Ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του φίλου μου Αθανασίου και στο πάντα φλογερό του ενδιαφέρον για τα αρχαιολογικά ζητήματα, δράττομαι του φιλόξενου βήματος της Αναμόρφωσης-Συνιστολογίου για να καταθέσω με την ιδιότητα του αρχαιολόγου κάποιες απόψεις για τις τρέχουσες εξελίξεις στον χώρο.
Τα πρόσφατα εγκαίνια του νέου μουσείου της Ακρόπολης έφεραν ξανά στο προσκήνιο το ελληνικό αίτημα επιστροφής των μαρμάρινων γλυπτών τμημάτων του κλασικού ιερού της Ακρόπολης (κυρίως του Παρθενώνα) που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Η ιστορία τους είναι σε όλους μας λίγο πολύ γνωστή. Τα κλασικά γλυπτά που αφαιρέθησαν τα έτη 1801-1802 από τον κύριο Thomas Bruce, 7ο Κόμη του Elgin, πρέσβη τότε της Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος των εκτός Ελλάδος ευρισκομένων γλυπτών της Ακρόπολης. Για να αξιολογήσουμε, ως περιεχόμενο, αλλά και ως ύφος, το αίτημα της Ελλάδας περί της επιστροφής των γλυπτών είναι κατά την γνώμη μου αναγκαίο να έχουμε υπόψιν μας τα εξής:
1) Είναι σε όλους μας γνωστό ότι τον 19ο κυρίως αιώνα οι αρχαιολογικοί θησαυροί των μεγάλων αρχαίων πολιτισμών (Μεσοποταμίας, Αιγύπτου, Ελλάδας, Ιταλίας) έγιναν αντικείμενο εκτεταμένης λεηλασίας εκ μέρους των δυτικών χωρών. Όπως ακριβώς και οι αρχαίοι Ρωμαίοι όταν κατέκτησαν την Ελλάδα, έτσι και πολλοί από τους πρέσβεις, προξένους, περιηγητές, κλπ. των δυτικών χωρών προόριζαν τα αρπαγέντα αρχαία για την διακόσμηση διαφόρων κτηρίων και συλλογών των χωρών τους. Εκεί όμως σταματούν και οι ομοιότητες με την αρχαία Ρώμη. Και τούτο διότι στην σύγχρονη εποχή η αρπαγή είχε ένα σημαντικό παράπλευρο αποτέλεσμα: πρόκειται για την γέννηση και ανάπτυξη της σύγχρονης αρχαιολογίας, η οποία έλαβε χώρα φυσικά στην δυτική Ευρώπη και την Αμερική. Εξαιτίας της συνεισφοράς των χωρών αυτών στην μελέτη του ανθρώπινου παρελθόντος είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε όσα γνωρίζουμε για την αρχαιότητα, την δική μας και άλλων. Χωρίς την συνεισφορά αυτή των «αρπάγων» δεν θα μπορούσαμε σήμερα ούτε καν να χρονολογήσουμε τον Παρθενώνα και τα άλλα κατάλοιπα του αρχαίου μας πολιτισμού.
Αμεσα συνδεδεμενος με την εξεγερση των αποικιων ειναι ο Βοστωνεζος δικηγορος Τζων Ανταμς, ενας απο τους υποτιμημενους ισως Ιδρυτες Πατερες (Founding Fathers) των Ηνωμενων Πολιτειων της Αμερικης. Προσφατα προσεξα* οτι ο βιος και πολιτεια του Ανταμς εχουν εξαιρετικο ενδιαφερον.