Χρηματιστηρια και προβλεψεις ή πως το Βημα και ενας φυσικος δυσφημουν τα οικονομικα
Η προβλεψη ειναι πολυ δυσκολη, ειδικα οταν αφορα το μελλον!
Ετσι λεει τουλαχιστον το κλασικο αστειακι μεταξυ οικονομετρών και χρηματιστων. Ειναι διαβοητα δυσκολο να προγνωσεις το μελλον της οικονομιας, σε μερικες περιπτωσεις οπως στα χρηματοοικονομικα ειναι ισως θεωρητικα αδυνατο. Ο λογος δεν ειναι ομως η υπαναπτυξη της οικονομικης επιστημης οπως συχνα υποθετουν πολλοι, αλλα κατι που θα μπορουσα να ονομασω: η αρχη της αβεβαιοτητας στα χρηματοοικονομικα (γνωριζω οτι πολλοι φυσικοι θα τσαντιστουν, αλλα ας διαβασουν λιγες σειρες ακομα).
Μιλω βεβαια για την υποθεση των αποτελεσματικων αγορων (βλ. την κλασικη εργασια του E. Fama). Η ιδεα ειναι σχετικα απλη: σε εναν ανταγωνιστικο κοσμο οπως οι χρηματαγορες με πολλους παικτες που προσπαθουν να βγαλουν κερδος, καθε προφανης ευκαιρια να κερδισεις χρηματα αξιοποιειται σε δευτερολεπτα (μαλιστα λενε οτι γινεται σε κλασματα του δευτερολεπτου στις αγορες συναλλαγματος). Αυτο σημαινει οτι δεν υπαρχει τροπος να προβλεψεις την πορεια των τιμων αυριο με πληροφοριες που εχεις σημερα. Οτιδηποτε πληροφορια ειναι δημοσια γνωστη* σημερα, εχει ηδη ενσωματωθει στις τιμες! Κινηση στις τιμες μπορει να φερει λοιπον μονο μια νεα, αγνωστη εως σημερα στο κοινο πληροφορια και προφανως ειναι αδυνατο να προβλεψεις μια αγνωστη πληροφορια.
Η θεωρια αυτη ειναι αρκετα δυνατη νομιζω. Εχει εξεταστει πολυ θεωρητικα και εμπειρικα, εχει βελτιωθει, εχει συμπληρωθει και γενικα χιλιαδες πολυ εξυπνοι ανθρωποι εχουν δουλεψει στο θεμα (ενας απο αυτους μαλιστα συντομα θα δημοσιευσει και αρθρο στην κεντρικη σελιδα). Μαλιστα ειναι απλος ο λογος που μερικα απο τα μεγαλυτερα μυαλα στον πλανητη εχουν ασχοληθει με το θεμα: τεραστια κεφαλαια διακυβευονται στις χρηματαγορες και ενα καλο μοντελο προβλεψης αξιζει τεραστια ποσα. Προσωπικα, αν και σιγουρα οχι ειδικος στο θεμα, πιστευω σε μια πιο γενικη εκδοση της υποθεσης, ακομα και αν οι χρηματαγορες δεν ειναι αποτελεσματικες οπως πιστευε ο Φαμα, ειναι σχεδον αδυνατο για μεγαλο χρονικο διαστημα να κανεις σωστες προβλεψεις των τιμων. Ο λογος ειναι παλι οτι αν εμφανιστει μια μεθοδος να προβλεπεις, πολυ συντομα θα την χρησιμοποιουν ολοι εως οτου θα γινει αναποτελεσματικη (θυμιζω οτι οι τιμες εξαρτωνται απο την ζητηση, αρα αν ολοι προβλεπουν αυξηση στο μελλον ζητανε περισσοτερο σημερα και οι τιμες αυξανονται σημερα).
Ολα αυτα ομως τα ξεκινησα με αφορμη ενα εξαιρετικα αδικο αρθρο στο Βημα
Η κλασική οικονομική θεωρία βασίζεται σε δύο απλοποιητικές παραδοχές: (α) οι μεταβολές της τιμής μιας μετοχής ή ενός χρηματιστηριακού δείκτη είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, δηλαδή η μεταβολή της κάθε ημέρας δεν εξαρτάται από τις μεταβολές των προηγούμενων ημερών και (β) η πιθανότητα μιας συγκεκριμένης μεταβολής δίνεται από [την] κανονική κατανομή ή κατανομή Gauss.
Οι τεχνικα δυνατοι αναγνωστες μας ισως ηδη εχουν προσεξει οτι αυτα δεν ειναι σε καμμια περιπτωση αθωες απλοποιητικες παραδοχες, ειναι στην πραγματικοτητα πολυ δυνατες παραδοχες που ουσιαστικα καθοριζουν το αποτελεσμα μιας θεωριας βασισμενης σε αυτες, σε βαθμο που μια τετοια θεωρια να ειναι μια αχρηστη ταυτολογια. Ευτυχως ομως, στα οικονομικα αυτες οι δυο προτασεις δεν ειναι παραδοχες! Ειναι αποτελεσματα μιας πολυ βαθυτερης θεωριας (μεταξυ αλλων του Φαμα που παρεθεσα). Για να καταλαβετε την διαφορα, το κειμενο ισχυριζεται κατι αναλογο του εξης: Οι φυσικοι υποθετουν απλοποιητικα οτι η γη κινειται με μια συγκεκριμενη περιστροφη και τροχια επειδη ετσι της αρεσει. Αποτελεσμα, προβλεπουν οτι αυριο το πρωϊ ο ηλιος θα εμφανιστει στην ανατολη στο ταδε σημειο. Προφανως κατι τετοιο θα ηταν κουτο, οι φυσικοι δεν υποθετουν οτι η γη περιστρεφεται επειδη της αρεσει, ισα ισα εχουν μια βαθια θεωρια περι βαρυτητας και κοσμικης μηχανικης που καταληγει στο οτι η γη περιστρεφεται!
Το αρθρο συνεχιζει ακομα πιο αδικα να μιλα για θεωριες προβλεψης των τιμων (βλ τιτλο: μπορουμε να προβλεψουμε τα κραχ?) ενω εξηγησα οτι μεγαλο μερος της θεωριας μας λεει οτι αυτο ειναι φυσει αδυνατο. Αναρωτηθηκα, ειναι δυνατον ενας οικονομολογος να τα αγνοει ολα αυτα? Η απαντηση ειναι απλη: το Βημα απευθυνθηκε αποτι φαινεται σε καθηγητη αστροφυσικης να μιλησει για χρηματοοικονομικα! Φαουλ κυριοι του Βηματος και φαουλ κυριε φυσικε, μεγαλο φαουλ…
*Μαλιστα οι παρατηρητες των αγορων θα ξερουν οτι και η χρηση πληροφοριων που δεν ειναι δημοσια γνωστες ειναι κατα κανονα παρανομη (insider trading).
ΥΓ επελεξα ενα καπως στρυφνο θεμα για πρωτο αρθρο του ιστολογιου μας. Ζητω συγγνωμη.
Παράνομη ξε-παράνομη, S G, είμαι της γνώμης ότι το Nobel Οικονομικών του 2001 πάνω στην «Ασύμμετρη Πληροφόρηση» δείχνει πως τελικά αυτές οι πληροφορίες βρίσκονται και είναι αυτές που εν τέλει κάνουν δύο ισάξιες εταιρείες να κερδίσουν το τελικό contract με αποτέλεσμα να φέρουν κέρδη μετά στους μετόχους τους.
Επίσης όταν σκαν οι «φούσκες» εν τέλει οι μικρομεσαίοι επενδυτές που δε γνωρίζουν τις λεπτομέρειες (ή δεν έχουν πρόσβαση σε “inside trading scoops”) χάνουν τον παρά.
η ασυμμετρη πληροφορηση κατα κανονα εχει να κανει με αλλα θεματα. στα χρηματοοικονομικα η υπαρξη πληροφορημενων insiders μπορει να κανει ακομα και καλο γιατι αποκαλυπτεται η πληροφορια τους και οι αγορες γινονται καλυτεροι συγκεντρωτες πληροφοριας.
Οσο για τους μικρομεσαιους, χανουν τον παρα αν βλεπουν το χρηματιστηριο σαν καζινο. Αν αναζητουν θεμελιωδη μεγεθη και επενδυουν με βαση αυτα, δεν νομιζω οτι θα τους ενοχλουν πολυ οι παροδικες διακυμανσεις. Εδω εχει πλακα η ατακα ενος φιλου που ασχολειται με το θεμα, οτι καποιος που επεσε για υπνο ενα χρονο πριν την “κριση” του 1987 και ξυπνησε εναν χρονο μετα, δεν θα προσεξε ΤΙΠΟΤΑ!
Εν τελει κατι ενδιαφερον ειναι οτι τελικα (οπως βρισκω μεταξυ αλλων και σε ενα πεηπερ μου) οι παραλογοι μικρομεσαιοι ειναι που αποτελουν μερος του noise trade το οποιο ειναι ο μονος λογος που οι πληροφορημενοι insiders μπορουν να κρυφτουν και δεν χανουν ολο το πλεονεκτημα της κρυμμενης πληροφοριας.
Tip για τους λεγόμενους μικρομεσαίους επενδυτές (επενδυτές όμως, όχι traders). Αφήστε τις μετοχές, επενδύστε σε index mutual funds (σε όποιο έχει τις χαμηλότερες προμήθειες ceteris paribus) και ξεχάστε το για χρόνια.
Τα εμπειρικά δεδομένα παρέχουν evidence πως η συγκεκριμένη θεωρία δεν ισχύει. Υπάρχει μεγάλη αλληλοσυσχέτιση στα τετράγωνα των αποδόσεων. Η διακύμανση είναι σε κάποιο βαθμό προβλέψιμη (δες μοντέλα Garch, Stochastic Volatility models, implied volatility κτλ). Διαπιστώνεται σε πολλές περιπτώσεις η ύπαρξη συνολοκλήρωσης μεταξυ των τιμών διάφορων μετοχών ανταγωνιστικών επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου. Οι αποδόσεις σε καμία περίπτωση δεν ακολουθούν κανονικές κατανομές. Δείτε επίσης το βιβλίο των Lo and MacKinley
Εικάζω πως ο λόγος για τον οποίο ο Fama δεν έχει πάρει Nobel είναι επειδή η συγκεκριμένη θεωρία είναι ασύμβατη με τα δεδομένα. Ωστόσο οφείλω να σημειώσω πως η συγκεκριμένη υπόθεση (που δεν είναι μάλλον και τόσο καινούρια… Δες Bachelier ) γνώρισε τεράστια αποδοχή σε ακαδημαϊκούς και finance practitioners. Ο λόγος; Τα εξαιρετικά βολικά της αποτελέσματα
Δεν μιλάμε για παραδοχές αλλά για υποθέσεις (οι υποθέσεις μάλιστα που κάνουν αυτοί στους οποίους μάλλον αναφέρεται ο συντάκτης [τιμολογητές παραγώγων] είναι πολύ δυνατότερες από αυτές τις δύο). Η υπόθεση α) είναι ευκολότατα ελέγξιμη και για αυτό θα καλούσα τον ίδιο τον αστροφυσικό αν μπορεί να βρει στατιστικά σημαντική αυτοσυσχέτιση μεταξύ αποδόσεων μετοχών. Σε όσες χρηματοοικονομικές χρονοσειρές και αν έχουν πέσει στα χέρια μου (ή σε δημοσιευμένες έρευνες) δεν έχω βρει ούτε μια τέτοια περίπτωση. Τέλος όλοι οι εμπειριστές (στατιστικολόγοι/οικονομέτρες) γνωρίζουν πως η υπόθεση β) δεν ισχύει. Οι χρηματοοικονομικές χρονοσειρές είναι leptokurtic και η κατανομή τους μεταβάλλεται στο χρόνο. Οι φυσικοί/applied mathematicians βέβαια που κάνουν derivative pricing επιλέγουν να αγνοήσουν τα παραπάνω.
Νεοφιλελεύθερες παπαριές. Ποιό κόμμα σας προωθεί εδώ στην Αναμόρφωση; Ντορικοί είστε όλοι;