Μολις Πριν λιγες μερες ειδα ενα σεμιναριο στην Παγκοσμια Τραπεζα σχετικα με την Ιορδανια και μου φανηκε σαν να μιλουσαν για την Ελλαδα των περασμενων δεκαετιων. Πεισματικα υψηλη ανεργια παρα την σημαντικη ανοδο του ΑΕΠ. Μεγαλος πληθυσμος νεων που ειναι ανεργοι και περιμενουν δουλεια απο το δημοσιο (ισως γιαυτο παραμενουν ανεργοι? ισως γιαυτο σπουδαζουν σε σχολες με μηδενικη αξια στην αγορα εργασιας?).* Υψηλη διαφθορα και αναξιοκρατια, λειτουργια της οικονομιας με βαση τις γνωριμιες· οι εντος του συστηματος (συνηθως μελη των παλιων νομαδικων φυλών) εχουν δουλεια χωρις κοπο, οι εκτος (συνηθως Παλαιστινιοι προσφυγες) φτυνουν αιμα για καθε δηναριο που βγαζουν.
Οσο το ιορδανικο δημοσιο παραφουσκωνει τις υπηρεσιες του με αργοσχολους υπαλληλους** απο την μια η οικονομια βαραινει γενικα (ολο και υψηλοτεροι φοροι απο τους ολο και λιγοτερους ανθρωπους που εμειναν εκτος δημοσιου), απο την αλλη κανεις νεος δεν ειναι διατεθειμενος πια να δουλευει στον υγιη ιδιωτικο τομεα. Ενα βασικο χαρακτηριστικο του υγιους ιδιωτικου τομεα ειναι οτι βασιζεται κυριως στις εξαγωγες. Η λυση-μπαλωμα στο προβλημα που οι επιχειρησεις εξαγωγικου προσανατολισμου ειχαν στο να προσελκυσουν καλους υπαλληλους μακρια απο το δημοσιο, ειναι οι περιοδικες υποτιμησεις. Εκ πρωτης οψεως η υποτιμηση του νομισματος δεν αλλαζει τα σχετικα κινητρα εργασιας στο δημοσιο ή στον ιδιωτικο τομεα. Οι μισθοι και στους δυο τομεις πεφτουν εξισου, σε συγκριση με τους μισθους πχ στην Γερμανια. Μεσοπροθεσμα ομως αυτο δεν ισχυει. Οταν το νομισμα υποτιμαται, η δουλεια σε μια εξαγωγικη επιχειρηση γινεται πιο ελκυστικη, μια και οι πωλησεις ανεβαινουν, τα κερδη το ιδιο, εν καιρω αυξανονται οι θεσεις εργασιας και οι μισθοι, ενω οι μισθοι του δημοσιου πεφτουν σε πραγματικους ορους (μια και ολα τα εισαγομενα προϊοντα ακριβαινουν). Ετσι η Ιορδανια ειναι σε ενα συνεχη κυκλο κοροϊδιας: προσλαμβανει κοσμο στο δημοσιο, ανεβαζει τους μισθους τους, η οικονομια αρχιζει να καταρρεει, ριχνει μια γερη υποτιμηση για να ανασανει ο ιδιωτικος τομεας και παλι απο την αρχη.
Στο παραδειγμα της Ιορδανιας μπορει κανεις να διακρινει ενα ακομα καναλι μεσω του οποιου οι στρεβλωσεις ενος πολιτικου συστηματος φερνουν την αναγκη υποτιμησεων. Απο την μια υπαρχει το παλιο γνωστο καναλι, που εχουμε δει απο την Γερμανια της Βαϊμαρης μεχρι την Ζιμπαμπουε του Μουγκαμπε. Μια ανευθυνη κυβερνηση πιεζει την Κεντρικη Τραπεζα συνεχως να τυπωνει εγχωριο νομισμα (για να πληρωνει μισθους, να τονωνει τον οικονομικο κυκλο κτλ), αυτοματως ο πληθωρισμος ανεβαινει και το εγχωριο νομισμα χανει την αξια του σε σχεση με τα ξενα νομισματα. Απο την αλλη υπαρχει αυτο το νεο (για μενα) καναλι: η υποτιμηση ειναι αναγκαια για να επαναφερει το κινητρο να δουλεψουν οι πολιτες στον υγιη ιδιωτικο τομεα σε μια πιο λογικη σχεση με το παντοδυναμο κινητρο για εργασια στο δημοσιο.
Οταν η Ελλαδα εισχωρησε στην ΟΝΕ δεν εχασε μονο την δυνατοτητα ανεξαρτητης νομισματικης πολιτικης, που σημαινει οτι δεν μπορουσε να εξισορροπησει πια την ταχεια ανοδο των εγχωριων τιμων με υποτιμησεις. Εχασε και την δυνατοτητα να ριχνει την ελκυστικοτητα του δημοσιου τομεα με εναν τροπο που οι περισσοτεροι ψηφοφοροι δεν προσεχαν, χωρις δηλαδη το διαβοητο και πολυφοβουμενο πολιτικο κοστος. Ολοι οι δημοσιοι υπαλληλοι επικροτουσαν τον Τσοβολα οταν ανεβαζε τους μισθους στο δημοσιο, κανεις δεν προσεχε οτι λιγα χρονια μετα οι Τσοβολιές εφερναν μια γερη υποτιμηση που ακυρωνε στην πραξη καθε αυξηση μισθου.
Η ΟΝΕ ακυρωσε στην πραξη ενα απο τα λιγα (και ελλιπη σιγουρα) αντιδοτα στον λαϊκισμο, ενα αντιδοτο που ουτε οι ιδιοι που το χρησιμοποιουσαν δεν καταλαβαιναν ακριβως πως λειτουργει. Το ευρω εκανε την παλια τακτικη της προσληψης αργοσχολων ξαδερφων και ηλιθιων ανιψιων ακομα πιο ζημιογονα, σε μια χωρα που δεν ελεγε με τιποτα να καταλαβει οτι οι καιροι αλλαξαν και οι τακτικες του παρελθοντος δεν μπορουν να συνεχιστουν. Ολα αυτα φυσικα δεν σημαινουν οτι το ευρω απο μονο του κανει κακο. Σημαινει οτι, για εναν ακομη λογο, η εισοδος στην ΟΝΕ, για να δουλεψει καλα, απαιτουσε σημαντικη ωριμανση της κοινωνιας και των πολιτικων ηθων στην Ελλαδα. Χρειαζομασταν ενα νεο συμβολαιο μεταξυ κομματων και πολιτων, προσαρμοσμενο στις συνθηκες περιπου-κανονικης πολιτισμενης χωρας που προσεφερε η ΟΝΕ. Ενα συμβολαιο το οποιο δεν συναποφασισαμε ποτε να υπογραψουμε – δεν μας περασε καν απο το μυαλο να το συζητησουμε. Μεταξυ των πολιτικων διθυραμβων για την ΟΝΕ και την Ολυμπιαδα και των πανηγυριων για το Ευρωπαϊκο Ποδοσφαιρου δεν μας εμενε και καθολου καιρος για τετοια βεβαια.
——————————–
*Η Ιορδανια μας μοιαζει και στο οτι εχει πεισματικα μεγαλα δημοσιονομικα ελλειμματα της ταξης του 10% του ΑΕΠ. Καθε χρονο καλυπτονται λεει απο διαφορους δωρητες, την ιδια την ΠΤ, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, ή την Σαουδικη Αραβια.
**Οι πρωταθλητες της αργοσχολιας βεβαια ειναι στον Περσικο κολπο. Μας ελεγαν για κρατικες υπηρεσιες που ο (πολυ καλοπληρωμενος) ντοπιος επικεφαλης ερχεται σε συναντησεις μονο για να πει ενα καλημερα, και μετα αφηνει καποιον ξενο (συνηθως Ευρωπαιο) οικονομολογο να κανει την πραγματικη δουλεια.
Άρθρα σαν αυτό, ΣΓ, μας εφοδιάζουν και με την σωστή προοπτική του προβλήματός μας: οι ίδιοι άνθρωποι πάνω κάτω που καλούνται να λύσουν τα προβλήματα χωρών όπως η Ιορδανία, που ανάθεμα κι αν μπορούμε να την βρούμε στο χάρτη οι πιο πολλοί, ασχολούνται τα τελευταία δυο χρόνια και με την … Ελλάδα. Θέλω να πω, έλεος, η υδρόγειος έχει και πιο σημαντικά προβλήματα από τα δικά μας. Σε πλανητική κλίμακα είναι δύσκολο να μην φαινώμαστε παρά σαν ένα κακομαθημένο παιδί.
Θανάση σε θαυμάζω γιατί μπορείς και κρατάς την ματιά τρίτου που πολλοί Ελλαδίτες δεν μπορούν να αποκτήσουν. Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι είναι και τα κεφάλαια που κυριολεκτικά αποκτήσαμε (γιατρό βέβαια φταίει και η εε συνολικά). Υπάρχουν χώρες σημαντικά φτωχότερες και της ιορδανιας που τα στερούνται εξαιτίας μας
Ε όχι και με θαυμάζεις ;-) Απλώς των οικιών ημών εμπιπραμένων ο πολύς ο κόσμος δεν κάθεται να σκεφτή τι λογής παράγκα έχουν οι γείτονες. Και πόσο τους κόφτει το δικό μας το μεγαροτσαρδί.
Ωραίο άρθρο όμως στην περίπτωση της Ελλάδας τη δεκαετία του 2000-2009 η ιδιωτική πιστωτική επέκταση που σχεδόν τριπλασιάστηκε (και η άνοδος στις τιμές/ εισοδήματα που αυτή έφερε) έπαιξε εξίσου μεγάλο ρόλο, αν όχι μεγαλύτερο, στην απαξίωση του εξωτερικού τομέα (βλέπε χειροτέρευση εξωτερικού ισοζυγίου).
Επίσης, με δεδομένο οτι η Ελλάδα (και όχι μόνο) παρουσιάζει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, πρέπει να δούμε όχι μόνο κατά πόσο θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα άσκησης μιας τέτοιας νομισματικής πολιτικής, αλλά και και κάτα πόσο η υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος ήταν πρόωρη (μιας και εξακολουθεί να μην υπαρχει μηχανισμός ανακύκλωσης πλεονασμάτων).
Θαναση
ναι, αρα απορω τι σε κανει εσενα να σκεφτεσαι την παραγκα των γειτονων. Ειναι σπανιο σε Ελλαδιτη, και δεξου το ως σπανια φιλοφρονηση :)
Τζιμμπο
η ιδιωτικη πιστωτικη επεκταση σχετιζεται με την ανοδο των εισαγωγων αλλα πολυ λιγοτερο με την αδυναμια του εξαγωγικου κλαδου. Ισα ισα, η πτωση των επιτοκιων θα μπορουσε να εχει ωφελησει τις εξαγωγικες επιχειρησεις, που ειχαν καλυτερη προσβαση σε κεφαλαιο.
Γιαυτο με ενδιαφερει ιδιαιτερα το δευτερογενες εφφεκτ, οτι το εξαγωγικο επιχειρειν εγινε λιγοτερο ελκυστικο οχι σε απολυτους αριθμους αλλα σε σχετικους: το δημοσιο πληρωνε ολο και καλυτερα λεφτα με μονιμοτητα. Ποιος τρελος θα ανοιξει επιχειρηση ή θα παει να εργαστει σε μια μικρη του ιδιωτικου τομεα?
“κάτα πόσο η υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος ήταν πρόωρη”
προωρη δεν νομιζω, αλλα κακη ιδεα που εγινε χωρις σοβαρη δημοσια συζητηση ναι. Αν δεν το συζητησουμε, ποτε δεν θα ερθει η ωρα. Αν το συζητουσαμε, οταν εγινε σωστη ωρα ηταν. Να μην πω οτι αν ειχε γινει ακομα πιο νωρις θα ηταν ακομα καλυτερα.