Κώστας

Assοciate Professor of Economics at Hofstra University. Graduate of the University of Piraeus (B.Sc.) and Clark University (Ph.D.), blogger, Panathinaikos fan, and lousy guitar player.

Ο νικητής τα παίρνει όλα! Υπεραστέρες και ανισοκατανομή του εισοδήματος

by

Αφορμή για την παρούσα ανάρτηση μου έδωσε ο σχολιασμός που ακολούθησε αυτό το άρθρο του Σωτήρη Γεωργανά. Σκοπός μου είναι να εκθέσω κάποιες σκέψεις σχετικά με την αύξηση της ανισοκατανομής εισοδήματος που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Θα ξεκινήσω με ένα υποθετικό, αριθμητικό παράδειγμα, το οποίο στη συνέχεια θα γενικεύσω παραθέτοντας κάποιους προβληματισμούς.

Ας υποθέσουμε ότι σε μια πόλη κατοικούν 200 άτομα τα οποία πάνε θέατρο μια φορά το μήνα. Από αυτούς οι 140 είναι λάτρεις του θεάτρου, και άρα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν παραπάνω για μια παράσταση. Ας υποθέσουμε επίσης ότι στην πόλη υπάρχουν δύο θίασοι, του Χατζή και του Χρήστου. Ο θίασος του Χατζή είναι καλύτερος, και έτσι οι θεατρόφιλοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μέχρι 50 ευρώ για μια παράστασή του και μόνο 30 ευρώ για μια παράσταση του Χρήστου. Οι υπόλοιποι 60 είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 30 ευρώ για μια παράσταση του Χατζή και 20 ευρώ για μια παράσταση του Χρήστου. Πώς θα κατανεμηθεί το εισόδημα μεταξύ των δυο θιάσων? Ο θίασος Χατζή ξέρει ότι για να προσελκύσει και τους 200 θεατές θα πρέπει να βάλει είσοδο το πολύ 30 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή τα μηνιαία του έσοδα θα είναι 6.000 ευρώ (200 επί 30). Αν όμως επικεντρωθεί στους θεατρόφιλους, τότε μπορεί με είσοδο 50 ευρώ να κερδίσει 7.000 ευρώ το μήνα (140 επί 50). Αν ο θίασος Χατζή επιλέξει την πιο κερδοφόρα επιλογή τότε οι υπόλοιποι θα πάνε στον θίασο Χρήστου, ο οποίος χρεώνοντας την ανώτατη δυνατή είσοδο θα βγάλει 1.200 ευρώ το μήνα (60 επί 20). Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι η θεατρική αγορά δεν είναι ανταγωνιστική. Ο θίασος Χατζή έχει ένα ταλέντο το οποίο ο θίασος Χρήστου δεν μπορεί να μιμηθεί. Αυτό του δίνει σε ένα βαθμό μονοπωλιακή δύναμη.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο θίασος Χατζή μπορεί να αναμεταδώσει την παράσταση έναντι πληρωμής με το λεγόμενο σύστημα pay per view, με ελάχιστο οριακό κόστος.

Read moreΟ νικητής τα παίρνει όλα! Υπεραστέρες και ανισοκατανομή του εισοδήματος

Γιατί τίποτα δεν είναι δωρεάν?

by

Τον υπόλοιπο χρόνο τρώγομαι για όλα όσα μου λείπουν. Για τα παρκέ πατώματα που θα ήθελα να έχει το σπίτι. Για το αυτοκίνητο που κλείνει δέκα χρόνια και δεν έχω καταφέρει να το αλλάξω. Για τα Broadway shows που θα ήθελα να δω με τη σύζυγο αλλά δεν μας βγαίνει να πληρώσουμε και εισιτήρια και babysitter για τόσες ώρες. Τώρα στις γιορτές όμως, όταν κάθομαι στο τραπέζι με την οικογένειά μου, το μυαλό μου πάει αυτόματα στον Αφροαμερικανό, πρέπει να ήταν στην ηλικία μου, που με πλησίασε πριν μερικούς μήνες και με παρακάλεσε να του αγοράσω ένα χάμπουργκερ για να φάει, ή στους άστεγους, τους ξεχωρίζεις από το καροτσάκι του σούπερ μάρκετ με το οποίο κουβαλάνε τα λιγοστά υπάρχοντά τους, που ψάχνουν μια ζεστή γωνιά για να περάσουν ένα ακόμα κρύο βράδυ του χειμώνα.  Και τότε αισθάνομαι ευγνώμων για όλα όσα έχω.

Αν ρωτήσει κανείς απλούς πολίτες γιατί δεν έχουμε εγώ, ο άστεγος, και ο επισκέπτης των συσσιτίων αντίστοιχα καινούργιο αυτοκίνητο, στέγη, και φαγητό, η πιο συχνή απάντηση ίσως θα είναι η έλλειψη χρημάτων. Αυτή είναι και η λάθος απάντηση. Αν το πρόβλημα ήταν η έλλειψη χρημάτων η λύση θα ήταν απλή. Θα μπορούσαμε να τυπώσουμε περισσότερο χρήμα και να το δώσουμε στον κόσμο για να ικανοποιήσει όλες του τις επιθυμίες. Ωστόσο η οικονομική θεωρία, αλλά και η εμπειρία όσων κρατών προσπάθησαν κάτι τέτοιο, λένε ότι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας προσπάθειας θα είναι η άνοδος των τιμών. Ο κόσμος θα έχει μεν περισσότερα χρήματα να ξοδέψει αλλά λόγω της άνοδου των τιμών το βιωτικό του επίπεδο δεν θα έχει βελτιωθεί, καθώς θα μπορεί να αγοράσει τα ίδια αγαθά όπως και πριν. Αφού λοιπόν το τύπωμα χρήματος δεν είναι η λύση, το πρόβλημα δε μπορεί να είναι η σπανιότητά του.

Read moreΓιατί τίποτα δεν είναι δωρεάν?

IQ, παραγωγικότητα, και Ελληνική πραγματικότητα

by

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2010, οι Jones και Schneider βρίσκουν ότι η μέση νοητική ικανότητα ενός έθνους, όπως μετριέται από το IQ, επηρεάζει την παραγωγική του ικανότητα.  Χρησιμοποιώ την έκφραση “νοητική ικανότητα” και όχι τη λέξη “εξυπνάδα”, διότι διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι το IQ επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει κανείς καθώς και την … Read more IQ, παραγωγικότητα, και Ελληνική πραγματικότητα

Σκέψεις ενόψει των επαναληπτικών εκλογών

by

Κάποτε έπρεπε να ξεσπάσει ο κόσμος και το έπραξε. Στις εκλογές της 6ης Μαϊου λειτουργήσαμε αντανακλαστικά και εξωτερικεύσαμε τα αισθήματά μας. Δώσαμε τα απαραίτητα μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Τώρα όμως τα ψέματα τελείωσαν. Στις επόμενες εκλογές κρίνεται το μέλλον της χώρας. Πρέπει να σκεφτούμε προσεκτικά, και να πράξουμε υπέυθυνα. Ιδού κάποιες σκέψεις. Ξεκινάω με … Read more Σκέψεις ενόψει των επαναληπτικών εκλογών

Η προχειρότητα της Ελληνικής πολιτικής πρακτικής

by

Εδώ και καιρό φλερτάρω με τη σκέψη να ψηφίσω Δράση ή Δημοκρατική Συμμαχία. Αποτελούν καλές εναλλακτικές λύσεις για όποιον δεν θέλει να επιβραβεύσει τα δυο μεγάλα κόμματα για τα απίστευτα περιστατικά διαφθοράς, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλει σε αυτές τις δύσκολες ώρες να παραδώσει τη σκυτάλη σε ένα επικίνδυνα λαϊκιστικό συνοθύλευμα με μόνη κοινή συνιστώσα την αντιμνημονιακή ρητορική. Άλλωστε στα προγράμματά τους και τα δυο αυτά κόμματα περιλαμβάνουν θεσμικές αλλαγές τις οποίες υποστηρίζω εδώ και χρόνια, όπως το ασυμβίβαστο βουλευτικής και υπουργικής ιδιότητας, τα κουπόνια εκπαίδευσης, η κάλυψη από τους κρατικούς ασφαλιστικούς φορείς της περίθαλψης σε ιδιωτικά νοσοκομεία, κ.α. Παρόλα αυτά, μια πιο προσεκτική ανάγνωση των θέσεων των υποψηφίων τους με έχει αφήσει προβληματισμένο.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα το πώς θα εφαρμωστούν τα κουπόνια εκπαίδευσης. Ο Αλέξανδρος Ηλιόπουλος, υποψήφιος βουλευτής με τη Δραση, προτείνει στο ιστολόγιό του να πάρουμε  “τα χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού που θα δοθούν για την Παιδεία στο επόμενο διδακτικό έτος και αντί να τα δώσουμε στο Υπουργείο Παιδείας να τα διαχειριστεί, τα διαιρούμε με τον αριθμό των μαθητών που θα πάνε σχολείο τον ίδιο χρόνο και δίνουμε το ποσό που αναλογεί σε κάθε μαθητή, στον γονέα του! Αυτό το ποσό το δίνουμε με τη μορφή κουπονιού.” Το σχέδιο φαντάζει ωραίο μέχρι να αναλογιστεί κανείς ότι οι σπουδές ενός σημαντικού μέρους των παιδιών, αυτών που πάνε σε ιδιωτικό σχολείο, δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος αλλά από τους ίδιους τους γονείς. Αν γίνουν και αυτά τα παιδιά μέτοχοι της ίδιας δαπάνης, όπως άλλωστε είναι και το σωστό, τι ποσό θα αντιστοιχεί τελικά σε κάθε μαθητή? Θα επαρκεί αυτό για να εγγράψει κανείς το παιδί του σε ιδιωτικό σχολείο? Υπάρχει δυνατότητα τα ιδιωτικά σχολεία να καλύψουν μια μεγάλη αύξηση της ζήτησης, και πώς θα ελέγξει το κράτος την πιθανή αύξηση των διδάκτρων που θα επιφέρει μια τέτοια κίνηση? Τέλος, τι θα γίνουν οι καθηγητές στα δημόσια σχολεία που δεν θα συγκεντρώσουν επαρκή αριθμό μαθητών, αλλά και οι εναπομείναντες σε αυτά μαθητές? Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, αυτό της φορολογίας εισοδήματος. Και τα δυο κόμματα προτείνουν ενιαίο φορολογικό συντελεστή 20%. Τι φορολογικά έσοδα αναμένεται να προκύψουν με βάση τον συντελεστή αυτό? Οι δικοί μου γνωστοί ισχυρίζονται ότι κατά μέσο όρο πληρώνουν μεταξύ 35% και 40% του εισοδήματός τους στην εφορία. Αν ισχύει κάτι τέτοιο μιλάμε για σημαντική μείωση. Πώς θα καλυφθεί η διαφορά? Ίσως μετά από δεκαπέντε χρόνια διαμονής μου στις ΗΠΑ να έχω κακομάθει, αλλά θεωρώ ότι η διαδικασία θα έπρεπε να είναι η εξής.

Α) Πρώτα καθορίζουμε τί θα πρέπει να παρέχει το κράτος στους πολίτες, πώς, και πόσο.

Read moreΗ προχειρότητα της Ελληνικής πολιτικής πρακτικής

Μήπως παραείμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων?

by

Τελευταία λαμβάνω πολλά ηλεκτρονικά μηνύματα με περιεχόμενο απαξιωτικό για τους βόρειους συν-Ευρωπαίους. Μας ζηλεύουν, λένε, διότι εμείς ψήνουμε τον οβελία όταν εκείνοι δουλεύουν και το Πάσχα. Μας αντιπαθούν διότι πίνουμε ουζάκι δίπλα στη θάλασσα όταν εκείνοι ατενίζουν τον μουντό και βροχερό ορίζοντα από το παράθυρο του γραφείου. Δεν μας καταλαβαίνουν διότι ξέρουμε να χαιρόμαστε τη ζωή ενώ εκείνοι ξέρουν μόνο να δουλεύουν. Διαβάζοντάς τα μηνύματα αυτά θυμήθηκα το βιβλίο του οικονομολόγου ιστορικού Joel Mokyr με τίτλο “The Lever of Riches: Technological Creativity and Economic Progress“. Ο Mokyr επισημαίνει ότι ευρήματα όπως ο μηχανισμός των Αντικυθήρων αποδεικνύουν ότι “ο κλασσικός πολιτισμός είχε τη διανοητική ικανότητα να δημιουργεί πολύπλοκες τεχνικές συσκευές. Το ερώτημα παραμένει γιατί τόσο λίγη από αυτήν την ικανότητα πραγματώθηκε και μεταφράστηκε σε οικονομική πρόοδο”. Η απάντηση που δίνει o Mokyr αργότερα έχει να κάνει με τις αξίες του συγκεκριμένου πολιτισμού: “Μεταξύ των μεγάλων πολιτισμών της αρχαιότητας οι Έλληνες εκτιμούσαν την άθληση και τη μάθηση, ενώ οι Ρωμαίοι θεωρούσαν πιο σπουδαία την πολεμική και διοικητική ικανότητα…Αυτό που ονομάζουμε ‘παραγωγή’ ήταν στιγματισμένο από την Ελληνο-Ρωμαϊκή κοινωνία σαν μια απασχόληση των κατώτερων τάξεων,πιθανόν συνυφασμένη με τη δουλεία, απαραίτητη αλλά βρώμικη.” Tα ηλεκτρονικά μηνύματα που έλαβα με έκαναν να αναρρωτηθώ κατά πόσο για την οικονομική δυσπραγία του έθνους ευθύνεται και η πολιτισμική μας ομοιότητα με τους αρχαίους Έλληνες. Μήπως τελικά το πρόβλημα είναι ότι είμαστε άξιοι απόγονοί τους?

Read moreΜήπως παραείμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων?

Οικονομική ελευθερία και οικονομικές επιδόσεις στη Λατινική Αμερική

by

Ακολουθεί μεταφρασμένη περίληψη εργασίας που συγγράψαμε με το συνάδελφο Γρηγόριο Λιβάνη, και η οποία πρόσφατα έγινε δεκτή για δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.

Το 2007 οι ΗΠΑ είχαν το υψηλότερο ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στον κόσμο. Βόρεια, το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο του Καναδά ήταν στο 81% εκείνου των ΗΠΑ και παρόμοιο με αυτό της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Νότια ωστόσο την καλύτερη οικονομική επίδοση την είχαν στην Καραϊβική το Τρινιντάντ και Τομπάγκο με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 60% εκείνου των ΗΠΑ, και στη Λατινική Αμερική η Χιλή με ΑΕΠ ανά εργαζόμενο στο 33% εκείνου των ΗΠΑ. Πώς γίνεται η φαντασιακή γραμμή που χωρίζει τις ΗΠΑ από το Μεξικό να σηματοδοτεί τέτοιες πραγματικές διαφορές στην παραγωγικότητα του πληθυσμού που ζει βόρειά της και εκείνου που ζει νότια? Στη μελέτη με τίτλο “Economic Freedom and Economic Performance in Latin America: A Panel Data Analysis” εξετάζουμε την υπόθεση ότι οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζουν το διαφορετικό βαθμό στον οποίο οι χώρες της Αμερικανικής ηπείρου έχουν επιτρέψει στο αγοραίο σύστημα να κατανείμει τους παραγωγικούς πόρους.

Το δείγμα μας περιλαμβάνει 23 χώρες της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής για τις οποίες στοιχεία είναι διαθέσιμα. Η χρονική περίοδος καλύπτει από το 1984 μέχρι το 2007. Για να εξετάσουμε αν η οικονομική ελευθερία επηρεάζει την παραγωγικότητα στη Λατινική Αμερική διαφορετικά από ότι στις ανεπτυγμένες χώρες χρησιμοποιούμε σαν ομάδα σύγκρισης τις 23 χώρες του ΟOΣΑ (πλην Λουξεμβούργου).

Read moreΟικονομική ελευθερία και οικονομικές επιδόσεις στη Λατινική Αμερική