Έχοντας καιρό να γράψω στην Αναμόρφωση, έχοντας βαρεθεί την υστερική πολιτικολογία των ημερών και τα ατσαλάκωτα νομικά του Αθανασίου Αναγνωστόπουλου, πιστεύοντας ότι ο Lectoratius και ο Καλλίρης είναι βαθιά μέσα τους καλλιτέχνες και μετά επιστήμονες, θεωρώντας ότι όλοι εδώ μέσα έχουμε παρα-μορφώσει την Αναμόρφωση και πρέπει να την αναμορφώσουμε εξαρχής (ξεφεύγοντας από την μονολιθικότητα της θεματολογίας), και έχοντας δώσει ως νομικός σε κάθε περίπτωση, με τα παραπάνω, μιαν ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία του παρακάτω Post, επιστρέφω στη μάχιμη Blogoγραφία μετά από καιρό (ουχί δριμύτερος, αλλά πάντως μεγαλύτερος)….
Στο post αυτό θέλω να μιλήσω στον αναγνώστη για τον Φοίβο Δεληβοριά, στου οποίου την συναυλία πήγα προχθες βράδυ, και να μοιραστώ μαζί του ορισμένες σκέψεις μου για την σύγχρονη ελληνική τραγουδοποιία. Το θέμα δεν είναι τόσο περιορισμένο όσο εξαρχής ακούγεται: Νομίζω ότι όλοι ακούμε τραγούδια, άρα έχουμε επαρκή αφορμή να κάνουμε σκέψεις σχετικά με την παραγωγή και ακρόαση τραγουδιών (στίχου και μουσικής) στην σύγχρονη Νεο-Ελλάδα μας….Το θέμα βεβαίως είναι τί ακούμε, και τί θα έπρεπε να ακούμε (αν πρέπει να ακούμε κάτι και αν το τραγούδι είναι και μέσο παιδείας και όχι απλώς διασκέδασης)…
Τα ερωτήματα αυτά με απασχολούσαν καθώς κατηφόριζα προχθες με το αμάξι για το Κηποθέατρο Παπάγου (έναν υπέροχο χώρο που θυμίζει θερινό σινεμά) για να δω τον Φοίβο. Ανάμεσα σε αυτά, σκεφτόμουν ακόμη: «Τί δουλειά έχω στη συναυλία του Δεληβοριά;». «Μήπως είμαι λίγο μεγάλος για τα τραγούδια του;» «Μήπως τα στιχάκια του είναι όντως, λίγο παιδικά, λίγο ανάλαφρα, λίγο ξενέρωτα ρε παιδί μου;», “Μήπως παλιμπαιδίζω;”. Πολλοί φίλοι μου φαίνεται ότι το πιστεύουν αυτό και δεν είναι τυχαίο ότι δεν με συνόδευσαν τελικά… Η επιφύλαξή φίλων (σοβαροφανών και μη) εκφράζεται με απλά λόγια ως εξής: «Μήπως δεν είναι σοβαρά πράγματα να ακούει ένας Έλληνας τριαντάρης Φοίβο Δεληβοριά;» «Τί έχει να μας δώσει αυτός ο light, νεο-ρομαντικός δημιουργός;», “Τί έχουμε να μάθουμε απ’αυτόν;”
Παρκάροντας το αυτοκίνητό μου και βλέποντας δεκάδες αιθέριες υπάρξεις να πλησιάζουν στην είσοδο του χώρου της συναυλίας σε σαββοπουλικούς σχηματισμούς («δυο-δυο τα κορίτσια»), η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα προέκυψε ίσως ενστικτωδώς. Κατέληξα ότι ασφαλώς και επιτρέπεται να ακούει ο σύγχρονος Έλληνας τριαντάρης Φοίβο Δεληβοριά.. Να μην σας πω ότι επιβάλλεται κιόλας….Όχι μόνο για τα κορίτσια αλλά και για άλλους λόγους:
Γιατί ο Δεληβοριάς είναι –κατά την γνώμη μου- ο σοβαρότερος Έλληνας στιχουργός της γενιάς των σημερινών τριαντάρηδων, δηλαδή της γενιάς μου (ο ίδιος είναι νομίζω 36 ετών). Γιατί -εφόσον κανείς δεχθεί ότι στο τραγούδι «Εν αρχή ην ο λόγος» και ότι στο ελληνικό τραγούδι, ο λόγος επιβάλλεται να είναι ελληνικός- ο Δεληβοριάς είναι η μόνη μας επιλογή (αν δεν θέλουμε, ρε αδερφέ να ακούσουμε τα πιασάρικα αλλά εκτός μητρικής μας γλώσσας αγγλικούλια πολλών νέων Ελλήνων συνθετών που γράφουν στην βαρβαρική). Και, τυχαίνει αυτή η μόνη επιλογή μας να είναι και μια πολύ καλή επιλογή, γιατί ο στίχος του Φοίβου δεν είναι τυχαίος. Είναι προσεγμένος, συμβολικός, γεμάτος νόημα και εικόνες και κυρίως: Σε πολύ καλά ελληνικά!
Σε μια εποχή που ο ελληνικός στίχος υποφέρει από ερασιτέχνες αεριτζήδες που θέλουν απλώς να βγάλουν λεφτά, από απλοικούς καψούρηδες που απλοικά υποφέρουν και πονούν για χαμένες αγάπες, από καταθλιπτικούς «έντεχνους» που τους ξεπέρασε η ίδια η εποχή και κινούνται εδώ και χρόνια σε άλλη τροχιά, από δυσνόητους και στριφνούς «ποιητές» που διαστρέφουν την απλότητα μέσα σε περίτεχνες διατυπώσεις, από τους ποπ εκατομμυριούχους τραγουδιστές-δημιουργούς με τις αφελείς διατυπώσεις νοημάτων, ο Φοίβος προσφέρει μια καταλυτική εναλλακτική πρόταση σε όσους έχουν βαρεθεί την κοινοτοπία. Με στίχους όπως «στου Ζοναρς, θέλω να σε ξαναδώ κατα μόνας», με την γυμνή γυναίκα που δεν έχει «απομαγευτεί», με τον Πλάτωνα που «αν σε ήξερε εσένα θα μου ‘λεγε αλλιώς να ενεργήσω», με τον σκύλο που σου λέει «βυθίζεσαι στον βίο που λες πως θέλεις», με το “ανέστιο τάγμα των υβριστών” και δεκάδες άλλους, ο Φοίβος αξιοποιεί τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας μέσα σε τραγούδια (πράγμα πολύ δύσκολο)! Με θεματικές που ποικίλλουν από την ρομαντική νοσταλγία της νεανικής ή καλοκαιρινής αγάπης, τα προβλήματα της μοναχικής ζωής του σύγχρονου αστού, τις δυσκολίες των διαπροσωπικών σχέσεων, την κατάρρευση θεσμών όπως ο γάμος, την παιδική αγάπη για την μορφή της μητέρας και του πατέρα, την πολιτική μιζέρια των ταγών μας (στο εξαιρετικό τραγούδι για τον Κ.Σημίτη, «Η επίσκεψη του Καίσαρα»), την τραυματική εμπειρία της στράτευσης για τους άνδρες, κ.λπ. κ.λπ., ο Φοίβος προσεγγίζει με τα φαινομενικώς light τραγούδια του τα πιο σοβαρά νοήματα και τα προσφέρει σε όσους έχουν αυτιά για να ακούνε και όχι για να τα ξύνουν που και που. Και όλα αυτά, δίνονται από τον τραγουδοποιό με τρόπο απλό (αλλά όχι απλοικό!), πλεγμένα σε μελωδίες άλλοτε ροκ, άλλοτε ποπ, άλλοτε ρεμπέτικες, άλλοτε τρυφερά χατζιδακικές, και άλλοτε στηριγμένες σε μια απλή κιθάρα-πινέλο…
Στα παραπάνω εκφράζω, όπως καταλάβατε, προσωπικές εκτιμήσεις και προτιμήσεις. Αγαπώ την δουλειά του Φοίβου – και το να αγαπάς την δουλειά ενός δημιουργού είναι σε τελική ανάλυση θέμα υποκειμενικό, λένε πολλοί. Όμως, μέσα στον υποκειμενισμό, υπάρχουν και κάποια αντικειμενικά κριτήρια που μπορούν να καθοδηγήσουν εκείνους που αναρωτιούνται αν στην σύγχρονη ελληνική μουσική πραγματικότητα, υπάρχει και κάτι αξιόλογο να ακούσουμε και να μάθουμε –το παρόν Post μου απευθύνεται λοιπόν κυρίως σ’εκείνους που «ψάχνουν φιλότιμα και (νομίζουν ότι) δεν βρίσκουν» κάτι για να ακούσουν από ελληνικά τραγούδια. Τα αντικειμενικά αυτά κριτήρια, έχουν να κάνουν πρωτίστως με την γλώσσα και ο Φοίβος είναι ίσως ο μόνος σύγχρονος Έλληνας τραγουδοποιός, που με πείθει ότι σέβεται και αγαπά την ελληνική γλώσσα, αποδίδοντας μέσω αυτής σύνθετα νοήματα και μιλώντας στην καρδιά του ακροατή του, ευθύβολα και εύστοχα, σαν ένας καλός, συμβουλευτικός φίλος…
Παύω να γράφω και σας προτείνω να πάτε αμέσως να ακούσετε στο You Tube λίγο Φοίβο Δεληβοριά (και μετά να πάρετε τα cd του). Επίσης σας προτείνω να μην ξαναχάσετε στο μέλλον συναυλία του…
Υγ1. Έχουμε πολλά να μάθουμε από τον Φοίβο οι σύγχρονοι τριαντάρηδες. Ιδίως όμως οι τριαντάρηδες νομικοί, που λόγω του συστήματος των Πανελλαδικών, ερωτευτήκαμε σιγουρα στο παρελθόν κάποια «τριτοδεσμίτισσα» και διαπιστώνουμε σήμερα πως «μετά τα 30 είναι δύσκολο να κάνεις αρχή»…
Υγ2. Ο Φοίβος είναι κάτι σαν τον Λουκιανό Κηλαηδόνη των ’00s στο μυαλό μου και κάτι σαν έναν λιγότερο-πολιτικοποιημένο-Σαββόπουλο της εποχής μας. Περιττό να εκφράσω εδώ την αγάπη μου στις αξεπέραστες δημιουργίες του «φτωχού και μόνου» Λουκιανού…Και τον Νιόνιο επίσης τον συμπαθούσα στα παλιότερά του.
Ρίχνουν το επίπεδο της αναΜόρφωσης κάτι τέτοια post. Τέλος πάντων, ας καταδεχτώ να σχολιάσω.
Το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι έχει αλωθεί από τη λαίλαπα του δικομματισμού. Το ΠΑΣΟΚ (=Πολύ Ανόητα Σκυλοτράγουδα Ογκώδους Κακομοιριάς) και η ΝΔ (= Νεκρική Διανόηση) κυριαρχούν στο τοπίο. Όλοι εμείς που ψάχνουμε κάτι παραπάνω από την Άντζελα και τον Ρουβά, αισθανόμαστε σαν ανένταχτοι της τραγουδιστικής Αριστεράς, αφού το μόνο που μας απομένει είναι ο Μάλαμας, ο Κραουνάκης, ο Αγγελάκας, η Ηρώ, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης κ.λπ. Το φάρμακο είναι χειρότερο απ’ την ασθένεια.
Είναι αλήθεια ότι ο Δεληβοριάς ξεχωρίζει αρκετά. Τι του αναγνωρίζω:
– Είναι καλλιτεχνικά αξιοπρεπής. Δε νιώθεις ότι υποτιμάς τη νοημοσύνη σου ακούγοντας τα τραγούδια του.
– Έχει το δικό του στυλ. Πολύ σημαντικό για έναν καλλιτέχνη. Εντόπισε αυτό που μπορεί να κάνει καλά και κατάφερε να επενδύσει ένα μεγάλο μέρος του εαυτού του εκεί, ώστε να γίνεται διακριτός.
– Από τους ελάχιστους που έχουν και μια στάλα χιούμορ στα τραγούδια τους. Α σιχτίρ πια, όλοι γεννηθήκαν σοφοί, ψημένοι απ’ τη ζωή και τραγικοί σαν ήρωες του Αισχύλου.
– Έχει κάποιους στίχους εύστοχους που σου κολλάνε.
– Δε βγάζει τη ζωή του στα κανάλια, δε δίνει τροφή στα κουτσομπολίστικα περιοδικά, δεν προκαλεί.
Τώρα, το επικίνδυνο μέρος. Γράφω με επιφύλαξη γιατί εδώ άπτεται ο υποκειμενικός παράγοντας. Μπορεί εσένα να σ’ αρέσουν τα πορτοκάλια, εμένα όμως μ’ αρέσουν τα ροδάκινα. Γιατί; Διότι έχουν περισσότερη ροδακινότητα. Λοιπόν, κάτι δε μου κάθεται καλά σ’ αυτόν τον καλλιτέχνη κι από παλιά υπήρξα κόντρα στον Δεληβοριά, είναι τ’ αμπάρια γεμάτα, πανάθεμά τα, άγρια θεριά:
– Another brick in the wall, ένας ακόμη τραγουδοποιός του ερωτικού παροξυσμού. Είχαμε μια έντονη συζήτηση παλιότερα στο Βυτίο εδώ, για τα τραγούδια που κατατάσσονται στα τέσσερα κουτάκια: «σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς, τι ωραία» ή «σ’ αγαπώ, δε μ’ αγαπάς, τι απαίσια» ή «εγώ σ’ αγαπούσα κι εσύ με άφησες» ή «μου λείπεις, σε θέλω, δεν αντέχω». Εντάξει, ξέρω, έχει γράψει και πολλά τραγούδια με άλλα θέματα, ακόμα κι αυτά όμως επιμένουν να τελειώνουν με εκκλήσεις στην αγάπη, στον έρωτα, στο κορίτσι του.
– Τα τραγούδια του έχουν μία έντονη ηττοπάθεια. Ο κακομοίρης στο Κολωνάκι, ξενέρωτος από παρέες, που παρατηρεί τις γκόμενες φιλοσοφώντας και ταυτίζεται με έναν σκύλο• ο τρομοκρατημένος φαντάρος από τη χυδαιότητα του στρατού, που δε βρίζει και «αυτοπεριορίζεται» (και, φυσικά, παρηγοριέται με τη σκέψη της αγαπημένης του)• θλίψη για τα ιδανικά που χάθηκαν κι έχουν απομείνει κούφιες λέξεις…
– Δε σε απογειώνουν τα τραγούδια του. Τα βάσανα και οι καημοί της μικρομεσαίας τάξης, που περιγράφει ο ΦΔ (και το κάνει με πρωτοτυπία και αξιοπρέπεια), δε θα ‘πρεπε να είναι θέμα τραγουδιών. Η ζωή θα ‘πρεπε να ‘ναι κάτι παραπάνω από όνειρα διακοπών, παραγκωνισμός, ανεκπλήρωτες σεξουαλικές επιθυμίες, παράπονα, περιορισμοί, δυσκολίες. Η ελληνική μεσαία τάξη της γενιάς μου, κατά βάση υπαλληλική και με έντονα μικροαστικά χαρακτηριστικά, είναι άρρωστη. Τα τραγούδια του Δεληβοριά εξιλεώνουν, κάνουν την αρρώστια να μοιάζει υγεία.
Χα! Σε βλέπω, κ. kt, είσαι εδώ!
kt,
Ωραία τα λες στην πρώτη παράγραφο!:)
Κατά τα λοιπά, νομίζω ότι υπερτονίζεις τη σημασία του στίχου. Η μουσική είναι πρώτα μουσική και μετά στίχος, όπως κι εγώ είμαι πρώτα καλλιτέχνης και μετά επιστήμονας! […που εν τέλει δεν είμαι τίποτε από τα δύο!]
Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι ο στίχος απλώς συνοδεύει μία ωραία μελωδία, η ποίηση δηλ. έρχεται σε δεύτερο πλάνο. Υποκειμενικά πράγματα. Άλλο ζήτημα βεβαίως η μελοποιημένη ποίηση, από την οποία όμως πολύ απέχει ο ΦΔ.
Ως προς τη θλίψη και την ηττοπάθεια, συμφωνώ απολύτως με τον elias: φτάνει πια αυτή η κουλτούρα της συντηρητικής κακομοιριάς που κυριαρχεί στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες.
Υπομονή όμως, που θά’λεγε και ο Γονατάς, θα πήξει το – κοινωνικό – δάκρυ, θα γίνει νησί! …Και θα προχωρήσουμε επιτέλους μπροστά!
Elias,
Συμφωνώ σε πολλά από τα σχόλιά σου και χαίρομαι πρωτίστως που καταδέχτηκες να σχολιάσεις.
Παρατηρώ όμως ένα είδος κεκαλυμμένης σοβαροφάνειας στην θεματική που θεωρείς ότι πρέπει να γίνεται αντικείμενο τραγουδιών. Νομίζω ότι δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να εξοβελίσουμε απο το τραγούδι ή και να μειώσουμε ακόμη ως επιλεγμένο θέμα του, τον έρωτα και την αγωνία του, μιλώντας περισσότερο για άλλα πράγματα. Τα περισσότερα άλλα πράγματα στη ζωή είναι ανούσια, κι αυτό το καταλαβαίνουμε καθώς περνούν τα χρόνια. Ο Σοπενάουερ, στη «Μεταφυσική του Έρωτα» γράφει χαρακτηριστικά ότι «είναι παράλογο να παραδεχτούμε ότι είναι μια μάταιη φαντασιοπληξία εκείνο που η μεγαλοφυία των ποιητών ποτέ της δεν κουράστηκε να εξιστορεί…αφού το ξέρουμε όλοι καλά πως δεν μπορεί να υπάρξει τελειότητα τέχνης μακριά απ’την αλήθεια». Συμφωνώ με το ad absurdum επιχείρημα του φιλοσόφου απολύτως. Και προχωρώ πιο πέρα, κινδυνεύοντας να παρεξηγηθώ: Τί άλλο είναι ο Βέρθερος από μια δακρύβρεχτη, πονεμένη ιστορία αγάπης (μολονότι ουδείς θα έλεγε με παρρησία ότι ο Γκαίτε έγραφε για καψούρηδες!) Αλλά ας αφήσουμε τον Βέρθερο: Ως ιστορικά όντα βρισκόμαστε κατ’ανάγκην πιο κοντά στην «Μποσανόβα του Ησαία» του Δεληβοριά. Ζούμε στην εποχή μας. Και θεωρώ ότι «Βέρθεροι» γράφονται και σήμερα, από πολλούς που ίσως να μην είναι Γκαίτε, μπορεί όμως και να είναι και να μην τους ξέρουμε καν ή απλώς να τους σνομπάρουμε μεσα στην σοβαροφάνειά μας…Δεν λέω ότι ο Φοίβος είναι Γκαίτε. Αλλά ομολογώ ότι οι στίχοι του είναι πιο κοντά σε μένα απ’ότι εκείνοι του Βόλφγκανγκ…Και δεν πολυντρέπομαι που το λέω αυτό (ντροπή μου)!
Σου προτείνω να ακούσεις την «επίσκεψη του Καίσαρα» που αναφέρεται στον Σημίτη και τον Κλίντον. Μέσα στο εξαιρετικό ψυχογράφημα του Φοίβου για τον πρωην Έλληνα πρωθυπουργό, υπεισέρχεται και πάλι ο έρωτας (του ζεύγους Σημίτη) με πολύ λεπτό τρόπο. Δεν με χαλάει καθόλου αυτό, αντιθέτως θεωρώ ότι μου αποκαλύπτει πολύ μεγάλες αλήθειες για τις συζυγικές σχέσεις στο πέρασμα του χρόνου.
Ως προς την ηττοπάθεια: Αυτό είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό των ρομαντικών και των ποιητών και δεν αλλάζει δυστυχώς. Εκτιμώ ότι η ηττοπάθεια έχει άμεση σχέση με την ευαισθησία, και η ευαισθησία με την δημιουργία μεγάλων καλλιτεχνικών έργων αλλά αυτό ένα θέμα, για το οποίο δεν έχω σκεφτεί ακόμη αρκετά για να διατυπώσω κάτι περισσότερο απο μια απλή υπόθεση. Σκέψου όμως Elias το εξής: Μέσα στη θλίψη και τον ρομαντισμό του ο Φοίβος σου δίνει τραγούδια όλο χιούμορ, πληθώρα από αισιόδοξες μελωδίες σε ματζοράκια κ.λπ: Δεν είναι άραγε αυτό κάτι πολύ σημαντικό;
Lectoratie,
Ξέρω ότι είσαι κατα βάθος καλλιτεχνική φύση αλλά σε χαλούν οι κουμπαριές σου. Κι ο κουμπάρος βέβαια, καλλιτέχνης είναι, αλλά δεν αφήνει τον εαυτό του να εκφραστεί…..Μην πέφτεις κι εσύ στην παγίδα της θεματικής. Το θέμα ήταν και θα είναι ο έρωτας, το ξέρουμε καλά αυτό. Το αμφισβητούμε ή το ξεχνάμε σε περιόδους φαινομενικής ηρεμίας στις ζωές μας, αλλά όταν προκύψει κάτι έκτακτο, τρέχουμε και δεν φτάνουμε…
Διαφωνώ όμως κάθετα μαζί σου στην αξιολόγηση της μουσικής ως βαρύνουσας σε σχέση με τον στίχο. Εδώ μιλάμε για «τραγούδια» και όχι για την καθεαυτή μουσική γλώσσα. Αυτή την απολαμβάνουμε ξεχωριστά, ακούγοντας κλασική ή σύγχρονη μουσική, έχοντας εντρυφήσει με προσοχή, έχοντας προπαιδευτεί για την πρόσληψή της. Τα τραγούδια όμως μιλάνε στη φυσική μας γλώσσα –ίσως γι’αυτό να είναι πιο εύπεπτα αλλά και πιο αναγκαία. Γι’αυτό ακριβώς και ο τραγουδοποιός είναι μια ξεχωριστή κατηγορία, δεν είναι ούτε συνθέτης ούτε ποιητής (είναι και τα δύο μαζί). Και τα μεγάλα έπη ακόμη, τραγούδια ήταν (και τί έγινε που δεν σώθηκε η μελωδία με την οποία τα συνόδευαν οι ραψωδοί;) Και πολλά τραγούδια του Bob Dylan μια ξερή κιθάρα και τρεις συγχορδίες τα συνοδεύουν συνήθως. Ε και; Δεν μειώνεται η αξία τους, ακριβώς γιατί είναι ο στίχος που έχει το προβάδισμα. Φυσικά, το να βρεις τα λόγια που “κολλάνε” στη μουσική σου και το αντίστροφο είναι δύσκολο πράγμα –αυτό το πετυχαίνουν μόνο οι σπουδαίοι δημιουργοί. Αλλά αυτό είναι θέμα μιας άλλης συζήτησης.
kt,
Θα γίνω κυνικός, αλλά εσύ με σπρώχνεις με την παλαιορρομαντική σου διάθεση:)
Φυσικά και δεν είναι μόνον ο έρωτας. Υπάρχει και η δίψα για δόξα, υστεροφημία, εξουσία, χρήμα, καθαρά σαρκική επαφή και χίλια-δυο άλλα κίνητρα ανθρώπινης δραστηριότητας. Εξιστορούνται από τους αρχαίους κλασσικούς μέχρι τους σύγχρονους ζωγράφους, και από τον Άντλερ μέχρι τον Φρόυντ. Ιστορικο-φιλοσοφικά, λοιπόν, νομίζω ότι δεν έχεις και πολύ δίκιο. Αλλά η συζήτηση είναι μεγάλη και με κουράζει απίστευτα η οθόνη του pc!
Ως προς τη σχέση μουσικής-στίχου, δεν βοηθεί ιδιαιτέρως τη θέση σου το γεγονός ότι ένα μεγάλο τμήμα του πλανήτη ακούει αγγλικά ασματίδια χωρίς να καταλαβαίνει τί λένε! […Νοτ του μένσιον Γκρις!]
Καλωσορίζω και εγώ τον ΚΤ!
Εεεεεεε, κυκλοφορούν και στρατόκαυλοι εδώ μέσα! :-)
Λοιπόν, μου αρέσει και μένα ο Δεληβοριάς, οπωσδήποτε ξεχωρίζει πολύ ο στίχος του, γράφει μικρές ιστορίες και αυτό είναι πολύ σπουδαίο, η μουσική του ποικίλλει, έχει δικό του ύφος, όπως λέει και ο Ηλίας… όμως πάντα κάτι μου έλειπε που δεν μπορώ να το προσδιορίσω. Ίσως οφείλεται στην σχετική εγκεφαλικότητα της τέχνης του, ακούγεται χωρίς να χορεύεται.
Στα θεωρητικά τώρα, γκούχου γκούχου, είναι αλήθεια ότι η μουσική υποσκελίζει τον στίχο, περιγραφική η πρόταση, μην θυμώνης, ΚΤ. Ας σκεφτούμε τι μαλακοστίχους έχουμε σιγοτραγουδήσει επειδή μας παρασέρνει η μελωδία, είναι απίστευτο.
Κατ’ αρχάς, ένα γκάλοπ: πόσοι κατάλαβαν ότι ο τίτλος του ποστ είναι παράφραση του ‘ένα τραγούδι για τον πατέρα μου’, γνωστού και ως ‘ενα τραγούσι για τον Φώτη’; Κατά τ’ άλλα συγκινημένος από την αναγνώριση της καλλιτεχνικής μου φύσης και συνεπαρμένος από το γεγονός ότι αυτή μνημονεύεται στην ίδια πρόταση με παρεμφερή αναφορά στον Λεκτοράτιο, θα κάνω 1-2 σχόλια.
1) Ο Δεληβοριάς είναι ‘ένας από μας’. Ήθελα να γράψω κάτι γι’ αυτό – και μπορεί να το κάνω τελικά: συνήθως, οι άνθρωποι αγαπούν καλλιτέχνες ‘ανθρώπινους’, με τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειές τους. Ο Φοίβος γράφει ολίγον απλοϊκή μουσική, καλούς αλλά όχι εξαιρετικούς στίχους που θα μνημονεύουμε μετά από χρόνια και η φωνή του είναι απλώς συμπαθητική. Δεν παριστάνει κάτι που δεν είναι, δεν το παίζει βαθυστόχαστος ποιητής ή αιρετικός καλλιτέχνης. Είναι μαζί μας και όχι απέναντί μας.
2) Ακόμα περισσότερο αυτό φαίνεται στη θεματολογία των τραγουδιών του. Γράφει για τα πράγματα που κι εμείς -κάποιοι από εμάς, οι ΚΤ τούτου του κόσμου- θέλουμε να τραγουδήσουμε αλλά ‘δεν το ‘χουμε’. Γι’ αυτό και τα πιο χαρακτηριστικά του τραγούδια είναι αυτό με την γκαρσόνα στο μπαρ και το άλλο με ‘αυτήν που περνάει’. Ποιος δεν έχει υποστεί ένα one-night love με εκείνη την σέξυ -όπως θα ΄πρεπε- αλλά και γλυκιά και ολίγον θλιμμένη -όπως δεν αναμενόταν- σερβιτόρα; Ποιος δεν έχει ξεκινήσει, κουρασμένος ήδη, να πάει να παραστήσει λχ τον ασκούμενο δικηγόρο μέχρι αργά το απόγευμα και ξαφνικά να εκείνη η κοπέλα που περπατάει τόσο ανάλαφρη που τα πόδια δεν αγγίζουν το έδαφος – και η μέρα αμέσως μοιάζει λίγο πιο υποφερτή; Ο Elias έχει βέβαια δίκιο: είναι λίγο πιο μελό απ’ ό,τι πρέπει. Αλλά ας αναγνωρισούμε το ελαφρυντικό ότι ο καλλιτέχνης αποτυπώνει την στιγμή και όχι την εκ των υστέρων ψύχραιμη αναψηλάφησή της. Once again, θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε μαζί του.
3) Ε, έχουμε και μια ευνοϊκή συγκυρία στα χέρια μας. Καλά, τους λαϊκοποπ κλόουν τους αφήνουμε στην άκρη: όπως έχω πει, το επίπεδο ενός χώρου το αποκαλύπτουν οι ‘διανοούμενοί’ του – τα σκουπίδια είναι παντού περίπου τα ίδια. Ρίξτε μια ματιά γύρω μας: κουρασμένοι έντεχνοι που τραγουδούν σα να βαριούνται, ξεπεσμένοι πρώην λαϊκοί που ντρέπονται για το παρελθόν τους, ‘νησιώτες’ που βαριόμαστε αφόρητα αλλά για κάποιο λόγο νιώθουμε υποχρεωμένοι να υποκριθούμε ότι αντιλαμβανόμαστε το λόγο ύπαρξής τους και ‘ροκάδες’ που ποντάρουν στην εμφύτευση και τους μεσόκοπους για να συνεχίσουν να υπάρχουν. Ε, σιγά τον ανταγωνισμό: τον Κώστα Μπίγαλη να μου φέρεις, I ‘d take him any day.
ΥΓ: Για την προτεραιότητα της μουσικής ή του στίχου επιφυλάσσομαι.
ΥΓ2: Ο ‘κουμπάρος’ κι εγώ μια μέρα θα σας μιλήσουμε για τα Διάφανα Κρίνα γιατί ο ΚΤ είναι λίγο τρυφερός και δε θα το κάνει ποτέ.
Εσύ να το κάνης που τα λες καλύτερα. Βάλε όμως ένα σωστό σύνδεσμο!
Βρε παπάρα, ήθελα ένα με τις φάτσες τους. Αλλιώς δεν έβαζα αυτό;
Κι από εκεί που ο kt μας μιλούσε απλά για ρομαντισμούς και άλλα τινά, τώρα θα κόψουμε φλέβες με τα Διάφανα…
Τα τραγούδια του ΦΒ είναι ετεροβαρή, ή πιο νομικά, έχουν υπερχειλή στιχουργική υπόσταση: χρησιμοποιούν μια πολύ μέτρια μουσική υπόκρουση για να συνοδεύσουν ευφάνταστους (συνήθως) στίχους. Αυτό ακριβώς μ’ ενοχλεί στα τραγούδια του, ότι οι στίχοι δεν “χωράνε” στη μουσική. Ως προς το ουσιαστικό περιεχόμενο, τα τεκταινόμενα μεταξύ Έβερεστ (Τσακάλωφ) και πλατείας Κολωνακίου δεν νομίζω ότι μπορούν να προκαλέσουν ρίγη συγκίνησης. Για σύγκριση δε με τον Κηλαηδόνη δεν νομίζω ότι μπορεί να γίνει λόγος γιατί απουσιάζει το στοιχείο του (αυτο)σαρκασμού που έχουν τα τραγούδια του τελευταίου.
Και για να μην ξεχνιόμαστε (και να τη σπάμε στο λεκτοράτιο!) από Διάφανα Κρίνα ελλείψει της αγαπημένης μου “τελευταίας μέρας” θα παρέπεμπα εδώ:
(Δεν είμαι σίγουρη για το πώς μπαίνουν τα λινκς…)
Ναι, λοιπόν εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=rCiKusdjgew
Χριστίνα,
Μου θύμισες πάλι με την “στιχουργική υπόσταση” την ποινική δογματική ενώ εγώ προσπαθώ να τα ξεχάσω αυτά τα κακά πράγματα…Βαλτή είσαι;
Λοιπόν, νομίζω ότι κάνετε λάθος ως προς την μουσική του Φοίβου. Θυμάμαι μάλιστα μια εκπομπή που κάνει ο Χ.Παπαδοπουλος (μπουζούκι στα παιδιά της Πάτρας αν δεν απατώμαι και μελετημένος μουσικός), στην οποία κάποτε είχε καλέσει τον Φοίβο και τον ρωτούσε για την εξέλιξη ενός λαικού δρόμου σε κάτι αρμονικώς αναπάντεχο στην ροή της μελωδίας ενός τραγουδιού του. Ο Φοίβος είχε απαντήσει τότε ” Μπα, στην μουσική αγραμματοσύνη μου οφείλεται αυτό!”, διατηρώντας το χαμηλό συνεσταλμένο του προφίλ. Προφανώς όμως δεν οφειλόταν εκεί η μελωδική πρωτοτυπία…
Νμίζω ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε -αν δεν είμαστε μουσικοί!- να κρίνουμε τις μουσικές των άλλων. Μπορούμε να πούμε ότι δεν μας αρέσουν, αλλά όχι ότι δεν είναι καλές. Το αν μια μελωδία είναι “καλή” ή όχι, πρωτότυπη ή μέτρια κ.λπ. μπορούν να το κρίνουν μόνο όσοι ξέρουν καλά από μουσική, και μάλιστα από τα πολύ συγκεκριμένα είδη μουσικής τα οποία κρίνουν κάθε φορά.
Χριστίνα, ισχύει εδώ ότι και στο ποινικό δίκαιο: Η ενδοσυστηματική κριτική είναι η καλύτερη!
Δεν γνωρίζω βεβαίως αν είσαι μουσικός!
υγ. Λεκτοράτιε, καλά μου τα λες, άντε να συμμαζευτώ λίγο με τους ρομαντισμούς μου και να γυρίσω στα νομικά. Όπως έλεγε και ο Καρούζος νομίζω, “Μήπως θα πρεπε να έχω γίνει δικηγόρος και να μετρώ τώρα στις τσέπες μου φοβερά χιλιάρικα;” (αντί να παλιμπαιδίζω ακούγοντας Φοίβο;)
Χριστίνα κάτι ξέχασα,
Δεν είναι τυχαίό ότι ο Κηλαηδόνης κατονομάζει σε συνεντεύξεις του τον Φοίβο ως τον πιο ενδιαφέροντα νέο τραγουδοποιό. Βλέπει προφανώς κάτι από “Φτωχό και μόνο Καουμπόυ” στην “Μποσανόβα του Ησαία”. Και ασφαλώς και αυτοσαρκάζεται ο Φοίβος, όταν λ.χ, σου τραγουδάει ότι το μόνο στο οποίο είναι “αλήθεια καλός είναι το αμήχανο βήμα”.
Τώρα, ως προς τον “σκύλο στο Κολωνάκι”, το τραγούδι έχει ασφαλώς ένα βαθύτερο νόημα από τον “κακομοίρη που ταυτίζεται με τον σκύλο Βαγγέλη και κοιτάει τις γκόμενες, όπως έγραψε πρόχειρα ο Elias και επαναλαμβάνεις κι εσύ. Δηλαδή δεν σε προβληματίζουν στίχοι όπως “γκόμενες που τρέχουν να πιαστούνε, στο πρώτο μπράτσο με φλεβίτσες που θα βρούνε, στην πρώτη τσέπη που θα της σκίζονται οι κλωστές”;;
Για να μας απαντήσουν οι Κολωνακιώτες εδώ, παρακαλώ, σχετικά με το αν ο εκ Καλλιθέας ορμώμενος Φοίβος απέδωσε σωστά τα πράγματα για τους χίλιους δυο μη-Κολωνακιώτες που συρρέουν στο Κολωνάκι για να βυθιστούν στον βίο που λεν πως θέλουν, στα τόσα “δήθεν” μπαράκια του…
υγ. Για ψάξτε τον στίχο του Φοίβου καλύτερα ρε παιδιά, σας παρακαλώ. Κι εγώ θ’ ακούσω οπωσδήποτε Διάφανα Κρίνα.
Το επίπεδο της συζήτησης έχει καταρρακωθεί εντελώς, έπεσε πιο κάτω κι από τα ποσοστά της ΝΔ.
Βασικά, κ. kt, το πρόβλημα δεν το ‘χω με τον Δεληβοριά, αλλά γενικότερα με το ελληνικό τραγούδι. Μη σου πω ότι ο ΦΔ είναι από τους λίγους που στέκονται, τον σώζει το χιούμορ και η (αναμφισβήτητη) ευφυΐα του, έχει φτιάξει ένα δικό του ΚΚΕ Εσ. στο ελληνικό τραγούδι. Ας μιλήσω όμως με ντοκουμέντα:
Σκεφτόμουν αυτές τις μέρες ότι υπάρχουν δύο εντελώς διαφορετικά τραγούδια που έχουν μία απίθανη ομοιότητα. Είναι αστείο όμως λένε ακριβώς το ίδιο πράγμα κι ας είναι τόσο παράταιρα. Το πρώτο δεν το ξέρει σχεδόν κανένας, εκτός ίσως από τα 11.000.000 κατοίκων της Ελλάδας και πάλι όχι όλοι τους. Κυρ Διευθυντά των Δίσκων των Ρασούλη/Ξυδάκη. Βρήκα τους στίχους εδώ.
«Να το πω από το ράδιο, να της έδινα κουράγιο, να μ’ ακούσει, να με νιώσει, το μυαλό της να διορθώσει».
Το άλλο τραγούδι το ξέρει όλη η υφήλιος, εκτός ίσως από τα 11.000.000 κατοίκων της Ελλάδας. How Do You Like Me Now?! (προσοχή: Toby Keith! Ακατάλληλο για σκεπτόμενους, προοδευτικούς και καλλιεργημένους!) Οι στίχοι εδώ («When I took off to Tennessee» – εννοεί το Nashville, τη Μέκκα της μουσικής country, εννοεί ότι ξεκίνησε να γίνει country τραγουδιστής).
«I couldn’t make you love me but I always dreamed about living in your radio, how do you like me now?!»
Αφήνοντας κατά μέρος την υφολογική διαφορά (σε κάποιους αρέσουν τα μπουζούκια, σε κάποιους οι ηλεκτρικές κιθάρες, όλοι σεβαστοί), το θέμα είναι ακριβώς το ίδιο. Ένα αγόρι που αγαπά ένα κορίτσι, αυτή αδιαφορεί, οπότε ο φίλος μας ξεκινά να της πει τον έρωτά του από το ραδιόφωνο. Η αίσθηση όμως που μεταδίδει το κάθε ένα, πόσο αγεφύρωτη η απόστασή τους! Το πρώτο ζητιανεύει, το δεύτερο θριαμβολογεί. Το πρώτο είναι ηττοπαθές, ο τύπος ξεκινά να δώσει μία μάχη που κατά βάθος ξέρει ότι θα χάσει («να μ’ ακούσει, να με νιώσει, το μυαλό της να διορθώσει», σιγά μη συγκινηθεί…), το δεύτερο είναι παιάνας νίκης, ο τύπος έχει ήδη κερδίσει τη μάχη και κάνει και πλάκα από πάνω («How do you like me now, now that I’m on my way? You still think I’m crazy standing here today?»)
Λοιπόν, συνοψίζοντας: το διαζύγιο που έχω πάρει προσωπικά από τον Δεληβοριά κι από το ελληνικό τραγούδι γενικότερα, έχει να κάνει με τη στάση ζωής. Τι διαλέγεις, την οδό της Αρετής ή της Κακίας; Της αξιοπρέπειας ή της μεμψιμοιρίας και της αυτοκατηγόριας; Ας πάρουμε για παράδειγμα το θέμα της Γυναίκας: θα τη λατρεύεις και θα γίνει το κέντρο του κόσμου σου (βλέπε «Εκείνη» του Φοίβου Δεληβοριά) ή θα την κάνεις αυτήν δορυφόρο που θα περιστρέφεται γύρω σου; Θα πέφτεις ηρωικά φυλάγοντας Θερμοπύλες ή θα δίνεις μάχες που μπορείς να κερδίσεις;
Νομίζω κύριε kt ότι ο πραγματικός λόγος που πήγατε στην συναυλία ήταν “τα κορίτσια” και τίποτε άλλο. Οι λοιπές αναλύσεις είναι ομηρικά έπεα πτερόεντα…
phtmrkt
Ομολογώ ότι δεν έχω ακούσει ποτέ Δεληβοριά. Ισως να έχω καταλάθος, και να μην το ξέρω. Οπότε κάνω ένα πολύ μικρό σχόλιο που αφορά τη θεματολογία όχι μόνο του Δεληβοριά, αλλά των περισσοτέρων Ελλήνων τραγουδιστών. Ως fan π.χ. των Iron Maiden και των Ramones μπορώ να σκεφτώ απίθανα θέματα που ενέπνευσαν τραγούδια. Η αποκάλυψη του Ιωάννη, αερομαχίες, ο κατάδικος που πάει για εκτέλεση, απαγωγή γκόμενας από τους ΚΚΚ, επίσκεψη του Ρήγκαν στο Πήτσμπουργκ, μέθη από πειραγμένο ποτό, και και και. Μόνο οι δικοί μας είναι κολημένοι στα ίδια και τα ίδια.
Όσο για Έλληνες 30ρηδες που αξίζουν, εγώ μάλλον θα επέλεγα Ξύλινα Σπαθιά (δηλαδή οι στίχοι “Λένε πως μας άφηνες στα
κύματα φυλαχτά και μηνύματα τα βρήκανε
τα παιδιά και χαθήκανε ξαφνικά.
Η πόλη σαν καράβι τα φώτα της ανάβει γιορτή.
Θυμάμαι που γελούσες να μείνω μου ζητούσες παιδί.” δεν είναι Ελληνικοί?), αλλά κυρίως ΥΠΟΓΕΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ!!! Ειδικά οι στίχοι του “Μικρές χαμένες μέρες” είναι άπαιχτοι. Στοίχοι και βίντεο εδώ http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=24904.0
Τώρα είδα τα ποστ για Διάφανα Κρίνα, πράγματι θα πρόσθετα και αυτά στη λίστα!
Αγαπητέ PhotoMeerkat,
Τα κορίτσια είναι η αιτία για τα περισσότερα πράγματα στη ζωή ενός άντρα. Αν όμως ακούσεις Φοίβο προσεκτικά, θα δεις και γιατί “πρέπει” τα κορίτσια να είναι η αιτία για τα περισσότερα πράγματα στη ζωή ενός άντρα: Γιατί τα “παραθυράκια στα ταξί και στα τρόλευ γίνονται λουλακί”, γιατί βγαίνουν “σαλιγκάρια στη Σταδίου και τριφύλλια στη Σίνα”, “λεμονιές στην Κοραή και περικοκλάδες στου Ζώναρς”. Γενικώς γιατί πρέπει “αυτή να ρωτήσουμε τον προορισμό μας, κι ο άγνωστος δρόμος της να βρει τον δικό μας”.
Κώστα,
Δεν μου λένε πολλά πράγματα οι στίχοι που παρέθεσες. Εγώ θέλω πράγματα πιο πρωτότυπα από το “Η πόλη σαν καράβι τα φώτα της ανάβει γιορτή”, και “μου ζητούσες να μείνω παιδί”. Αυτά μου θυμίζουν λίγο ποίημα δημοτικού σχολείου (χωρίς παρεξήγηση). Επίσης,το μεγάλο μου πρόβλημα με πολλούς τραγουδοποιούς είναι το εξής: Νομίζω ότι τα “γνήσια” τραγούδια μας λένε ιστορίες και πρέπει μια ιστορία να έχει δομή -να μην είναι απλώς ένας σωρός ωραίων λέξεων. Ας θυμηθούμε εδώ και το εξαιρετικό “μετα-τραγούδι” του Λουκιανού:
“Ένα τραγούδι, για να ν΄τραγούδι θέλει λόγια απλά, ένα τραγούδι για να ν’τραγούδι θέλει κάποιο μπλα-μπλα, ένα τραγούδι για να ‘ν τραγούδι θέλει μια μουσική, ένα τραγούδι για να ν’τραγούδι θέλει τέλος κι αρχή”…
πως το λενε αυτο το τραγουδι του κηλαηδονη?
kt,
η συζήτηση αυτή είναι βαθύτατα παραλογική (κι εσύ κάτι ξέρεις απ’ αυτό!), καθότι πραγματευόμαστε ένα θέμα που άπτεται των υποκειμενικών αντιλήψεων του καθενός. Ο καθένας μας θα αρχίσει να αραδιάζει τους αγαπημένους του στίχους και όλοι μαζί θα γίνουμε μία ευτυχισμένη ομάδα ψυχοθεραπείας:)
ΥΓ: Χριστίνα, φυσικά μού αρέσουν κι εμένα τα Διάφανα, αλλ’ όχι σε επίπεδο Kultus. Γενικά στο πλαίσιο του μεταπρατικού ελληνικού ροκ (τα παραδείγματα είναι γνωστά και …ενίοτε αγαπημένα) τα Διάφανα αποτελούν μία φωτεινή εξαίρεση. Η μεγάλη μάζα όμως βασίζεται σε μία κακόζηλη απομίμηση ξένων προτύπων. Γνωστά πράγματα.
Αγαπητέ Lectoratie,
Η συζήτηση δεν είναι και τόσο υποκειμενική, τουλάχιστον στο μέτρο που το post επιτρέπει να ανοίξουμε μια συζήτηση περί της “τραγουδοποιίας”. Οι στίχοι του Λουκιανού που παρέθεσα τελευταία, εντάσσονται σε αυτή την (παρα)λογική.
Υπόσχομαι όμως να μην αραδιάσω άλλους στίχους αν μου δώσεις έστω ένα επιχείρημα εσύ (ή ο Αθανάσιος) σχετικά με το γιατί στα τραγούδια υπερέχει η μουσική και όχι ο λογος. Το επιχείρημα του Αθανασίου δεν πείθει: Επειδή παρασύρεται ο φίλος μας και σιγοτραγουδάει γελοίους στίχους όπως μας είπε, δεν σημαίνει ότι “Εν αρχή ην η μελωδία”. Κακώς παρασύρεται…
Σίγουρα θα έχεις μια θεωρία περί τραγουδιού στο συρτάρι σου,αγαπητέ Lectoratie, για δώστη μας λοιπόν. Πώς κατανοείς εσύ τα τραγούδια, τί είναι για σένα ένα τραγούδι;
Εγώ, από την πλευρά μου αποκαλύφθηκα: Θεωρώ τα τραγούδια μικρές, συμβολικές ιστορίες, συνοδευμένες κατ’ανάγκην από μελωδίες, για να περνάνε το μήνυμά τους πιο εύκολα στον πολύ κόσμο (που βαριέται να διαβάσει). Η βάση του τραγουδιού είναι η ιστορία, οι νότες είναι απλώς το περιτύλιγμα για την μετάδοση του νοήματος, στην δική μου θεωρία.
Και νομίζω, ότι αυτή είναι και η μαγεία των τραγουδιών: Ότι συνδυάζουν δύο γλώσσες, την μουσική και την φυσική (με επίκεντρο βεβαίως την φυσική), ότι απευθύνονται στους πολλούς και όχι στους λίγους και εκλεκτούς, ότι μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν περισσότερο από άλλα μέσα κ.λπ., κ.λπ.
Αρκεί να αξίζει η ιστορία.
υγ. Ασφαλώς και πρέπει να γίνουμε ομάδα ψυχοθεραπείας στην Αναμόρφωση. Πίστευες εσύ ποτέ Λεκτοράτιέ μου, ότι είμεθα υγιείς άνθρωποι εδώ μέσα, όσοι γράφουμε;
Λοιπόν, κατ’ αρχήν αξίζει ένα μπράβο στον κ. kt που έθεσε το θέμα. Πρέπει όμως να πω ότι τέτοιες συνεδρίες ψυχοθεραπείας απαιτούν κιθάρες, πιάνα, γαλλικά τσιγάρα και ουίσκι – όχι πληκτρολόγια και οθόνες.
Ο καθένας λέει το μακρύ και το κοντό του, ας πως κι εγώ το δικό μου. Δεν είμαι πολύ του ελληνικού τραγουδιού, όμως με αφορμή αυτή τη συζήτηση, κάθισα και σκέφτηκα ποια είναι αυτά που μου αρέσουν πραγματικά. Αν λοιπόν ναυγούσα σ’ ένα ερημονήσι με πολλές μπαταρίες κι ένα mp3 player, θα ήθελα να είχα φορτωμένα τα εξής:
Κυριακή Απόγευμα / Βασίλης Λέκκας
Όλοι Δικοί Μας Είμαστε / Μανώλης Ρασούλης
Ο Φωτογράφος των Τρικάλων / Θ. Παπακωνσταντίνου
Κύματα / Νίκος Ζιώγαλας
Συμπληρώναμε ΠΡΟ-ΠΟ / Λογό
Μεσημέρι / Δημήτρης Ζερβουδάκης
Η Ξύπνια Μηχανή / Μανώλης Ρασούλης
Η Φρεγάδα / Αντώνης Καλογιάννης
Παλιά Πληγή / Θ. Παπακωνσταντίνου
Γοργόνα Ουτοπία / Δημήτρης Ζερβουδάκης
Φυσάει Βοριάς, Φυσάει Νοτιάς / Μ. Χατζιδάκις
Μείνε Κοντά Μου Απόψε / Ν. Μαμαγκάκης
Πόσα Μου Φύλαγες / Νίκος Ζιώγαλας
Για Την Ελένη / Μ. Χατζιδάκις
Σε Μια Στοίβα Καλαμιές / Δ. Μητροπάνος
Για Έναν Ελεύθερο Άνθρωπο / Μ. Χατζιδάκις
Πούντο – Πούντο, Νάτο – Νάτο / Θέμης Ανδρεάδης
Δε Με Νοιάζει Πια / Νίκος Ζιώγαλας
Πόλη Γυάλινο Καράβι / Δημήτρης Ζερβουδάκης
Μου Φαίνεται, Μα Δε Μου Κακοφαίνεται (παλιό ρεμπέτικο)
Μαύρο Μου Πουλί / Μανώλης Φάμελος
Χαλκίδα (ποίηση Γ. Σκαρίμπα, μουσική τρέχα γύρευε ποιου)
Για Ένα Κομμάτι Ψωμί / Αφοί Κατσιμίχα
Έλα Στο Πάρτι Μου / Λογό
Γυρνά Ο Καιρός / Νίκος Ζιώγαλας
Κλείσ’ Τα Μάτια Σου Και Κοίτα / Δημήτρης Ζερβουδάκης
Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλα που μου διαφεύγουν τώρα.
kt,
πράγματι τα τραγούδια πρέπει να λένε ιστορίες. Μπορούν όμως να τις πουν με λιγότερο μπανάλ και πιο ποιητικό τρόπο. Το τραγούδι πρέπει να λέει, κατά την άποψή μου, μια ιστορία, αλλά να τη λέει και με τρόπο που να αφήνει περιθώριο για διαφορετική ερμηνεία ανάλογα με τα βιώματα του καθενός και βεβαίως χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο σε όσο γίνεται μεγαλύτερο εύρος. Αλιώς δε χρειάζεται να ακούσω τραγούδι, πάω με τους κολητούς για καφέ και ανταλλάσουμε ιστορίες για την τάδε μπαργούμαν, ή το δείνα περιστατικό. Που είναι η τέχνη σε αυτό?
Αγαπητέ kt,
“Πώς κατανοείς εσύ τα τραγούδια, τί είναι για σένα ένα τραγούδι;”
Νομίζω ότι με τον υποκειμενικό αυτό τρόπο που θέτεις την ερώτηση επιβεβαιώνεις όσα έλεγα περί υποκειμενισμού και δίνεις μόνος σου την απάντηση στο τεθέν ερώτημα!
Όσο για τη σχέση στίχου-μελωδίας, το εμπειρικό επιχείρημα περί αγγλικών ασματιδίων ας αρκέσει για την παρούσα συζήτηση. Είναι άλλωστε και αντικειμενικό έν τινι μέτρω…
kt,
Δυστυχώς δεν είμαι μουσικός, αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται να έχει σπουδάσει κανείς αρμονία και σολφέζ για να διακρίνει ότι ο ΦΔ δεν είναι και Μάνος Λοΐζος. Μιλάω με το αισθητήριο του απλού ακροατή που έχει ακούσει ίσως λίγα, αλλά αντιπροσωπευτικά δείγματα ελληνικού τραγουδιού, ώστε να μπορεί να διαισθανθεί, πέρα απ’ το προσωπικό γούστο, αν οι συνθέσεις του περί ου ο λόγος τραγουδοποιού θα διατηρηθούν ζωντανές στο στόμα του κόσμου και στο μέλλον.
[quote comment=”19490″]
Και ασφαλώς και αυτοσαρκάζεται ο Φοίβος, όταν λ.χ, σου τραγουδάει ότι το μόνο στο οποίο είναι “αλήθεια καλός είναι το αμήχανο βήμα”.
[/quote]
Εγώ έχω την εντύπωση ότι ναρκισσεύεται…
[quote comment=”19490″] Δηλαδή δεν σε προβληματίζουν στίχοι όπως “γκόμενες που τρέχουν να πιαστούνε, στο πρώτο μπράτσο με φλεβίτσες που θα βρούνε, στην πρώτη τσέπη που θα της σκίζονται οι κλωστές”;;
[/quote]
Λυπάμαι, αλλά όχι!! Στίχοι εντελώς περιγραφικοί και πεζοί χωρίς ίχνος λυρισμού (αυτό δεν είναι κι αναγκαίο βέβαια…) που δεν αφήνουν περιθώρια στον ακροατή να φανταστεί κάτι παραπάνω από το προφανές.
Τέλος πάντων, σημασία έχει ότι εσύ πέρασες μια υπέροχη βραδιά σε μια συναυλία που θα σου μείνει αξέχαστη. Το ποια είναι η γνώμη των άλλων για τον αγαπημένο σου τραγουδοποιό δεν θα έπρεπε να σε απασχολεί, εκτός αν κι εσύ δεν είσαι πεπεισμένος για όσα εκθειαστικά λες… :-)
Lectoratie,
Το ότι καθένας έχει την «θεωρία» του σε αυτή την ζωή για τα πράγματα, δηλαδή το ότι καθείς προσεγγίζει υποκειμενικώς την αλήθεια μέσω πεποιθήσεων, δεν σημαίνει μάλλον ότι δεν υπάρχει πάντως και κάποια «αλήθεια». Εν προκειμένω, το ότι έχουμε –προφανώς- διαφορετικές θεωρίες οι δυο μας για τα τραγούδια, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια «αληθής» θεωρία σχετικά με αυτά. Αν δεν θες να μας δώσεις την θεωρία σου, τουλάχιστον μην μας λες ότι δεν έχει νόημα να μας την δώσεις, διαπράττοντας τέτοιο -ανεπίτρεπτο σε σένα- επιστημολογικό σφάλμα… Εγώ σε θεωρούσα ανέκαθεν ορθολογιστή παλαιάς κοπής, κι εσύ μου προκύπτεις στη στροφή φεγιεραμπεντικός σχετικιστής. Πώς έγινε αυτό;
Ως προς τα αγγλικά ασματίδια: Εδώ αναγνωρίζω την αξία του επιχειρήματος. Προσωπικώς μου είναι αδύνατον να συγκινηθώ βαθιά από ξενόγλωσσο τραγούδι και αναρωτιέμαι πώς το μπορούν άλλοι…Σκέφτομαι πάντως το εξής: Δεν αποκλείεται όσοι μπορούν να συγκινούνται από ξενόγλωσσα τραγούδια, να γνωρίζουν καλά την γλώσσα του στίχου και να μην χρειάζονται «μετάφραση» όπως εγώ, ας πούμε. Δεν είναι δηλαδή βέβαιο ότι η συγκίνησή τους οφείλεται αποκλειστικά στην μουσική και όχι στον στίχο. Αν πάλι η συγκίνησή τους οφείλεται πράγματι, αποκλειστικά στην μουσική, τότε απλώς οι ακροατές δεν «ακούνε το τραγούδι». Ακούνε μόνο μια μουσική γλώσσα, και η συγκίνησή τους θα παρέμενε η ίδια, ακόμη και αν έλειπε από το τραγούδι ο στίχος! Δεν είναι σπάνια περίπτωση αυτή.
Κώστα,
Ο «ποιητικός» τρόπος να λέμε τα πράγματα ποικίλλει. Η απλότητα είναι πάντως καλύτερη από το επιτηδευμένα περίτεχνο, κι αυτό ισχύει σε όλα τα πράγματα (και στον στίχο). Και –απαντώντας εδώ και σε μια σχετική παρατήρηση του Κ. Καλλίρη- αν θες την γνώμη μου, ο Φοίβος δεν είναι «ένας από μας». Είναι πέρα από μας σε κάποια πράγματα. Οι κολλητοί στην καφετέρια τα λένε ωραία για την γκαρσόνα που μας σερβίρει. Δεν μπορούν όμως να συνοψίσουν οργανωμένα το συμβάν σε λόγο και μελωδία, να το παρουσιάσουν στην βασική του δομή, ώστε να μπορούμε να το φέρνουμε στη μνήμη μας, ακούγοντάς το ως τραγούδι, όποτε θέλουμε…Δεν μπορούν, θα έλεγα, «να δώσουν φτερά στο συμβάν»….Η οργανωμένη ανακατασκευή του συμβάντος και η «αιχμαλωσία της στιγμής» όπως εύστοχα το είπε ο Κ.Καλλίρης από τον τραγουδοποιό είναι κάτι διαφορετικό, και κατά την γνώμη μου είναι έργο δύσκολο και σπουδαίο. Συνιστά δε, την κατασκευή ενός «νέου γεγονότος», που ξεφεύγει πλέον από την συγκεχυμένη εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για κάτι που συνέβη. Αυτό είναι τέχνη.
Χριστίνα,
Δεν με απασχολεί τόσο το ποιά είναι η γνώμη των άλλων για τον Φοίβο. Απλώς έχω ανακαλύψει μια αξία στην δημιουργία του, που νομίζω ότι έχει αντικειμενικό χαρακτήρα. Αυτό συζητάμε εδώ πέρα, τίποτε περισσότερο. Πρέπει όμως να σου πω, ότι ο κυνισμός στον στίχο (για τις γκόμενες που τρέχουν να πιαστούνε) είναι τελικά ένας αντίστροφος λυρισμός.
kt,
φαντάζομαι ότι θα συμφωνήσεις σ’ αυτό: είναι πολύ σημαντικό στη ζωή να “δίνεσαι” στις καλλιτεχνικές απολαύσεις χωρίς αποδεικτικά προτάγματα. Αν ψάχνουμε κι εκεί για αποδείξεις, καταλύουμε την ουσία της αισθητικής απόλαυσης και μεταπίπτουμε στον χώρο των “υπολογιστικών καλλιτεχνικών” – που προφανώς αποτελεί μία ου-τοπία. Για έναν βαθύτατα καλλιτεχνικό άνθρωπο σαν τον kt αυτό θα ήταν αταίριαστο …αλλά και εντελώς ανεπίτρεπτο! Εδώ εντοπίζεται η αντίφαση:-)
Για το εμπειρικό επιχείρημα περί αγγλικών ασματιδίων περαιτέρω αποδείξεις κομίζουν τα κέρδη των πολυεθνικών δισκογραφικών…
Τέλος, σκέψου ποιά τύχη θα είχε η τραγουδοποιία των stereo nova – που στάθηκε πραγματικό ορόσημο για την εποχή της -, αν οι μελωδίες του συγκροτήματος ήταν λ.χ. “έντεχνες”. …Τουλάχιστον η δυναμική του στίχου τους θα είχε πάει περίπατο.
Λυπάμαι που έλειπα το Σ/Κ και έχασα τη συζήτηση αυτή που είχε πολλή πλάκα. Μπράβο, kt, που άλλαξες προς στιγμήν τη θεματική της αναΜόρφωσης – δεν τα κατάφερες όμως με το ύφος της. Θα προσθέσω, απλά, τη μεγάλη μου συμπάθεια στο Φοίβο Δεληβοριά, την – το ομολογώ – ταύτισή μου με πολλά από τα τραγούδια του – μέχρι προσφάτα, έντονα με την “υβρεοπομπή” – και μια παρατήρηση: Ποιος άλλος τραγουδοποιός ή άνθρωπος, γενικότερα, μπορεί να προφέρει με τόση ευγένεια λέξεις όπως “τα μ**νιά καπέλα, οι πάρε τ’ αρχ*δια μου” και να μην ακούγονται ούτε γελοίες ούτε υβριστικές;
Πρώτα ένα σχόλιο για το θέμα: το βρίσκω εξαιρετικό!
Κατ’αρχήν, όσον αφορά την σοβαρότητα, πιστεύω ότι αυτή έχει να κάνει με τους ομιλητές και όχι με το ίδιο το θέμα.Θα έχει τύχει σε όλους νομίζω να ακούσουν ένα χαρισματικό ομιλητή να πιάνει το πιο ασήμαντο θέμα και να καταλήγει στα πιο βαθιά συμπεράσματα, από τους πιο απρόσμενους δρόμους!
Έπειτα, ειδικά στο συγκεκριμμένο ιστολόγιο, τέτοια θέματα είναι πολύτιμα για τον εξής λόγο: στα συνήθη “σοβαρά” ποστ οι περισσότεροι έχουμε ήδη διαβάσει και ακούσει πολλά πριν γράψουμε την γνώμη μας, οπότε είναι σχετικά εύκολο αυτή να είναι σε γενικές γραμμές αξιοπρεπής και ενδιαφέρουσα.Όταν έχεις διαβάσει άρθρα επί άρθρων στον σοβαρό τύπο, οπωσδήποτε κάτι θα μπορέσεις να πεις (δεν αναφέρομαι καν σε θέματα που άπτονται του αντικειμένου σπουδών).
Στο συγκεκριμμένο θέμα όμως, είμαστε μόνοι μας και έτσι φαίνεται καλύτερα ποιος έχει πραγματικά δικιά του σκέψη.
Ας πάμε τώρα στο ίδιο το θέμα:
Η γνώμη μου για τον Φοίβο είναι σε γενικές γραμμές αρνητική, αν και αναγνωρίζω πολλά από τα θετικά που αναφέρατε: σωστή χρήση της γλώσσας, σεβασμός προς το κοινό και την νοημοσύνη του κτλ.
Μιας και το βασικό θέμα του είναι ο έρωτας/οι γυναίκες όπως θέλετε πείτε το, αρχίζω από αυτό για να αναδείξω την παθολογία του έργου του:
Η επιλογή ενός τέτοιου θέματος σαν βασικό για τα περισσότερα τραγούδια του δεν με ενοχλεί – διαφωνώ με όσους τον κατηγορούν γι’αυτό (και ακόμα περισσότερο με όσους θεωρούν αυτό το θέμα ελαφρύ!! (έλεος) )
Το θέμα είναι: πώς βλέπει ο Φοίβος την γυναίκα/τον έρωτα στα τραγούδια του;
Δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα με όρους αισθητικούς (όπως ο Χατζιδάκις), ούτε υπαρξιακούς (όπως στο Ne Me Quitte Pas.Δεν βγάζει ούτε τον μελαγχολικό αισθησιασμό της Suzanne, ούτε την σουρρεαλιστική γοητεία του Sad-eyed lady of the lowlands.
Αναφέρω όλα αυτά τα σπουδαία τραγούδια επίτηδες: βλέπουν το θέμα του έρωτα/γυναίκας από εντελώς διαφορετική σκοπιά (χωρισμός, μεταφυσική υπέρβαση, ευφορία), αλλά έχουν ένα κοινό στοιχείο – αυτό ακριβώς που λείπει από τα τραγούδια του Φοίβου.Το στοιχείο αυτό είναι φυσικά το δέσιμο και η συναισθηματική εμπλοκή του δημιουργού με το πρόσωπο που τον εμπνέει.
Ο Φοίβος βλέπει την γυναίκα πορνογραφικά: γουστάρει μεν, δεν εμπλέκεται δε.Αυτό νομίζω φαίνεται ξεκάθαρα από το ότι η γυναίκα στα τραγούδια του δεν έχει ιδιότητες ή χαρακτηριστικά πέραν της τσαχπινιάς/ομορφιάς, είναι εντελώς ανώνυμη (συνήθως χρησημοποιεί όρους όπως “αυτή”, “εκείνη”, “η φοιτήτρια”).
Στα τραγούδια που ανέφερα σαν παραδειγμα η γυναίκα είναι ψυχή, αίμα και σώμα, στα τραγούδια του Φοίβου μόνο σώμα.
Όσον αφορά τα κοινωνικά θέματα, κάνω ένα σχόλιο για το τραγούδι στο κολωνάκι που ισχυεί και για τα άλλα αντίστοιχα τραγούδια: το βλέμα του Φοίβου είναι το κλισαρισμένο, προκάτ βλέμα του καφενόβιου, όχι το βαθύ και σκληρό βλέμα του καλλιτέχνη.
Πιστεύω ότι αυτό που του λείπει είναι το βίωμα – ο Φοίβος μοιάζει να είναι κλεισμένος σε μια γυάλα.Αν γνώριζε την κοινωνία του κολωνακίου, αν είχε συναναστραφεί τους ανθρώπους εκεί, σίγουρα θα είχε κάτι πιο έξυπνο και ουσιαστικό να πει από τα μπανάλ και προτηγανισμένα σχόλια περί κυνικότητας, ψεύτικου βίου κτλ.
Και εδώ, τον προδίδει η γλώσσα του: τα ελληνικά του είναι σωστά, δεν είναι όμως ζωντανά.Είναι μια γλώσσα που βγαίνει από τα βιβλία,το σχολείο και την γραμματική που είχαμε τότε (μια μπλε) και όχι από την ζωή την ίδια.Δεν έχει ούτε την οξυδέρκεια και την ζωντάνια του ρεμπέτη, ούτε το βάθος και το βάρος του ποιητή.
ΥΓ. lectoratius εξαιρετικό το σχόλιο για τους stereo nova, μια παρατήρηση μόνο:
οι στίχοι των stereo nova έχουν ίσως σαν κοινό στοιχείο με τους έντεχνους έναν κάποιο λυρισμό, έχουν όμως και ουσιαστικότατες διαφορές: βασικά οι stereo nova είναι παιδιά της πόλης, οι έντεχνοι του χωριού.
Snaporaz,
“παιδιά της πόλης” οι stereo nova. Συμφωνώ απολύτως. Αυτό φαίνεται κυρίως μέσα από τον αγχώδη-καταιγιστικό ρυθμό της μουσικής και του στίχου τους, που συχνά όμως καταλήγουν σε μία λυτρωτική κλιμάκωση: …”ποιός έχει τη δύναμη, αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει”;
ΥΓ: Όλοι την ψιλογουστάρουμε τη συζήτηση που άνοιξε ο kt. Το κέιμενό του είναι σαν το παλιό κκε-εσ: ελάχιστοι το “ψηφίζουν”, πολλοί όμως το συμπαθούν!:-)
Λεκτοράτιε,
«το κέιμενό του είναι σαν το παλιό κκε-εσ: ελάχιστοι το “ψηφίζουν”, πολλοί όμως το συμπαθούν!:-)»
Ακριβώς! Ίσως και σαν τους Οικολόγους Πράσινους, για να το επικαιροποιήσουμε. Όπως και να΄ χει, ο kt με όπλο την τέχνη έδωσε λίγο χρώμα σε αυτές τις αφόρητα γκρίζες προεκλογικές ημέρες.
Στο θέμα της σχέσης στίχου και μελωδίας υπάρχει νομίζω ένα αντικειμενικό στοιχείο. Όσο πιο πολυφωνική είναι η μελωδία, τόσο τείνει να αποσπάσει την προσοχή του ακροατή από τον στίχο. Ο τελευταίος έχει το πάνω χέρι κυρίως σε πλαίσιο μονοφωνίας (π.χ. βυζαντινή μουσική). Η μουσική των σύγχρονων τραγουδιών είναι σχεδόν αποκλειστικά πολυφωνική, συχνά με πληθωριστικές ενορχηστρώσεις, ποικίλους ήχους, εφέ, κλπ. Ο Φ. Δεληβοριάς γράφει όντως πολύ ενδιαφέροντες στίχους, κινείται όμως σε ένα μουσικό είδος, που έχει ως βαρόμετρο για την απήχησή του το σκέλος της μουσικής. Εκεί νομίζω κινείται σε λίγο υποτονικούς ρυθμούς (ίσως ακριβώς για να στρέψει την προσοχή στον στίχο) και για αυτό ίσως άνθρωποι όπως π.χ. ο Θανάσης και εγώ που ακούμε πιο πολύ ξένη μουσική, αισθανόμαστε ότι κάτι μας λείπει. Θα θέλαμε η μουσική να έχει περισσότερη δυναμική, να είναι μια ταχύτητα πιο δυνατή. Ο στίχος θα μπορούσε να ακολουθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση με το να είναι λιγότερος ανά τραγούδι και με στρατηγικές επαναλήψεις των δυνατών σημείων. Π.χ. ο εξαιρετικός στίχος «θέλω να κλάψω μα είμαι γελαστός, είμαι ο Έλληνας πρωθυπουργός» είναι κρίμα να λέγεται μία και μόνη φορά στο τραγούδι.
Αυτό που επισημαίνει ο Snaporaz για την αντίληψη των ερωτικών σχέσεων στην Ελλάδα με όρους πιο πολύ sex and the city, παρά ουσιαστικών βιωμάτων είναι μια μεγάλη αλήθεια. Δεν έχω ακούσει τόσο πολύ Δεληβοριά για να έχω σοβαρή άποψη πόσο πραγματικά αφορά τον ίδιο, σε ευρύτερο πλαίσιο όμως νομίζω ότι έτσι είναι τα πράγματα. Πως θα μπορούσαν άλλωστε να μην είναι έτσι, όταν στην χώρα μας δεν υπάρχει σοβαρή πολιτισμική αντιπρόταση σε ότι κωδικοποιείται απροσχημάτιστα στην αναφερθείσα τηλεοπτική σειρά…
Αυτό που σε κάθε περίπτωση εύχομαι, είναι μια μέρα να δούμε ένα post και για τις δημιουργίες του kt!
Snaporaz,
Πολύ ενδιαφέρουσα η ανάλυση για το πώς βλέπει την γυναίκα ο Φοίβος. Δεν είχα σκεφτεί ορισμένα πράγματα από αυτά που λες, ίσως έχεις δίκιο σε κάποια πράγματα.
Αγαπητέ Theodore,
Όταν θα γράψω κι εγώ αλήθειες όπως η λανθάνουσα στον εξής στίχο (τον οποίο ζητώ συγγνώμη γιατί δεν θυμάμαι απολύτως καλά και μάλλον τον παραφράζω!)
“Της επιστήμης γενιά/ νέοι φωστήρες μεγάλοι/ και κουραφέξαλα πάλι/ είν’ η φενάκη γλυκειά/ ας κοιταχτούμε καλά/ τα απελέκητα ξύλα”
..ε, τότε, θα βάλω σ’ ένα Post τις δημιουργίες μου.
Μέχρι τότε, τα εν οικω μη εν δήμω.
Μαλώνει ο Αθανάσιος!
Ας σημειωθεί ότι ο στίχος που παρέθεσα προηγουμένως δεν είναι του Φοίβου, μην τον αναζητήσετε σε τραγούδια του.
Αυθαιρέτησα στην δημοσίευσή του Theodore, γιατί θεωρώ ότι πρέπει να γίνει κτήμα πολλών.
Κανενα πρόβλημα :)
Επιφυλάσσομαι για διεξοδική εκ του σύνεγγυς μουσική συζήτηση λίαν συντόμως!
Αν και συνήθως κανω σχολια σε ποστ οικονομικου περιεχομενου, ο ΦΟΙΒΟΣ ειναι αγαπημενος και απο αυτους που σιγουρα θα ξεχωριζα, απο το τουρλουμπουκι της ελληνικης μουσικης!
1. Εχει στυλ!
2. Οι στιχοι του ειναι υπαινικτικοι, με νοημα και ουσια
3. Οι μουσικες του, αν και καποιες φορες μπορει να ειναι λιγο μονοτονες, παντα εχουν μελωδια!
4.Περιγραφουν τα τραγουδια του τη μας συνειδηση (των 30αριδων), αλλα οχι σωνει και ντε για να αποδειξει οτι η μιζερια μας ειναι υγεια. Ισως γιατι κατα βαθος αυτα που μας αποασχολουν, να ειναι απλα και αρα αυτα να θελουμε να εκφρασουμε. Παντα θα υποστηριζα μια επνασταση, αλλα μπορει να ζησω καλα και χωρις αυτην. Στο κατω-κατω ζουμε με τις συνηθειες μασ και οχι με τις ιδεολογιες μας.
5. Σε ενα τραγουδι που περιγραφει τη σχεση του με τον πατερα του, οποτε το ακουω δακρυζω! {Θα ρθω καποια μερα απο το γραφειο να σε παρω απο τη δουλεια να παμε βολτα στο Θησειο στην αρχαια αγορα, να μου παρεισ γλυφιτζουρι και να δουμε το Σαμψον να ματωνεται στην πετρα….}
6. Το {Εκεινη}, γεννιεσαι την εχεις μητερα… πηδας στον αερα σκας στο πατωμα. Περιγραφει τα οιδιποδια των ανδρων, που γουσταρουν μια γκομενα, που να ειναι μανα, αδερφη, κολλητη, μουσα κλπ κλπ. Αλλα και το οτι παντα υπαρχει μια γκομενα που μας απερριψε γιατι μας θεωρησε λιγους, αλλα εχει ο καιρος γυρισματα, οποτε οταν καταξιωνεσαι ερχεται παλι στη συναυλια σου. Περνω την κιθαρα στο βισμα με πιανει ενα πεισμα αποογειωνομαι…..
7. Δε χρειαζεται να τα αναλυουμε κι ολα, μ’ αρεσει που σε καποια λαιβ του εχει τραγοθδησει σταματη γαρδελη- δε φειμους γκρικ λαβερ απο τα 80ς- εγω δεν θελω μεροκαματο θελω χιλιαρα μηχανη και θανατο και το Αντε σπασε ρε μαλακα, ολα τα λεφτα!!!!