Σιχαμένη Σιχοφοβία;

Για το ΕΔΔΑ έχω πει κακίες πολλές, ας πω και μια παραπάνω σήμερα. Άλλωστε, ένα δικαστήριο που σχεδόν πάντα αξιοποιεί τις ευκαιρίες που του προσφέρουν διάφοροι θρησκόληπτοι για να επιβεβαιώση την αξία της ελευθερίας της έκφρασης και της θρησκευτικής ελευθερίας δικαίως κατακρίνεται όταν μεταβάλλει την συμπεριφορά του ενόψει μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής κοινότητας.

Η κοινότητα αυτή είναι οι Σιχ και, μα την αλήθεια, είναι από τις πλέον θρησκόληπτες (και όχι μόνο επειδή είναι δυνάμει μαχαιροβγάλτες). Αλλά τους έχω μια συμπάθεια, όχι μόνο επειδή διαχρονικά υπέφεραν ανάμεσα στην σφύρα των Μουσουλμάνων και τον άκμονα των Ινδουιστών, αλλά και εξαιτίας των τωρινών νομικών τους βασάνων.

Ας δούμε πρώτα την υπόθεση Mann Singh κατά Γαλλίας (Νοε 2008): το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι καλώς και κάλλιστα η Γαλλία αρνήθηκε την ανανέωση της άδειας οδηγήσεως του αιτούντος με την αιτιολογία ότι δεν προσεκόμιζε φωτογραφίες του με ακάλυπτη την κεφαλή. Το γεγονός ότι ήδη τρεις φορές κατά το παρελθόν είχε ανανεώσει την άδεια με τουρμπανοφορούσες φωτογραφίες δεν συνεκίνησε το εκκοσμικευμένο δικαστήριο. Το γεγονός ότι η ίδια η αστυνομική ταυτότητα του αιτούντος τον εμφάνιζε με τουρμπάνι, ομοίως. Το γεγονός ότι οι πιθανότητες να δη κανείς τον αιτούντα να οδηγή ατούρμπανος ήταν παρόμοιες με τις πιθανότητες να δη κανείς τον Προέδρο της σύνθεσης Ιωάννη Παύλο Κοστά να σταυροκοπιέται, ακόμη λιγώτερο. Ομόφωνα μάλιστα κρίθηκε ότι η αίτηση ήτανε λέει απαράδεκτη.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι το τουρμπάνι δεν αλλοίωνε την φυσιογνωμία του αιτούντος περισσότερο από τα γένεια του, χωρίς κανείς να διανοηθή όμως (ακόμη!) να τον διατάξη να ξυριστή. Άλλωστε, αν το γαλλικό ετά αντιθρησκευτίκ ενδιαφερόταν σταλήθεια για την ασφαλή αναγνώριση των οδηγών από τις Αρχές, εύλογα θα απαιτούσε από τους Σιχ να φέρουν το τουρμπάνι τους κατά την φωτογράφιση, αφού δεν υπάρχει περίπτωση να οδηγήσουν διαφορετικά! Περαιτέρω, η απόφαση αποτυγχάνει πλήρως να εκτιμήση την κανονιστική βαρύτητα του θρησκευτικού ενδύματος και να την σταθμίση προς την νεφελώδη δημόσια τάξη, ειρήνη, ηρεμία, ησυχία και ασφάλεια: η ΕΣΔΑ προστατεύει την πρώτη, όχι την δεύτερη! Το σιχοτούρμπανο δεν είναι απλώς ένα ένδυμα ούτε ένα τυχαίο κάλυμμα κεφαλής, είναι αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας του πιστού, το οποίο δεν αποχωρίζεται ποτέ, ούτε λεπτό στην ζωή του, επί ημέρες και εβδομάδες και μήνες και έτη (εδώ οφείλω να αναφωνήσω: μπλιαχ της μπίχλας!). Εκείνο που υπόκειται στην απόφαση λοιπόν δεν είναι στην πραγματικότητα η φλυαρία περί τάχα δημοσίας ασφαλείας και δημοσίας τάξεως, είναι απλά και καθαρά η σιχοφοβική και αντιθρησκευτική στάση των δικασάντων δικαστών.

Συνεχίζοντας τώρα, ας αναρωτηθούμε πόσο εύκολα θα επιτρεπόταν στις Αρχές η γύμνωση των γεννητικών οργάνων ενός πολίτη στο πλαίσιο ενός σωματικού ελέγχου, στα αεροδρόμια ας πούμε, χωρίς να υπάρχη καμία απολύτως σχετική ένδειξη; Δύσκολα υποθέτω. Θα αντιμετωπιζόταν ως μια εντελώς αδικαιολόγητη προσβολή της ιδιωτικότητας του καθού. Κιόμως, οι αρχές των ευρωπαϊκών αεροδρομίων κάνουν κάτι ανάλογο στους Σιχ. Για την ακρίβεια κάτι πολύ χειρότερο: όλοι μας γυμνώνουμε από καιρού εις καιρόν τα γεννητικά μας όργανα, ενίοτε δε ενώπιον άλλου, άλλης ή άλλων, ενίοτε μάλιστα το βρίσκουμε και ευχάριστο. Ο πιστός Σιχ όμως ποτέ απολύτως στην ζωή του δεν αποκαλύπτεται. Το αίσθημα αιδούς που προσβάλλεται από την γύμνωση λοιπόν και το αίσθημα άγχους και αγωνίας που δοκιμάζει ο υποβαλλόμενος σε μια τέτοια εξέταση είναι ασφαλώς πολύ εντονώτερα. Και αυτό ούτε στο ελάχιστο δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι εγώ ή εσείς ή οι δικαστές του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Phull κατά Γαλλίας (Ιαν 2005) δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε αυτό, επειδή έτυχε να γεννηθούμε σε μια διαφορετική πιο πλούσια και πιο λευκή πολιτισμική ομάδα.

Η τρίτη και η τέταρτη υπόθεση που θέλω να σχολιάσω, η υπόθεση Jasvir Singh κατά Γαλλίας και η υπόθεση Ranjit Singh κατά Γαλλίας, δεν έχουν κάτι το ιδιαίτερο, υπό την έννοια ότι εντάσσονται στην ένδοξη χορεία της διαβόητης απόφασης Leyla Şahin κατά Τουρκίας. Σχολιάζω απλώς ότι οι αιτούντες ήταν μαθητές της Α΄ Λυκείου και απεβλήθησαν οριστικά από το σχολείο τους επειδή φορούσαν όχι τουρμπάνι, αλλά ένα κατωτούρμπανο, ονομαζόμενο κέσκι. Αν βέβαια ένας μαθητής αποβαλλόταν επειδή τυχόν φορούσε ένα μπλουζάκι που παρίστανε ένα δολοφόνο ή επειδή είχε μακρύ μαλλί ή αν μια μαθήτρια αποβαλλόταν επειδή φορούσε παντελόνι κάτω από το οποίο φαινόταν το βρακί της ή επειδή είχε βάψει τα νύχια της μαύρα, θα χαλούσε ο κόσμος, και δικαίως. Ξαφνικά όμως η ενδυματολογική έκφραση της θρησκευτικής ελευθερίας προστατεύεται λιγώτερο από την απλή ενδυματολογική ελευθερία, όπερ άτοπον και αξιολογικώς αντιφατικόν.

Τελευταία παραθέτω την πρώτη σιχομάνα και σιχοκτόνο απόφαση, την Χ κατά Ηνωμένου Βασιλείου, ήδη από τον Ιούλιο 1978. Εδώ ομολογώ ότι το θέμα δεν είναι τόσο σαφές: ο αιτών είχε τιμωρηθή με, ούτε λίγο ούτε πολυ, είκοσι πρόστιμα, επειδή δεν φορούσε το κράνος του οδηγώντας δίκυκλο, προτιμώντας, το μάθαμε πια, το ρημαδοτουρμπάνι του. Δεν ενθουσιάζομαι ιδιαίτερα από την εξαίρεση μελών θρησκευτικών ομάδων από την υποταγή σε γενικούς νόμους (και ακριβώς αυτό απαγορεύει και το άρ. 13 παρ. 4 Συντ.), αλλά εδώ, δεδομένης της αντιπάθειάς μου προς την υποχρέωση του κράνους, της οριακής της συνταγματικότητας και του έκδηλου κηδεμονισμού της, θα ρίξω την ψήφο μου υπέρ του πείσμονος μέχρι ξεροκεφαλιάς αιτούντος. Ξερό κεφάλι, αλλά τουρμπανισμένο!

Θα μπορούσε κάποιος να βελάξη διάφορα βέβαια περί κοσμικού κράτους (και Κεμάλ Ατατούρκ, αυτά τα δύο πάνε μαζί), περί ουδετερόθρησκου δημοσίου χώρου και άλλα τέτοια. Εγώ θα θυμίσω απλώς πώς αντιμετώπισε ένα παρόμοιο πολύ πιο σοβαρό θέμα το καναδικό Ανώτατο Δικαστήριο. Αυτός ο παλλήκαρος ήθελε να γίνη έφιππος αστυνομικός. Έδωσε εξετάσεις και πέρασε. Και εμφανίστηκε πρωί πρωί στην Ακαδημία προβλεπόμενα εντούρμπανος. Θύμισε σε όλους ότι οι Σιχ πολέμησαν καλυμμένοι όχι με κράνος, αλλά με τουρμπάνι σε δύο Παγκοσμίους Πολέμους και κέρδισε την υπόθεσή του.

Και ιδού προσωποποιημένες και ένστολες η ανεκτικότητα, η θρησκευτική ελευθερία, αλλά και η δημοσία τάξις βεβαίως βεβαίως: