Αφού μυθοκτόνησα ασυστόλως, καιρός να πω και κάτι θετικό. Θα αναφέρω κάποια σημεία στα οποία θεωρώ ότι το Αστυνομικό Δίκαιο χρήζει αναΜορφώσεως και θα καταθέσω συγκεκριμένες προτάσεις. Ξέρω ότι αυτά δεν συνηθίζονται στην Ελλάδα βέβαια, αλλά τι να κάνουμε, κάπως να ζήσουμε και μεις, έχουμε και οικογένεια να θρέψουμε.
Άλφα
Η υποχρέωση κατοχής της αστυνομικής ταυτότητας ανά πάσα στιγμή και λεπτό, 24/7/365, δεν προκύπτει ξεκάθαρα από τον νόμο, αλλά θεωρείται ευρέως ότι υφίσταται. Αυτό όμως είναι υπερβολικό. Το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας αποδεικνύει έναντι πάντων δεσμευτικά τα στοιχεία της ταυτότητας, αλλά αυτά μπορούν να αποδειχθούν με οποιοδήποτε άλλο αποδεικτικό μέσο, κυρίως με μάρτυρες και άλλα έγγραφα. Στην πράξη βέβαια γίνεται και αυτό, αλλά καλό είναι να διευκρινιστή το θέμα.
[Υπενθυμίζω ότι υφίσταται υποχρέωση αληθείας έναντι αστυνομικών οργάνων, όταν ζητούν τα στοιχεία της ταυτότητάς μας, αλλιώς διαπράττεται ψευδής ανωμοτί κατάθεση. Εδώ το δικαίωμα σιωπής και η απαγόρευση αυτοενοχοποίησης υποχωρούν].
Βήτα
Είναι εξωφρενική η δυνατότητα παράτασης της προσαγωγής για πολλές ώρες. Μιμούμενοι το άρ. 6 Συντ., πρέπει και εδώ να θέσουμε συγκεκριμένο χρονικό όριο, πέραν του οποίο η παράταση του περιορισμού λόγω της προσαγωγής θα συνιστά κατακράτηση παρά το Σύνταγμα. Πέντε ώρες νομίζω ότι είναι υπεραρκετές όχι μόνο για τον τυπικό έλεγχο στοιχείων, ενταλμάτων, για τις μεταγωγές κ.λπ., αλλά και για ανεπίσημες συζητήσεις, κουβεντούλα, ρίχνουμε άδεια για να πιάσουμε γεμάτα κ.λπ. Προς γνώση και συμμόρφωση πάντως των ενθουσιωδών ιστολόγων και των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρω ότι στην Β. Ρηνανία-Βεστφαλία (άρ. 38) και στο Αμβούργο (άρ. 13c) π.χ. η προσαγωγή προς εξακρίβωση στοιχείων επιτρέπεται να διαρκέση μέχρι 12 ώρες.
Γάμα
Είναι λανθασμένη η γενική και ανεξαίρετη επιβολή στους αστυνομικούς υπαλλήλους της υποχρέωσης να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους (κατά την επέμβαση πάντα, όχι όταν παίζουν μπεγλέρι). Στην Βαυαρία για παράδειγμα η σχετική υποχρέωση υπάρχει υπό την προϋπόθεση ότι δεν επηρεάζεται ο σκοπός του αστυνομικού μέτρου. Αντιλαμβάνομαι την παιδαγωγική λειτουργία της ρύθμισης, πρέπει όμως να αναρωτηθούμε αν η διακήρυξη της υπερδιαφάνειας εις βάρος της ασφάλειας αποτρέπει την εφαρμογή της στην πράξη. Βλέπε και Δέλτα.
Δέλτα
Πρέπει να ισορροπηθή καλύτερα η ανάγκη προστασίας των αστυνομικών υπαλλήλων από αντεκδικήσεις με την αρχή της διαφάνειας που πρέπει να διέπη την κρατική δράση και την απόδειξη της αστυνομικής αυθαιρεσίας. Εδώ υπάγονται ζητήματα όπως η εικονοληψία των αστυνομικών εν δράσει ή οι στολές που προβλέπονται, μέχρι τώρα, χωρίς διακριτικά.
Ειδικά για το τελευταίο: ο αστυνομικός παραμένει πολίτης και ως τέτοιος επικαλείται την αρχή της αναλογικότητας, που οφείλει να διέπη την κρατική δράση. Μεταξύ περισσοτέρων μέτρων που ικανοποιούν τον ίδιο σκοπό, επιβάλλεται σύμφωνα με την αρχή της αναγκαιότητας να προτιμηθή εκείνο που θίγει λιγώτερο τα δικαιώματα του καθ’ ου, εδώ την προσβολή της ιδιωτικότητάς του μέσω της αποκάλυψης των προσωπικών του στοιχείων. Αν τόσο με τον αριθμό μητρώου, όσο και με το ονοματεπώνυμο μπορεί να ταυτοποιηθή ο φερόμενος ως δράστης κάποιας πειθαρχικής ή ποινικής παράβασης, πρέπει να αρκεστούμε συνεπώς στον αριθμό μητρώου.
Και δύο πρακτικές παρατηρήσεις: για να μην καταστή δώρον άδωρον η ανάρτηση του αριθμού μητρώου στις επωμίδες, πρέπει να είναι ευσύνοπτος. Νομίζω πέντε ψηφία αρκούν. Και: η συσχέτιση αριθμού μητρώου με ονοματεπώνυμο αστυνομικού πρέπει να γίνεται με εισαγγελική παραγγελία και όχι απευθείας από την Αστυνομία. Ο Εισαγγελέας έχει πάντα την εποπτεία της προανάκρισης και είναι σε θέση να κρίνη αν η αποκάλυψη της ταυτότητας γίνεται προσχηματικά ή εύλογα. Και αποφεύγονται και οι απολύτως προβλέψιμες αντεγκλήσεις με τις αστυνομικές υπηρεσίες.
Έψιλον
Οι αστυνομικές έρευνες είναι αναγκαίες, αλλά οι προϋποθέσεις τους πρέπει να καθοριστούν πιο αυστηρά. Ίσως η σοβαρή υπόνοια ή η απόλυτη ανάγκη θα ήταν καλύτερα να αντικατασταθούν από περιπτωσιολογία. Θέλει ψάξιμο το πράγμα.
Ζήτα
Από την άκρα Αριστερά και πολλούς πολίτες προτείνεται ο καταρχήν αφοπλισμός της Αστυνομίας. Η πρόταση νομίζει ότι αξίζει προσοχής, υπό την έννοια που θα εξηγήσω. Το πρακτικό πρόβλημα είναι ότι οι δυνάμεις καταστολής στερούνται (;) ενός αξιόπιστου, μη θανατηφόρου ή επικίνδυνου, εκηβόλου όπλου. Αν το δίλημμα είναι μεταξύ βραχείας ράβδου και πιστολιού, η έκβαση είναι η γνωστή: συνήθως παθητικότητα, αδυναμία, υποχωρητικότητα, κατ’ εξαίρεση όμως δυσαναλογία, υπερβολή, τραγωδία. Η διαθεσιμότητα ενός οχλοστατικού όπλου θα μείωνε πολλούς κινδύνους και θα απέτρεπε πολλές άλλως μη αναστρέψιμες συνέπειες, αν και βέβαια θα ενείχε κίνδυνο αύξησης των ευσκάνδαλων αστυνομικών υπαλλήλων.
Το να αντικατασταθεί η μιλιταριστικής εμπνεύσεως στολή που μας ενέστηψε εν όψει των ΟΑ2004 με ανάλογη αυτής της …”αδιάκριτης Βραδεμβουργιανής” (και ουχί Σαξώνισσας), παίζει ως Ήτα;
Βρέννε πονηρέ, το αρχείο λέει Βρανδεμβούργο, αλλά το έμβλημα είναι της Σαξωνίας!
Δεν ξέρω σε ποια στολή αναφέρεσαι. Θυμάμαι μόνο πριν 15 χρόνια που είχαν διαμαρτυρηθή κάποιοι επειδή ο Παπαθεμελής αντικατέστησε τα πηλίκια με μπερέδες (“ο φασίστας νάνος” και άλλα τέτοια δημοκρατικά). Ας μην ιδεολογικοποιούμε τώρα και την ενδυματολογία: είναι καθαρά ζήτημα πρακτικότητας.
θαναση οπως παντα το προβλημα ειναι με την εφαρμογη. Εχω μεινει στην Βορεια Ρηνανια σχεδον μια δεκαετια, δεν εχω προσαχθει ΠΟΤΕ για εξακριβωση στοιχειων (παρολο που ποτε δεν κουβαλουσα ταυτοτητα ή διαβατηριο). Ταχουμε ξαναπει, η “εξακριβωση στοιχειων” στην Ελλαδα εχει καταντησει μεσο συστηματικης και αδικης παρενοχλησης συγκεκριμενων ομαδων πληθυσμου.
Οσο για το οχλοστατικο οπλο, πρεπει να αναλυουμε παντα την νεα ισορροπια, οχι να κοιταμε το αποτελεσμα πρωτου επιπεδου (level 1 effect) που λενε, δηλαδη την πρωτη αντιδραση του συστηματος. Αν οι αστυνομικοι ειχαν ενα οπλο που μπορει να κυριαρχηθει απο ενα οπλο του εγκληματια (οχλοστατικο εναντιον πυροβολου) ειναι αρκετα πιθανο στην νεα ισορροπια ολοι οι εγκληματιες να προμηθευτουν πυροβολα οπλα, κατι που σημερα δεν τους συμφερει ιδιαιτερα.
Μπορεί κάποιος ποινικολόγος να μου εξηγήσει την νομιμότητα της διαβούλευσης εισαγγελέα για την μη υποβολή μήνυσης σε αστυνομικό.
Ναι, να βρούμε έναν.
Άρ. 25 παρ. 4 Ν. 1756/1988: “4. Ο εισαγγελέας πρωτοδικών:
α) έχει δικαίωμα να συνιστά σε όσους φιλονικούν να αποφύγουν την τέλεση αξιόποινων πράξεων και να επιδιώξουν την ειρηνική λύση της διαφοράς τους”.
Φιλονικία μεταξύ πολίτη και αστυνομικού, ενδιαφέρον το concept. Στην περίπτωση της ζαρτινιέρας ας πούμε θα μπορούσε ο εισαγγελέας να ζητήσει από τον Κύπριο να αποσύρει της μηνύσεις για να λυθεί το ζήτημα ειρηνικά.
Όντως τα έχουμε ξαναπεί: εγώ 30 χρόνια στην Ελλάδα επίσης ποτέ :-)
Εγώ με το θεσμικό κομμάτι μπορώ να ασχοληθώ, με αυτό ασχολούμαι.
Επειδή πάντως το χρονικό όριο είναι σαφές και ανεπίδεκτο (παρ)ερμηνειών, θα οδηγήση σε σαφή και απτή βελτίωση. Τώρα μπορεί να συμβή το εξής: προσαγωγή το βράδυ, σύλληψη την άλλη μέρα το πρωί, δηλαδή 10 ώρες μετά, προσαγωγή στον Εισαγγελέα μετά 24 ώρες από την σύλληψη, όχι την πρώτη προσαγωγή. Δηλαδή δύο βραδάκια στο κρατητήριο χαλαρά χαλαρά.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω ακριβή εικόνα των αστυνομικών αναγκών. Σε μια μεγαλύτερη επιχείρηση με π.χ. 15 συλληφθέντες, χρειάζονται δυο-τρεις ώρες μόνο και μόνο για να τους πάνε στην Αστυνομία και να τους βολέψουνε. Αλλά είμαι ανοιχτός σε προτάσεις.
Αυτά, κυρίες και κύριοι, είναι τα θλιβερά αποτελέσματα της έλλειψης στρατιωτικής εκπαίδευσης :-): οι αστυνομικοί ποτέ δεν πάνε μόνοι τους, είναι πάντα τουλάχιστον δύο και ο ένας είναι επικεφαλής. Άρα, θα μπορούσε ο ένας να είναι οχλοστατικός και ο άλλος πυροβόλος, ο ανώτερος ας πούμε. Ή θα μπορούσε, πιο ακριβό, να χρεωθούν όλοι ένα κι ένα όπλο. Άλλωστε, τα οχλοστατικά είναι ακριβώς αυτό που λέει λέξη, δεν είναι βασικά όπλα γενικής χρήσης, αλλά προορίζονται για καταστολή συναθροίσεων που δεν είναι ήσυχες και άοπλες, άρα για ειδικές περιπτώσεις.
Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι αποδεικνύονται ασφαλή, πράγμα που δεν το ξέρω με ασφάλεια. Αλλά όπως είπα, είμαι ανοιχτός σε προτάσεις.
Πιο πολύ με απασχολεί η πιθανότητα να γινόταν όπλο διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν και πάσαν καταστολήν.
[Στην απίθανη περίπτωση που δεν το έχει ήδη καταλάβει κανείς, το οχλοστατικός είναι ευρεσιλεξία του ειλικρινώς υμέτερου :-)]
Τουλάχιστον σε κάποιες χώρες άμα σε σταματήσει η αστυνομία σου δίνει και μια απόδειξη για το αρχείο σου.
Εγώ δεν καταλαβαίνω γιατί είναι απαραίτητο σε έναν αστυνομικό το καπέλο. Στις ΗΠΑ το φοράνε μόνο σε επίσημες εκδηλώσεις. Άντε να κάνεις καταδίωξη κρατώντας το πηλίκιο μη σου πέσει. Η δε στολή περιλαμβάνει ζώνη με φακό, περίστροφο, χειροπέδες, ασύρματο (καμιά φορά στον ώμο) για να καλέσεις άμεσα σε βοήθεια, και ενίοτε τέιζερ. Σε μερικές περιοχές, π.χ. Σικάγο, φοράνε και αλεξίσφαιρο. Οι στολές είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να διευκολύνουν την κίνηση, και τα υλικά τέτοια που να μειώνουν το βάρος. Τα περιπολικά είναι εξοπλισμένα με φορητούς υπολογιστές που δίνουν πρόσβαση σε βάση δεδομένων για τις πινακίδες (σε ποιον ανήκει το αμάξι, αν εκρεμούν παράνομες πράξεις του ιδιοκτήτη, κ.ο.κ.) Αυτά για μένα αποτελούν αφετηρία συζήτησης, συν κάποιες προδιαγραφές φυσικής κατάστασης και εκπαίδευσης σε αυτοάμυνα που θα πρέπει ο αστυνομικός να τηρεί.
Προσωπική εμπειρία. Στις ΗΠΑ αν γίνει τροχαίο στον αυτοκινητόδρομο έχουν σπέυσει αυτόματα 5-6 περιπολικά, έχουν αποκλείσει τις απαραίτητες λωρίδες με φωτοβολίδες στο δρόμο που προειδοποιούν μισό χιλιόμετρο πριν για το ατύχημα, κ.ο.κ. Πριν πολλά χρόνια ο πατέρας μου είχε αναποδογυρίσει με το αυτοκίνητο στην αριστερή λωρίδα της εθνικής. Ήρθε ένα περιπολικό με ένα αυτοκίνητο της τροχαίας Νέας Ιωνίας, κατέβηκε ο κλασσικός επαρχιώτης αστυνομικός με το πηλίκιο και το μουστάκι, και φώναξε το γερανό. Ούτε φωτοβολίδες ούτε τίποτα. Όταν έφτασε είχε δε ήδη πέσει ένα αυτοκίνητο πάνω στου πατέρα μου, που πρόλαβε να βγει στο παρά πέντε.
– Άντε γρήγορα, πριν πέσει και άλλος πάνω μας!
άρχισε να λέει ο αστυνομικός στο γερανό.
– Μα εσείς είστε ο αστυνομικός, δεν πρέπει να λάβετε μέτρα?
του είπα.
– Και τι θες να κάνω δηλαδή ρε αγόρι μου?
απάντησε. Η διαφορά αυτή τα λέει όλα.
Επί του πιεστηρίου: το ΕΔΔΑ έκρινε αντίθετο στο άρ. 8 ΕΣΔΑ τις διατάξεις του βρετανικού νόμου περί τρομοκρατίας που επιτρέπουν τις αστυνομικές έρευνες.
Θα την διαβάσω και θα επανέλθω με εκτιμήσεις.
Μάλλον ψευδές θετικό. Η απόφαση δεν αφορά γενικά όλες τις αστυνομικές έρευνες, αλλά μόνο όσες προβλέπονται στον Νόμο περί Τρομοκρατίας του 2000, το βασικό χαρακτηριστικό των οποίων ήταν ότι δεν απαιτούσαν καν υπόνοιες. Παρ’ ημίν απαιτούνται βάσιμη υπόνοια ή απόλυτη ανάγκη, οπότε ο νόμος δεν έχει πρόβλημα από Στρασβούργο μεριά.
Η εφαρμογή είναι βεβαίως κάτι πολύ πολύ διαφορετικό…
Κόψτε κατάντια της πολιτικής ευπρέπειας:
“there has also been a practice of stopping and searching white people purely to produce greater racial balance in the statistics ”
Θαυμαστικό!
Η συγκεκριμένη πρακτική δεν γίνεται για λόγους ευπρέπειας αλλά για λόγους συγκάλληψης. Το Stephen Lawrence Inquiry είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στην αγγλική αστυνομία υπάρχει institutional racism. Σε αυτό το πλαίσιο το stop search έπρεπε έπρεπε να ξεφύγει από το racial proffiling γεγονός που δεν έγινε ποτέ για αυτό και η παραποίηση των δεδομένων.
Όσο για την απόφαση του ΕΔΔΑ είναι άκρως θετική αφού εάν είσαι φωτογράφος,τουρίστας ή ζωγράφος που είχες γίνει θύμα του stop and search με βάση το terrorism act μπορεις πλέον να φωτογραφίζεις ή να ζωγραφίζεις με την ησυχία σου.
Κατά πόσον είναι συνεπές για μία πολιτεία να μη θεωρεί δίκαιη την αφαίρεση μίας ανθρώπινης ζωής μετά από καταδίκη για οποιοδήποτε αδίκημα αλλά να αναγνωρίζει σε ένα όργανο της εκτελεστικής εξουσιας το δικαίωμα της αφαίρεσης ζωής κατ’ουσίαν εν ψυχρώ; Σκέφτομαι ότι αυτό είναι ένα επιχείρημα υπέρ της αφαίρεσης των θανατηφόρων όπλων από τους αστυνομικούς ακόμα και υπό τη συνθήκη μη χρήσης ενός οχλοστατικού όπλου.
Ναι αλλά κατά πόσο είναι επίσης συνεπές να θεωρεί τη ζωή του κακοποιού που βάλλει εναντίον αστυνομικού ανώτερη από αυτή ενός ανθρώπου που έχει εντολή να προστατεύσει τους πολίτες, στερώντας του τα μέσα με τα οποία θα μπορούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τους άλλους?
Ασμοδαίε, καταρχάς τα θανατηφόρα όπλα κάνουν και άλλα πράγματα εκτός από το να σκοτώνουν, όπως να αποτρέπουν, να εκφοβίζουν, να ακινητοποιούν. Άσε που θανατηφόρο είναι δυνητικά οτιδήποτε.
Αν η ερώτηση τώρα είναι γιατί να επιτρέπεται σε κάποιες περιπτώσεις η εν αμύνη θανάτωση από αστυνομικούς, η προφανής θετικιστική απάντηση είναι επειδή το λέει ο νόμος και η ΕΣΔΑ συνηγορεί. Αν η ερώτηση είναι γιατί πρέπει να είναι έτσι ο νόμος, η απάντηση είναι ότι στην πρώτη περίπτωση δεν έχουμε παρούσα και άδικο επίθεση, ενώ στην δεύτερη ναι. Και αυτό ζυγίζει πάρα πολύ ηθικά. Ελπίζω να μην χρειαστή ποτέ να το καταλάβης στην πράξη ;-).
Για το ειδικό θέμα της θανατηφόρου αστυνομικής βίας μπορείς να βρης κάποια πράγματα εδώ. :-)
Μου φαίνεται ότι το να κουβαλούν οι αστυνομικοί θανατηφόρα όπλα έχει νόημα αν και μόνο αν τους είναι επιτρεπτό να κάνουν χρήση τους, δηλαδή εάν έχουν την εξουσία υπό ορισμένες συνθήκες να αφαιρέσουν κάποια ζωή [καθώς, προφανώς, οι υπόλοιπες λειτουργίες που αναφέρετε δεν εξυπηρετούνται εφόσον απαγορεύεται η χρήση τους] και γι’ αυτό θεώρησα ότι ταυτίζεται με την εν αμύνη θανάτωση, κατά της οποίας καταφέρομαι. Χωρίς να έχω προσφύγει στην “Άμυνα” ή να έχω εμπειρία του πράγματος, επιμένω να αναρωτιέμαι κατά πόσον η ύπαρξη άδικης επίθεσης μεταβάλλει καθοριστικά την ηθική ποιότητα της πράξης. Δε γνωρίζω αν η θανάτωση σε περίπτωση αυτοάμυνας κάποιου ιδιώτη τιμωρείται, αλλά, ακόμη και αν είναι έτσι, σκέφτομαι ότι είναι εύλογο να έχουμε περισσότερες απαιτήσεις από εκπροσώπους της πολιτείας για ηθική δράση απ’ ότι από τους απλούς πολίτες.
Πάντως, η επισήμανση σας με παρωθεί να κάνω κάτι που ήδη σκεφτόμουν να κάνω λίγο μετά τη συγγραφή του προηγούμενου σχολίου, δηλαδή να ζητήσω συγγνώμη που επιχειρηματολογώ εκ του προχείρου σε ένα κείμενο προσεγμένο και to the point -ως συνήθως.
Ο Α επιχειρεί να βιάση την Β. Ο μόνος τρόπος να αποτραπή αυτό είναι να τον σκοτώσουμε. Ηθικό; Ανήθικο; Είναι πάντως νόμιμο, και εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα με αυτό.
Όχι βέβαια, αν η πράξη του ήταν αναγκαία, χωρίς να απαιτήται να ήταν και ανάλογη. Δηλαδή, υπό τον όρο της αναγκαιότητας, ο αμυνόμενος επιτρέπεται να προσβάλη και μεγαλύτερης αξίας έννομο αγαθό του επιτιθεμένου.
Η ΕΣΔΑ (άρ. 2) περιορίζει την θανατηφόρο τριτάμυνα αστυνομικών μόνο σε προσωπικά και όχι και περιουσιακά έννομα αγαθά, κατά την κρατούσα άποψη. Άρα περιορίζεται η δράση των αστυνομικών οργάνων. Αυτό βέβαια έχει ως συνέπεια στα ίδια πραγματικά περιστατικά ο ιδιώτης φύλακας να μπορεί να σκοτώση, ο αστυνομικός όμως όχι. Λίγο δύσπεπτο αυτό.
Ασμοδαίε, τι είναι αυτά που λες; Ούτε να ξανασκεφτής κάτι τέτοιο, τα σχόλιά σου είναι πάντα εύστοχα και ενδιαφέροντα.
Γεια σου Ασμοδαίε,
Παρά τη δεδομένη αδυναμία μου στα πάντα ερεθιστικά σχόλιά σου, αυτή τη φορά ομολογώ ότι ψιλοσοκάρομαι. Κι αυτό γιατί, coming from you, μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση αυτό:
Κι αυτό ίσως επειδή δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς σε προβληματίζει. Έχουμε μία πράξη Χ, έστω ότι πρόκειται για την αφαίρεση μιας ζωής. Η ζωή είναι του Β και του την αφαιρεί ο Α. Στην πρώτη περίπτωση, έστω Χ1, ο Β κάθεται στον κήπο του και πίνει το χυμό του, όταν ο Α πηδάει το φράχτη και τον σφάζει με ένα μαχαίρι. Στη δεύτερη, έστω Χ2, ο Α πίνει το χυμό του, όταν ο Β πηδάει το φράχτη και φωνάζοντας ‘θα πεθάνετε καθήκια’ αρχίζει να πυροβολεί με ένα αυτόματο όπλο με στόχο τον Α και την οικογένειά του που λιάζεται στον κήπο. Ο Α πιάνει ένα μαχαίρι από το μπάρμπεκιου και το στέλνει να καρφωθεί, ως άλλος Steven Seagal, στο λαιμό του Β που ξεψυχάει επι τόπου. Υπάρχει διαφορά στην ηθική πιότητα των Χ1 και Χ2; Υπέρ ποίας πράξης αποφαίνεται η ηθική αξιολόγηση; Αν η απάντησή σου είναι η προφανής, δηλαδή ‘υπέρ της Χ2’, το μόνο που διακρίνει τις δύο πράξεις είναι το γεγονός ότι ο σφαγέας αμυνόταν υπέρ εαυτού και τρίτων. Άρα, τουλάχιστον κάποια διαφορά την κάνει η άμυνα.
Ακόμα, ας μην ξεχνάμε τι σημαίνει να ανέχεται κανείς μία άδικη επίθεση: σημαίνει ότι υποχωρεί μπροστά στο άδικο, ότι παραιτείται των δικαιωμάτων του, ότι υποβιβάζει τον εαυτό του σε ηθικό υποκείμενο δεύτερης κατηγορίας. Τώρα, ας αναλογιστούμε τι σημαίνει να το απαιτεί αυτό, με τις πλάτες του νόμου, το κράτος! Το πλήγμα θα ήταν κυριολεκτικά θανατηφόρο για τη δικαιοσύνη. Αν θέλει κανείς να γίνει μάρτυρας, μπορεί να το αποφασίσει μόνος του. Για την ακρίβεια για να έχει οποιαδήποτε αξία η θυσία του θα πρέπει να συνιστά δική του επιλογή. Και πάλι, θα υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις (ο αμυντικός πόλεμος είναι η προφανέστερη) όπου η ‘σφάξε αγά μου ν’ αγιάσω’ στάση δε θα είναι ηθικά αξιοζήλευτη.
Συμφωνώ. Αλλά, επειδή και οι εκπρόσωποι της πολιτείας είναι άνθρωποι, το δικαίωμα στην άμυνα δεν μοιάζει σωστό να περιορίζεται όσον αφορά τη φύση του. Δηλαδή, μου φαίνεται πολύ λογικό να έχει το ίδιο ακριβώς δικαίωμα στην άμυνα και ο αστυνομικός αλλά να έχουμε περισσότερες απαιτήσεις από εκείνον κατά την άσκηση του δικαιώματος. Για παράδειγμα, δικαιούμαστε να απαιτούμε περισσότερη ψυχραιμία, μεγαλύτερη ευστοχία (πχ πυροβολισμό στα πόδια και όχι στο θώρακα) και τον επαγγελματισμό που θα προβλέπει και θα αποφεύγει τις κακοτοπιές με καταφυγή στα ηπιότερα δυνατά μέσα. Αλλά όλα αυτά χωρίς να υποχρεώνουμε κανέναν να κάθεται να τον δέρνουν ή να το σκάει μπροστά στο άδικο – ειδικά όταν εκπροσωπεί το νόμο.
Κωνσταντίνε, ο Ασμοδαίος προφανώς δεν αμφισβητεί ότι μεταβάλλεται η ηθική ποιότητα της πράξης, το πόσο καθοριστικά μεταβάλλεται είναι το ζητούμενο, και όχι μόνο το δικό του, όλων μας. Ειδικά η θανατηφόρος άμυνα κατά επιθέσεων που στρέφονται κατά περιουσιακών εννόμων αγαθών είναι πλέον πάρα πολύ αμφισβητούμενη και ηθικά και νομικά.
Με αποτέλεσμα ας πούμε να μην δικαιούνται οι αστυνομικοί να σκοτώσουν, αν αυτό είναι απαραίτητο, όποιον πρόκειται να ανατινάξη τον Παρθενώνα ή ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Δες και αυτήν την πιθανότητα, Ασμοδαίε.
Θανάση,
Το κατάλαβα ότι ο Ασμοδαίος δεν αμφισβητεί ότι υφίσταται κάποια μεταβολή αλλά, αν κατάλαβα καλά, δεν πιστεύει, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, ότι είναι ειδοποιός, ότι μας μεταφέρει σε μία άλλη κατηγορία συμπεριφορών, διαφορετικά αξιολογήσιμων ηθικά. Γι’ αυτό και το παράδειγμά μου είναι έτσι κατασκευασμένο ώστε να προσφέρει την ευκαιρία να δούμε αυτή την ειδοποιό διαφορά επί της αρχής. Επί της αρχής, λοιπόν, κατ’ εμέ τουλάχιστον, η διαφορά είναι σαφής και αδιαμφισβήτητη.
Τώρα, αν η ερώτηση είναι ‘χωρεί άμυνα κατά προσβολών ενάντια σε περιουσιακά αγαθά;’ η απάντησή μου είναι ‘κατ’ αρχήν ναι’. Εξαιρέσεις, όπως σε όλες αυτές τις αξιολογήσεις σαφώς και υπάρχουν: αν μου κλέψει ένα άστεγο παιδί το τέταρτο πιτόγυρό μου, η αρχή υποχωρεί. Αλλά, το ερώτημα ‘τι είδους άμυνα δικαιούμαστε να επιστρατεύσουμε όταν μας κλέβουν το αυτοκίνητο ή το πορτοφόλι;’ είναι διαφορετικό. Σημαντικό, αλλά διαφορετικό. Και όχι αυτό που κατάλαβα εγώ ότι απασχολεί τον Ασμοδαίο.
Τέλος πάντων, ας μην μαλώνουμε σε ξένο αχυρώνα, θα μας το εξηγήσει ο ίδιος ο Ασμοδαίος.