Στο Πρωτοδικείο της Γοσλάρης εκκρεμεί αυτόν τον καιρό μια πολύ ιδιαίτερη υπόθεση. Ένα δίχρονο αγοράκι ζητεί από το δικαστήριο την άδεια να προβή σε εμφύτευση κοχλιακού βοηθήματος, μιας μαγικής συσκευής που επιτρέπει σε μωρά με συγγενή κώφωση να ακούνε και να μάθουν κανονικά να μιλάνε, να διαβάζουν και να γράφουν. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι: να παρακαμφθή η γονική μέριμνα χάριν της ακοής του τέκνου ή να επικρατήση εις βάρος της;
Το κοχλιακό εμφύτευμα είναι εκείνο το θαύμα της τεχνολογίας που νίκησε την κώφωση (με ένα κόστος περί τις 25.000 ευρώ, καλυπτόμενο από τα ασφαλιστικά ταμεία): με σχετική ασφάλεια μπορούμε να πούμε ότι το έτος 2100 δεν θα υπάρχουν εκ γενετής κωφοί, διότι όσοι μεν είναι εκ γενετής θα ακούνε και θα μιλούν κανονικά λόγω των κοχλιακών. Πήτε ευχαριστώ στην επιστήμη. Ευχαριστώ, επιστήμη.
Προφανώς πρόκειται για τεχνολογία υπό εξέλιξη και η απόδοση δεν είναι ίσως παντού η ίδια. Τόσο όμως είναι τουλάχιστον σαφές: εκείνος που έχει το κοχλιακό ακούει πολύ καλύτερα (και άρα αναπτύσσει εξωτερικό λόγο) από εκείνον που δεν το έχει.
Ας πούμε, για τους άπιστους θωμάδες: ποιο παιδάκι τραγουδάει τα κάλαντα όντας γεννημένο κωφό;
Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη, μια άποψη την οποία ενστερνίζεται μια μερίδα των κωφών συμπολιτών μας. Η άποψη αυτή λέει περίπου ότι τα κοχλιακά καταστρέφουν την νοηματική γλώσσα, μια ζωντανή γλώσσα, νομοθετικά πλέον ισότιμη με την ομιλούμενη ελληνική (άρ. 65 παρ. 2 Ν. 4488/2017). Ότι με αυτόν τον τρόπο καταστρέφεται και μια κοινότητα ανθρώπων, ένας τρόπος ζωής, ένα είδος βίου. Ότι, τέλος πάντων, η κωφότητα είναι το ίδιο αρνητική ή απορριπτέα όσο και το χρώμα του δέρματος. Δεν είναι ανάπηροι, είναι απλά διαφορετικοί. Η παροιμία λέει για τον στραβό που θέλει το φως του, αλλά κάποιοι κωφοί διαφωνούν. Ακούστε και τους ίδιους:
Προφανώς, κάθε κωφός είναι απολύτως ελεύθερος να κάνη ό,τι αγαπά στην προσωπική του ζωή. Κανείς δεν υποχρεούται στην αρτιμέλεια ή στην υγιά ακοή ή σε οτιδήποτε δεν του αρέση, όσο και αν αποτελή χαρακτηριστικό της πλειονότητας. Δικαίωμά του ασφαλώς και να θεωρή ότι δεν υστερεί σε τίποτε από τους ακούοντες ή ότι ακόμη είναι ανώτερός τους. Δικαίωμά του τέλος να μην έπαιρνε το υποθετικό φάρμακο κατά της κωφότητας. Δεν θα επιβάλλω εγώ σε κανέναν πώς να ζήση την δική του ζωή. Ο μη έχων ώτα ακούειν, μηδέ ακουέτω. [αρκεί βέβαια να μην επιζητή εκ των φόρων μας αναπηρικά επιδόματα. Αφού λέει ότι δεν είναι ανάπηρος!]
Υπάρχει όμως πολύ μεγάλη διαφορά, όταν τίθεται θέμα γονικής μέριμνας. Εδώ, από την μια μεριά έχει μεν ο γονέας, ειδικά μάλιστα ο κωφός γονέας, το γενικό δικαίωμα να αναθρέψη το τέκνο του σύμφωνα με τις ιδεολογικές και πολιτικές του πεποιθήσεις, εν αις π.χ. η, παράδοξη για τους ακούοντες, ιδέα της ανωτερότητας της κωφότητας. Είναι επίσης σεβαστή η αγωνία του πως δεν θα είναι σε θέση να επικοινωνήση ως κωφός με ένα ακούον παιδί το ίδιο αποτελεσματικά όσο θα μπορούσε, αν το παιδί είχε ως πρώτη και φυσική του γλώσσα την νοηματική. Πράγματι, σε αυτήν την περίπτωση του κωφού γονέα με κωφό τέκνο, όσο σπάνια και αν είναι, κινδυνεύει να τραυματιστή η κωφή οικογένεια κατά κάποιο τρόπο λόγω της δυσχέρειας της επικοινωνίας. Ωστόσο, από την άλλη μεριά υπάρχει το δικαίωμα του τέκνου στην υγεία του, στην σωματική του αρτιμέλεια, στην ακεραιότητά των αισθήσεών του. Και κυρίως, “κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου” εντέλλεται το άρ. 1511 ΑΚ, και όχι βέβαια του γονέως. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι προτάσσει το συμφέρον του τέκνου: μια ζωή ένηχο ή μια ζωή βωβή. Υπόψιν ότι υπάρχει και ένα στοιχείο επείγοντος: η εμφύτευση, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να διενεργηθή μέχρι την ηλικία των 3-4 έτων, την ηλικία δηλαδή της κατάκτησης της φυσικής γλώσσας.
Όσοι με διαβάζουν με επιμέλεια γνωρίζουν ότι γενικά υποστηρίζω με θέρμη τα γονεϊκά δικαιώματα έναντι των κρατικών παρεμβατικών εξουσιών. Αλλά ποτέ δεν υποστήριξα ότι η ιδεολογία των γονέων μπορεί να δικαιολογήση την αναπηρία του παιδιού τους (γιατί, εξομοιουμένων για τους γονείς των πράξεων με τις παραλείψεις, η παράλειψη του γονέα να αποκαταστήση την αναπηρία είναι ισοβαρής σχεδόν της ευθείας προκλήσεώς της). Το περισσότερο που μπορώ, με βαρειά καρδιά, να δεχτώ είναι η περιτομή (μια απλή σωματική βλάβη) για θρησκευτικούς λόγους. Αλλά ως εκεί.
Και όπως ακριβώς, δυνάμει του άρ. 1532 ΑΚ, ο Εισαγγελέας μπορεί να διατάσση κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία της σωματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, και πράγματι διατάσσει βάσει του άρθρου αυτού την μετάγγιση αίματος σε τέκνα Μαρτύρων του Ιεχωβά, όταν οι γονείς τους την αρνούνται, με την ίδια λογική λοιπόν το Πρωτοδικείο της Γοσλάρης οφείλει να διατάξη την εμφύτευση του κοχλιακού, παρά την αντίθετη θέληση των γονέων του. Η εμφύτευση αυξάνει τις επιλογές, άρα την ελευθερία του τέκνου να διαγάγη τον βίο του όπως κρίνη καλύτερα. Η καταδίκη του σε κώφωση το αντίθετο: το περιορίζει στην κωφότητα, και μάλιστα σε μα συγκεκριμένη εκδοχή της.
Οπότε, την νοηματική ας την μάθη αργότερα. Τους γονείς του θα τους αγαπά ούτως ή άλλως.
Τις ευχαριστίες μου στην κ. Σοφία Κολοτούρου από την Ακουστήριξη για τις πληροφορίες που μου παρέσχε.