Τα πανεπιστημια μας εχουν καταντησει οασεις βιας. Χειροτερα δεν γινεται…
Με αφορμη διαφορα γεγονοτα επανερχεται στο προσκηνιο το θεμα του ακαδημαϊκου ασυλου. Καταρχας πρεπει να πει κανεις οτι το ασυλο εχει ενα νοημα που ειναι παντα επικαιρο. Ενας ερευνητης να μπορει να αναζητει και να δουλευει χωρις να φοβαται για την ερευνα του, την ελευθερια του ή την σωματικη του ακεραιοτητα. Οι κοινωνιες μας αποφασισαν αρκετα νωρις οτι οι ακαδημαϊκοι μας πρεπει να ειναι ελευθεροι απο οποιαδηποτε επεμβαση της ασυνομιας ή πολιτων που δεν συμφωνουν με το θεμα της ερευνας*. Αυτο φυσικα βγαινει απο την πικρη εμπειρια μας οποτεδηποτε καποιοι προσπαθησαν να λογοκρινουν την ερευνα, με διασημοτερο παραδειγμα τον Γαλιλαιο (Κιομως γυριζει!) αλλα και πολλα λιγοτερο γνωστα παραδειγματα.
Στην Ελλαδα της μεταπολιτευσης ομως, απο ενα ιστορικο ατυχημα, το ασυλο παρερμηνευθηκε ως ελευθερια των φοιτητων να κλεινονται μεσα στα πανεπιστημια και να κανουν ο,τι θελουν. Πηγη αυτης της απεριοριστης ανοχης στην αυθαιρεσια των φοιτητων -γιατι περι αυτου προκειται- ηταν φυσικα τα γεγονοτα στο Πολυτεχνειο και αλλες Σχολες το 1973. Με την πτωση της δικτατοριας υπηρχε αυξημενη ευαισθησια και καμμια κυβερνηση δεν ηθελε να φανει οτι υιοθετει “δικτατορικες” τακτικες. Η ταξη και ασφαλεια στα πανεπιστημια επεσε θυμα της συσχετισης της με την χουντα, οπως και τοσες αλλες απολυτα συμβατες με την δημοκρατια τακτικες, βλεπε χτισιμο ψηλων κτιριων κτλ (αναρωτιεμαι αν ο Παπαδοπουλος ετρωγε κρουασαν καθε μερα, θα μας ειχαν απαγορευσει μετα τα κρουασαν?).
Γιατι η τηρηση στοιχειωδους ταξης στα ΑΕΙ ειναι φυσικα οχι μονο συμβατη με την δημοκρατια αλλα ισως και προϋποθεση της! Το ασυλο δεν ειναι φτιαγμενο για να προστατευει παρανομουντες χουλιγκανους, αλλα ερευνωντες ακαδημαϊκους και διδασκομενους φοιτητες. Το ασυλο δεν εχει σχεδιαστει για να διαφυλαξει την ελευθερη κινηση και δραση ψυχασθενων με βανδαλιστικες τασεις, αλλα την ελευθερη διακινηση ιδεων! Αν δεν υπαρχει τηρηση της ταξης, κανεις ακαδημαϊκος δεν εχει εγγυημενη ερευνητικη ελευθερια, οπως πολυ παραστατικα ειδαμε δυστυχως τον περασμενο χρονο με καθηγητες να ειναι θυματα χουλιγκανικης βιας, με ερευνητικα αρχεια να καταστρεφονται (και τολμανε μετα να ζητανε οι καταληψιες περισσοτερα λεφτα για την παιδεια? για να εχουν περισσοτερους υπολογιστες να σπασουν?). Αν δεν υπαρχει τηρηση της ταξης, καμμια ενοχλητικη ή δυσκολη προταση δεν μπορει να προελθει απο δημοσιο διαλογο στα πανεπιστημια μας, ενω θα ελεγε κανεις οτι ειναι ο ρολος των πανεπιστημιων (τουλαχιστον των κοινωνικων επιστημων) να κανουν δυσκολες και ρηξικελευθες προτασεις!
Εχει λοιπον στην Ελλαδα δημιουργηθει μια συλλογικη συνειδηση που πιστευει οτι ασυλο σημαινει ελευθερη ασκηση βιας και αυθαιρεσιας, ενω ασυλο θα επρεπε να σημαινει πληρης προστασια της ακαδημαϊκης ελευθεριας δια της αποτροπης της βιας! Πως ομως να αποτρεψεις την βια και να τηρησεις μια στοιχειωδη ταξη?
Εφαρμογη του ασυλου – συγκριση με αλλες χωρες
Η τηρηση της ταξης ειναι παντα δυσκολη υποθεση. Γιατι στην πραγματικοτητα η ακαδημαϊκη ελευθερια κινδυνευει απο δυο ειδων τραμπουκους, χουλγικανια που παριστανουν τους φοιτητες και τα σπανε ολα αλλα και απο οργανα τηρησης της ταξης που βλεπουν το λειτουργημα τους ως αδεια για μονοπλευρο μποξ (ξυλοκοπω ατομα ακομα και αν φορανε χειροπεδες κτλ). Δυστυχως η ελληνικη κοινωνια πασει απο εναν φαυλο κυκλο βιας που ειναι δυσκολο να σπασει. Κανεις δεν θελει αυτο να μεταφερθει μεσα στα ΑΕΙ μας, οργανα των ΜΑΤ να παιζουν κλεφτοπολεμο με χουλγικανους μεσα στα αμφιθεατρα.
Αλλα ειναι και καιρος να καταλαβουμε οτι δεν ζουμε σε μια δικτατορια και τα οργανα της ταξης δεν μπορουν να θεωρουνται κατα τεκμηριο βασανιστες, αυθαιρετουντες δυναστες των πολιτων κτλ Αν ριξουμε μια ματια στον κοσμο, οι περισσοτερες δυτικες δημοκρατιες εχουν μηχανισμους τηρησης της ταξης στα ΑΕΙ. Στην γενικα φιλησυχη Γερμανια η απλη αστυνομια αναλαμβανει την ταξη και δεν εχω δει ποτε μου προβληματα. Στην πολυ πιο ταραγμενη Γαλλια τα κεντρικα πανεπιστημια εχουν αυστηρους κανονες ασφαλειας, ατομα χωρις φοιτητικη ταυτοτητα ας πουμε δεν μπαινουν πχ στην Σορβοννη. Δεδομενου οτι στην Ελλαδα η αστυνομια εχει τεταμενες σχεσεις με τα ΑΕΙ, φαινεται λογικη η δευτερη λυση, ειδικη πανεπιστημιακη αστυνομια να ελεγχει την εισοδο στους χωρους των ΑΕΙ.
Αλλα και η πανεπιστημιακη αστυνομια δεχεται βαρια πυρα ως θεσμος στην ελληνικη δημοσια συζητηση, με αφορμη διαφορα περιστατικα στις ΗΠΑ. Υπαρχουν καποια πραγματα που πρεπει να πει κανεις εδω. Οι ΗΠΑ εχουν περ. 4140 κολλεγια. Η κατασταση στο μεσο ΑΕΙ των ΗΠΑ μπορει ανετα να θεωρηθει ειδυλλιακη σε σχεση με οποιοδηποτε ευρωπαϊκο ΑΕΙ, τουλαχιστον οσον αφορα την ανταποκριση των διοικησεων στις αναγκες των φοιτητων. Οποιος εχει διδαξει σε αμερικανικο ΑΕΙ ξερει οτι οι φοιτητες ειναι πολυ απαιτητικοι, δεν χρειαζονται καταληψεις ή φωνασκιες, σε καθε παραδοση μαθηματος διεκδικουν τα δικαιωματα τους και συχνα κερδιζουν περισσοτερο αποσο χρειαζονται. Σε τοσα πολλα ιδρυματα ομως, δεν μπορει να μην τυχαινουν και καποια ασυνηθιστα περιστατικα. Ετσι εχουμε δυο τρεις περιπτωσεις που εχουν προβληθει δυσαναλογα στην Ελλαδα, η πανεπιστημιακη αστυνομια να εχει δειξει υπερβαλλοντα ζηλο εως και ανοιχτη, απροκλητη βια. Σαπια φρουτα υπαρχουν παντου και καμμια κοινωνια δεν εχει καταφερει ακομα να εξαφανισει τα συμπλεγματα και τα παθη απο την συμπεριφορα των ανθρωπων. Υπαρχουν ομως τεραστιες διαφορες αναμεσα στην βια σε ΑΕΙ των ΗΠΑ και στην Ελλαδα:
α) ειναι απλα τρομερα σπανια τα περιστατικα στις ΗΠΑ. Ολοκληρα ιδρυματα δεν εχουν δει περιστατικο αυθαιρεσιας των μεσων ασφαλειας επι δεκαετιες. Στην Ελλαδα αμφιβαλλω αν υπαρχει ΑΕΙ που δεν εχει περιστατικο βιας και αυθαιρεσιας σε μηνιαια βαση! Εχουμε απο απλους τραμπουκισμους, παρεμποδιση δειξαγωγης μαθηματος, εξυβρισεις, μεχρι πραγματικους βιασμους!
β) λογοδοσια. Σε καθενα απο τα προβεβλημενα περιστατικα στις ΗΠΑ εχουν κινηθει διαδικασιες ερευνας και αποδοσης ευθυνων. Στην Ελλαδα δεν εχω ακουσει να εχει τιμωρηθει εστω ενα (ενα για δειγμα!) περιστατικο βιας σε ΑΕΙ. Αυτο δεν εχει να κανει μονο με την δυνατοτερη παραδοση λογοδοσιας στις αγγλοφωνες χωρες, εχει σαφως να κανει με το γεγονος οτι στην Ελλαδα με το σημερινο στατους κβο δεν μπορουν να αποδοθουν ευθυνες στα ΑΕΙ, η αστυνομια απλα δεν εχει περιθωριο για αυτοφωρες συλληψεις.
Κατακλειδα
Ειναι φανερο τελικα οτι εχουμε μια δυσκολη επιλογη μεταξυ ενος ειδους βιας και ενος αλλου. Προσωπικα μαλλον προτιμω η βια να μπορει να ελεγχεται, οι ευθυνες να αναζητουνται και τα θυματα να βρισκουν δικαιοσυνη, δηλαδη προτιμω την παρουσια μιας πανεπιστημιακης αστυνομιας. Εν τελει αν θεωρουμε οτι η αστυνομικη βια ειναι πιο επικινδυνη απο την βια πολιτη προς πολιτη γιατι δεν διαλυουμε απλα τα σωματα ασφαλειας? Η απαντηση ειναι προφανης και το ιδιο προφανες θα επρεπε να ειναι οτι η συνεχης επαγρυπνηση μας για να εμποδιζουμε την αστυνομικη αυθαιρεσια ειναι η πολιτισμενη λυση και πρεπει να αντικαταστησει το σημερινο απολυτο χαος των ελληνικων ΑΕΙ οπου homo homini lupus est…
————
*προφανως οι νομοι μας ισχυουν, το ασυλο δεν ειναι λευκη επιταγη για τον ερευνητη να κανει ο,τι θελει. Αλλα ειναι λευκη επιταγη να ερευνα οτι και οπως θελει, οσο δεν θιγονται τα ατομικα δικαιωματα κανενος (ανθρωπων, εμβρυων ή ζωων, εδω υπαρχει μια μεγαλη συζητηση).
Να πω ότι έχεις απόλυτο δίκιο, θα πω μια κοινοτοπία. Το δήθεν άσυλο εδώ και πολύ καιρό παρεμποδίζει την έρευνα, την ελευθερία έκφρασης, τον διάλογο, συνεπικουρουσών των γνωστών φασιστικών φοιτητοπαρατάξεων και της γενικώτερης νεοελληνικής ανομίας. Θα ήθελα πολύ να μάθω τους βαθμούς όσων υποστηρίζουν το άσυλο, τις καταλήψεις, τις “δυναμικές ενέργειες” κ.λπ.
Χμμ, TASERs κανείς; :)
—
Πέρα απ’αυτό το ατυχές σχόλιο, συμφωνώ, όπως πάντα με τις παρατηρήσεις σου Σώτο! Ιδιαίτερα πολύ συμφωνώ με το σημείο που λες για το «ιστορικό ατύχημα».
Πιστεύω πως με τα χρόνια θα καταλάβουμε πως εν τέλει η legacy που αφήνει η 17η Νοεμβρίου είναι αρνητική ακριβώς γιατί όλοι φοβούνται δήθεν «εχθρούς της δημοκρατίας» έτσι και μπει ένας πιο σοβαρός νόμος-πλαίσιο που να μειώνει τα υπερβολικά δικαιώματα των φοιτητών.
Ενώ στο μεγαλύτερο κομμάτι θα συμφωνήσω, οφέιλω να παραδεχτώ ότι το παράδειγμα των ΗΠΑ με ξένισε λιγάκι. Τόσο επειδή είδαμε -και πρόσφατα και παλαιότερα- σκληρή αστυνομική βία (ή ακόμα και από σεκιούριτι των ιδρυμάτων) όσο και επειδή στις ΗΠΑ το συλλογικό στοιχέιο αντίδρασης έχει εξοβελιστεί στη σφαίρια του ακτιβισμού (που και πάλι ατομικά γίνεται, αλλά τέλος πάντων κάτι είναι).
Το άσυλο προστατεύεται από το νόμο, απλά με κανένα τρόπο δε γίνεται εφαρμογή του από την ίδια την κληρονομιά που φέρουν τα όργανα της τάξης και οι εισαγγελείς. Το ζήτημα ωστόσο επανέρχεται μέσα από την αδιαφορία όσο και τη συνειδητή συκοφάντηση του ασύλου και την απαξίωση των πανεπιστημίων προς όφελος της πολιτικης θέσης για ίδρυση ιδιωτικών. Μην ξεχνάς ότι το άσυλο αποτέλεσε το επικοινωνιακό κομμάτι της απαξίωσης των κρατικών ΑΕΙ και βασικό στέλεχος της επιχειρηματολογίας υπέρ των ιδιωτικών.
Ξέρουμε καλά ότι μπορούμε να βρούμε τους υπευθύνους και ακόμα να προστεύσουμε τον πανεπιστημιακό χώρο. Ωστόσο, η αστυνομία μπορεί μόνο να συλλαμβάνει άσχετους γιατί είναι έρμαιο των πολιτικών προϊσταμένων της. Αντί να αναζητά τους γνωστούς-αγνώστους προσάγει όποιον βρει (και πέρυσι το είδαμε περίτρανα με την αθώωση και την καταγγελία των εισαγγελέων για τέτοιες συλλήψεις)
κοιτα συμπτωση, σε 2 ωρες διασχιζω την μεγαλη λιμνη για να δουλεψω σε ΑΕΙ των ΗΠΑ. Ισχυριζομαι (οπως εξηγησα καπως αναλυτικα) οτι τα προσφατα φαινομενα στις ΗΠΑ δεν ειναι κατακαθολου αντιπροσωπευτικα. Στο ιδρυμα που παω τωρα δεν εχει ακουστει αποτι ξερω κανενα επεισοδιο εδω και δεκαετιες. Επαναλαμβανω, μακαριο το ελληνικο (ή και ευρωπαϊκο ΑΕΙ) οπου αυτο θα ηταν αληθεια. απο την αλλη στις ΗΠΑ δεν ειναι εξαιρεση, σκεφτειτε απλα ποσα επεισοδια εχετε δει/ακουσει και διαιρεστε δια του 4000 (αριθμος ΑΕΙ των ΗΠΑ)
η αστυνομια φταιει? τι διαολο κανουν τα ιδια τα ΑΕΙ? Η ανεπαρκεια της ελληνικης αστυνομιας ειναι γνωστη, γιατι λοιπον δεν φροντιζουν τα πανεπιστημια για την ασφαλεια τους με 5-10 απλα μετρα και την υπαρξη μιας υποτυπωδους πανεπιστημιακης αστυνομιας?
αυτο ειναι αληθεια, αλλα γιατι υπαρχουν ακομα γνωστοι αγνωστοι? Απαγορευση εισοδου χωρις ταυτοτητα (οπως στην Γαλλια), τερμα οι γνωστοι αγνωστοι.
Κενσαϊ
ειναι επειδη το βλεπουν λαναθασμενα. δεν μιλαμε για μειωση των δικαιωματων των φοιτητων, αλλα για προστασια τους, αποτρεποντας την παραβιαση τους απο αλλους ενδο- και εξω-πανεπιστημιακους. Γιατι το σημερινο χαος και η βια μονο προστασια των δικαιωματων της φοιτησης και ερευνας δεν ειναι.
θανασης
Οντως εδω εχεις ενα ποϊντ, οσοι πανε πραγματικα για να σπουδασουν συνηθως ειναι αγανακτισμενοι με την σημερινη κατασταση. Παντως το δικαιωμα να εχεις γνωμη φυσικα δεν εξαρταται απο τους βαθμους σου (οι δικοι μου για χρονια, πριν παω στο πανεπιστημιο, ηταν μαλλον μετριοι :-) ), αλλα ναι εξαρταται απο το φοιτητικο σου στατους. Αν δεν εισαι φοιτητης και πας και κανεις καταληψεις σε σχολες που δεν ανηκεις, αφαιρωντας ετσι τα δικαιωματα των φοιτητων, θες κρεμασμα στην πλατεια συνταγματος.
Σώτο, μιλούσα σχεδόν αποκλειστικά για τα υπερβολικά ποσοστά «συνδιοίκησης» που έχουν οι φοιτητές στα ελληνικά ΑΕΙ. Φυσικά και το Άσυλο παίζει ρόλο σ’αυτό, μιας που κάνει το πανεπιστήμιο να μοιάζει με φυλακή με σουβλερά κάγκελα και συρματόπλεγμα που να κοιτάνε προς τα μέσα…
αυτο οντως ειναι ενα θεμα που θελει ρυθμιση, δεν καταλαβαινω πως γινεται οι φοιτητες που μενουν τοσο λιγα χρονια στο πανεπιστημιο να εχουν ιδια γνωμη με τους καθηγητες που εχουν τριπλασιες εμπειριες και μενουν και δεκαετιες στο πανεπιστημιο. Ας βεβαια που η εκπροωσπηση των φοιτητων απο τις φοιτητικες παραταξεις ειαανι ενα δραμα…