κριση

Χρειαζομαστε πραγματικα περισσοτερα ΙΧ στην χωρα? Πως αλλη μια συντεχνια φαινεται να κερδιζει απαραδεκτα προνομια.

Προταση για μειωση του τελους ταξινομησης στα ΙΧ φαινεται να εστειλαν στην Ευρωπαϊκη Επιτροπη απο το υπουργειο Οικονομιας. Την ιδια ωρα τα δημοσια οικονομικα ειναι σε κακιστη κατασταση, με αποτελεσμα η κυβερνηση να καλει συμπολιτες μας να πληρωσουν μια εκτακτη εισφορα.

Πραγματικα δεν καταλαβαινω την πολιτικη του υπουργειου. Αν η ζητηση χρειαζεται τονωση, γιατι δεν κανει εναν συνδυασμο φοροαπαλλαγων και αυξημενων δημοσιων δαπανων, οπως εχουμε συζητησει? Τι ακριβως εξυπηρετει η ενισχυση της αγορας αυτοκινητου, τοσο των εισαγωγων νεων αυτοκινητων οσο της αγοραπωλησιας μεταχειρισμενων?

Ειναι αληθεια οτι σε αλλες χωρες της Ευρωπης ειχαμε ηδη τετοιου τυπου ενισχυσεις. Για παραδειγμα στην Γερμανια η ενισχυση της αγορας νεου αυτοκινητου με 2500 ευρω (αν αποσυρεται παλιο) εχει φερει ηδη σημαντικο αποτελεσμα, στην δε Γαλλια ειχαμε και καθαρη αυξηση των πωλησεων (εναντι καταβραθρωσης κατα 30-50% στις ΗΠΑ και σε αλλες χωρες). Αλλα η Γερμανια και η Γαλλια τυγχανουν να ειναι απο τους σημαντικοτερους παραγωγους ΙΧ στον κοσμο! Η τονωση της ζητησης λοιπον θα δωσει ενα στηριγμα σε χιλιαδες θεσεις εργασιας.

Η Ελλαδα απ’οσο ξερω δεν κατασκευαζει αυτοκινητα. Δεν κατασκευαζει καν ανταλλακτικα. Η προταση της κυβερνησης λοιπον απλα αφαιρει χρηματα απο καποιους Ελληνες, εστω ευπορους (που θα τα ξοδευαν σε μεγαλο μερος στην χωρα μας ειτε για καταναλωση ειτε για επενδυσεις), και τα δινει κατα μικρο μερος σε καποιους (επισης ευπορους) εισαγωγεις και πολυ περισσοτερο σε καποιες (ξενες) αυτοκινητοβιομηχανιες.

Δεν μπορει καποιος καν να ισχυριστει οτι η αυξηση του αριθμου των ΙΧ θα ωφελησει την χωρα.

Read moreΤονωση της ζητησης α λα ελληνικα

Στις παρουσες δυσκολες οικονομικες συνθηκες ειναι πολυ λογικο να αναζητουμε τον Μεγαλο Υπευθυνο για ολα τα δεινα μας. Και θα δειτε στα ΜΜΕ να προσφερονται απλοχερα διαφοροι αποδιοπομπαιοι τραγοι. Ειτε ειναι ατομα που βρεθηκαν κατα λαθος στο στοχαστρο (βαφτιζονται πια golden boys οποιοιδηποτε κακομοιροι εχουν μισθο λιγο υψηλοτερο του μεσου), ειτε στελεχη που προκαλουν πραγματικα με την συνεχιζομενη απληστια τους (βλεπε το σκανδαλο με το μπονους που εδωσαν στον εαυτο τους οι αμετανοητοι διοικητες της χρεοκοπημενης AIG), το φιλοθεαμον κοινο ζηταει αιμα και τα ΜΜΕ το προσφερουν.

Δεν θα μπω σε λεπτομερειες σχετικα με το ποση ευθυνη φερει ο καθε εργαζομενος στην Ουωλ Στρητ ή οι ρυθμιστες των αγορων (βλεπε κεντρικες τραπεζες και εποπτικες αρχες) για την κατασταση στην οποια ηρθαμε. Οσο και αν καταλαβαινω την ανθρωπινη αναγκη για αμεση αποδοση ευθυνης και τιμωρια στους ενοχους, το ζητημα ειναι πολυπλοκο και δεν σηκωνει προχειρες συζητησεις καφενειου.

Αυτο ομως που μπορουμε να πουμε με σιγουρια και φαινεται να μην ακουγεται καθολου στα ΜΜΕ ειναι οτι υπαρχει αναγκη για καλη και συστηματικη χρηματοοικονομικη εκπαιδευση των πολιτων. Ο μεσος δυτικος πολιτης προβαινει καθε χρονο σε χρηματοοικονομικες συναλλαγες που δεν μπορουσαν καν να φανταστουν οι παππουδες μας. Στεγαστικα δανεια, επιχειρηματικα, καταναλωτικα, συνταξιοδοτικα επενδυτικα πλανα, επενδυσεις σε ακινητα, ομολογα, μετοχες, παραγωγα. Ολα αυτα τα προϊοντα δεν ενδιαφερουν μονο τους μανιακους με τον τζογο, ειναι χρησιμοτατα εργαλεια για τον σχεδιασμο ενος ομαλου και υγιους οικονομικου μελλοντος για καθε πολιτη.

Και ομως, ενω κρινουμε οτι οι τεχνολογικες εξελιξεις στην πληροφορικη πρεπει να διδασκονται στα σχολεια, οι ραγδαιες εξελιξεις στον χρηματοοικονομικο κλαδο που εχουν ανοιξει ταυτοχρονα δυνατοτητες ατομικης ευημεριας αλλα και καταστροφης, ευκαιριες για σταθεροποιηση της οικονομικης μας ζωης και εξασφαλιση απο καθε λογης κινδυνους οσο και κινδυνους για πληρη χρεοκοπια, θεωρουνται στην καλυτερη περιπτωση κατι εξωτικο και αχρηστο. Στην χειροτερη περιπτωση βεβαια θεωρουνται του διαβολου πραγματα ή του καπιταλισμου, που στα μυαλα μερικων ισουνται.

Read moreΧρηματοοικονομικος αναλφαβητισμος και δανεια

Τα εξι σημεια του πρωθυπουργου για την αντιμετωπιση της οικονομικης κρισης και πως δεν φαινεται να μπορουν να βοηθησουν

Μιλουσα με εναν ωραιο ταξιτζη σημερα το πρωι ερχομενος απο το αεροδρομιο και λεγαμε ποσο ενοχλητικο ειναι το φαινομενο στην Ελλαδα να εχουμε προωρες εκλογες καθε τρεις και λιγο. Οποτε νομιζει η κυβερνηση οτι θα κερδισει, τις κηρυσσει, οποτε νομιζει η αντιπολιτευση οτι εχει ελπιδες να κερδισει, τις ζηταει κατευθειαν “για το καλο της χωρας”. Ζηλευει κανεις τις χωρες που η εννοια των προωρων εκλογων απλα δεν υπαρχει (εχει γινει ποτε προωρη εκλογη προεδρου στις ΗΠΑ?).

Το μακροπροθεσμο οικονομικο προβλημα της Ελλαδα το εχουμε αναλυσει, ειναι κατα βαση δημοσιονομικο, το κρατος ξοδευει περισσοτερα απο οσα εχει και τα ξοδευει μαλιστα με τον χειροτερο τροπο. Το να εχουμε εκλογες καθε τρεις και λιγο επιτεινει το προβλημα, με την γνωστη μανια των πολιτικων να ξεσκιζουν τον κρατικο κουμπαρα λιγο πριν την τελικη ευθεια.

Βρισκω λοιπον μαλλον ανευθυνο απο το ΠΑΣΟΚ και την αντιπολιτευση να κραυγαζουν για προωρες εκλογες, ειδικα με αφορμη μια κριση που η κυβερνηση προφανως δεν ξεκινησε και περισσοτερο οταν φαινεται να υποσχονται ακομα πιο ανευθυνη πολιτικη αν εκλεγουν. Θα περιμενε κανεις να κριτικαρουν την τρομερη ελλειψη κρατους και ηγεσιας σε μια τοσο δυσκολη στιγμη, θα περιμενε κανεις να εναντιωθουν στην προσφατη κυβερνητικη τακτικη να σκορπιζει χρηματα σε οποια συντεχνια κλεισει εναν αυτοκινητοδρομο, περιφερειακο συνοριακο περασμα, πανεπιστημιο ή εστω απειλησει να κανει καταληψη σε καποιο περιπτερο τελοσπαντων.

Θα περιμενε ομως κανεις και ενα σχεδιο απο την κυβερνηση που να εχει καποιο νοημα. Ο πρωθυπουργος παρουσιασε εξι σημεια στα οποια αποτι καταλαβα ζητει συναινεση των κομματων.

Read moreΟικονομικη κριση: συναινεση ή ανευθυνοτητα

Το “φασμα” της κρισης στην Ελλαδα ειναι δικο μας δημιουργημα

Πριν λιγες μερες εγραφα για την κριση στις ΗΠΑ και σκεφτομουν οτι οι αμεσες επιπτωσεις στην Ελλαδα δεν εχουν κανενα λογο να ειναι μεγαλες. Η Ελλαδα εχει ισχυρη αναπτυξη (πανω απο το 3% για αρκετα χρονια) και ενδογενη αναπτυξη, με την εννοια οτι δεν βασιζεται στις εξαγωγες.* Αυτο σημαινει οτι μια κριση στις δυτικες αγορες δεν θα επηρεασει την Ελλαδα παρα πολυ αμεσα, μπορει να μειωσει την αναπτυξη στο 2% ας πουμε αλλα δεν θα φερει υφεση.

Κιομως στην Ελλαδα γινεται πολλη κουβεντα περι κρισης. Ο πρωθυπουργος δηλωνε πριν λιγες μερες:

Εργαζόμαστε συστηματικά για την αντιμετώπιση του φάσματος της επερχόμενης κρίσης και της ανεργίας

Οι πολίτες αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις τις παγκόσμιας κρίσης άλλοι όμως κάνουν ότι δεν βλέπουν. Μπορούν να αντιμετωπίσουν την κρίση αυτοί που ούτε είδαν την κρίση ούτε την κατάλαβαν;

Μου φαινεται καπως αστειο να κατηγορει ο πρωθυπουργος αλλους οτι δεν ειδαν την κριση**. Οι εμμεσες επιπτωσεις στην Ελλαδα απο την κριση ηδη φαινεται να ειναι μη αμελητεες. Αλλα ο κυριος υπευθυνος για αυτο ειμαστε εμεις και η κυβερνηση μας!

Το βασικο προβλημα της χωρας ειναι η ασυνηθιστη δημοσιονομικη ανευθυνοτητα της. Εχουμε εδω και κανα δυο δεκαετιες ενα απο τα υψηλοτερα δημοσια χρεη στην Ευρωπαϊκη Ενωση και στον δυτικο κοσμο γενικα, χρωσταμε σχεδον ολοκληρο το εθνικο μας εισοδημα ενος ετους (δηλαδη το χρεος μας ειναι στο 100% του ΑΕΠ). Ας σημειωσω οτι αυτο το χρεος δεν δικαιολογειται με επιχειρηματα του στυλ: φτωχοι ειμαστε, λογικο ειναι να χρωσταμε.

Read moreΗ χρηματοπιστωτικη θυελλα των ΗΠΑ 2: Επιπτωσεις στην Ελλαδα

Πολλα εχουν γραφτει περι της κρισης που χτυπησε τον χρηματοπιστωτικο κλαδο των ΗΠΑ πριν περιπου εναν χρονο και φαινεται να φουντωνει συνεχως. Οι ανακριβειες πολλες, παγκοσμιως αριστερα και δεξια βρηκαν ευκαιρια να ξεσπαθωσουν για καθε ζητημα που ειχαν αφησει στο συρταρι. Στην Ελλαδα ως συνηθως η συζητηση ειναι πισω απο τις εξελιξεις και μακρια απο τα γεγονοτα. Καποιος ζηταει νεα κρατικοποιηση τραπεζων (χαρουμενο το νεο ετος 1980 κ. Αλαβανο), αλλος δηλωνει περηφανα οτι καμμια γνωστη μεγαλη τραπεζα δεν χτυπηθηκε (Bear Stearns, Lehman Brothers… αγνωστα ψιλικατζιδικα ειναι κ. Ανδριανοπουλε?). Δεν ειμαι ειδικος στον χρηματοοικονομικο κλαδο, αλλα θα δωσω μια συνοπτικη αναλυση βασισμενη στα στοιχεια που φαινεται να συγκλινουν οι διαφορες σοβαρες πηγες (ο ειδικευμενος χρηματοοικονομικος τυπος και οι ακαδημαϊκοι οικονομολογοι δηλαδη).

Πως ξεκινησε
Χαρη σε μια περιεργη συγκυρια ειχαμε τα τελευταια χρονια ιστορικα χαμηλα επιτοκια σε ολον τον πλανητη. Χονδρικα την ευθυνη μοιραζονται η βιομηχανικη εκρηξη της Κινας που μειωσε τον παγκοσμιο πληθωρισμο και κατα δευτερον η φουσκα της Νεας Οικονομιας το 2000-2001. Ο μεν χαμηλος πληθωρισμος σημαινε οτι οι Κεντρικες Τραπεζες μπορουσαν να ριξουν τα επιτοκια, η δε διατρηση της φουσκας σημαινει οτι η Ομ. Κεντρικη Τραπεζα των ΗΠΑ αναγκαστηκε να τα ριξει και γενικα να να ασκησει ενεργο επιτοκιακη πολιτικη ωστε να αποφυγει επιπτωσεις στην πραγματικη οικονομια.

Τι σημαινουν αυτα τα χαμηλα επιτοκια οι Ελληνες πρεπει να το ξερουν καλα: μαζικη ανοδο δανεισμου και μειωση της αποταμιευσης. Στις ΗΠΑ οπου το χρηματοπιστωτικο συστημα ειναι πολυ δυναμικο και ανταγωνιστικο, ειχαμε το φαινομενο του μαζικου δανεισμου με ολο και πιο ελαστικες προϋποθεσεις. Οι τραπεζες φαινεται να εγκλωβιστηκαν σε εναν αγωνα προς τον πατο, δανειζαν ατομα χωρις καμμια περιουσια ή εισοδημα! Το αποτελεσμα ειναι γνωστο ως Μακ Βιλλες (McMansions): μεσοαστοι εφτιαχναν εκτυφλωτικες βιλλες, οι φτωχοι αγοραζαν μεγαλες μονοκατοικιες κτλ

Οι τραπεζες πονταραν σε δυο πραγματα που θα τους διαφυλατταν απο τον κινδυνο που φερνει τετοια καλπαζουσα πιστωτικη επεκταση: την αυτοαγαπη και ορθολογισμο των πελατων τους και την λεγομενη securitization των δανειων.

Read moreΗ χρηματοοικονομικη θυελλα των ΗΠΑ και διεθνεις επιπτωσεις: μια μικρη αναλυση

Το προβλημα των δανειων χαμηλης σταθμης. Ποτε ειναι χρησιμη η παρεμβαση στις αγορες?

Ενα λεωφορειο χαλαει σε μια πολη της Ινδιας. Οι επιβατες κατεβαινουν απο το λεωφορειο και αραζουν στην σκια του κοντινου κτιριου. Το κτιριο τυχαινει να ειναι μια μικρη τοπικη τραπεζα. Οι κατοικοι της πολης βλεπουν τον κοσμο μπροστα απο την τραπεζα και νομιζουν οτι ειναι πελατες που πανε να αποσυρουν τις καταθεσεις τους επειδη ακουσαν καποια κακα νεα.

Τωρα, ειναι γνωστο οτι οι τραπεζες ποτε δεν εχουν αρκετα λεφτα για την περιπτωση που θα αποφασιζαν ολοι οι πελατες ταυτοχρονα να κανουν αναληψη των χρηματων τους. Γνωριζοντας το αυτο, καθε κατοικος της πολης τρεχει σαν τρελος να αποσυρει τα λεφτα του πριν αδειασει το ταμειο και χρεοκοπησει η τραπεζα! Αποτελεσμα? Ο φοβος των κατοικων οτι η τραπεζα θα χρεοκοπησει οδηγει κατευθειαν σε χρεοκοπια της τραπεζας: μια αυτοεκπληρουμενη προφητεια.

Η ιστορια αυτη ειναι πραγματικη. Ακομα και αν δεν ηταν ομως, αποτελει ενα εξαιρετικο παραδειγμα πως μερικες φορες τυχαια γεγονοτα μπορουν να γκρεμισουν μια υγιη αγορα οπου καθε παιχτης ειναι ελευθερος να κανει οτι θελει! Μαλιστα προσεξτε οτι στην ιστορια μας οι κατοικοι δεν ειναι ειναι μη ορθολογιστες. Ισα ισα αν νομιζεις οτι μια τραπεζα ειναι σε κριση η ορθολογικη στρατηγικη ειναι να τρεξεις να αποσυρεις τα χρηματα σου. Προσοχη, ακομα και αν ξερεις οτι η τραπεζα ειναι υγιης αλλα οι αλλοι νομιζουν οτι ειναι σε κριση τοτε πρεπει να παρεις τα λεφτα σου και να φυγεις.

Read moreΗ χρηματοπιστωτικη κριση στις ΗΠΑ και κρατικες παρεμβασεις: Bank runs, αυτοεκπληρουμενες προφητειες και αλλες ιστοριες