S G

Επι τη ευκαιρια της επετειου της εθνικης μας εορτης και επειδη δεν ειμαι στο σχολειο να ακουσω τραγουδια κατα του κοροϊδου Μουσολινι και να χαρω, αποφασισα να γραψω το οραμα μου για μια πολυ σημαντικη επετειο που ερχεται: τα 200 χρονια απο την επανασταση του 1821. Εχω την εντυπωση οτι 200 χρονια ανεξαρτησιας ειναι αρκετα για να μην εχουμε αλλο την δικαιολογια οτι φταινε οι Τουρκοι για τα 5 κακα της μοιρας μας. Το 2021 λοιπον, θα ξεχασω καθε ελαφρυντικο και θα ζητησω με απολυτη αυστηροτητα απο την μαμα πατριδα καποια συγκεκριμενα κατορθωματα.*

Θα μου πειτε οτι το 2021 δεν ειναι και πολυ κοντα, οποτε γιατι τα γραφω τωρα? Οι στοχοι που θα αναφερω θελουν πολυ καιρο για να πραγματοποιηθουν, ισως πανω απο τα 12-13 χρονακια που μας μενουν. Αλλωστε αυτην την φορα δεν θελω να την πατησουμε οπως με την Ολυμπιαδα, θελω συστηματικη και εγκαιρη προετοιμασια.

Τι θελω λοιπον απο την Ελλαδα του 2021? Οχι τιποτα τρομερο, θελω η Ελλαδα να γινει μια κανονικη, ευημερουσα ευρωπαϊκη χωρα. Πως το εννοω? Παραθετω στοχους, ιεραρχημενους κατα σπουδαιοτητα και οχι απαραιτητα εφικτοτητα.

Νοοτροπια
Οι Ελληνες εχουν μαθει επιτελους να ανεχονται το διαφορετικο. Ολοι οι κατοικοι της χωρας εχουν απολυτως τα ιδια δικαιωματα ανεξαρτητως φυλου, χρωματος, σεξουαλικης προτιμησης, πολιτικων πεποιηθησεων, θρησκειας ή επιλογης αθλητικου συλλογου (αν και οι Παναθηναϊκοι δεν πληρωνουν φορους). Αυτο σημαινει πληρη ελευθερια λογου και τεχνης, γαμους ομοφυλων, καμμια ειδικη ενισχυση σε οποιαδηποτε θρησκεια ή αθλητικη ομαδα, νομιμα μαλακα ναρκωτικα.

Οι Ελληνες δεν ζητανε πραγματα που δεν τους ανηκουν. Οι απεργιες/καταληψεις εχουν εξαφανιστει, οι συντεχνιες εχουν διαλυθει, η λεξη “κεκτημενο” εχει αφαιρεθει απο το λεξικο.

Η σχεση μας με την λοιπη δυση ειναι αψογη, οι Ελληνες αισθανονται και φερονται ως Ευρωπαιοι πολιτες. Απο Ιρλανδια μεχρι Πολωνια ειναι ξαδερφια μας. Τους επισκεπτομαστε στις χωρες τους, μας επισκεπτονται στην δικη μας, για δουλεια, για σπουδες, για διασκεδαση. Τα πινουμε μαζι, χορευουμε μαζι, συμπαθιομαστε γενικως.

Το συνδρομο ανωτεροκατωτεροτητας εχει εξαφανιστει. Κανεις Ελληνας δεν χρησιμοποιει ποτε την εκφραση “εμεις χτιζαμε παρθενωνες οταν εσεις εισασταν στα δεντρα”, κανεις Ελληνας δεν χρησιμοποιει την λεξη “Ψωροκωσταινα”. Κανεις δεν βλεπει τα κατορθωματα ενος ή μερικων Ελληνων αθλητων ως καθοριστικα για την εθνικη ή ατομικη του περηφανεια.

Read moreΕλλαδα 2021: Πως θελω να ειναι η μαμα πατριδα

Πολλα εχουν γραφτει περι της κρισης που χτυπησε τον χρηματοπιστωτικο κλαδο των ΗΠΑ πριν περιπου εναν χρονο και φαινεται να φουντωνει συνεχως. Οι ανακριβειες πολλες, παγκοσμιως αριστερα και δεξια βρηκαν ευκαιρια να ξεσπαθωσουν για καθε ζητημα που ειχαν αφησει στο συρταρι. Στην Ελλαδα ως συνηθως η συζητηση ειναι πισω απο τις εξελιξεις και μακρια απο τα γεγονοτα. Καποιος ζηταει νεα κρατικοποιηση τραπεζων (χαρουμενο το νεο ετος 1980 κ. Αλαβανο), αλλος δηλωνει περηφανα οτι καμμια γνωστη μεγαλη τραπεζα δεν χτυπηθηκε (Bear Stearns, Lehman Brothers… αγνωστα ψιλικατζιδικα ειναι κ. Ανδριανοπουλε?). Δεν ειμαι ειδικος στον χρηματοοικονομικο κλαδο, αλλα θα δωσω μια συνοπτικη αναλυση βασισμενη στα στοιχεια που φαινεται να συγκλινουν οι διαφορες σοβαρες πηγες (ο ειδικευμενος χρηματοοικονομικος τυπος και οι ακαδημαϊκοι οικονομολογοι δηλαδη).

Πως ξεκινησε
Χαρη σε μια περιεργη συγκυρια ειχαμε τα τελευταια χρονια ιστορικα χαμηλα επιτοκια σε ολον τον πλανητη. Χονδρικα την ευθυνη μοιραζονται η βιομηχανικη εκρηξη της Κινας που μειωσε τον παγκοσμιο πληθωρισμο και κατα δευτερον η φουσκα της Νεας Οικονομιας το 2000-2001. Ο μεν χαμηλος πληθωρισμος σημαινε οτι οι Κεντρικες Τραπεζες μπορουσαν να ριξουν τα επιτοκια, η δε διατρηση της φουσκας σημαινει οτι η Ομ. Κεντρικη Τραπεζα των ΗΠΑ αναγκαστηκε να τα ριξει και γενικα να να ασκησει ενεργο επιτοκιακη πολιτικη ωστε να αποφυγει επιπτωσεις στην πραγματικη οικονομια.

Τι σημαινουν αυτα τα χαμηλα επιτοκια οι Ελληνες πρεπει να το ξερουν καλα: μαζικη ανοδο δανεισμου και μειωση της αποταμιευσης. Στις ΗΠΑ οπου το χρηματοπιστωτικο συστημα ειναι πολυ δυναμικο και ανταγωνιστικο, ειχαμε το φαινομενο του μαζικου δανεισμου με ολο και πιο ελαστικες προϋποθεσεις. Οι τραπεζες φαινεται να εγκλωβιστηκαν σε εναν αγωνα προς τον πατο, δανειζαν ατομα χωρις καμμια περιουσια ή εισοδημα! Το αποτελεσμα ειναι γνωστο ως Μακ Βιλλες (McMansions): μεσοαστοι εφτιαχναν εκτυφλωτικες βιλλες, οι φτωχοι αγοραζαν μεγαλες μονοκατοικιες κτλ

Οι τραπεζες πονταραν σε δυο πραγματα που θα τους διαφυλατταν απο τον κινδυνο που φερνει τετοια καλπαζουσα πιστωτικη επεκταση: την αυτοαγαπη και ορθολογισμο των πελατων τους και την λεγομενη securitization των δανειων.

Read moreΗ χρηματοοικονομικη θυελλα των ΗΠΑ και διεθνεις επιπτωσεις: μια μικρη αναλυση

Ο Πωλ Κρουγκμαν, τακτικος αρθρογραφος των ΝΥ Ταϊμς και στον ελευθερο του χρονο κορυφαιος ακαδημαϊκος οικονομολογος, μολις κερδισε το Βραβειο Νομπελ οικονομικων. Τωρα το σκεφτομαι και γω να αρχισω να γραφω μια στηλη για καποια τοπικη εφημεριδα, ισως κερδισω και γω ενα Νομπελ. Περα απο την πλακα, ο Κρουγκμαν ηταν σοβαρος υποψηφιος για το Νομπελ εδω και καιρο, αν και υπηρχε ο φοβος οτι λογω της εντονης αναμιξης του με τα πολιτικα τα τελευταια χρονια, δεν θα το κερδιζε.

Καθοριστικη ειναι η συμβολη του στην Νεα Θεωρια Εμποριου, την θεωρια που επιτελους εξηγει την υπαρξη πολεων και την δομη του εμποριου μεταξυ περιοχων και χωρων. Σε οποιοδηποτε οικονομικο συνεδριο που παρουσιαζονται εργασιες πανω στο εμποριο, το ονομα του Κρουγκμαν θα ακουστει πολλεεεες φορες. Κλασικο ειναι πια το βιβλιο του Geography and Trade. Η βασικη (και πρωτοποριακη για τον κλαδο του) ιδεα ηταν οτι οι οικονομιες κλιμακας ειναι ο βασικος λογος που οι χωρες εχουν εμποριο μεταξυ τους. Η παλιοτερη θεωρια ηθελε το εμποριο να ειναι αποτελεσμα εγγενων διαφορων, στον κοσμο του Ρικαρντιανου παραδειγματος η Πορτογαλια εξαγει οινο στην Αγγλια και η Αγγλια εξαγει μαλλινα προϊοντα, γιατι η γεωγραφια και το κλιμα της καθε χωρας τους σπρωχνουν να παραγουν αυτα τα προϊοντα.

Ο Κρουγκμαν παρατηρησε οτι ο κυριος ογκος του παγκοσμιου εμποριου δεν ειναι (ηταν*) μεταξυ διαφορετικων χωρών, πχ μεταξυ Βορρα-Νοτου αλλα μεταξυ Βορρα-Βορρα, δηλαδη βιομηχανικων χωρών με μικρες διαφορες μεταξυ τους!

Read moreΠωλ Κρουγκμαν, Νομπελ οικονομικων 2008

Ισως η πιο αστοχη κριτικη στην οικονομικη αλλα και σε αλλες επιστημες

Το εχω ακουσει τοσες πολλες φορες και ακομα δεν το εχω καταλαβει (η τελευταια φορα εδω). Οι οικονομολογοι λεει δεν κανουν καλα την δουλεια τους γιατι δεν επικεντρωνονται στον ανθρωπο. Επικεντρωνονται λεει στους αριθμους, στις αγορες, στα κερδη, αλλα οχι σε αυτο που μετραει πραγματικα, που ειναι ο Ανθρωπος.

Φοβαμαι οτι τις περισσοτερες φορες καποιος που λεει κατι τετοιο, απλα δεν εχει δει βιβλιο ή εργασια οικονομικης αναλυσης. Καθε βιβλιο ξεκιναει απο το ατομο και την συμπεριφορα του, καθε οικονομικη εργασια εχει ως απωτερο στοχο, κρυμμενο αναμεσα στις περιεργες λεξεις και την αλγεβρα, την βελτιωση της ζωης του ανθρωπου.

Το θεμα ειναι οτι πολλοι μπερδευουν λιγο τον επαγγελματικο κυνισμο και την τριβη με ενα αντικειμενο με την ελλειψη ενδιαφεροντος. Οι γιατροι ειναι διαβοητοι για το ποσο χαλαρα βλεπουν καποια πραγματα (ελα μωρε, μια επεμβασουλα ειναι). Και καλα κανουν, γιατι θελω οταν αποφασιζουν για θεματα ζωης ή θανατου να ειναι απολυτα ψυχραιμοι, οχι να κρατανε το νυστερι και να τρεμουν υπο το βαρος της ευθυνης τους.

Στο πρωτο μου εξαμηνο ενας καθηγητης μακροοικονομικων ειχε πει την ατακα που μπηκε στο κατευθειαν στο ετησιο λευκωμα μας:

Το 1861 στο Μαντσεστερ ειχαμε μια μεγαλη κριση που οδηγησε σε λιμο, οι ανθρωποι πεθαιναν της πεινας. Παρολαυτα η αγορα εργασιας ηταν σε ισορροπια!

Φανταζεστε πως φαινοταν αυτο σε εναν φρεσκο φοιτητη. Τι ισορροπια ρε ανθρωπε μου, οι κατοικοι πεθαιναν της πεινας! Αυτο που δεν καταλαβαιναμε ειναι οτι η λεξη ισορροπια δεν κρυβει καμμια αξιολογικη κριση, ειναι απλουστατα ορισμενη: προσφορα=ζητηση. Καθε λεξη που χρησιμοποιουν οι οικονομολογοι ειναι καλα ορισμενη και δεν φερει αξιολογικο ή ιδεολογικο βαρος. Αποτελεσματικοτητα*, παραγωγικοτητα, μεγεθυνση, αναπτυξη, απασχοληση, ανεργια, φτωχεια.

Οταν αναλυουμε ενα ζητημα, παιρνουμε καθε πτυχη του χωριστα την εξεταζουμε ψυχραιμα και δεν παιρνουμε μερος στις σχετικες ιδεολογικες διαμαχες. Ενα πεηπερ περι παγκοσμιοποιησης θα αναλυσει το ιδιο αντικειμενικα τα κερδη των εταιρειων, τους μισθους, την ανεργια κτλ Αυτο μπορει να φαινεται “αναλγητο”, “κυνικο” και “απανθρωπο” στους αμυητους. Αλλα ακριβως το ιδιο κανει καθε επιστημονας. Ο φυσικος σε ενα πεηπερ αναλυει τις ιδιοτητες της σχασης χωρις να γραψει και 50 παραγραφους για τα κακομοιρα τα παιδια στην Χιροσιμα. Οι γιατροι σε μια εργασια αναλυουν την φονικη δραση ενος ιου χαλαρα και ισως με καποιο θαυμασμο για την δυναμικοτητα του, χωρις να πολυσυζητησουν οτι ευθυνεται για εκατομμυρια χαμενες ζωες. Αλλα κανεις δεν κριτικαρει τους γιατρους για αναλγησια.

Read moreΗ επιστημη να κοιταει πανω απο ολα τον ανθρωπο!

Στις πολιτισμενες χωρες του κοσμου το κρατος προστατευει τα δικαιωματα των πολιτων ολο και πιο αποτελεσματικα απεναντι στην αγενη μανια των καπνιστων να γεμιζουν κλειστους χωρους με τον καπνο τους. Στις περισσοτερες πολιτειες των ΗΠΑ το καπνισμα απαγορευεται εδω και χρονια σε εστιατορια και μπαρ, στην Βρεταννια εγινε προσφατα κατι παρομοιο. Στην Ισπανια εδω και περιπου 2 χρονια οι μεγαλοι χωροι διασκεδασης ειναι υποχρεωμενοι να διαχωριζουν καπνιστες και μη καπνιστες, στην Γερμανια αυτο εγινε πριν λιγους μηνες*.

Σε λιγοτερο οργανωμενες και πολιτισμενες χωρες συχνα το κρατος δεν εχει την διαθεση ή την δυναμη να προστατευσει τους πολιτες του απο τα αδικηματα και την αγενεια των συμπολιτων τους. Οποτε πολλες φορες αναγκαζονται οι ανθρωποι να παρουν τον νομο στα χερια τους οπως εγινε προσφατα στην Ουγκαντα.

Καποιος καπνιστες λοιπον σε ενα μπαρ της Ουγκαντας δεν ηθελε να σεβαστει τον νομο που προβλεπει (απο το 2004 ηδη!) απαγορευση του καπνισματος σε μπαρ. Οι ιδιοκτητες και καποιοι θαμωνες αποφασισαν να αντιδρασουν και να επιβαλλουν τον νομο, σκοτωνοντας στο ξυλο τον καπνιστη!

Read moreΚαπνιζοντας στην Ουγκανντα – μια ασυνηθιστα επικινδυνη συνηθεια