νέο-μουσείο-ακρόπολης

Στο πρώτο μέρος αυτού του άρθρου εξετάσαμε τις αρχαιολογικές και μουσειολογικές παραμέ­τρους, στις οποίες το νέο μουσείο της Ακρόπολης παρουσιάζει μια σειρά από σοβαρά σημεία ανεπάρκειας. Ασχοληθήκαμε με την σχέση κτηρίου και εκθεμάτων, καθώς και με το γενικότερο σύστημα πα­ρουσίασης των αρχαίων ευρημάτων. Στο τέλος του κειμένου υπονοήσαμε ότι εκεί που η πε­ριήγηση στο μουσείο τελειώνει, στον αποθαυμασμό δηλαδή του Παρθενώνα στον ανώ­τερο όροφο, εκεί ακρι­βώς αρχίζει να αναφαίνεται το πιο θεμελιώδες ίσως πρόβλημα στην φιλο­σοφία του νέου μουσείου. Ποιο μπορεί να είναι αυτό;

Ο Παρθενώνας κατά τον 17^ο αιώνα.

Όταν επισκεπτόμαστε μια σημαντική αρχαιολογική θέση, πιστεύουμε συνήθως πως αυτό που αντικρίζουμε είναι ότι άφησε πίσω του ο χρόνος. Συχνά όμως στην πραγματικότητα η κατά­σταση διατήρησης κάποιων αρχαίων καταλοίπων έχει να κάνει λιγότερο με το μακραίωνο του παρελθόντος και περισσό­τερο με συγκεκριμένες ερευνητικές ή ιδεολογικές κατευθύνσεις του πα­ρόντος. Όταν π.χ. επισκε­πτόμαστε την ακρόπολη των Μυκηνών, δεν αντικρίζουμε το σύνολον των αρχαίων καταλοίπων αυτής της θέσης, αλλά μόνο αυτά που αποτέλεσαν κάποτε το ερευ­νητικό ενδιαφέρον ενός συ­γκεκριμένου ανθρώπου, του Ερρίκου Σλήμαν. Απομακρύνοντας τα μεταμυκηναϊκά ίχνη χρήσης του χώρου (αρχαϊκά, ελληνιστικά, βυζαντινά), ο Γερμανός ερευνη­τής ταύτισε την θέση με μία ορισμένη περίοδο της ιστορίας της (την κατ΄ αυτόν ομηρική) και ανέδειξε αποκλειστικά αυτήν.

Read moreΈνας νεόπλουτος ημιμαθής: το νέο μουσείο της (αρχαίας) Ακρόπολης ΙΙ

Ήδη από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας ανέγερσής του (δεκαετία 1970), το νέο μουσείο της Ακρό­πολης συνδέθηκε με καταστάσεις και συζητήσεις ως επί το πλείστον άσχετες με την ουσία ενός μου­σείου. Ατέρμονες διαφωνίες για το σημείο ανέγερσης, αναρίθμητες μηνύσεις και προ­σφυγές, μικροπο­λιτικές σκοπιμότητες και προσωπικοί εγωισμοί, η σύνδεση (ταύτιση μάλλον) του εγχειρήματος με το αίτημα επιστροφής των Ελγινείων και τέλος η πολυσυζητημένη μορφή του κτηρίου των Β. Tschumi-Μ. Φωτιάδη απέκλεισαν ουσιαστικά οποιονδήποτε άλλον προβλη­ματισμό για το σημαντικό αυτό έργο. Οι μου­σειολογικές και αρχαιολογικές πτυχές του πράγμα­τος, δηλ. ο τρό­πος έκ­θεσης των ευρη­μάτων (μέρος Ι αυτού του άρθρου), η αντίληψη του παρελ­θόντος που εκτίθεται (ή, όπως θα δούμε στο μέρος ΙΙ, δεν εκτί­θεται…), το πόσο και πως συμ­βάλλει εν γένει το (νέο) μουσείο στην ιστορική και αρχαιολογική γνώση δεν απασχόλησαν δη­λαδή και ούτε φαίνεται ότι πρόκει­ται να απασχο­λήσουν ιδιαίτερα την δη­μόσια συζή­τηση. Με αυτά ως δεδομένα δεν είναι περί­εργο ότι το τελικό αποτέ­λεσμα προσφέρεται, δυστυχώς, για μια εξαντλητική κριτική, αν όχι γε­νική αποδό­μηση.

Ας αρχίσουμε από το κτήριο. Και μόνο το γεγονός ότι η αρχιτεκτονική μορφή του συζητήθηκε τόσο πολύ αποκτώντας ένθερμους υποστηρικτές και ορκισμένους εχθρούς προοιώνιζε πως κάτι δεν πή­γαινε καλά. Το έργο των Tschumi-Φωτιάδη, εντυπωσιακό εσωτερικά και αμφιλεγόμενο εξωτερικά, βρίσκεται σε άριστη οπτική επαφή με την Ακρόπολη και εντυπωσιάζει με τον όγκο, την επιλογή των υλικών (του γυαλιού κυρίως) και τον φωτισμό του. Η πρόθεση αντιπαραβολής του αρχαίου βράχου με την υπερσύγχρονη αρχιτεκτονική του μουσείου, καθώς και η απόπειρα «προσομοίωσης» της Ακρόπο­λης στο σχέδιό του (ισόγειο ως ράμπα «ανόδου» στην Ακρόπολη, πρώτος όροφος με όλα τα ευρήματα και μνημεία επί του ιερού βράχου πλην Παρθε­νώνα, αξιο­λογική αναβίβαση του τε­λευταίου στον δεύτερο όροφο), αποτελούν ενδιαφέρουσες ιδέες. Ιδέες όμως ερή­μην των εκθεμά­των. Με τον όγκο και την αρχιτεκτονική του το κτήριο συνθλίβει ουσια­στικά τα ευρήματα που προο­ρίζεται να αναδείξει.

Read moreΈνας νεόπλουτος ημιμαθής: το νέο μουσείο της (αρχαίας) Ακρόπολης Ι