…σχόλιο στο «Ελληνική επιχειρηματικότητα: Χθες, σήμερα, αύριο…» του Βασίλη Θεοχαράκη
Το σχετικά (πλέον) πρόσφατο άρθρο του κ. Θεοχαράκη στην Καθημερινή αποτελεί κατά την γνώμη μου διαφωτιστικό για τον προσδιορισμό του προβλήματος του ελλείμματος επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα.
Πόσοι από τους νέους μας τολμούν να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση και να αφοσιωθούν σε αυτή; Κι αν επιχειρήσουν, έχουν ως στόχο τους την παγκόσμια αγορά; Φοβάμαι πως όχι. Η πρώτη μας σκέψη είναι η επιλογή “ασφαλών” λύσεων που συχνά ενισχύονται ή και ακόμη επιβάλλονται από το οικογενειακό μας περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, αν εγκαταλείψουμε το όνειρο για μία από τις περιορισμένες θέσεις του Δημοσίου, αναζητούμε απεγνωσμένα μία καθώς πρέπει δουλειά σε ένα μεγάλο οργανισμό όπως κάποια τράπεζα ή πολυεθνική.
Πέρα βέβαια από την γενική κουλτούρα ασφαλών επιλογών (δημόσιο, υπάλληλος, κτλ.), το πρόβλημα μεγενθύνεται από τις δυσκολίες που επέρχονται από την γραφειοκρατεία του ελληνικού κράτους, τις αντιλήψεις του πληθυσμού της χώρας περί της αγοράς (μικρή/εγχώρια και όχι παγκόσμια αγορά) καθώς επίσης, σε λίγο διαφορετικό επίπεδο, τις αποτυχίες των χρηματοοικονομικών αγορών, τις εξωτερικότητες στην παραγωγή της γνώσης και άλλες παραμέτρους οι οποίες σε ένα σύστημα αγοράς οδηγούν σε χαμηλά – μη κοινωνικά βέλτιστα – επίπεδα έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α). Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων δυστυχώς επιβάλλει μια δυναμική που περιορίζει δημιουργικές επιχειρηματικές ιδέες νέων ανθρώπων. Ο βαθμός δυσκολίας αντιμετώπισης αυτών των εμποδίων βέβαια διαφέρει. Η κουλτούρα είναι κάτι που μεταβάλλεται πολύ δύσκολα, πολιτικές του ελληνικού κράτους αλλάζουν με αρκετή δυσκολία (αλλά συγκριτικά πιο εύκολα και γρήγορα από την κουλτούρα μας) ενώ το θέμα του μεγέθους της αγοράς είναι πιθανώς τεχνητό θέμα – υπόθεση εκπαίδευσης του πολίτη – μιας και το εμπόδιο τίθεται από την αντίληψή μας για την δυνατότητά μας να διεισδύσουμε στην παγκόσμια αγορά. Το κράτος, όπως και σε άλλες εκφάνσεις οικονομικής δραστηριότητας, συνεπώς λειτουργεί παράλληλα ως εμπόδιο (γραφειοκρατία) αλλά και ως βοηθητικός τροχός (δημόσια επένδυση σε Ε&Α) αλλά δεν κρίνεται ως απαραίτητα ο κυριότερος παράγοντας για την ύπαρξη ή και την δυσκολία λύσης του προβλήματος.
Κάτι που βρίσκω πως λείπει από το άρθρο – και το βασικό θέμα του παρόντος – είναι η αναφορά στο θέμα του πνεύματος καινοτομίας στην Ελλάδα.