Σωτηρης Γεωργανας

Συντομευμενη εκδοση του κειμενου δημοσιευτηκε στα Νεα

Αν τηλεμεταφέραμε στο παρόν κάποιον που ζούσε απο κοντά τα πολιτικά πάθη της δεκαετίας του 1990, θα εκπλησσόταν με πολλές εξελίξεις. Αλλά πιο αδιανόητη πιστεύω δεν θα του φαινόταν η ραγδαία πτώση του ΠΑΣΟΚ (και άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ) όσο η ραγδαία συμφιλίωση των οπαδών των δύο αιωνίων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (τους οποίους χώριζε τότε μίσος εφάμιλλο φανατικών του ΠΑΟ και ΟΣΦΠ) και η διάνοιξη ενός νέου πολιτικού χάσματος.

Το 1993 πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να κάτσουν οπαδοί ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στο ίδιο προεκλογικό τραπέζι χωρίς αιματηρές συμπλοκές. Την Κυριακή αυτή, οπαδοί ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού πιθανότατα συνέφαγαν σε χιλιάδες τραπέζια ανά την Ελλάδα, χωρίς να σηκωθεί ούτε ένα φρύδι. Όπως πιθανότατα έκαναν σε άλλα τραπέζια οπαδοί των μημονιοφόρων αντιμνημονιακών ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και συναφών κομμάτων. Οι μεν φίλοι του σχιζοφρενούς μετώπου που δεν ξέρει τι θέλει να κάνει με τα Μνημόνια που φέρνει, μπορούν να χαίρονται γιατί οι ηγέτες τους κατάλαβαν τι συμβαίνει, και επισήμως δηλώνουν πια “σύντροφοι”. Οι δε ηγέτες των χωρίς-περιστροφές-φιλοευρωπαϊκών κομμάτων όμως, όχι μόνο φαίνονται εντελώς ανάξιοι του ρόλου τους (να ηγούνται, δηλαδή να είναι μπροστά από την κοινωνία), αλλά δεν ξέρουν καν να ακολουθήσουν, αυτό που έχει γίνει ήδη σε κάθε συντροφιά σώφρονων ανθρώπων στην χώρα.

Read moreΑφου δεν μπορουν να ηγηθουν, ας ακολουθησουν εστω

Δημοσιεύτηκε σε λίγο διαφορετική έκδοση στο protagon.gr

Mια προσωπική ιστορία: πριν κάποια χρόνια, πετούσα από το Οχάϊο προς Αθήνα, μέσω Νέας Υόρκης και Λονδίνου. Ταξιδεύοντας ώρες –όχι για ευχάριστο λόγο- και ξενυχτισμένος, επιβιβάστηκα στο Λονδίνο για το τελευταίο κομμάτι της πτήσης. Δίπλα μου, μια νέα Ελληνίδα, υγιής και προφανώς ξεκούραστη. Στα 10-15 λεπτά πτήσης άρχισε να στριφογυρίζει δυσανασχετώντας, στα 30 λεπτά πτήσης ξεστόμισε την απίστευτη ατάκα: «άντε, πότε θα φτάσουμε!» Ίσως ήταν η ιδέα μου, αλλά νομίζω ότι όσοι γύρω της είχαμε τουλάχιστον 10ωρο ταξίδι από Αμερική στην πλάτη, δεν πιστεύαμε τα αυτιά μας. Μεμονωμένη περίπτωση, σκεφτόμουν, μέχρι που προσγειωθήκαμε και επαναλήφθηκε ευθύς ο γνώριμος σουρεαλιστικός χορός, σχεδόν όλοι οι Έλληνες να λύνουν ζώνες και να τινάζονται απ’τις θέσεις τους σαν ζεματισμένοι, ενάντια στους διεθνείς κανονισμούς, στοιχειώδεις σκέψεις προνοητικότητας αλλα και τις ατελείωτες παρακλήσεις των αεροσυνοδών.

Ο Άγγελος Βλάχος (ενορατικός διπλωμάτης, συγγραφέας και ανιψιός του ιδρυτή της «Καθημερινής») έλεγε ότι είμαστε λαός με πολλά χαρίσματα και λίγες αρετές. Αγνοούμε σε τι βαθμό ισχύει, μια και οι σχετικές επιστήμες μόλις τώρα αρχίζουν να μετράνε σωστά τέτοια χαρακτηριστικά και την αλληλεπίδραση τους σε κοινωνικόοικονομικό επίπεδο. Υπάρχει όμως ισχυρή υπόνοια ότι η υπομονή και η στωϊκότητα δεν ανήκουν στις αρετές μας.

Read moreΗ Ανυπομονησία των Ελλήνων και η κρίση που δεν ήταν αναγκαία

Σωτήρης Γεωργανάς, Αν. Καθηγητής Οικονομικών/City University Λονδίνου.
Κωνσταντίνος Καλλίρης, δικηγόρος και διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δημοσιευθηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα

“Βόλεψα την κόρη μου”: μια από τις πιο αμφίσημες φράσεις στην ελληνική καθομιλουμένη. Αν μιλάς με φίλους, η επιτυχία αυτή συνοδεύεται από επιφωνήματα ικανοποίησης, θαυμασμού ή και ελαφριάς ζήλιας (εμείς πότε θα τα καταφέρουμε επιτέλους;). Όταν, όμως, το “βόλεμα” το πέτυχαν “ξένοι” πρόκειται για θανάσιμο αμάρτημα. Η φράση “αυτοί βολέψαν τα παιδιά τους” συνοδεύεται από επιφωνήματα αποδοκιμασίας, ενίοτε και πραγματική οργή.

Μια κυβέρνηση που εξήγγειλε δυναμικά ότι θα κάνει τα πράγματα αλλιώς, κατέληξε να στελεχώνει τα Υπουργεία, για μια ακόμη φορά, στην βάση των “δικών μας παιδιών”. Διαβόητο παράδειγμα ο διορισμός και η ταχεία ανέλιξη του εξαδέλφου του Πρωθυπουργού, αλλά όχι λιγότερο σημαντικοί οι διορισμοί σε θέσεις συμβούλων, Γενικών Γραμματέων και Προέδρων Οργανισμών, ατόμων με οφθαλμοφανείς διασυνδέσεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Read moreΤα δικά μας παιδιά: η υποκριτική μας σχέση με την διαφθορά

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στο capital.gr

Το ευκολότερο πράγμα που μπορούσαν να κάνουν οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες για να κερδίσουν την εύνοια του πλήθους, ήταν να προσφέρουν δωρεάν άρτο και θεάματα. Εκστασιαζόταν ο όχλος, έσβηναν οι επαναστατικές σκέψεις — λίγοι θυμόντουσαν ότι τα δώρα που μοιράζει ο αυτοκράτορας δεν βγήκαν από την προσωπική του τσέπη, αλλά από τον μόχθο εκατομμυρίων ανθρώπων, τον οποίο έκλεβε χωρίς πολλές περιστροφές. Ευτυχώς οι πολιτείες μας έχουν προχωρήσει πολύ από τότε, οι πολίτες έχουν αυξημένη προστασία απέναντι στην αυθαιρεσία του κράτους (χάρη και στην ΕΕ!) και αυξημένη μόρφωση για να καταλαβαίνουν ότι δεν υπάρχει ενέργεια εκ του μηδενός, όλα κάπως πληρώνονται. Φαίνεται όμως να έχει παραμείνει η εντύπωση σε κάποιους πολίτες ότι οι «παροχές» που μοιράζει ένας ηγέτης είναι από την δική του τσέπη. Και η ύψιστη μορφή παροχών, στον στίβο του λαϊκισμού, είναι αυτές που παρέχονται εντελώς δωρεάν.

Read moreΗ απατηλή γοητεία του δωρεάν και η υποκρισία της «κοινωνικής ευαισθησίας» μας

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στο Books Journal

Αν τις εκλογές που έρχονται τις ακολουθήσει σοβαρή ζημιά για την χώρα, θα είναι πιθανότατα ατύχημα και όχι αποτέλεσμα δόλου. Είμαι έτοιμος να πιστέψω ότι σχεδόν κανείς πολίτης δεν ψηφίζει με σκοπό να διαλυθεί η χώρα, κανείς υποψήφιος δεν πολιτεύεται για να κάνει συνειδητά ζημιά. Κιόμως όλα τα σημάδια δείχνουν ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να κάνει άλλο ένα μνημειώδες λάθος, να προσθέσει μια ακόμα μαύρη σελίδα στην οικονομική της ιστορία: το χρηματιστήριο κατέρρευσε, τουριστικές κρατήσεις ακυρώνονται, ο δείκτης οικονομικής συγκυρίας ανέστρεψε απότομα την θετική του πορεία, τα διεθνή ΜΜΕ ξέθαψαν φράσεις όπως «ελληνική τραγωδία» και το κακόηχο «grexit”.

Όταν κάποιος ετοιμάζεται να κάνει ζημιά στον εαυτό του και τους άλλους, αν δεν το κάνει επίτηδες, αναγκαστικά το κάνει λόγω κακών υπολογισμών, ίσως αποτέλεσμα διανοητικών περιορισμών. Δύο βασικούς διανοητικούς περιορισμούς βλέπω στην πολιτική συμπεριφορά μας: αδυναμία να μπούμε στο μυαλό των άλλων και να καταλαβαίνουμε τα κίνητρα τους (συνοπτικά, μυωπική εσωστρέφεια) και εξαιρετικά βραχεία μνήμη.

Read moreΜυωπικη εσωστρεφεια και μνημη χρυσοψαρου

Η προωθούμενη ανάπλαση στο Ελληνικό θέτει το ερώτημα ποσες ευκαιρίες έχασε η χωρα για πραγματική ανάπτυξη και ποιός την εμπόδιζε;

Δημοσιευθηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στην Καθημερινη.

Η συνύπαρξη των ανθρώπων σε κοινωνίες πάντα προκαλούσε συγκρούση μεταξύ της ατομικής ελευθερίας και της ανάγκης για αμοιβαίες παραχωρήσεις, για κανόνες. Όσο πιο πολιτισμένη γίνεται μια κοινωνία, τόσο μεγαλύτερη δυστυχία προκαλεί σε κάποιους πολίτες που περιορίζονται από τις κοινωνικές επιταγές, όπως έγραφε ήδη το 1929 ο Φρόυντ στο διάσημο Das Unbehagen in der Kultur (μεταφρασμένο ως Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας).* Μια λιγότερο μελετημένη έκφανση αυτού του φαινομένου είναι η οικονομική ανάπτυξη και η ανεξήγητη δυστυχία που φαίνεται να φέρνει σε μερικούς συμπολίτες μας.

Πρόσφατα παραχωρήθηκε, ξεπερνώντας (οριστικά;) και τον σκόπελο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το αεροδρόμιο του Ελληνικού για ένα από τα μεγαλύτερα έργα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι παραχωρησιούχοι υπόσχονται επένδυση 7-8 δις, που θα φέρει εργασία για 50.000 άτομα (σχεδόν το συνολικό εργατικό δυναμικό του Βόλου δηλαδή) και 1 εκατομμύριο νέους επισκέπτες για την Αθήνα. Συγκριτικά, το τελευταίο αυτόφωτο μνημείο μεγάλου βεληνεκούς που χτίστηκε στην πόλη (όχι π.χ. μουσείο επίδειξης περασμένων μεγαλείων), ο Παρθενώνας, έχει περίπου 2 εκ. επισκέπτες. Όσο προκλητικό και να ακούγεται, στο Ελληνικό χτίζουμε, τουριστικά μιλώντας (και αν ευσταθούν τα στοιχεία), μισό Παρθενώνα. Χωρίς μάλιστα να χρειαζόμαστε τα μεταλλεία του Λαυρίου.

Κιομως, ένα έργο τέτοιας σημασίας για την πόλη, αν όχι την χώρα, έπρεπε να περιμένει την βαθύτατη οικονομική κρίση για να γίνει.

Read moreΗ Ανάπτυξη Πηγή Δυστυχίας