Γιατι λεω ναι σε μια ξεγυρισμενη απαγορευση του καπνισματος

Η συζητηση για το καπνισμα εχει λυθει στις περισσοτερες δυτικες χωρες. Στην νικοτινοπληκτη Ελλαδα δυστυχως ακομα δεν εχει καν αρχισει. Και ο αριθμος των θυματων του καπνου ολο και μεγαλωνει.


Θεωρω οτι ειναι καιρος στην Ελλαδα να απαγορευσουμε αυστηρα το καπνισμα σε ολους τους χωρους του δημοσιου (αστυνομια, εφοριες κτλ). Θεωρω οτι σε χωρους ψυχαγωγιας πρεπει να ακολουθουμε το ισπανικο μοντελο, απο καποιο μεγεθος και πανω ειναι υποχρεωμενο το καταστημα να χωριζει σε καπνιστες και μη, τα μικρα μαγαζια μπορουν να επιλεξουν ενα απο τα δυο. Θεωρω οτι ειναι σημαντικο καθηκον της αστυνομιας να επιβαλλει αυστηρα τους σχετικους νομους (αντι συχνα να τους παραβαινει και η ιδια). Αλλα θεωρω τελος και οτι σαν πολιτες οσο μπορουμε πρεπει να το κυνηγαμε. Ας πουμε οποιος εχει ενα γραφειο επιβαλλεται να απαγορευει το καπνισμα.

Ας ξεκινησω με μορφη φανταστικου διαλογου, μερη του οποιου ειναι απο πραγματικη συζητηση.

– Πρεπει να σεβεσαι τους πελατες, το καπνισμα στο γραφειο απαγορευεται για εργαζομενους και πελατες.

– Μα οι περισσοτεροι πελατες καπνιζουν!

– Α, μισο λεπτο, εδω υπαρχει μια παρεξηγηση. Αν οι περισσοτεροι πελατες χτυπουσαν τους αλλους με ενα ροπαλο και παλι δεν θα ηταν σωστο να επιτρεπεις την ροπαλοφορια στο γραφειο! Παρομοιως με το τσιγαρο. Αν καποιοι πελατες προκαλουν ζημιες στην υγεια των αλλων με το τσιγαρο τους, οφειλεις να προστατευσεις τα θυματα των θεριακληδων.

– Μα δεν μου το ζητησαν!

– Κατα πρωτον σαν σωστο ατομο και καλος επαγγελματιας δεν θα πρεπε να τους φερνεις καν στην θεση να το ζητησουν. Κατα δευτερον ακομα και αν δεν τους περναει απο το μυαλο, εκεινη την στιγμη η υγεια τους βλαπτεται και δεν μπορεις να το επιτρεπεις αυτο στον χωρο σου.

– Πωπω, ποσο δικιο εχεις, τρεχω αμεσως να κρεμασω τις αντικαπνιστικες ταμπελες.
(μακαρι αυτο το τελευταιο να ηταν μερος του αληθινου διαλογου :-) )

Μερικοι ισχυριζονται οτι η απαγορευση του καπνισματος στα μπαρ ειναι μια αδικαιολογητη παρεμβαση του κρατους στις ελευθερες συναλλαγες μεταξυ πολιτων. Οτι ειναι παρεμβαση ειναι δεδομενο, αλλα ειναι αδικαιολογητη?

Ο πρωτος μου και βασικος ισχυρισμος ειναι οτι χωρις παρεμβαση η αγορα δεν θα προσφερει επαρκεις χωρους μη καπνιστων, δηλαδη οτι εχουμε εδω μια αποτυχια της αγορας (market failure). Το δευτερο σκελος θα προσπαθησει να δειξει οτι το να εχουμε τετοιους χωρους ειναι βαθιας σημασιας για την ευημερια των πολιτων και αρα οτι μια παρεμβαση προκαλει μικροτερο κοστος απο το οφελος που φερνει.

Γιατι η αγορα δεν προσφερει μπαρ μη καπνιστων στην Ελλαδα?
Στην διασκεδαση ισχυει κατι πολυ παρομοιο με το θεωρημα του διαμεσου ψηφοφορου στην πολιτικη θεωρια (median voter theorem).

Read moreΓιατι λεω ναι σε μια ξεγυρισμενη απαγορευση του καπνισματος

Αγοραπωλησια ανθρωπινων οργανων

Ενα δυσκολο φιλοσοφικο προβλημα και πως ενας οικονομολογος βοηθαει να λυθει

Στη πρωτη σελιδα της Wall Street Journal online σημερα υπαρχει μια πολυ ενδιαφερουσα οικονομικη συζητηση. Το θεμα ειναι οι μεταμοσχευσεις ανθρωπινων οργανων και το ερωτημα ειναι αν θα πρεπει να επιτρεπεται η αγοραπωλησια τους.

Απο την μια μερια εχουμε εναν ανθρωπο της σχολης του Γκαρυ Μπεκερ (πανεπιστημιο του Σικαγο, Νομπελ οικονομικων 1992), τον Χουλιο Ελιας, ο οποιος ισχυριζεται οτι ο μονος τροπος να εξαφανιστει το τεραστιο ελλειμμα ανθρωπινων οργανων για μεταμοσχευση ειναι να αυξησουμε την προσφορα. Ενας καλος τροπος να αυξησουμε την προσφορα, ειναι (τι αλλο) να αυξησουμε την τιμη! Σε ενα πεηπερ με τον Γκ.Μπεκερ δειχνουν λοιπον οτι η εισαγωγη χρηματικων κινητρων θα αυξησει την προσφορα τοσο ωστε να εξαφανιστει το ελλειμμα, σωζοντας ετσι δεκαδες χιλιαδες ζωες ετησιως στις ΗΠΑ.

Στην αλλη γωνια εχουμε τον Αλ Ροθ απο το Χαρβαρντ (εναν οικονομολογο για το καταπληκτικο εργο του οποιου στον εφαρμοσμενο σχεδιασμο μηχανισμων ετοιμαζω ξεχωριστο κειμενο), ο οποιος ισχυριζεται οτι η αγοραπωλησια οργανων ειναι βδελυρη (repugnant). Οι περισσοτεροι ανθρωποι βλεπουν με αποτροπιασμο το να πουλαει κανεις τα οργανα του και αν επιτραπει θα εχουμε μια τεραστια εξωτερικοτητα, εκατομμυρια ανθρωποι θα αισθανονται οτι εχει πληγωθει η ανθρωπινη αξιοπρεπεια. Ετσι η απαγορευση της αγοραπωλησιας ειναι μια σωστη τακτικη. Αυτο που μπορει να γινει ομως ειναι η ριζικη αναμορφωση του τροπου που γινονται οι μεταμοσχευσεις με μηχανισμους που επιτρεπουν την διπλη και τριπλη ανταλλαγη οργανων*. Αυτοι οι μηχανισμοι θα προκαλεσουν κατακορυφη αυξηση των μεταμοσχευσεων, χωρις καθολου χρηματικα κινητρα και την αποστροφη που προκαλουν.

Η προσωπικη μου γνωμη μου, την οποια και εξεφρασα στον Αλ** ειναι οτι κατα βαση συνεχως ανθρωποι κατα καποιον τροπο πουλανε τα νιατα τους ή ακομα και την υγεια τους με χρηματικο ανταλλαγμα. Δεν βλεπω την τεραστια διαφορα αν υγιεις ανθρωποι πωλουν τα νεφρα τους. Συμφωνα μαλιστα με στοιχεια που μας εδωσε ο Ροθ, ανθρωποι που δωριζουν νεφρα εχουν μεγαλυτερο προσδοκιμο επιβιωσης*** απο ανθρωπους που δεν δωριζουν! Αρα η υγεια τους δεν διακινδυνευει ιδιαιτερα, αν διακινδυνευει καθολου. Νομιζω λοιπον οτι η αντιρρηση της κοινης γνωμης δεν ειναι καθοριστικη εδω και θα αλλαξει αν πληροφορηθει σωστα. Αλλωστε οπως ο ιδιος ο Ροθ δηλωσε, το τι θεωρουμε αποτροπαιο και εξευτελιστικο της αξιοπρεπειας ειναι αρκετα αυθαιρετο θα ελεγε κανεις. Ας πουμε το “πεταγμα νανων” οπου μεγαλοσωμοι ανδρες εκσφενδονιζουν μικροσωμους αντρες σε μεγαλες αποστασεις, θεωρηθηκε προσβλητικο και απαγορευτηκε στην Γαλλια. Αλλα κατι ιδιαιτερα συναφες, το “κουβαλημα της συζυγου” οπου ενας αντρας τρεχει κουβαλωντας μια γυναικα, ειναι μια χαρα νομιμο.

Εν τελει πολλες τακτικες θεωρουνταν καποτε αποτροπαιες αλλα σημερα γινονται και οφελουμαστε απο αυτο.

Read moreΑγοραπωλησια ανθρωπινων οργανων