Ο νέος ελληνισμός

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στο Βημα

Ασταμάτητα τα καλά νέα για Έλληνες παγκοσμίως. Ο πρόσφατος τίτλος του Γιάννη Αντεντοκούνμπο ως πολυτιμότερου παίχτη στο ΝΒΑ επιστεγάζει τις επιτυχίες του νεότατου Τσιτσιπά στο τέννις, αλλά και βεβαίως του Λάνθιμου στην ευγενή τέχνη του κινηματογράφου.  Μάλιστα, τα πρωτόγνωρα αυτά κατορθώματα, αντίθετα με επιτυχίες όπως του 2004, καλλιεργούν βάσιμες προσδοκίες για ακόμα υψηλότερα σκαλιά. Πως βγήκαν αυτοί οι πρωταθλητές της ήρεμης δύναμης, μέσα από μια Ελλάδα που δεν είναι και στα καλύτερα της; Πρόκειται για εθνικό θρίαμβο ή φωτεινούς μετεωρίτες που διασχίζουν σύννεφα μιζέριας;

Να ξεκαθαρίσω ότι αποστρέφομαι τον άκριτο οπαδισμό: επιτυχίες ανθρώπων με τους οποίους απλά μας συνδέει γλώσσα ή καταγωγή, δεν προσδίδουν αυτόματα αξία στους υπόλοιπους. Αλλά ισχυρίζομαι πως εδώ δεν βλέπουμε τυχαία και μεμονωμένα φαινόμενα, αλλά την κορυφή του παγόβουνου. Οι τρεις περιπτώσεις έχουν κοινά μεταξύ τους, αλλά και συγγενεύουν με πιο αθόρυβα κατορθώματα άλλων ανθρώπων που βγήκαν από αυτή την μικρή γωνιά της γης, αν ξύσεις λίγο κάτω από την επιφάνεια της πρόσφατης μιζέριας μας.

Ας το πούμε απλά και απερίφραστα: έχουμε μπροστά μας την πιθανότατα καλύτερη γενιά νέων Ελλήνων της νεοελληνικής ιστορίας. Από τις γνώσεις των τυπικών νέων και την εξωστρέφεια τους, ακόμα και την φυσική τους κατάσταση (οι λιγότερο καπνιστές εδώ και δεκαετίες, οι πιο γυμνασμένοι εδώ και αιώνες;), έως τα εξαιρετικά κατορθώματα των αρίστων.

Και τα κατορθώματα δεν είναι τυχαία, αλλά δείχνουν μια εικόνα από τα μελλούμενα, αν δεν κλωτσήσουμε την τύχη μας. Ένα μέλλον στο οποίο αξιοποιούμε τόσο καλά τα ταλέντα μας που να μην ακούγεται περίεργο ένας από εμάς να πηγαίνει για την παγκόσμια κορυφή,  για πολλαπλά Όσκαρ, πρώτη θέση στο ΝΒΑ, στο τέννις ή και σε καμία επιστήμη επιτέλους!

Πώς φτάσαμε εδώ και πώς προχωράμε; Η ιστορία των επιτυχιών ξεκινάει σε χρόνια που πολλοί θεωρούν αμαρτωλά, την «εποχή της αστακομακαρονάδας». Όσο γενιές ολόκληρες νεόπλουτων μεσηλίκων έψαχναν αμφισβητούμενους τρόπους να βγάλουν χρήμα, και ακόμα χειρότερους να το επιδείξουν, φύτρωναν οι βλαστοί μιας υγιέστερης γενιάς.

Χωρίς τις παχιές αγελάδες προ κρίσης, την ακμάζουσα οικονομία,  οι μητέρες του Γιάννη και του Στέφανου πιθανώς δεν θα είχαν έρθει ποτέ στην Ελλάδα. Χωρίς το διαφημιστικό πάρτυ στα κανάλια της εποχής, πιθανώς ο Γιώργος θα είχε αναγκαστεί να κάνει κάποιο άλλο επάγγελμα.

Τα ίδια χρήματα της εποχής χρηματοδότησαν και τα φροντιστήρια για τόσους Έλληνες, για να έχουμε την γλωσσομαθέστερη γενιά μας. Τα ίδια χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για σπουδές στο εξωτερικό, προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές, για να έχουμε την γενιά με τις ισχυρότερες διασυνδέσεις στο εξωτερικό. Τα ίδια χρήματα συντήρησαν και υποδομές για τον αθλητισμό, δημόσιες ή ιδιωτικές, που είναι απαραίτητες για να τρέφουν τα ταλέντα (ποιός θα ανακάλυπτε ή ανεδείκνυε τον Γιάννη, σε μια χώρα χωρίς την μπασκετική παράδοση που πια έχουμε;).

Ας σημειώσουμε ότι παρόμοιο άλμα έκανε και πριν από μας μια άλλη μεσογειακή χώρα με ισχυρή ανάπτυξη, η Ισπανία (παγκόσμια πρωταθήτρια σε ποδόσφαιρο και μπάσκετ, με παγκόσμιας κλάσης αστέρια από τέννις έως Φόρμουλα 1 και Χόλλυγουντ).

Παραδόξως, παρ΄όλη την οικονομική κρίση που ήταν η χειρότερη στην Μεσόγειο, το άλμα μας άνθεξε. Χάρη στην στρατηγική επιλογή της στενής σύνδεσης με τον ευρωπαϊκό πυρήνα της κυβέρνησης Καραμανλή το 1981, που εδραίωσε η κυβέρνηση Σημίτη το 2001, οι νέοι Έλληνες είχαν επιλογές και πολλοί τις άδραξαν. Όχι μόνο δεν παρέδωσαν όπλα, αλλά ανοίχτηκαν στο μέλλον.

Με όπλο την πραγματική ελευθερία μετακίνησης και εργασίας σε μια από τις πλουσιότερες οικονομικές ζώνες του πλανήτη, οι απόφοιτοι Ιατρικής μας έγιναν γιατροί στην Βόρεια Ευρώπη. Πληροφορικάριοι γέμισαν Λονδίνο και Βερολίνο, με αξιοπρεπέστατους μισθούς, παρόμοια και τραπεζικοί, πανεπιστημιακοί, αναλυτές, διάφοροι τεχνοκράτες. Αν η έξοδος των μυαλών σας φαίνεται μόνο λυπηρή, συγκρίνετε με τους σπουδαγμένους ανατολικοευρωπαίους που κατήντησαν να κάνουν εργασίες ανειδίκευτου στην Ελλάδα όταν έπεσε το Τείχος. Οι δικοί μας δεν ξέπεσαν, σε πολλές περιπτώσεις ανέβηκαν κατηγορία. Και όταν η Ελλάδα επιστρέψει στην κανονικότητα, πολλοί θα επιστρέψουν, ικανότεροι, σοφότεροι, πλουσιότεροι.

Ποιά είναι όμως η συνταγή για να προχωρήσουμε στον νέο, φωτεινό ελληνισμό στο μέλλον; Το τρίπτυχο θεωρώ είναι: ανάπτυξη, εξωστρέφεια, ανοιχτά σύνορα (με τάξη).

Περί ανάπτυξης η δεκαετής κρίση έχει φέρει συναίνεση που κάποτε δεν είχαμε — η ανάγκη μιας υγιούς ανοδικής οικονομίας, με επενδύσεις και επιχειρείν, έγινε (φαινομενικά) αποδεκτή σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Η εξωστρέφεια θα απαιτήσει περισσότερη αυτοπειθαρχία. Όσο θα βελτιώνονται οι ευκαιρίες στην πατρίδα, θα γίνεται όλο και πιο ελκυστική για τους νέους η παραμονή στην μητρική/πατρική θαλπωρή. Για τις επιχειρήσεις θα γίνεται ευκολότερο να μένουν στο καβούκι τους. Ελπίζω να μην ξεχάσουμε το δίδαγμα: η Ευρώπη είναι η πατρίδα μας, και πρέπει να διατηρούμε ισχυρούς δεσμούς, να ανοίγουμε τα μάτια και να διδασκόμαστε.

Το πιο αμφιλεγόμενο κομμάτι του νέου ελληνισμού είναι τα ανοιχτά σύνορα. Δεν μιλάω φυσικά για το μεταναστευτικό χάος μας, που επιβραβεύει άτιμους και τιμωρεί τους φρόνιμους. Χρειαζόμαστε έξυπνη και ανθρωπιστική μεταναστευτική πολιτική, προσέλκυση και ένταξη αντί για κλειστόμυαλη άρνηση. Το αξιοπρεπές ζέυγος Αντεντοκούνμπο και η μητέρα  Τσιτσιπά χωρούσαν και θα χωράνε, σε μια αραιοκατοικημένη χώρα με τόσο βαρύ δημογραφικό πρόβλημα. Ακόμα και σήμερα όμως δεν έχουμε εθνική πολιτική για τίμιους εργατικούς ανθρώπους να έρχονται και να προσφέρουν στην κοινότητα των Ελλήνων. Αυτό είναι άδικο αλλά και ηλίθιο. Ο νέος ελληνισμός θα χρειαστεί όλα τα ταλέντα, για να χτυπήσουμε όλες τις επιτυχίες.