Με το άρθρο αυτό επιστρέφω μετά από καιρό στο ιστολόγιο της Αναμόρφωσης προκειμένου να κλείσω την συμμετοχή μου σε αυτό ως συγγραφέας με έναν λίγο πιο κανονικό τρόπο. Ευχαριστώ τους συντελεστές για την φιλοξενία και την ανταλλαγή θέσεων, μέσα από την οποία αναδείχθηκαν ουσιαστικές και υφολογικές διαφορές. Με την πεποίθηση ότι η κριτική πρέπει να είναι προσανατολισμένη περισσότερο προς τα πάνω (στους θεσμούς και στις διάφορες «ελίτ» που τους διαμορφώνουν) ο γράφων θα ιστολογεί στο εξής σποραδικά εδώ.
Όταν κανείς χτίζει ένα κτίσμα, είθισται η ανέγερσή του να ξεκινά από τα θεμέλια και να προχωρά στην ανωδομή. Το αντίθετο, το να στήσει, δηλαδή, κανείς τις σκαλωσιές για να χτίσει πρώτα τους επάνω ορόφους, ώστε να «κατηφορίσει» εν συνεχεία προς το ισόγειο και τα θεμέλια, είναι κάτι που ίσως απαντά μόνο σε κάποιο ποντιακό ανέκδοτο. Κι όμως, συναντάται και σε μία ακόμη ιδιάζουσα περίπτωση: αυτήν του νέου ελληνικού κράτους. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Με αφορμή την τρέχουσα οικονομική κρίση, η οποία παράλληλα με τον διεθνή διασυρμό της χώρας έχει ουσιαστικά οδηγήσει στην πέμπτη χρεοκοπία του ελληνικού κράτους από τον 19ο αιώνα ως σήμερα, ήρθε ξανά στην επιφάνεια ένα περίεργο δίλημμα. Ένα υπαρξιακό ερώτημα που εδώ και περίπου έξι αιώνες απασχολεί σε διάφορες μορφές και με έντονο τρόπο τους Έλληνες: παπική τιάρα ή τουρκικό φακιόλιο; Δύση ή Ανατολή; Φράκο ή Φουστανέλα; Ανάλογα με τις περιστάσεις το ερώτημα αναδιατυπώνεται, αλλά μοιάζει να παραμένει ίδιο. Στις μέρες μας, π.χ. θα μπορούσε να διατυπωθεί ως «Τρόικα, μνημόνιο και ευρώ ή βαλκάνια υπανάπτυξη εκτός ευρωζώνης;». Οι ακραίες τάσεις και πάλι παρούσες: οι πιο δογματικοί δυτικόφρονες μοιάζουν σχεδόν να βλέπουν στην τρόικα τους επιγόνους της (επίσης τριμελούς) αντιβασιλείας του Όθωνα τον 19ο αιώνα, αυτούς, δηλαδή, που θα ολοκληρώσουν ό,τι άρχισαν οι Βαυαροί, μετατρέποντας επιτέλους τους ευρωανώριμους Έλληνες σε σωστούς Δυτικοευρωπαίους. Πιθανώς, μάλιστα, να μην κακοβλέπουν εντελώς και την επιστροφή στο 1941 μέσω της δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης της ευρωζώνης υπό την Γερμανία. Οι αντιμνημονιακές φωνές, από την άλλη μεριά, αντιμετωπίζονται συχνά συλλήβδην σαν η έκφραση των νοοτροπιών εκείνων που κρατούν την χώρα στην βαλκανική (ή ίσως και οθωμανική) Ανατολή, μακριά από το αυτονόητα δυτικό της πεπρωμένο.