Με τις οφειλόμενες ευχαριστίες για τις υποδείξεις τους στους Θάνο Μαυρέλη, Κώστα Κωτούλα και Αθηνά Βενετάκη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα όταν γράφεται το παρόν, στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές η Κλίντον έλαβε 400.000 χιλιάδες ψήφους περισσότερες από τον Τραμπ. Αυτό είναι ένα ελάχιστο ποσοστό, της τάξης του 0,3%, είναι ένα ποσοστό όμως κατά το οποίο προηγήθηκε η Κλίντον και ηττήθηκε ο Τραμπ και όχι ανάποδα.
[ενημέρωση 22Δεκ16: Η διαφορά έκλεισε τελικά στα 2,86 εκ. ψήφους υπέρ της ηττημένης, ήτοι 2%. Πρόκειται φυσικά για την μεγαλύτερη διαφορά που υπήρξε ποτέ υπέρ του ηττημένου των εκλογών, υπερπενταπλάσια από την διαφορά Γκορ με Μπους το 2000]
Αλλά, φευ, την εκλογή κέρδισε ο πορτοκαλής γλίτσας. Στο εκλεκτορικό σώμα συγκέντρωσε 290 εκλέκτορες έναντι 228 της αντιπάλου του.
Πώς έγινε αυτό; Πώς είναι δυνατόν ένα εκλογικό σύστημα να μεταμορφώνη τον δεύτερο σε πρώτο; Ιδού μερικές σκέψεις.
1. Το πολίτευμα όπου 2 στις 5 φορές κερδίζει ο υποψήφιος που ηττάται στην κάλπη δεν γνωρίζω πώς λέγεται. Γνωρίζω όμως πώς δεν λέγεται. Δεν λέγεται δημοκρατικό. Το ίδιο έγινε και το 2000, όταν ο Γκορ προηγήθηκε του Μπους κατά 500.000 χιλιάδες ψήφους, το ίδιο ξαναγίνεται το 2016. Αν στο 40% των περιπτώσεων ανατρέπεται η λαϊκή ετυμηγορία, η λαϊκή κυριαρχία παύει να αποτελή το θεμέλιο κάθε εξουσίας.
Αυτό το αντιδημοκρατικό σύστημα δεν έχει καμία σχέση με την ομοσπονδία, αλλά είναι απλώς ένα πλειοψηφικό με ευρεία περιφέρεια (με την ελάχιστη εξαίρεση του Μαίιν και της Νεμπράσκας, παντού αλλού επικρατεί πλειοψηφικό). Είναι γνωστό ότι σε εκλογικά συστήματα τέτοιου είδους ο πρώτος στην κάλπη μπορεί να μετατραπή σε δεύτερο σε έδρες, αρκεί η κατανομή των ψήφων να είναι κατάλληλη. Απόδειξη αυτού είναι δηλαδή ότι ακριβώς το ίδιο μπορεί να γίνη και σε μη ομοσπονδιακές χώρες, αν υιοθετήσουν πλειοψηφικό με ευρεία (έστω και εν μέρει!). Αυτό ακριβώς έγινε στη Ελλάδα στις διαβόητες εκλογές του 1956 επί Καραμανλέως του Α΄, όπου η αντιπολίτευση πήρε 25.000 ψήφους περισσότερες, αλλά 33 βουλευτικές έδρες λιγώτερες! Αντίστροφα, το ομοσπονδιακό κράτος που λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού εκλέγει με άμεση, λαϊκή ψηφοφορία τον Πρόεδρό του, και μάλιστα με σχετική πλειοψηφία, χωρίς να ανακατεύωνται οι 31 Πολιτείες του. Άρα, αναγκαστική σχέση δεν υπάρχει.
2. Επιπλέον, οι εκλέκτορες είναι ανάλογοι με τον πληθυσμό της κάθε πολιτείας (συν δύο για τους γερουσιαστές), άρα δεν αντισταθμίζονται οι ψήφοι μεταξύ μεγάλων και μικρών πολιτειών (γιατί τότε θα είχαν όλες οι πολιτείες τον ίδιο αριθμό, όπως ακριβώς συμβαίνει στην αμερικανική Γερουσία). Για την ακρίβεια, εκ των 538 εκλεκτόρων οι 100 ακολουθούν το γερουσιαστικό σύστημα, είναι δηλαδή ανεξάρτητοι από τον πληθυσμό κάθε πολιτείας, αλλά αναλογούν ανά 2 σε κάθε πολιτεία. Υπάρχει λοιπόν όντως μια εύνοια κατά περίπου 100/538 = 19% υπέρ των πολιτειών, αλλά το 81% των εκλεκτόρων, ήτοι η συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν υπακούει σε καμία ομοσπονδιακή λογική.
3. Συνέπεια των ως άνω ηλιθιοτήτων του εκλογικού συστήματος είναι ότι είναι κάλλιστα δυνατόν να εκλεγή πρόεδρος εκείνος με τις λιγώτερες ψήφους, πράγμα που συνέβη δύο φορές στις τελευταίες πέντε εκλογές. Άρα, δεν πρόκειται για σύμπτωση, αλλά για σύμπτωμα. Σύμπτωμα αντιδημοκρατικότητας.
Μπορεί κάλλιστα επίσης να εκλεγή όποιος χάση και ψήφους και πολιτείες, πιο δύσκολο αυτό βέβαια, αλλά όχι αδύνατον. Αρκεί να κερδίση κανείς τις 11 μεγαλύτερες πληθυσμιακά πολιτείες, έστω και κατά μία ψήφο, (Καλιφόρνια, Τέξας, Φλώριδα, Νέα Υόρκη, Ιλλινόι, Πεννσυλβανία, Οχάιο, Γεωργία, Μίσιγκαν, Βόρεια Καρολίνα, Νέα Ιερσέη), που έχουν συνολικό πληθυσμό ίσο με 183 εκατομμύρια (57% του συνολικού πληθυσμού), ώστε να διασφαλίση τον μαγικό αριθμό 270. Είναι που το πάνσοφο σύστημα κατοχυρώνει τα δικαιώματα των πολιτειών #μπα
Ούτε πρόκειται για καθαρά θεωρητικό ενδεχόμενο, αλλά και αυτό έχει συμβή. Στις εκλογές του 1824, ο Άνταμς εξελέγη πρόεδρος από τη Βουλή, παρά το ότι υστέρησε τόσο σε ψήφους, όσο και σε πολιτείες από τον πρώτο Τζάκσον. Φυσικά, το γεγονός ότι υπήρχαν εκλογές, βουλές και ψηφοφορίες το 1824 είναι από μόνο του πολύ πιο σημαντικό από την κλοπή της προεδρίας από τον ινδιανοφάγο Τζάκσον. Αλλά το θεσμικό προηγούμενο υπάρχει: είναι δυνατόν να ξανασυμβή λοιπόν.
