Uncategorized

Εσωτερική Υποτίμηση

by

Η έξοδος από την Ευρωζώνη, αν συμβεί, δεν θα είναι επειδή δεν μπορούμε να αποπληρώσουμε το δημόσιο χρέος. Θα είναι επειδή δεν μπορούμε να πληρώσουμε για τα προϊόντα  που θέλουμε να εισάγουμε.  Ας μη ξεχνάμε οτι η Ελληνική οικονομία πάσχει από δύο κρίσεις: τη δημοσιονομική και της ανταγωνιστικότητας. Είναι αλληλένδετες, αλλά διακριτές.  Η δεύτερη εκφράζεται κυρίως μέσα από τα πολύ μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών  (ή ‘εξωτερικό ισοζύγιο’)– δηλαδή στη διαφορά ανάμεσα στις εξαγωγές και  στις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών. Το έλλειμμα ήταν από 10% ως 14% του ΑΕΠ όλα τα τελευταία χρόνια πριν την κρίση – νομίζω με διαφορά το υψηλότερο στην ευρωζώνη.

Σήμερα όλοι ασχολούνται με τo δημοσιονομικό έλλειμμα. Να κοπούν οι μισθοί του δημοσίου; Να αυξηθούν οι φόροι;  Να μπούνε φυλακή οι φοροφυγάδες, οι μιζαδόροι, οι διεφθαρμένοι; Αύριο όμως θα πρέπει να ασχοληθούμε με το άλλο έλλειμμα.

Οι επιλογές

Από τη στιγμή που για διάφορους λόγους παύουν να έρχονται ξένα κεφάλαια στη χώρα (είτε ως δάνεια είτε ως επενδύσεις), το να μειώσουμε το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο δεν είναι θέμα επιλογής – είναι κάτι που θα συμβεί αναγκαστικά. Η επιλογή έγκειται μόνο στον τρόπο που θα επέλθει η μείωση του ελλείμματος.

Οι τρόποι είναι οι εξής τέσσερεις:  η μαζική φτώχεια, η έξοδος από το ευρώ και υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος, η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας, και τέλος η λεγόμενη «εσωτερική υποτίμηση». Ο μικρός αυτός κατάλογος είναι κοινός τόπος μεταξύ των οικονομολόγων, είτε είναι φιλελεύθεροι είτε είναι σοσιαλιστές.  Αυτές είναι οι επιλογές, και δεν υπάρχουν άλλες.

Read moreΕσωτερική Υποτίμηση

Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελληνική κρίση: Τεστ επιβίωσης της Ευρωζώνης?

by

Το παρακάτω κείμενο είναι μετάφραση της τοποθέτησής μου σε συζήτηση που οργάνωσε το Κέντρο Βυζαντινών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του City University of New York με θέμα τον τίτλο του κειμένου.

Η χρηματοπιστωτική κρίση στην Ευρώπη έχει μορφή αντίθετη από αυτήν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις ΗΠΑ ιδιωτικές τράπεζες έδωσαν δάνεια σε ιδιώτες με χαμηλή ικανότητα αποπληρωμής. Για να εμποδίσει την κατάρρευση του συστήματος η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επενέβει προκειμένου να αποτρέψει την χρεωκοπία κάποιων ιδιωτών. Αντίθετα στην Ευρώπη οι επισφαλείς δανειζόμενοι είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις, κάποιες από αυτές έστω, και οι ιδιώτες φορολογούμενοι είναι αυτοί που καλούνται να τις σώσουν από τη χρεωκοπία. Για τις κυβερνήσεις αυτές η συμμετοχή στο Ευρώ αύξησε, τουλάχιστον στα μάτια των χρηματοπιστωτικών αγορών, αυτό το ενδεχόμενο. Πριν το Ευρώ αν η Ελληνική κυβέρνηση δεν μπορούσε να εισπράξει τα φορολογικά έσοδα που απαιτούνταν για την κάλυψη των δαπανών της, και αν οι δανειστές αρνούνταν να δανείσουν με λογικά επιτόκια, θα μπορούσε να καλύψει τη διαφορά με νέο χρήμα, με κόστος φυσικά τον υψηλότερο πληθωρισμό. Η τακτική αυτή χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς απο Βυζαντινούς αυτοκράτορες, οι οποίοι μειώνοντας την περιεκτικότητα των νομισμάτων σε πολύτιμα μέταλα μπορούσαν να κόψουν επιπλέον νομίσματα. Στη σύγχρονη εποχή το ίδιο επιτυγχάνεται με το τύπωμα χάρτινου χρήματος. Μετά την υιοθέτηση του Ευρώ ωστόσο η Ελληνική κυβέρνηση δεν έχει αυτή τη δυνατότητα. Μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να τυπώσει Ευρώ.

Read moreΕυρωπαϊκή Ένωση και Ελληνική κρίση: Τεστ επιβίωσης της Ευρωζώνης?

Ευελικτοι μισθοι α λα Γερμανια ή τερατωδης ανεργια α λα Ισπανια

by

Ειναι αραγε οι απαιτησεις αριστερας και συνδικατων για αυξημενους μισθους πραγματικα συμφωνες με την κοινωνικη δικαιοσυνη για την οποια διατεινονται οτι ενδιαφερονται?

Τα τελευταια χρονια συνεβη κατι στην γερμανικη αγορα εργασιας που λιγοι οικονομολογοι περιμεναν γενικα να συμβει, και ακομα λιγοτερο σε ενα απο τα προπυργια του “ευρωσκληρωτισμου”.

Βλεπετε απο τα χρονια του Κεϋνς εχουμε παρατηρησει οτι οι μισθοι σε εναν κλαδο ειναι δυσκαμπτοι (γνωστοι και ως “κολλημενοι”=sticky), δεν πεφτουν ευκολα ο,τι και να συμβαινει στην οικονομια. Στην διαπιστωση αυτη εφτασε ο Κεϋνς εμπνευσμενος πιθανοτατα απο την βιαιη υφεση που βιωνε η Αγγλια μετα τον Α ΠΠ. Η υφεση ειχε προκληθει κατα βαση απο το γεγονος οτι οι βρετανικες τιμες ειχαν ανεβει πολυ σε σχεση με τις αμερικανικες και επιβαρυναν την ανταγωνιστικοτητα των βρετανικων προϊοντων (σας θυμιζει κατι?), αλλα οι Αγγλοι αξιωματουχοι, απο περηφανια ή αγνοια, ηθελαν πεισματικα να διατηρησουν την προπολεμικη ισοτιμια στερλινας-δολλαριου.

Στην κλασικη οικονομικη θεωρια προ Κεϋνς οι οικονομιες ειναι παντα σε ισορροπια. Ετσι οταν σε μια ανοιχτη οικονομια πεφτει η ζητηση στο εξωτερικο για τα αγαθα της, αν δεν πεσει η ισοτιμια, τοτε αναγκαστικα πεφτουν οι τιμες/μισθοι. Το αποτελεσμα ειναι να μην χρειαζονται απολυσεις, η ανεργια ειναι παντα περιπου μηδενικη*.

Read moreΕυελικτοι μισθοι α λα Γερμανια ή τερατωδης ανεργια α λα Ισπανια

Ως ποτε θα πληρωνουμε ετσι την ιδεοληψια και τον ερασιτεχνισμο

by

Η πιθανοτατα πιο ανοητη θεωρια πρακτικης πολιτικης που ακουσα ποτε ηταν επι ΝΔ κατα το 2007, οτι αφηνουν τις διαφορες εκδηλωσεις βιας αχαλινωτες και ελευθερες “για να μην εχουν κανενα νεκρο”. Το αποτελεσμα ηταν φυσικα η βια να μην ξεθυμαινει αλλα ισα ισα να εθιζονται σε αυτην ολο και περισσοτεροι, αστυνομικοι και αναρχοκαφροι, μεχρι που φτασαμε στο να εχουμε και νεκρο και πρωτακουστες εκδηλωσεις βιας στο κεντρο της Αθηνας. Εγραφα τοτε οτι

Κιομως η τσαπατσουλια, αδιαφορια και ανικανοτητα του ελληνικου κρατους σκοτωνουν

Ηλπιζα οτι δεν θα εχουμε ποτε πια αφορμη για τετοιες σκεψεις. Ματαια.

Το πρωτο πραγμα που με ρωτησαν σημερα οταν μαθαμε για τους τρεις νεκρους στην Αθηνα ειναι: is the greek government that incompetent?

Σκεφτηκα να αρχισω να εξηγω το υποβαθρο της ελληνικης ανοχης στην βια, ειδικα την αριστερη, αλλα τελικα κατεληξα στην απλη και οδυνηρη σκεψη: ναι οι ελληνικες κυβερνησεις ειναι ανικανες, λογω μυωπιας, ερασιτεχνισμου και ιδεοληψιας και σε αυτο καθρεφτιζουν κατα κανονα την ελληνικη κοινωνια.

Μυωπια γιατι δεν βλεπουν περα απο την μυτη τους, προσπαθουν να αποφυγουν το προβλημα σημερα και αυριο εχει ο θεος. Ερασιτεχνισμος γιατι αντι να βαζουν τα καλυτερα ατομα στις καλυτερες θεσεις ανεχονται μια αστυνομια σε διαλυση, μια πυροσβεστικη υπηρεσια που κατα τα φαινομενα δεν επαρκει. Ιδεοληψια γιατι μενουν στα παραδοσιακα κολληματα που μαστιζουν την Ελλαδα χωρις να σκεφτουν δευτερολεπτο αν εχουν νοημα.

Read moreΩς ποτε θα πληρωνουμε ετσι την ιδεοληψια και τον ερασιτεχνισμο

10 “επιστημονικοι” συλλογοι χρειαζονται επειγοντως σεμιναρια οικονομικων και λογικης

by

Η δημοσιονομικη κριση που περναει η χωρα ειναι τοσο βαρια που περιμενει κανεις να εχουν ανοιξει τα ματια των πολιτων στις αδυναμιες του τροπου ζωης μας εως τωρα.

Διαβαζει ομως κανεις την διακηρυξη 10 συλλογων επαγγελματιων στην Καθημερινη και αναρωτιεται αν εχει κανει ταξιδι στον χρονο. Καμμια συναισθηση του μεγεθους των δημοσιονομικων μπελαδων της χωρας, καμμια αναθεωρηση των θολων, αοριστων αλλα και συχνα σαχλων συνθηματων στα οποια μας εχουν συνηθισει. Αναρωτιεται κανεις αν μπορει να ευθυνεται ακομα η ελλειψη πληροφορησης και γνωσης οικονομικων παρα την αυξημενη προβολη του θεματος στα ΜΜΕ, ή αν εχουμε να κανουμε με εθελοτυφλια και μανιωδη προσκολληση στο συντεχνιακο συμφερον εις βαρος του κοινου καλου.

Η διακηρυξη ξεκιναει δηλωνοντας λιγο πολυ οτι και αλλες χωρες εχουν παρομοια προβληματα. Οπως γνωριζει οποιος εχει ασχοληθει λιγο με το θεμα, καμμια χωρα δεν εχει το ακριβες μειγμα κακων χαρακτηριστικων που εχει η Ελλαδα (υψηλο δημοσιονομικο ελλειμμα, πελωριο δημοσιο χρεος, υπερμεγεθες εμπορικο ελλειμμα, καταρρακωμενη αξιοπιστια). Η διακηρυξη ομως δεν φαινεται να αγνοει μονο την ουσια, αλλα ακομα και τα βασικα χαρακτηριστικα της ευρωζωνης, οπως ας πουμε ποιοι ανηκουν σε αυτην και τι υποχρεωσεις εχουν.

Read more10 “επιστημονικοι” συλλογοι χρειαζονται επειγοντως σεμιναρια οικονομικων και λογικης

Καθηγητής : To Be (ashamed) or not to Be?

by

Το κείμενό μου αυτή τη φορά θα είναι αφηγηματικό-περιγραφικό και -κατα το δυνατόν- σύντομο. Μετά από κάποια χρόνια, πλέον, περιήγησης σε Blogs, έχω καταλάβει ότι τα μακροσκελή κείμενα ουδείς τα διαβάζει κι ελάχιστοι τα συμπαθούν (όποια κι αν είναι η ποιότητα του περιεχομένου τους). Ο χρόνος του αναγνώστη ιστολογίων είναι σημαντικό αγαθό και αυτό κάποτε το αγνόησα στην Αναμόρφωση (νομίζω φλυαρώντας)…

Το κείμενο βασίζεται σε πολύ πρόσφατη προσωπική εμπειρία:

Σε μια διάλεξη στο ελληνικό πανεπιστήμιο, κάποιος ακροατής (θα τον αποκαλώ στο εξής Α, για συντομία) παρεμβαίνει κατά τον διάλογο που ακολουθεί, προκειμένου να απευθύνει ερώτημα στον εισηγητή της διάλεξης (Καθηγητή Πανεπιστημίου), συνδέοντας το ερώτημά του και με την αμέσως προηγούμενη παρέμβαση ενός άλλου ακροατή, του Χ (επίσης Καθηγητή Πανεπιστημίου): Κατά την διατύπωση της ερώτησής του, ο Α χρησιμοποιεί την φράση: «….συνδέοντας το ερώτημά μου και με την παρατήρηση του Καθηγητή κυρίου Χ, θα ήθελα να ρωτήσω αν….» κ.λπ., κ.λπ.

Read moreΚαθηγητής : To Be (ashamed) or not to Be?

The greek fiscal “drama”: comparing Greece to Argentina and other absurdities

by

…and how investor ignorance could make Greece suffer similar problems to Argentina

Thin markets can be very fickle. Even before the hurricane that hit financial markets couple of years ago and the continuing turmoil, asset valuations often had big swings without obvious changes in fundamentals. Such instability is larger in markets that lack liquidity and where there is a dearth of information about fundamentals.

Greek bonds have been hit strongly in the recent months. The election of a new Greek government in September with the subsequent revision of the country’s predicted fiscal deficit for 2009 from 6% to about 12% seems to have been the proximate cause. Greece’s combination of a really large deficit and a large public debt was already forcing it to pay slightly higher interest rates than most eurozone countries. The added uncertainty about greek statistics and a heightened risk aversion among investors almost doubled the interest investors ask to hold greek debt. A flood of articles has come, trying to explain the “Greek drama”, often from people who have never written about Greece before. It is no wonder that their analysis is very often flawed (besides abusing tons of ancient Greek clichés, a near failsafe index of the commentator’s dated information?).

Read moreThe greek fiscal “drama”: comparing Greece to Argentina and other absurdities