αντιρρηση-συνειδησης

Είχα γράψει πιο παλιά ένα άρθρο υπέρ της εθνικής αντίρρησης συνείδησης, όπου υποστήριζα την νομική δυνατότητα να απαλλάσσωνται από την ένοπλη θητεία όσοι δεν αισθάνονται Έλληνες. Τύχη αγαθή, γνώρισα ένα Έλληνα πολίτη που δεν είναι Έλληνας στην εθνικότητά του (αν και δεν πολυσκοτίζεται για αυτά), οπότε σκέφτηκα να τον ρωτήσω, για να μάθουμε πέντε πράγματα για το πώς τα βλέπει και εκείνος. Πρόκειται για τον Μουσταφά Τσολάκ, δημοσιογράφο, εκδότη της δίγλωσσης εφημερίδας της Θράκης “Barikat”, ποιητή και, εντάξει, αγωνιστή της ριζοσπαστικής Αριστεράς, κανείς δεν μπορεί να είναι τέλειος.

Read moreΣυνέντευξη με ένα μειονοτικό στρατεύσιμο: Μουσταφά Τσολάκ

Σύμφωνα με το άρ. 59 παρ. 1 και 2 Ν. 3421/2005 περί στρατολογίας των Ελλήνων (και ουχί των Ελληνίδων, χμ!):

1. Όσοι για λόγους συνείδησης αρνούνται να εκπληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, επικαλούμενοι τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές τους πεποιθήσεις, μπορεί να αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης, σύμφωνα με τις διατάξεις των επόμενων άρθρων.
2. Οι λόγοι συνείδησης που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο πρέπει να απορρέουν από μία γενική αντίληψη για τη ζωή, βασισμένη σε συνειδητές θρησκευτικές, φιλοσοφικές ή ηθικές πεποιθήσεις, που εφαρμόζονται από το άτομο απαράβατα και εκδηλώνονται με τήρηση ανάλογης συμπεριφοράς.

Read moreΥπέρ της εθνικής αντίρρησης συνείδησης

Οι ισχύουσες διατάξεις:

Άρ. 51 παρ. 1 Ν. 3421/2005 περί στρατολογίας των Ελλήνων

Ανυπότακτοι κηρύσσονται όσοι, μετά από γενική ή ειδική πρόσκληση για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις, δεν κατατάσσονται στις ορισμένες ημερομηνίες ή προθεσμίες στις μονάδες κατάταξης.

Άρ. 32 Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα

Όποιος κηρύσσεται ανυπότακτος, σύμφωνα με τον νόμο για την στρατολογία, τιμωρείται […].

Το ζήτημα αν η ανυποταξία είναι έγκλημα στιγμιαίο ή διαρκές παρουσιάζει ικανό πρακτικό ενδιαφέρον, δεδομένου ότι οι αντιρρησίες συνείδησης που δηλώνουν ολικοί αρνητές στράτευσης δεν συνηθίζουν να ανταποκρίνωνται στις προσκλήσεις της μαμάς πατρίδας προς κατάταξη, όσες φορές και αν προσκληθούν. Συνέπεια αυτού είναι, αν μεν το έγκλημα είναι στιγμιαίο, να τελήται κάθε φορά που δεν εμφανίζωνται, αν δε είναι διαρκές, να τελήται μόνο άπαξ.

Παραθέτω μερικές σκέψεις σχετικώς:

Τα εγκλήματα γενικώς διακρίνονται σε στιγμιαία και διαρκή. Η διάκριση δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τον χρόνο διαρκείας του εγκλήματος και είναι κατά τούτο εντελώς παραπλανητική: διαρκή καλούνται τα εγκλήματα εκείνα επί των οποίων κάθε λογική στιγμή μετά την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης την πληροί ομοίως, εκείνο “όπου η διατήρηση της παράνομης κατάστασης που προκλήθηκε από την τέλεσή του πληροί την αυτή αντικειμενική υπόσταση με την παραγωγή του” (Μυλωνόπουλος, Ποινικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, Ι, σελ. 155) ή όταν “η παράλειψη άρσεως της παράνομης κατάστασης συνιστά συνεχώς και αδιαλείπτως και παράλειψη αποτροπής της, έτσι ώστε να πληροί και αυτή μέσω του άρ. 15 ΠΚ την ίδια αντικειμενική υπόσταση που πληροί και η παραγωγή της κατάστασης” (Ανδρουλάκης, Ποινικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, Θεωρία για το Έγκλημα, β΄ έκδοση, σελ. 186). Τυπικά διαρκή εγκλήματα είναι τα εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας, όπως η αρπαγή ή η παράνομη κατακράτηση, τα εγκλήματα συμμετοχής, όπως η συμμετοχή σε αθέμιτο σωματείο ή η συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, τα εγκλήματα κατοχής, π.χ. οπλοκατοχή ή κατοχή ναρκωτικών ουσιών, και καταρχήν τα εγκλήματα παραλείψεως. Στιγμιαία ονομάζονται όλα τα υπόλοιπα, με τυπικό παράδειγμα την κλοπή.

Read moreΗ ανυποταξία ως στιγμιαίο ή ως διαρκές έγκλημα

Στην Ελλάδα η εναλλακτική θητεία έχει την διπλάσια διάρκεια όχι από αυτήν που προβλέπεται στον νόμο, γιατί αυτή έχει διάρκεια 24 μηνών, σύμφωνα με το άρ. 6 παρ. 1 Ν. 3421/2005 περί Στρατολογίας των Ελλήνων, αλλά από την θητεία που ισχύει αυτήν την στιγμή βάσει υπουργικής αποφάσεως. Είναι όμως αυτή η διπλάσια διάρκεια δίκαιη ή άδικη, τιμωρητική ή ξετιμωρητική;

Σύμφωνα με την συνταγματική αρχή της ισότητας, ο νόμος οφείλει να ρυθμίζη ομοίως τις όμοιες και ανομοίως τις ανόμοιες καταστάσεις. Σηκώνει φυσικά πολύ συζήτηση το τι ακριβώς σημαίνει “όμοιος” και τι όχι. Είναι κρίσιμη ανομοιότητα π.χ. το χρώμα του δέρματος ή οι ιδεολογικές πεποιθήσεις; Μάλλον όχι. Μερικοί όμως λένε ότι είναι κρίσιμο το τι υπάρχει ανάμεσα στα πόδια μας και σε ποιον θεό πιστεύουμε. Τέλος πάντων.

Ας πούμε λίγο πρόχειρα ότι κρίσιμη εν προκειμένω είναι η (αν)ομοιότητα που αναφέρεται σε ιδιότητες ή χαρακτηριστικά που συμπλέκονται με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Η βαθμολογία για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια, το ύψος για τους αστυνομικούς, ο διαδικτυακός αλφαβητισμός για τους δημοσίους υπαλλήλους είναι παραδείγματα τέτοιων θεμιτών κριτηρίων διαφοροποίησης.

Υπάρχουν άραγε παρόμοια κριτήρια στο δίπολο ένοπλη στρατιωτική – εναλλακτική θητεία; Υπάρχουν λόγοι που να δικαιολογούν την διαφορετική χρονική μεταχείριση;

Θεωρώ πως ναι, φυσικά. Ας δούμε μερικά σημεία:

1. Ο κίνδυνος: Είναι ίδιοι οι κίνδυνοι που αναλαμβάνει όποιος κάνει βολές με όποιον κουβαλάει πάπιες; Όποιος φυλάει σκοπιά στα σύνορα με όποιον καθαρίζει σκάλες; Όποιος συντηρεί ερπύστριες με όποιον πλένει σώβρακα; Αλήθεια, πόσους νεκρούς είχαν οι εναλλακτικοί τα τελευταία δέκα χρόνια; Πόσους τραυματίες; Πόσοι αυτοκτόνησαν επειδή δεν την πάλευαν; Πόσοι εναλλακτικοί άκουσαν νάρκες να σκάνε σε λαθρομετανάστες και έμπορους ναρκωτικών να συναλλάσσονται μέσα στην νύχτα;

Read moreΠερί της τιμωρητικής διάρκειας της εναλλακτικής θητείας