, ζαντες, αναρτησεις κερατα…. για πολλα γελια!!!

    Εμενα η φετα δε μ αρεσει καθολου παρεπιμπτόντως ( το ξερω ειμαι εξαιρεση), ενα τοταλ γιαουρτι θα το παρω παντως οταν παω στο τεσκο. Η αληθεια ειναι οτι ειναι πιο ακριβο συγκριτικα με ντοπια γιαουρτια, αλλα νομιζω οτι η αδιαφορα της τιμης εγκειται στην ποιοτητα και οχι πουθενα αλλου. Αυτα που ειναι πανακριβα και δε ξερω κατα ποσο ειναι ανταγωνιστικα ειναι τα κυπριακα προινοντα. Για οσους μενουν Λονδινο θα εχετ δει τα Cypresa προιοντα τα οποια ειναι παρομοια με πολλα ινδικα (ξηροι καρποι, κουλουρακια κλπ.) και το πιο περιργο στην υποθεση ειναι οτι υπαρχουν τοπικοι διανομεις κυπριοι στο λονδινο, που λογικα θα πρεπε να ριχνε το κοστος τους.
    Παντως οσοι μενουν Λονδινο και θελουν να ενισχυσουν την αγορα ελληνικων προιντων, οχι γιατι ειναι σονυ και ντε καλυτερα ή φθηνοτερα, απλα για τον πατριωτισμο, ας δοκιμασουν στα μαγαζια Save 2 Save. Eχουν αρκετα καλη ποικιλια όπως ελαιολαδο κλπ.

    Reply
  32. Eλα ρε Κωστα

    Ξερω ποιο σουβλάτζιδικο λες, στη νεα ερυθραια δεν ειναι?
    Φαε και για μας κανενα πιτογυρο!!!
    Ελπίζω φιλε να μην τρως τα σοθβλακια σου και κανεις ποστινγκ στην αναμόρφωση.
    Παντως και ο Μπαιρακτάρης με το Γρηγορη στο Μοναστηρακι αξιζει!!

    Reply
  33. Γιάννη,
    ναι για το Μπαϊρακτάρη, ο οποίος φημίζεται αν δεν κάνω λάθος για το ντονέρ κεμπάμπ. Μάλλον πάντως θα κοιτάξω το άρθρο σου όταν γυρίσω ΗΠΑ, όσο είμαι Έλλάδα δεν βλέπω να βρίσκω το χρόνο.

    Όσοι έχετε παιδιά και βρίσκεστε Αθήνα,
    προτείνω ανεπιφύλακτα το Αττικό ζωολογικό πάρκο στα Σπατα. Πολύ καλή προσπάθεια, και εξαιρετικός τρόπος να περάσει κανείς τέσσερις ώρες με τα παιδιά του. Όσο ήμουν εκεί είδα πέρα από Έλληνες και Ιταλούς, Αμερικάνους, και Γερμανούς, όλοι εντυπωσιασμένοι. Έτσι για να διαφημίζουμε και τις καλές προσπάθειες.

    Reply
    • ντονερ κεμπαπ? ντονερ σημαινει γυρος, τι ειναι ο γυρος κεμπαπ?

      Το Αττικο τοχω ακουσει και γω, οπως και οτι ο τυπας που τοκανε ειναι Γαλλος :)

      Reply
      • Το ντονέρ είναι σαν λουκάνικο από κυμά, δεν ξέρω πως αλλιώς να το περιγράψω. Εγώ άκουσα ότι ο τύπος είναι Ελληνογάλλος, αλλά τέλως πάντων, σημασία έχει ότι το έκανε στην Ελλάδα.

        Reply
        • Οχι το ντονερ σημαινει σχεδον ακριβως γυρος στα τουρκικα (ντöνερ βασικα). Ασε, χρονια στην Γερμανια, τα μαθαινουμε καλα αυτα.

          Reply
          • Αν και δεν νομίζω ότι εισφέρω κάτι στη σχετική συζήτηση περί εσωτερικής υποτιμήσεως, να διευκρινίσω κι εγώ ότι παρ’ημίν η λέξη ντονέρ, όπως πολύ σωστά υπέμνησε κι ο Σωτήρης, υποδηλοί τον μή-χοιρινό (αρνίσιο ή μοσχαρίσιο) γύρο.

            Ελπίζω να μην εμφυσώ ταξικόν μένος σημειώνοντας ότι μπορεί κανείς να γευτεί μερικά από τα καλύτερα τερψιλαρύγγια του είδους στα προσφυγικά της Δραπετσώνας και της Παλιάς Κοκκινιάς.

            Reply
          • με βαζεις να συνεχισω την παρεκβαση με αυτο, λεγοντας οτι ενα απο τα πιο απαγοητευτικα ζητηματα στις ΗΠΑ και συχνα στην Γερμανια ειναι η απουσια χοιρινου γυρου και η αντικατασταση του με αλεσμενο αρνι (μπλιαχ και παλι μπλιαχ, τοσο για το αλεσμα οσο για το αρνι. Ειπα μπλιαχ? Ας το ξαναπω.). Ακομα και σε ελληνικα μαγαζια (μεγαλο αυτογκολ μια και εκει βασικα διαφερει ο ελληνικος γυρος απο τον τουρκικο, χανουν την τοσο καλη ευκαιρια να φτιαξουν διαφοροποιημενο και ισχυροτερο προϊον).

            Θα ελεγα τιποτα για τον Μωαμεθ και τις γαστριμαργικες εντολες του προς τους πιστους, αλλα δεν θελω να θιξω κανεναν.

            Reply
          • SG και Μύρωνα,

            συγνώμη, έχετε δίκιο ότι ντονέρ είναι ο γύρος. Μάλλον εννοούσα το τας κεμπαμπ ή το γιαουρτλού. Τέλος πάντων, να ένα λινκ για τον Μπαϊρακτάρη ο οποίος είναι στο Μοναστηράκι.

            Μύρωνα, σημαίνει αυτό ότι προτίθεσε να κάνεις τον γευσι-ξεναγό? Αν ναι τότε ευχαρίστως.

            Reply
  34. Μια αισιόδοξη νότα δίνει πιστεύω η πρωτοβουλία του ΣΕΒ να διοργανώσει διαγωνισμό καινοτομίας με στόχο την ανάπτυξη της χώρας με την ιδέα αντί να καταφέυγουμε σε υποτιμήσεις καλό θα ήταν κάποτε να βελτιώσουμε την παραγωγική μας βάση.
    Για πληροφορίες:
    http://www.kainotomeis.gr
    Προσωπικά αυτό ως ερευνητή μου προξένησε το ενδιαφέρον και θα συμμετάσχω. Σε αντίθεση με το ΕΣΠΑ που δεν μου δίνει κίνητρα και βοήθεια να δω πως μπορώ να κάνω εμπορικά τα ερευνητικά μου αποτελέσματα. Μήπως είναι ώρα και το κράτος/κυβέρνηση να ακολουθήσει παρόμοια οδό;

    Reply
  35. παιδια το θεμα ειναι να ειναι νοστιμα, μην κολλατε στο ονομα….

    Κωστα εχει κακοκαιρια στην Ελλαδα, δε μοιαζει για καλοκαιρι γιατι ανοιξη στην Αθηνα ειναι απο τις πιο ωραιες εποχες!!!

    Reply
  36. Αν ειναι ετσι Μυρωνα πες μας και μας κανεναν καλο στεκι να το εξερευβησουμε οταν θα ρθουμε!

    Μπαι δε γει, εχετε κανενα καλο μερος να προτεινετε για διακοπες, κατι σε νησακι θα ηθελα. Σκεφτομαι να κατεβω ελλαδα στα τελη ιουλιου!
    Να πληρει τις εξης προυποθεσεις
    1. να μην ειναι πολυ ακριβο, δεν ειναι καιρος για εξοδα και δη για ιλιθια…. θα γουσταρα κατι σε καμπινγκ, αλλα δε ξερω πως θα το παρει η γυναικα μου, οποτε το αποκλειω για την ωρα!
    2. να μην ειναι κοσμικο σε στυλ μυκονο, σαντορτινη κλπ., ωραια ειναι και αυτα, αλλα πια δεν ειμαι φοιτητης και οι ομορφιες τους δεν ειναι για να τις γευεσαι με τη γυναικα σου!
    3. Κανενα νησακι της αγονης γραμμης δε θα με χαλαγε…κατι που να πηγατε προσφατα και να σα εκανε εντυπωση!!!

    Reply
  37. Θα περιμένω τις προτάσεις του Μύρωνα και θα προσθέσω τις δικές μου. Αλλά θα αναφωνήσω ευθύς αμέσως: όχι και Μπαϊρακτάρη! Για πραγματικά καλό χοιρινό γύρο, σας προτείνω το κάπως pretentious αλλά εξαιρετικά ποιοτικό Άνω-Κάτω στη Λυκαβητού, εύρημα του καλού φίλου Χάρη. Και όταν λέω ποιοτικό, εννοώ και παραδοσιακό.

    Γιάννη, δεν μας δίνεις αρκετά στοιχεία. Θέλεις ολοτσίτσιδους να πηδάνε φωτιές και να τραγουδάνε στις αμμουδιές ή “αντιτουριστικό” νησί, ψιλοαστικό και ήσυχο; Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει η Κάλυμνος, με αδιάφορες παραλίες, αλλά πραγματικά εξαιρετικό value for money. Και έχει και την Τέλενδο απέναντι, που είναι ξεχασμένη από το χρόνο. Α, και πολύ καλό και προσιτό φαγητό για όσους αγαπούν τα ψαρικά. Αλλά από απέραντο γαλάζιο, λίγα πράματα.

    Reply
    • καλα ρε, εσυ επιστρεφεις απο τους νεκρους για να γραψεις για σουβλακι? :)

      που ειναι οι ολοτσιτσιδοι που πηδανε φωτιες?

      ΥΓ ζητω συγγνωμη απο τον Αριστο, φαινεται το καλοκαιριμας εχει χτυπησει στο κεφαλι. Αν και εδω που ειμαι δεν ειναι και τοσο καλοκαιρι…

      Reply
      • Γιατί δεν αφήνεις τον Αρίστο να με μαλώσει από μόνος του; Γιατί πετάγεσαι; Εμένα με συγκινεί ο ευγενής σκοπός να μην διαφημίζονται φαγάδικα που θεωρώ απαράδεκτα. Έτσι είναι τα ιντερνέτια: δώνεις βήμα, θα μπουν κι οι χύμα. Καθείς με τον πόνο του.

        Reply
        • για μενα ζητησηα συγγνωμη, γιατι εγω το ξεκινησα με τα φαγητα νομιζω.

          Οσο για το να μη διαφημιζονται φαγαδικα που δεν ειναι καλα, συμφωνω απολυτα, δεν ξερω αν το athensbook εχει reviews φαγαδικων, αλλα αν εχει θα ηταν καλο να συνεισφερουμε.

          Παρεπιμπτοντως, εγω ψαχνω για νησι που να εχει καλο φαϊ, καλες παραλιες και λογικο κοσμο. Και καλα σπιτια να νοικιασεις, να χαλαρωσεις.

          Reply
          • Reviews φαγάδικων έχει το http://www.ask4food.gr, με αρκετά αξιόπιστο crowdsourcing (disclosure, I have an interest in that =)).

            Εντάξει, το θέμα εσωτερική υποτίμηση έχει εξαντληθεί, ενώ το σουβλάκι είναι ανεξάντλητο.

            Reply
  38. Φαίνεται ότι οι προβλέψεις για ελαστικές τιμές χωρίς να μειωθεί το επίσημο κόστος εργασίας επιβεβαιώνονται. Ακούμε τώρα για σημαντικές μειώσεις τιμών στις τουριστικές υπηρεσίες. Δείτε και το λινκ που έβαλε ο th.alys σε άλλο θρεντ,  και αυτό που γραφει ο Ηπειρώτης.
     
    Αλλά οι τιμές στα εισητήρια των πλοίων προς τα νησιά δεν μειώθηκαν, και μάλλον αυξήθηκαν. Εδώ έχουμε τρεις παράγοντες που δεν ισχύουν για τα δωμάτια και τα μαγαζια. Η ακτοπλοϊα έχει επίσημο εργατικό κόστος (συλλογικές συμβάσεις κτλ), που είναι ανελαστικό. Εχει σημαντικό εισαγόμενο κόστος (καύσιμα) που μάλιστα έχει αυξηθεί. Και είναι non-tradable (σε πρώτο επίπεδο τουλάχιστο). Αποτέλεσμα: θα υπάρξει μετατόπιση εισοδήματος από τους ξενοδόχους στους ακτοπλόους (μέτοχους και εργαζόμενους) — από τους μικρούς, ευέλικτους και ανταγωνιστικούς στους μεγάλους, οργανωμένους και προστατευμένους. Φταίει μετά ο φοροφυγάς; =P

    Reply
    • εισαι σιγουρος για τα πλοια Αριστο? ακουγα για καλες προσφορες.

      Παντως ειναι εντυπωσιακο παλι πως στις ΗΠΑ η ανταποκριση στην κριση ηταν αμεση με ολα τα φαστφουνταδικα να δινουν διπλ τσιζμπεργκερ με ενα δολλαριο και διαφορα αλλα value meals, και στην Ελλαδα με δυνατοτερη υποτιθεται κριση η ανταποκριση του οργανωμενου τομεα των επιχειρησεων ειναι πολυ μικρη αποτι φαινεται.

      Reply
  39. Ενδιαφερουσα ιστορια για τιμες που διπλασιαζονται στον τουρισμο

    Επέλεξε να πάει στο ίδιο μέρος όπου πήγε και πέρυσι και να μείνει στην ίδια πανσιόν όπου μένει τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Δεν επέμεινε στο τηλέφωνο όταν στην ερώτηση πόσο κοστίζει, ο ιδιοκτήτης της απάντησε: «Mα, προς Θεού, εσείς είστε πια δικός μας άνθρωπος», διότι ακόμη και να μην ήταν δικός τους άνθρωπος, ήξερε πόσο πλήρωνε όλες τις προηγούμενες φορές. Τα ίδια! Αλλωστε, δεν μιλάμε καν για μέρος τουριστικό, από εκείνα τουλάχιστον που βρίσκονται στις πρώτες δέκα, είκοσι θέσεις πιθανών προορισμών.

    Σάστισε τόσο πολύ όταν ο ξενοδόχος της έδωσε τον λογαριασμό, που δεν αντέδρασε καθόλου: πλήρωσε το διπλό, ακριβώς, από πέρυσι, αντίτιμο ακούγοντας ότι η καλύτερη τιμή ήταν λόγω της γνωριμίας

    Ισως εχουμε και μια εξηγηση γιατι δεν πεφτουν οι τιμες. Αυτο το παρανοϊκο για μενα συνηθειο του να μην σου λενε ποσο κανει κατι, αλλα “θα τα βρουμε”, “προς θεου τωρα, δικος μας ανθρωπος” κτλ Με το που ακουω τετοια παντα περιμενω χειροτερη τιμη.

    Reply
  40. Αλλο ενα κομματι που στηριζει την θεωρια οτι οι ελληνικες επιχειρησεις επασχαν απο χαμηλη εξωστρεφεια, οχι απαραιτητα χαμηλη παραγωγικοτητα ή μη ελκυστικα προϊντα.

     

    Το «βλέμμα» στις ξένες αγορές, αναζητώντας νέους αγοραστές, στρέφουν ολοένα και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, με στόχο να τονώσουν τις πωλήσεις και τα κέρδη τους. Οι ευκαιρίες που εμφανίζονται, στην παρούσα φάση, στο εξωτερικό είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με την εγχώρια αγορά, η οποία ταλανίζεται από την ύφεση και την οικονομική δυσπραγία

    […]

    «Στροφές», στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ανεβάζει και η Όλυμπος Γαλακτοβιομηχανία. Λίγους μόλις μήνες μετά την είσοδό της στην αμερικανική αγορά, η θεσσαλική εταιρεία φαίνεται πως χτύπησε φλέβα χρυσού, καθώς «βλέπει» τις παραγγελίες για το γιαούρτι της να πολλαπλασιάζονται με ταχείς ρυθμούς και τις πωλήσεις της να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

    Reply
  41. Βρε αφήστε τα γιαούρτια των ιμπεριαλιστικών πολυεθνικών και πιάστε τα μεγάφωνα και τις πέτρες να τους πάρουμε όλους στο κυνήγι. Μαρξιστική επανάσταση τώρα στο Σύνταγμα.

    Reply
  42. ΜΑΝΤΗΣ ΕΙΣΑΙ???ΣΗΜΕΡΑ 7-5-2011.ΠΟΣΟ ΑΛΗΘΗΝΕΣ ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΣΟΥ.

    Reply

Leave a Comment