Όμηροι στερεοτύπων; – αναΜορφωση

(Το κείμενο αποτελεί ένα μικρό σχόλιο στο πάνω στο κείμενο “Όμηροι των στερεοτύπων” του κ. Νίκου Ξυδάκη)

Σε ένα πρόσφατο ποστ του, ο Νίκος Ξυδάκης περιγράφει την εικόνα του Έλληνα πολίτη που προσπαθεί να κατανοήσει τις αιτίες της καθημερινής ταλαιπωρίας και δυσφορίας του:

Αυτός ο ταλαιπωρημένος και δύσθυμος συχνά είναι όμηρος ποικίλων κοινοτοπιών και δοξασιών, εν πολλοίς αβάσιμων: οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες, οι τραπεζικοί είναι προνομιούχοι, οι σκουπιδιάρηδες είναι εκβιαστές, οι γιατροί παίρνουν φακελάκια, οι ταξιτζήδες είναι κλέφτες κ.λπ. Αυτή η ισοπεδωτική γενίκευση, η συνάθροιση ολόκληρων επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων κάτω από δυσφημιστικές και διόλου τεκμηριωμένες ταμπέλες, κυριαρχεί στις αναπαραστάσεις του κοινωνικού, στον τρόπο που προσεγγίζει την κοινωνική δυναμική μέγα μέρος του πληθυσμού.

Οταν όμως οι πολίτες αντιλαμβάνονται μερικευμένα, αποσπασματικά, στερεοτυπικά και διαστρεβλωμένα την πραγματικότητα, τα υποσύνολα, τις συγκρούσεις, τη δυναμική της κοινωνίας εντέλει, όταν αντιλαμβάνονται την κοινωνική δυναμική μέσα από τηλεοπτικές σκιαμαχίες, κραυγές και ξόρκια, τότε πράγματι υπονομεύεται η κοινωνική συνοχή, όλοι στρέφονται εναντίον όλων και γι’ αυτό δεν φταίνε μόνο οι στερεοτυπικά κακοί, οι σκληροί απεργοί ή οι φθαρμένοι συνδικαλιστές· τότε φταίνε και όλοι όσοι αδυνατούν να καταλάβουν τις πραγματικές πηγές της δυσφορίας τους – αυτοί ίσως περισσότερο απ’ όλους.

Μια κερματισμένη κοινωνία, έρμαιο στερεοτύπων, δοξασιών, άγνοιας, προπαγάνδας και προκάτ σχημάτων, αδυνατεί να κατανοήσει και τις συγκρούσεις, και τις απεργίες, και τη δυναμική των συμβάντων, και τον εαυτό της τον ίδιο: αυτόν πάνω απ’ όλα.

Ενώ συμφωνώ με το προφανές της υπόθεσης (δεν μπορείς να γενικεύεις από τις πράξεις μέρους του συνόλου), το κείμενο του κ. Ξυδάκη, ξεγράφει στα γρήγορα, χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση, το γεγονός πως στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε πράγματι τρομακτικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές παθογένειες που πηγάζουν από μια ιδιαίτερη κουλτούρα και στάση ζωής σε διάφορα επίπεδα. Ναι, μπορεί να μην είναι όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι τεμπέληδες, όλοι οι τραπεζικοί “προνομιούχοι”, όλοι οι γιατροί ανήθικοι, ή όλοι οι ταξιτζήδες κλέφτες αλλά υπάρχουν πολλοί (και ισχυροί) στην εκάστοτε κατηγορία ούτως ώστε να αποτελούν βαρίδι για την κοινωνικοοικονομική ευημερία του συνόλου (πολλοί πάντα συγκριτικά με εμπειρίες άλλων κρατών).

Και δεν φταίει μόνο το γεγονός πως τα συστήματα των πιστεύω μας είναι σαφώς από μόνα τους ελαττωματικά προς το στόχο της κοινωνικής ευημερίας, αλλά και το γεγονός πως οι θεσμοί μας είναι αντίστοιχα προβληματικοί – έχοντας προκύψει φυσικά εν μέρει από τα συστήματα των πιστεύω των πολιτών. Κατά την άποψή μου, οι ταμπέλες είναι δυστυχώς τεκμηριωμένες, απλά δεν πρέπει να τις κολλάμε σε όλους αδιάκριτα… αλλά αυτό απέχει πολύ από το να δηλώσει κανείς πως οι υπάρχουσες παθογένειες εν τέλει δεν μετράνε ως πραγματικές πηγές της δυσφορίας μας γιατί είναι απλά στερεότυπα ή δοξασίες που δεν μας επιτρέπουν να δούμε τον “πραγματικό εχθρό”. Οι όποιες λανθασμένες αντιλήψεις των πολιτών της χώρας για το εύρος της τεμπελιάς, ανηθικότητας, και κλεπτοκρατίας δεν μειώνουν την αρνητική επίδραση του φαινομένου.

Συνεπώς, δεν πρέπει να ξεχνάμε (ή να μειώνουμε την αξία) όλων των στραβών της χώρας μας, κατηγοριοποιώντας τα ως στερεότυπα και δοξασίες – τοποθετώντας τα «εκτός εστίασης» στην ατζέντα των προβλημάτων που χρειάζονται άμεσα επεμβάσεις. Αποτελούν μια ιδιαίτερα προβληματική πραγματικότητα, καταδικαστική για την ευημερία του τόπου, που όντως δεν πρέπει να γενικεύεται χαρακτηρίζοντας όλα τα άτομα του εκάστοτε συνόλου. Όλες σχεδόν πλέον οι κοινωνικές επιστήμες αναδεικνύουν πόσο σημαντικοί παράγοντες για την ευημερία μας αποτελούν τα φαινόμενα που ο κ. Ξυδάκης κατηγοριοποιεί ως δοξασίες – ακόμα και σε μικρές δόσεις. Μπορεί κανείς να συζητήσει για τις «πραγματικές πηγές της δυσφορίας (μας)» – προσωπικά πρέπει να μαντέψω για ποιο πράγμα μιλάει ο συγγραφέας αλλά πιστεύω το «πιάνω το νόημα» – χωρίς να διαγράφουμε την πολύ σημαντική Ελληνική πραγματικότητα των ακραίων φαινομένων διαφθοράς, πελατειακών σχέσεων, προσοδοθηρίας κ.ο.κ. Ας μιλήσουμε λοιπόν για τις πραγματικές πηγές της όποιας δυσφορίας μας στη βάση της κατανόησης της κουλτούρας του Έλληνα πολίτη, των παθογενειών και των προβληματικών θεσμών της χώρας (αγορών, διακυβέρνησης, δικαιοσύνης, κ.α.)

3 thoughts on “Όμηροι στερεοτύπων;”

S G

17/03/2008 at 23:23

Συμφωνω απολυτα. Μερικα “στερεοτυπα”

α) εχουν πολυ ευρεια βαση. οι δημοσιοι υπαλληλοι, ασχετο αν το θελουν ή οχι, ειναι σε μεγαλο ποσοστο αργοσχολοι και τεμπεληδες, συγκρινοντας με τους λοιπους πολιτες

β) προκαλουν ισως επιτελους καποιες πιεσεις προς αναμφισβητητη βελτιωση της καταστασης. Δηλαδη το στερεοτυπο του τεμπελη δημοσιου υπαλληλου δεν βλεπω πως μπορει να βλαψει τον εργατικο.
Το μονο που μπορει να κανει ειναι να οδηγησει σε εντατικοτερο ελεγχο της προσληψης και επιβλεψη της αποδοσης ενος υπαλληλου, προς οφελος των εργατικων δημοσιων υπαλληλων και της λοιπης κοινωνιας.

Δεν βλεπω λοιπον τι κακο εχει να ξυπνησουμε και να δουμε μερικες ομαδες του πληθυσμου ως αυτο που ειναι: απαραδεκτα προνομιουχες, ζωντας εις βαρος των αλλων και μαλιστα θρασεις, ζητωντας με εκβιαστικες απεργιες διατηρηση των “κεκτημενων” προνομιων!
Dralion

19/03/2008 at 08:38

Τις εχω βαρεθει τις εξειδικευσεις. ΟΚ, με αντικειμενικα κριτηρια, παντα θα πρεπει να εξαιρουμε μερικους ανθρωπους. Παντα θα πρεπει να λεμε “ολοι χαλια, εκτος απο μερικους”. Προφανως οσοι μας ακουνε, θα συγκαταλεγουν τους εαυτους τους στους “μερικους”.
Ναι, ωραια και λογικα ολα αυτα, αλλα δεν οδηγουν πουθενα.

Οταν το 90% ων δημοσιων υπαλληλων ειναι αργομισθοι εχω καθε δικαιωμα να αποκαλεσω ολους τους δ.υ. αργομισθους – χωρις εξαιρεσεις. Αν στους τιμιους και εργατικους δεν αρεσει ο χαρακτηρισμος μου, ας προσπαθησουν ν’ αλλαξουν τον κλαδο τους πρωτα. Και μετα να κατηγορησουν εμενα για ελλειψη αντικειμενικοτητας.
Η αντικειμενικοτητα και οι εξαιρεσεις μας μαραναν.
maikwl

19/03/2008 at 18:24

Με κίνητρο το ίδιο άρθρο έγραψε σήμερα και ο Καρκαγιάννης στην Καθημερινή αναδεικνύοντας την σχιζοφρένεια του Έλληνα σε όλο της το μεγαλείο:

Αν, όμως, πρέπει να μιλήσουμε για στερεότυπα, το ακλόνητο στην ψυχή και στο πνεύμα μας στερεότυπο είναι ο αντιφατικός κρατισμός που θέλει το κράτος ανίκανο και άχρηστο και ταυτόχρονα το θεωρεί σαν την καλύτερη και ασφαλέστερη εκδοχή σταδιοδρομίας ή βολέματος. Πρόκειται για μια γενικευμένη, αντιφατική και σχεδόν σχιζοφρενική λαϊκή αντίληψη πάνω στην οποία έχει θεμελιωθεί ολόκληρο το πολιτικό οικοδόμημα των τελευταίων δεκαετιών. Αναστέλλει την κοινωνική δυναμική και προκαλεί βαθύ κοινωνικό ρήγμα ανάμεσα στο κρατικό και το ιδιωτικό, ανάμεσα σ’ εκείνους που εργάζονται με άμεση ή έμμεση κοινωνική «προστασία» και σ’ εκείνους που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα.

M	T	W	T	F	S	S
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30

3 thoughts on “Όμηροι στερεοτύπων;”

Leave a Comment Cancel reply